Γυναίκες και παιδιά κατά τη διάρκεια της Γενοκτονίας

Φάνης Μαλκίδης

Η δολοφονία του μέλλοντος. Γυναίκες και παιδιά θύματα της Γενοκτονίας των Ελλήνων από τους Τούρκους.

Εισήγηση στο «Ανοιχτό Πανεπιστήμιο» του Δήμου Ασπροπύργου. Ασπρόπυργος Αττικής Δεκέμβριος 2009.

Οι διωγμοί των Ελλήνων, οι οποίοι μέσα εξελίχθηκαν σε γενοκτονία, αποτέλεσαν μία από τις τραγικότερες σελίδες της ζωής του Ελληνισμού. Η απώλεια 1.000.000 Ελλήνων, και η προσφυγιά 1.200.000 είναι ο απολογισμός. Τα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα του μαζικού εγκλήματος, μαζί με τα ορφανά που δημιούργησε, αποτέλεσαν τις σημαντικότερες πληγές στην κοινωνική ζωή του Ελληνισμού. Ιδιαίτερη θέση σ΄ αυτήν την περίοδο κρατούν οι γυναίκες και τα παιδιά, τα οποία αποτέλεσαν αφενός συγκεκριμένο στόχο του προμελετημένου εγκλήματος, λόγω του ειδικού τους βάρους στην κοινωνία και την οικογένεια, αφετέρου ήταν αποδέκτες όλων των επιπτώσεων της γενοκτονίας (χηρεία, προσφυγιά, βιασμός, ορφάνια, ψυχολογικά προβλήματα κ.ά).

Μετά τη δολοφονία των ανδρών, οι γυναίκες απετέλεσαν το κομμάτι εκείνο του πληθυσμού, πάνω στο οποίο κάθε χτύπημα θα επέφερε σημαντικό πλήγμα συνολικά στον Ελληνισμό. Η γυναίκα είναι η πηγή της ζωής, κάθε δολοφονία στερούσε από τον Ελληνισμό τη βιολογική του συνέχεια. Όπου δεν μπορούσε να γίνει αυτό, υπήρχε ο βιασμός και η μητρότητα και η οικογένεια, οι καρποί δηλαδή της αγάπης, του έρωτα, των πιο ωραίων ανθρώπινων συναισθημάτων, μετατρεπόταν σε ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, σε υπενθύμιση του εγκλήματος για την υπόλοιπη ζωή. Παράλληλα υπήρχε ο βιασμός των εγκύων και μετέπειτα η δολοφονία μητέρας και εμβρύου.

Μέσα από τους βιασμούς και τις αρπαγές επιδιώχθηκε η ταπείνωση, ο εξευτελισμός και η ατίμωση ολόκληρης της ομάδας, έγινε προσπάθεια να την τρομοκρατήσουν με απώτερο στόχο να εμποδίσουν μια πολιτισμένη και οικογενειακή οργάνωση της κοινωνίας του Ελληνισμού. Έτσι στόχος γίνεται η οικογένεια ως θεμέλιο της κοινωνικής οργάνωσης αλλά και ως πυρήνας της βιολογικής συνέχειας της ελληνικής εθνικής ομάδας. Χωρίς οικογένεια και γυναίκα δεν υπάρχει εθνική συνέχεια, δεν υπάρχει έθνος.

Επίσης, σημειώθηκε ο εγκλεισμός χιλιάδων γυναικών σε τουρκικά σπίτια. Άλλες γυναίκες προτίμησαν να πέσουν μαζί με τα παιδιά τους, κατά το πρότυπο του Ζαλόγγου το Δεκέμβριο του 1803, σε γκρεμούς για να μην πιαστούν, ενώ άλλες αναγκάστηκαν να παραδώσουν στους Έλληνες αντάρτες, ειδικά στον Πόντο τα βρέφη τους ώστε το κλάμα τους να μη τους προδώσει στους διώκτες τους. (Σάντα).

Παράλληλα υπήρξε μία ομάδα γυναικών και παιδιών η οποία έχασε τη θρησκευτική και εθνική της ταυτότητα και οδηγήθηκε για πάντα στο σκοτάδι της άγνοιας της καταγωγής και της προέλευσης.
Στις περισσότερες από αυτές τις γυναίκες και τα παιδιά, είχαν κλονισμό της ψυχικής τους υγείας, αφού επέζησαν των βιαιοτήτων και των σφαγών εκδηλώνονταν αργότερα το σύνδρομο και η ενοχή του διασωθέντα. Η σκέψη τους και η μνήμη τους σταμάτησε στα γεγονότα των διωγμών και των σφαγών, ανέπτυξαν ένα ιδιαίτερο ψυχισμό.
Ο επίλογος της μαζικής δολοφονίας, εξευτελισμού, εξανδραποδισμού, χειραγώγησης των γυναικών και των ορφανών γράφτηκε στην Ελλάδα και σε άλλα μέρη της προσφυγιάς. Εκεί αποτυπώθηκε το δράμα και μάλιστα αποτυπώθηκε και στα μνημεία για τη Γενοκτονία, όπως αυτό που βρίσκεται στον Ασπρόπυργο.

Είναι γεγονός ότι παράλληλα με τη Γενοκτονία, τελέσθηκε και μια Γυναικοκτονία και μία Παιδοκτονία. Η εφαρμογή μιας πολιτικής μαζικής βίας ενάντια στις γυναίκες και τα παιδιά, αποτέλεσε ειδική παράμετρο του μαζικού εγκλήματος και συνιστά την ουσία του αδικήματος της γενοκτονίας, σύμφωνα με τη σχετική σύμβαση του ΟΗΕ.
Η δολοφονία των γυναικών και παιδιών έχει μεγάλο ενδιαφέρον και για μας αποτελεί μία άγνωστη παράμετρο της Γενοκτονίας των Ελλήνων από τους Τούρκους, την οποία οφείλουμε να αναδείξουμε ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια. Το ζήτημα έχει συνέχεια και μάλιστα με ολοένα και περισσότερα στοιχεία.

Ελληνική μειονότητα στην Αλβανία

Ψήφισμα συμπαράστασης στον Βασίλη Μπολάνο



Το Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης, στην συνεδρίαση την Πέμπτη 17 Δεκεμβρίου υιοθέτησε ομοφώνως (επί των παρόντων) ψήφισμα συμπαράστασης προς τον διωκόμενο από τις αλβανικές αρχές δήμαρχο της Χειμάρρας Βασίλη Μπολάνο. Το ψήφισμα πρότεινε ο δημοτικός σύμβουλος Γιάννης Κουριαννίδης, με αφορμή την δίωξη που ασκήθηκε από τα αλβανικά δικαστήρια, επειδή ο κ. Μπολάνος έδωσε προς χρήση οικόπεδο του Δήμου, το οποίο διεκδικείται από τρίτον (το γνωστό πρόβλημα με τις ελληνικές περιουσίες, που σκοπίμως συντηρεί η Αλβανία, προσπαθώντας να αρπάξει την γη των Ελλήνων Βορειοηπειρωτών).

Το κείμενο του ψηφίσματος είναι το εξής: «Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Θεσσαλονίκης έλαβε γνώση των δικαστικών διώξεων που υφίσταται ο Δήμαρχος Χιμάρας, κ. Βασίλης Μπολάνος. Η δίωξη αυτή του ασκήθηκε κατά παρέκκλιση κάθε εννοίας δικαίου, με την αιτιολογία ότι παρεχώρησε άδεια εκμετάλλευσης οικοπέδου που διεκδικείται από τρίτον. Το θέμα των ελληνικών περιουσιών του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού αποτελεί σημαντική παράμετρο στην σύσφιξη των ελληνοαλβανικών σχέσεων και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται από την αλβανική κυβέρνηση. Δυστυχώς, ενέργειες όπως η παραπάνω κάθε άλλο παρά εντάσσονται στο πνεύμα του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της καλής γειτονίας. Καταδικάζουμε τόσο την απαράδεκτη αυτή δίωξη του δημάρχου Χιμάρας Βασίλη Μπολάνου, όσο και την ενορχηστρωμένη στοχοποίησή του από τα ΜΜΕ της γειτονικής μας χώρας, με την επισήμανση ότι στο παρελθόν ανάλογη πρακτική είχε οδηγήσει σε βίαιες ενέργειες εναντίον του».

Η Γενοκτονία των Ελλήνων

Σε μια εποχή Παγκόσμιας Eξαπάτησης, η διάδοση της Aλήθειας είναι Επαναστατική πράξη (Τζωρτζ Οργουελ)

ΟΙ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Από τις 3000 αιτήσεις κληρονόμων έχει διεκπεραιωθεί το... 19%!

Εντοπίστηκε λίστα 20 ακόμα ασφαλιστικών εταιριών

Συνέντευξη του Φάνη Μαλκίδη στην Εφημερίδα Ρεθεμνιώτικα Νέα για τη Γενοκτονία και το ζήτημα των αποζημιώσεων των απογόνων των θυμάτων.

Ρέθυμνο- Κρήτη 9 Δεκεμβρίου 2009 http://www.rethnea.gr/

Της ΕΥΑΣ ΛΑΔΙΑ

Παρά τι διαβεβαιώσεις ότι μέχρι τέλος του 2009 θα άρχιζε η καταβολή των αποζημιώσεων στους κληρονόμους των θυμάτων της γενοκτονίας που είχαν κάνει ασφαλιστήριο συμβόλαιο με την New York Life Insurance Co μόλις το 19% των αιτήσεων έχει εξεταστεί. Και με βάση την ανακοίνωση της εταιρίας αν δεν ολοκληρωθεί η διαδικασία εξέτασης όλων των απαιτήσεων δεν θα καταβληθεί καμιά αποζημίωση σε δικαιούχο.
Στο μεταξύ έχει έρθει στο φως μετά από έρευνα του Αρμένιου δικηγόρου Βαρνές Γεγκαγιάν λίστα με είκοσι (20) ακόμα ασφαλιστικές εταιρείες με τις οποίες είχαν συνάψει συμβόλαια θύματα γενοκτονίας.

Νεότερα για την περίεργη αυτή υπόθεση που έχει κάνει και αρκετούς Κρητικούς υποψήφιους κληρονόμους μας ενημερώνει ο κ. Φάνης Μαλκίδης γνωστός για την έντονη δράση που έχει αναπτύξει γύρω από θέματα προσφύγων.

«Πριν από λίγο καιρό», μας είπε, «είχαμε κάνει γνωστό τη μεγάλο αγώνα του δικηγόρου Βαρνές Γεγκιαγιάν να διεκδικήσει αποζημιώσεις υπέρ των απογόνων των θυμάτων της Γενοκτονίας των Αρμενίων του 1915. Την περίοδο εκείνη λειτουργούσαν 102 ασφαλιστικές εταιρείες στο οθωμανικό κράτος, όπου είχαν ασφαλιστεί κυρίως Έλληνες και Αρμένιοι. Ο Αρμένιος δικηγόρος, που κατάγεται από την Σπάρτη της Πισιδίας, υποχρέωσε τις ασφαλιστικές εταιρείες New York Life Insurance Co και ΑΧΑ, μετά από πολύχρονο και δύσκολο δικαστικό αγώνα να καταβάλουν σε δικαιούχους το συνολικό ποσό των 53 εκατομμυρίων δολαρίων. Ο Αρμένιος δικηγόρος ανακάλυψε ότι στις ασφαλιστικές εταιρείες που είχαν ασφαλίσει Αρμένιους υπήρχαν και ονόματα Ελλήνων που ζούσαν στις περιοχές της Θράκης, της Μικράς Ασίας και του Πόντου, άρα γινόταν πολύ ενδιαφέρον η εξέλιξη αυτή και για την ελληνική πλευρά, προκειμένου να αποδοθούν εκ των υστέρων στους απογόνους των Ελλήνων τα χρήματα ως αποζημίωση για την απώλεια της ζωής τους».

Μια αποκαλυπτική επιστολή

«Η ύπαρξη επιστολής του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου ο οποίος ανέφερε τη σύναψη τριών ασφαλιστηρίων συμβολαίων σε εταιρείες στη Βιέννη, στην Άγκυρα και στη Νέα Υόρκη με τελικό δικαιούχο τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης και η εύρεση του συμβολαίου του ιατρού από το Αιδίνιο Νικόλαου Τσιουμπάκη, ήταν δύο ελπιδοφόρα μηνύματα για τη συνέχεια. Συνέχεια η οποία πράγματι δικαίωσε την προσπάθεια αυτών που αναζητούν την αλήθεια και τα εφόδια για την τεκμηρίωση της γενοκτονίας με την ανακοίνωση της ασφαλιστικής εταιρείας των ΗΠΑ New York Life Insurance Co. H εταιρεία ανακοίνωσε ότι θα αποζημιώσει Έλληνες δικαιούχους που έζησαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία πριν το 1915. Το συνολικό ποσό εκτιμάται από την εταιρεία στα 12 με 15 εκατ. δολάρια και αφορά 1. 031 περίπου συμβόλαια θυμάτων τα οποία είχαν κάνει οι Έλληνες πριν το 1915.

- Και η σημερινή κατάσταση πως είναι κ. Μαλκίδη;

- Η σημερινή κατάσταση, μετά την πληροφόρηση που είχαμε από τον δικηγόρο Β. Γεκαγιάν, αφορά 3.000 αιτήσεις Ελλήνων που θεωρούν ότι είναι δικαιούχοι των σχετικών αποζημιώσεων, από τις οποίες έχουν διεκπεραιωθεί το 19%. Επίσης συνεχίζεται η εξέταση των υπολοίπων για να εξακριβωθεί εάν πράγματι οι απόγονοι των ασφαλισμένων, οι οποίοι και θα αποζημιωθούν.
Ακόμη ο κ. Γιεκαγιάν έκανε γνωστό ότι έχει μηνυθεί, για τον ίδιο λόγο, η γερμανική ασφαλιστική εταιρεία Victoria και υπάρχει μία λίστα 20 ασφαλιστικών εταιρειών στις οποίες θα υποβληθεί μήνυση, ώστε να υπάρξει αποζημίωση των απογόνων των θυμάτων της Γενοκτονίας».

Ηθική δικαίωση

Και ο κ. Μαλκίδης καταλήγει :« Για μας, η υπόθεση των αποζημιώσεων των απογόνων των θυμάτων της Γενοκτονίας από την New York Life Insurance Co και από ότι φαίνεται και από άλλες εταιρείες αποτελεί μία σημαντική εξέλιξη, αφού είναι ουσιαστικά μία ηθική δικαίωση και ένα ακόμη περαιτέρω βήμα στην αναγνώριση και διεθνοποίηση της γενοκτονίας. Το μείζον θέμα σε αυτή την περίπτωση δεν είναι η αποζημίωση κάποιων ανθρώπων που θα πάρουν τα χρήματα των προγόνων τους, αλλά ουσιαστικά αποτελεί ένα μέτρο προκειμένου να πιεσθεί η Τουρκία που έχει διαπράξει το μαζικό έγκλημα, τη Γενοκτονία, να προβεί και στην αναγνώριση αλλά και στη συγνώμη απέναντι στα θύματα αυτής της γενοκτονίας.
Θα πρέπει τα προσφυγικά σωματεία να συμβάλλουν και αυτά στην περαιτέρω ανάδειξη του σοβαρού αυτού ζητήματος, το οποίο αναδεικνύει μία νέα παράμετρο στην υπόθεση της γενοκτονίας, παράμετρος η οποία δεν είναι θέμα χρημάτων, αλλά ηθικής δικαίωσης, θέμα τάξεως. Είναι ανάγκη να συγκεντρωθούν όποιες πληροφορίες υπάρχουν επί των θεμάτων ασφάλειας ζωής από τους απογόνους των θυμάτων της γενοκτονίας και με βάση το γεγονός ότι υπάρχουν και άλλες ασφαλιστικές εταιρείες που θα μηνυθούν, για να αποδώσουν τα χρήματα των θυμάτων, το ζήτημα θα έχει και συνέχεια. Η προσπάθεια για την ανάδειξη του αποσιωπημένου μαζικού εγκλήματος εναντίον των Ελλήνων συνεχίζεται και από ό,τι φαίνεται έχει ουσιαστικά αποτελέσματα».

Βιβλίο για την ανατολική Θράκη

Η ιστορία των Θρακιωτών μέχρι τον διωγμό του 1922

Σε ένα ταξίδι που ζωντανεύει τις περιγραφές των προσφύγων προγόνων μας από την Ανατολική Θράκη μας μετέφερε χθες ο συγγραφέας Χρίστος Ζαφείρης, στην αίθουσα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Καβάλας.Παιχνίδι μνήμης και ιστορίας, μέσα από φωτογραφίες και ιστορικές μαρτυρίες, όπου καταγράφεται το πνεύμα και η πορεία των «τελευταίων της ελληνικής δόξας», όπως χαρακτηρίζονται οι Θρακιώτες.

Αυτό αποτυπώνεται στο βιβλίο του Χρίστου Ζαφείρη, σύμφωνα με τον συγγραφέα Διαμαντή Αξιώτη, αλλά δε στέκεται μόνο εκεί. Το βιβλίο είναι ένα πλήρες οδοιπορικό στην Ανατολική Θράκη, με τις παραδόσεις, τα προϊόντα, τη μουσική, το εμπόριο και την καθημερινότητα των κατοίκων.

Τα μοναστήρια, οι εκκλησίες, η εκπαιδευτική και κοινωνική ανάπτυξη, η αφθονία, ο πλούτος και το αρμονικό γεωγραφικό και φυσικό τοπίο, συνθέτουν μία πλήρη εικόνα της αλησμόνητης δόξας που γνώρισε αυτός ο τόπος. Μία δόξα που πλήττεται με σφοδρότητα, μέσα από διωγμούς και ξεριζωμούς, με την ταπείνωση και την ανέχεια να ορμούν χωρίς οίκτο και να ισοπεδώνουν το αρμονικό περιβάλλον και τις ζωές των Θρακιωτών, που για αιώνες ζούσαν κι ευημερούσαν στην ευρύτερη περιοχή. Τέτοιες τραγικές στιγμές, όπως το μαύρο Πάσχα του 1914, δε γενούν τη λήθη. Το αντίθετο, μάλιστα. Ξυπνούν τις μνήμες και τη νοσταλγία, με εφαλτήριο τον πόνο και την καταστροφή, μέσα από τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του βιβλίου του κ. Ζαφείρη.

Άλλωστε ο τόπος δημιουργεί ταυτότητα, όπως ανέφερε και ο Φάνης Μαλκίδης. Ο ίδιος στάθηκε σε συγκεκριμένα σημεία του βιβλίου, όπως στο ρόλο των Βουλγάρων στους κατατρεγμούς των Θρακιωτών, στο ρόλο του Βενιζέλου, ο οποίος άλλοτε αχνοφαίνεται κι άλλοτε είναι πιο καθοριστικός, στη γλαφυρή αφήγηση του Χέμινγουεϊ, ανταποκριτή από το Τορόντο, όπου διαβάστηκε κι απόσπασμα, καθώς και στην ακτινοβολία που εξέπεμπαν οι πολιτιστικοί και φιλεκπαιδευτικοί σύλλογοι της περιοχής. Παράλληλα, στάθηκε και στην επαναλαμβανόμενη αναφορά στην πρωτεύουσα της Ανατολικής Θράκης, την Αδριανούπολη, καθώς και σε χαρακτηριστικά ήθη κι έθιμα που πέρασαν και στις παραδόσεις της Ελλάδας, όπως τα αναστενάρια. Αξιοσημείωτος είναι και ο χάρτης που αφορά στους οικισμούς της Ανατολικής Θράκης, ενώ ο κ. Μαλκίδης δεν μπορούσε να παραλείψει και την αναφορά στην ιδιαίτερή του πατρίδα, το Κάραγατζ, με τους διωγμένους προγόνους του να ιδρύουν αργότερα τη Νέα Ορεστιάδα.

Ο συγγραφέας, επέλεξε να μιλήσει τελευταίος για το βιβλίο του, τονίζοντας πως το σύγγραμμα αποτελεί μια προσωπική ματιά αυτογνωσίας και προσωπικής μνήμης, κι όχι τόσο μία στυγνή ιστορική καταγραφή. Η τριχοτόμηση της ενιαίας Θράκης, στις αρχές του 20ου αιώνα, επέφερε μία μαρτυρική πορεία στους κατοίκους της, ωστόσο δεν κατάφερε να σβήσει το έντονο ελληνικό στοιχείο, το οποίο είναι ευδιάκριτο ακόμη και σήμερα, με μία απλή παρατήρηση των μνημείων της περιοχής .Αυτά τα πολιτιστικά απομεινάρια, από απλή ανάμνηση μιας λαμπρής εποχής, πρέπει να μετατραπούν σε αφορμή για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας κι όχι για τη συντήρηση της επιλεκτικής μνήμης.

Ο συγγραφέας ετοιμάζει ένα ακόμη βιβλίο με θέμα την Ανατολική Ρωμυλία, ενώ στο τέλος της εκδήλωσης βραβεύτηκε κι από τον Πρόεδρο της Θρακικής Εστίας, Νίκο Τσουμπάκη. Ο τελευταίος, μάλιστα, πρότεινε στο συγγραφέα να μεταφράσει το βιβλίο και στα τουρκικά.

Η ελληνική μειονότητα στην Αλβανία

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑΣ "OMONOIA"BASHKIMI DEMOKRATIK I MINORITETIT ETNIK GREK "OMONIA"DEMOCRATIC UNION OF GREEK MINORITY IN ALBANIA "OMONOIA"Άγιοι Σαράντα 10/12/2009

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Η Δημοκρατική Ένωση Εθνική Ελληνικής Μειονότητας «ΟΜΟΝΟΙΑ», είχε καταγγείλει πολλές φορές σε προηγούμενες ανακοινώσεις της, την συντονισμένη επίθεση μερίδας του αλβανικού τύπου κατά του Γενικού Πρόεδρου της Οργάνωσης μας. Είχαμε καταγγείλει επίσης επανειλημμένα τις δικαστικές αρχές της Αυλώνας για την επιθετικότητα και την προκατάληψη που έδειξε πολλές φορές έναντι του Δήμαρχου Χειμμάρας και Γενικού Προέδρου της Ομόνοιας. Επιθέσεις που εκθέσανε την χώρα στο εξωτερικό και ο ίδιος ο πρωθυπουργός της χαρακτήρισε αναχρονιστικές.

Τις τελευταίες μέρες αναζωπυρώνεται ένα νέο κύμα επιθέσεων κατά του κ. Μπολάνου. Οι επιθέσεις αυτές δεν έχουν στόχο μόνο τον κ. Μπολάνο αλλά την Ομόνοια και την Ελληνική Μειονότητα. Το νέο στοιχείο που αποκαλύφθηκε από αυτές τις δημοσιεύσεις είναι η σύμπραξη των Δικαστικών Αρχών Αυλώνας και των συγκεκριμένων μέσων ενημέρωσης. Ο κ. Μπολάνος διώκεται ποινικά από την εισαγγελία Αυλώνας και ενώ ο ίδιος δεν το γνωρίζει, αρκετές καθημερινές παναλβανικές εφημερίδες φιλοξενούν το θέμα σε πρωτοσέλιδα. Όπως μαθαίνουμε από τα μέσα ο Δήμαρχος Χειμάρρας διώκεται για κατάχρηση εξουσίας και συγκεκριμένα επειδή έδωσε άδεια σε οικόπεδο που διεκδικείται από τρίτο.

Και ο τελευταίας πολίτης αυτής της χώρας, γνωρίζει το χάος που επικρατεί σε όλες τις επαρχίες και δήμους της χώρας όσον αφορά τα περιουσιακά. Οι τελευταίοι που ευθύνονται για αυτό το θέμα είναι οι τοπικοί άρχοντες. Όλοι γνωρίζουν επίσης - γιατί οι περισσότεροι έχουν βιώσει αυτές τις καταστάσεις - σε μια τέτοια περίπτωση υπάρχουν πολλές κρατικές υπηρεσίες που ο κάθε πολίτης μπορεί να απευθυνθεί και σίγουρα αυτές οι υπηρεσίες δεν ελέγχονται από το Μπολάνο.

Το θέμα της επίλυσης των περιουσιών η Ομόνοια το θέτει από την ίδρυση της το 1991 και ακόμα να λυθεί. Παρά τις αλλεπάλληλες διαμαρτυρίες μας για την καταπάτηση των περιουσιών των μελλών της Ελληνικής Μειονότητας και της Ορθόδοξης Εκκλησίας, καμία αλβανική εφημερίδα ή άλλο μέσο ενημέρωσης δεν ασχολήθηκε με το θέμα. Φιλοξενούν όμως με πολύ μεγάλη προθυμία, τεχνητά θέματα που προκαλούνται από ανεύθυνους και έξω από το κλήμα της εποχής ανθρώπους. Επιτέλους αυτό πρέπει να σταματήσει. Είναι συμπεριφορές που δεν αρμόζουν σε μια χώρα που επιδιώκει να είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ενημερώνουμε προς κάθε κατεύθυνση ότι τέτοιου είδους επιθέσεις δεν μας πτοούν στο να υπερασπιζόμαστε το δίκαιο και την αλήθεια. Η Δ.Ε.Ε.ΕΜ. «ΟΜΟΝΟΙΑ», πιστή στο όραμα για ειρηνική συνύπαρξη των κοινοτήτων μας, θα συνεχίσει να αγωνίζεται και να αποτελεί σημαντικό παράγοντα στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της χώρας, απαιτεί όμως τον αντίστοιχο σεβασμό της Ελληνικής Μειονότητας.

Γραφείο Τύπου και Επικοινωνίας

Εφημερρία Ποντιακή Γνώμη

Mηνιαία εφημερίδα ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΓΝΩΜΗ,
Φύλλο Νοεμβρίου 2009

ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ: Η «συγγνώμη» του πρωθυπουργού της Αυστραλίας και η στάση του Ερντογάν...Τελικά, ο σοφός λαός τα έχει πει όλα. Η ποντιακή ρήση «Τον λύκον εταραβαγγέλιζαν κι ε'είνος ερώτανεν τη ποπά τ' εγίδια πού κιαν πάνε», που βάλαμε κάτω από τον τίτλο μας, αναφέρεται στις προσπάθειες που κάνει ένας παπάς για να πείσει τον λύκο να σταματήσει να είναι επιθετικός και να μην προκαλεί ζημιές στα κοπάδια των ανθρώπων. Την ώρα λοιπόν που του διαβάζει το τετραευαγγέλιο για να μεταμεληθεί, να εξιλεωθεί και να σταματήσει τις επιθέσεις εναντίον των κοπαδιών, ο λύκος ρωτάει τον παπά «Πόπα, τ' αιγίδια σ' πού κιαν πάνε;», προφανώς για να συνεχίσει και μετά αυτό που ξέρει να κάνει: τις επιθέσεις εναντίον των κοπαδιών.Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και με τους Τούρκους, είτε πρόκειται για κεμαλιστές είτε για ισλαμιστές. Ο Ερντογάν, αντί να συμμορφωθεί στις εκκλήσεις της διεθνούς κοινότητας και να δείξει μεταμέλεια για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διέπραξαν και συνεχίζουν να διαπράττουν οι Τούρκοι και το τουρκικό κράτος, αντί να προσαρμοστεί και να λάβει τα μηνύματα των καιρών, όπως είναι η γενναία στάση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης της Αυστραλίας, για ένα ήσσονος σημασίας ζήτημα σε σχέση με τις Γενοκτονίες και τις εθνοκαθάρσεις που διέπραξε και συνεχίζει να διαπράττει η Άγκυρα, προσπαθεί να πείσει τον τουρκικό λαό ότι οι Τούρκοι ποτέ δεν έκαναν γενοκτονίες. Και για να αισθάνεται εντάξει με τον εαυτό του ο τουρκικός λαός, του δίνει και το μήνυμα της ηθικής υπεροχής: «Ένας μουσουλμάνος δεν μπορεί να προβεί σε γενοκτονία».

Η πρωτοβουλία της Συντονιστικής Επιτροπής Νεολαίας της Π.Ο.Ε. και του Ερευνητικού Κέντρου του Σωματείου «Άγιος Γεώργιος Περιστερεώτας», να προκηρύξουν τον 1ο Πανελλήνιο Μαθητικό Διαγωνισμό για την Ιστορία των Ελλήνων του Πόντου, έχει ιδιαίτερη βαρύτητα, αν συνυπολογίσει κανείς ότι η πολιτεία δεν στάθηκε όλα αυτά τα χρόνια στο ύψος των περιστάσεων, αγνοώντας σχεδόν εξ ολοκλήρου τη λαμπρή ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού.Η πρωτοβουλία αυτή επιδαψιλεύει δάφνες στην ποντιακή νεολαία... και η μαζική συμμετοχή των νέων μας στο Διαγωνισμό αυτό είναι δείγμα ότι μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι.Σελ. 2- Χειμωγκονί τραγωδίας- Ποντιακό Σταυρόλεξο- Πατρίδας Ανέκδοτα
Σελ. 3 Συνέντευξη του ΜήναΣυνέντευξη του επιχειρηματία Δημήτρη Μελισσανίδη στον Γιάννη Ντρενογιάννη (εφημερίδα ΕΘΝΟΣ)«Υπάρχει ένα αίσθημα συγγένειας ανάμεσα σε όλους τους Πόντιους, ένα αίσθημα που γεννήθηκε μέσα στους αιώνες που πάλεψε ο ελληνισμός του Πόντου για να επιβιώσει.» (Δημήτρης Μελισσανίδης)Σελ. 4 Σύλλογοι που έγραψαν ιστορία«Η Επιτροπή Ποντιακών Μελετών, η Πολιτισμική Κιβωτός των Ελλήνων του Πόντου, έγινε 83 ετών: από τον Χρύσανθο στον Χρυσόστομο και από τον Λαμψίδη στον Τομπαΐδη.», του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη
Σελ. 5 Ιστορικά- «Μνημεία Λόγου» ή περιουσιακά στοιχεία τα ποντιακά παραδοσιακά τραγούδια;», της Μυροφόρας Ε. Ευσταθιάδου- «Δεν ήμασταν Έλληνες, μάς έκαναν Έλληνες, κατά τη νέα Γ.Γ. του Υπουργείου Παιδείας;», του Σάββα ΚαλεντερίδηΣελ. 6-10 Ποντιακά δρώμενα στην ΕλλάδαΣελ. 11 Ποντιακά νέα απ’ όλο τον κόσμοΣελ. 12-13 Ελεύθερα θέματα- Πατρίδας Φαΐα:
Πουσίντια, Κιοφτέδες με τιγουρτσίκια και κιμά, το Ψωμίν. - του Ανδρέα Χατζηκυριακίδη- «Ο γαμπρός από την Τρίπολη της Αρκαδίας: έμαθε να παίζει λύρα και τώρα μαθαίνει ποντιακά!» - του Τάσου Κοντογιαννίδη- «Οι Πόντιοι βλέπουν το δέντρο και χάνουν το δάσος» - του Κωνσταντίνου Παπαδόπουλου.- Τέσσερις Γιαπωνέζες καθηγήτριες το Δεκαπενταύγουστο στην Παναγία Σουμελά μάθαιναν ποντιακούς χορούς και ιστορία και ο «οργανωμένος» μας χώρος ήταν απορροφημένος με τα μεταξύ μας προβλήματα.- «Μουχτερόν 96 κιλά εντόκαν Πόντιοι κυνηγοί σην Ξάνθη!» - Κομνηνά Ξάνθης (ιδ. ανταπόκριση ασ’ έναν χωριανόν)- «Μια ακούραστη Ελληνίδα (σ.ε. Πόντια) στον δρόμο που χάραξε η Μελίνα. Δίνει μόνη της αγώνα για τα Γλυπτά του Παρθενώνα». Η Άννα Σιδηροπούλου τα τελευταία 12 χρόνια έχει συλλέξει 38.000 υπογραφές από ξένους για την επιστροφή των Μαρμάρων.Σελ. 14 Η καθ’ ημάς Ανατολή«Η Ελλάδα εκείθεν του Αιγαίου: Το Αϊβαλί (Κυδωνίες) πριν την καταστροφή» - του Δημητρίου ΚρασσάΣελ. 15
«Ο Λεωνίδας στη Μελβούρνη»του Κώστα Κούση.Ενώ στην πλατεία Σπάρτης ενός προαστίου της Μελβούρνης, σε ένδειξη αναγνώρισης της συμβολής της ελληνικής κοινότητας στην περιοχή, στήνεται άγαλμα του Λεωνίδα, στην Αθήνα για είκοσι χρόνια περίπου οι υπεύθυνοι δε βρίσκουν χώρο να τοποθετηθεί το έτοιμο άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου που μεταφέρεται από αποθήκη σε αποθήκη...«28 γλώσσες... μιλάει η Τουρκία: ανάμεσά τους τα ελληνικά και τα ποντιακά»του Άρη ΑμπατζήΣελ. 16 Λογοτεχνία – Παρουσίαση βιβλίων- «ΑΡΓΟΝΑΥΤΕΣ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ» του Τάσου Κοντογιαννίδη-
«Η Ελληνική Εθνική Μειονότητα στην Αλβανία» του Φάνη Μαλκίδη- «Το χρέος ιμ’» της Δέσποινας Πεϊμανίδου-Πολυχρονίδου (εξαντλημένο)Σελ. 17 Πατρίδας Αροθυμίας- «Οδοιπορικό στη γη του πατέρα μας», ο αναγνώστης μας Ευθυμιάδης Σταύρος μοιράζεται μαζί μας την εμπειρία της επίσκεψής του στο Kirkharman της Βιθυνίας- «Τσακλέας Γεωργίου Λάζαρος (1888-1950)» από το Λερί της Αργυρούπολης του Πόντου, Έρευνα – καταγραφή Παναγιώτης Μωυσιάδης- «Οι Αρχηγοί ανά περιοχή του Πόντου» του Ηλία ΧαλκίδηΣελ. 18 Αθλητικό Βήμα- O Πόντιος Δημήτρης Σαλπιγγίδης έστειλε την Εθνική Ελλάδος στους τελικούς του Παγκοσμίου Κυπέλλου στην Αφρική!- Σάρωσαν… τα μετάλλια οι παλαιστές μας στην Πολωνία καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση στην ομαδική κατάταξη!
- Ελληνο(ποντιακός) θρίαμβος στο Παγκόσμιο κύπελλο ποδηλασίαςΣελ. 19

Βήμα Αναγνωστών- Για τον Μάκη Καρασαββίδη, με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων προσφοράς μέσα από την παρουσία του σε εκπομπές στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο της Καβάλας και της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.- Νέα ανακάλυψη γαλαξία από την Ιατρική επιστήμη της Π.Ο.Ε. - Φεστιβάλ Ποντιακών ΧορώνΣελ. 20 ΠολιτικήΑΠΟΚΑΛΥΨΗ: Τρεις Ελληνοκύπριοι έκαναν αγωγή εναντίον της Τουρκίας στις Η.Π.Α.! της Δέσποινας Συριοπούλου (Greek American News Agency)

Η στάση της Ελλάδας και της Κύπρου

Φάνης Μαλκίδης

Η συνθήκη της Λισαβώνας, η ένταξη της Τουρκίας και των Σκοπίων, η Τσεχία και η Σλοβενία.


Η αλήθεια είναι ότι λίγες γραμμές γράφονται και λίγες εικόνες, βλέπουμε για τη Συνθήκη της Λισσαβώνας. Μία συνθήκη η οποία θα αλλάξει τη ζωή μας ( θεσμοθέτηση προέδρου και αντιπροέδρου των 27, ανθρώπινα δικαιώματα, εργασιακά, ρόλος Κοινοβουλίου, κ.ά). Ωστόσο με βάση την νέα ΕΕ που δημιουργεί η Συνθήκη, και σύμφωνα με τη στάση που κρατά η Ελλάδα και η Κύπρος, και άλλα κράτη- μέλη της ΕΕ, δίνονται μαθήματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής.

Μάθημα 1ο
Η συνθήκη της Λισσαβώνας σε πολλές χώρες της ΕΕ κρίθηκε σε δημοψήφισμα, σε αντίθεση με την Ελλάδα όπου το δημοψήφισμα, μία άμεση έκφραση του λαού, απουσιάζει.

Μάθημα 2ο
Ο πρόεδρος της Τσεχίας μέχρι την τελευταία στιγμή αντέδρασε στην επικύρωση της συνθήκης αμφισβητώντας συνολικά τη συμβατότητά της με το Σύνταγμα της χώρας, αφού θεώρησε ότι θιγόταν εθνικά συμφέροντα. Εν προκειμένω η διεκδίκηση περιουσιών, αποζημιώσεων, κλπ από τα δύο εκατομμύρια Σουδήτες της Τσεχίας, οι οποίοι εκδιώχθηκαν μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σαν συνεργάτες των Ναζί. Ο πρόεδρος Κλάους άντεξε στα πιέσεις όλων των κρατών -μελών αλλά και της κυβέρνησης της χώρας του (!) και εξαιρέθηκε η μελλοντική διεκδίκηση από τη δημοκρατία της Τσεχίας, οποιαδήποτε αξίωσης.

Μάθημα 3ο
Η Σλοβενία είχε μεγάλες ενστάσεις για την ένταξη της Κροατίας, αφού υφίσταται ένα σημαντικό ζήτημα μεταξύ των δύο χωρών που αφορά τη διευθέτηση του προβλήματος ορισμού της οριογραμμής και των χωρικών υδάτων. Η Σλοβενία δεν άντεξε στις πιέσεις, έλαβε υποσχέσεις, υιοθέτησε μια μονομερή Διακήρυξη που αναφέρεται στη διένεξη για την οριογραμμή, ενώ προσανατολίζεται στην αποδοχή της πρότασης του Όλι Ρεν να παραπεμφθεί η διευθέτηση της διαφοράς στη διεθνή διαιτησία. Οι υποσχέσεις που έλαβε η Σλοβενία για ευνοϊκή ρύθμιση δεν είναι σίγουρο ότι θα τηρηθούν….Μάθημα 4ο
Η Ελλάδα όπως και η Τσεχία έχει πρόβλημα με χιλιάδες ανθρώπους που έφυγαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι οποίοι σύντομα θα διεκδικήσουν τις περιουσίες τους. Η Ελλάδα υπέγραψε τη Συνθήκη της Λισσαβώνας στις 13 Δεκεμβρίου 2007), και η επικύρωσή της έγινε από τη Βουλή των Ελλήνων στις 11 Ιουνίου 2008. Η ελληνική όμως πλευρά δεν έθεσε αντιρρήσεις όπως η Τσεχία, ώστε η εν λόγω συνθήκη να μην παρέχει σε συνεργάτες ξένων δυνάμεων- δωσίλογους των κατοχικών δυνάμεων το δικαίωμα να διεκδικήσουν περιουσίες.
Έτσι τέσσερις τουλάχιστον είναι οι παράμετροι της συνθήκης της Λισσαβώνας που συνδέονται με την Ελλάδα και ειδικά με θέματα περιουσιών. Οι Τσάμηδες στην Ήπειρο, οι Σλαβόφωνοι στη Μακεδονία και οι Τούρκοι και οι Βούλγαροι στη Θράκη. Μάλιστα οι Τσάμηδες, οι οποίοι έχουν ανακηρύξει την 27η Ιουνίου ως ημέρας γενοκτονίας από τους Έλληνες ισχυρίζονται ότι έχει ανοίξει ο δρόμος για τη διεκδίκηση των περιουσιών τους από την Ελλάδα. Αντίστοιχες διεκδικήσεις έχουν ξεκινήσει ή ετοιμάζουν και οι υπόλοιπες προαναφερθείσες ομάδες πληθυσμών, οι οποίες θεωρούν ότι έχουν ανάλογα δικαιώματα, με πρώτους του Βούλγαρους.
Μάθημα 5ο
Η Ελλάδα (και η Κύπρος ) δεν μπλόκαραν τη διαδικασία ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, ούτε καν υπήρξε επίλυση του ζητήματος του μη ανοίγματος των λιμανιών και αεροδρομίων της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία, βάσει του ειδικού πρωτοκόλλου. Έτσι επί της ουσίας η Τουρκία δεν είχε κανένα απολύτως εμπόδιο στην πορεία της προς την ένταξη, ενώ παρουσιάζεται το οξύμωρο, η παράνοια, η Τουρκία να θέλει ενταχθεί στην ΕΕ, χωρίς να έχει αναγνωρίσει ένα μέλος της. Την Κυπριακή Δημοκρατία! Επίσης η Ελλάδα και η Κύπρος δεν έβαλαν τα ζητήματα του τουρκικού ιμπεριαλισμού στο Αιγαίο, την Κύπρο και τη Θράκη. Και σέρνονται σε διαπραγματεύσεις, με πολιτικές δηλώσεις, διεθνείς διαιτησίες και δικαστήρια.
Βέβαια παραμένει ως έσχατο διαπραγματευτικό όπλο το βέτο. Ωστόσο με μία οικονομία στη γνωστή κατάσταση η οποία συνεχώς συνδέεται με ζητήματα εθνικής κυριαρχίας και μία χώρα εξακοσίων χιλιάδων ανθρώπων που συγκρίνεται υποκριτικά και εμπορικά με τα εβδομήντα εκατομμύρια πως μπορείς να έχεις αισιοδοξία;

Μάθημα 6ο
Η Ελλάδα δεν πρόβαλλε αντιρρήσεις για την ένταξη της των Σκοπίων στην ΕΕ, αποσυνδέοντας ήδη από το πρόσφατο παρελθόν το θέμα του ονόματος. Η δήλωση της σουηδικής προεδρίας για διευθέτηση στη βάση του ΟΗΕ- δηλαδή σύμφωνα με έγγραφα που «διαρρέουν» της σύνθετης ονομασίας και της διμερούς μόνο χρήσης της- και οι εξελίξεις το επόμενο εξάμηνο, δηλώνουν ότι το θέμα πάει προς «συμβιβασμό».

Αντί επιλόγου
Τα συμφέροντα της Ελλάδας και της Κύπρου δεν μπορούν να αποτελούν πάρεργο, ούτε να διαπραγματεύονται με εφήμερες λογικές. Ούτε φυσικά να γίνεται συνεχώς επίκληση του επιχειρήματος ότι είναι «μικρές χώρες». Υπάρχουν παραδείγματα πολλών χωρών που κατόρθωσαν να επιβάλλουν τις απόψεις τους, σε ζητήματα εθνικών συμφερόντων, χωρίς να διαθέτουν το ειδικό βάρος που έχει ο ελληνικός λαός και τα κράτη του στην Ελλάδα και Κύπρο. Αν θεωρούνται μεγάλη ευθύνη τα παραπάνω ζητήματα, για συμπολιτεύσεις και αντιπολιτεύσεις, υπάρχει και η λύση του λαού. Δεν είναι ανήθικο να μην γίνονται στην πατρίδα της Δημοκρατίας δημοψηφίσματα;

Βιβλίο για την ανατολική Θράκη

Θρακική Εστία Καβάλας

Βιβλιοπαρουσίαση: «Μνήμης οδοιπορία-Ανατολικής Θράκης»

Μία περιδιάβαση στο χώρο και το χρόνο της Ανατολικής Θράκης, έκαναν όσοι είχαν την τύχη να παρευρεθούν στην αίθουσα εκδηλώσεων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Καβάλας.

Η Θρακική Εστία Καβάλας, στο πλαίσιο της ανάδειξης της πολύχρονης Ελληνικής παρουσίας στην περιοχή, κάλεσε τον δημοσιογράφο και συγγραφέα, Χρήστο Ζαφείρη, να παρουσιάσει το νέο του βιβλίο που τιτλοφορείται, «Μνήμης οδοιπορία-Ανατολικής Θράκης». Το βιβλίο αποτελεί μία μαρτυρία-καταγραφή του ξεριζωμού του Ελληνισμού της ανατολικής Θράκης και των καταλοίπων που διατηρούνται μέχρι σήμερα στη συγκεκριμένη περιοχή.

Για το βιβλίο και το συγγραφέα μίλησαν ο Καβαλιώτης συγγραφέας, Διαμαντής Αξιώτης, ο Φάνης Μαλκίδης και ο Πρόεδρος της Θρακικής Εστίας Καβάλας, Νίκος Τσουμπάκης.

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Με επιτόπια οδοιπορία, έρευνα και αναδίφηση αναμνήσεων και μαρτυριών, ο συγγραφέας κατέγραψε προσφιλείς τόπους, ρημαγμένες εκκλησίες και σχολεία και κυρίως ανθρώπους, που κρατήθηκαν στη μνήμη των Θρακών προσφύγων και των απογόνων τους. Η προσέγγιση είναι προσωπική. Αναφέρεται επιλεκτικά σε τόπους και ανθρώπους, σε ιστορικές καταστάσεις και παραδοσιακές συνήθειες που τον συγκίνησαν, που τυχόν ξεχάστηκαν ή δεν διατηρούν τη σπουδαία σημασία τους με το πέρασμα του χρόνου. Παλιές και νέες φωτογραφίες και προπαντός οι φωτογραφίες κειμηλίων των προσφύγων, ξαναφέρνουν τραγικές μνήμες και προκαλούν ερωτήματα για το μεγάλο εκπατρισμό αναθερμαίνοντας τη συλλογική μνήμη για τις αλησμόνητες πατρίδες.

Ο πρόεδρος της Θρακικής Εστίας Ν. Τσουμπάκης, αναφέρθηκε στο συγγραφέα και στην ανάγκη του να καταγράψει ένα χώρο με ιδιαίτερη σημασία για τον Ελληνισμό, την ανατολική Θράκη. Και δεν παρέλειψε να αναφερθεί στην προσφορά των ανατολικοθρακών στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Καβάλα, όπου τα μέλη της Θρακικής Εστίας έλκουν την καταγωγή τους από εκεί.

Ο Δ. Αξιώτης αναφέρθηκε στα χωριά της ανατολικής Θράκης τα οποία μέχρι σήμερα διατηρούν σημάδια της ελληνικής παρουσίας και τόνισε τη σημασία ανάλογων εκδόσεων για μία περιοχή όπως η ανατολική Θράκη.

Ο Φ. Μαλκίδης αναφέρθηκε στους λόγους που η ανατολική Θράκη, έμεινε στο περιθώριο, παρότι κράτησε κεντρικό ρόλο στην ιστορία του ελληνικού λαού. Αυτό οφείλεται στη επιλογή της λήθη αντί της μνήμης. Δύο από αυτές τις επιλογές ήταν το ελληνοτουρκικό σύμφωνο φιλίας του 1930 και η «στρατηγική επιλογή» της ελληνοτουρκικής φιλίας, που είχε αρνητικά αποτελέσματα. Τα Σεπτεμβριανά στην Κωνσταντινούπολη, η αλλαγή της ταυτότητας των Πομάκων και των Ρωμά της Θράκης, είναι μερικά από αυτά. Η Θρακική παράδοση και ιστορία περιοριζόταν σε δύο- τρεις χορούς και τραγούδια, και η Θράκη ήταν γνωστή ως τόπος εξορίας για ανεπιθύμητους δημοσίους υπαλλήλους και στρατιωτικούς. Η πολιτική αυτή ήθελε τη Θράκη παραμεθόρια περιοχή, τόπο συνόρων και εξορίας. Το σύνθημα «θα σε στείλω στον Έβρο» πέρασε από τον κινηματογράφο μέχρι τη λογοτεχνία. Το κλίμα αυτό συνεχίστηκε μέχρι τη δεκαετία του 1990, όταν οι Θρακιώτες, κατανόησαν ότι δεν μπορούσε να κινηθούν μόνο με ένα μικρό μέρος του πολιτισμού τους. Έτσι οι Θρακιώτες πέρασαν στο στάδιο της αυτογνωσίας στις αρχές του 1990, όταν διοργάνωσαν τα πρώτα παγκόσμια συνέδρια, τα οποία εκτός των άλλων ανέδειξαν πτυχές της ιστορίας τους, πτυχές του παρελθόντος, που έχουν προέκταση στο παρόν και στο μέλλον. Μία τέτοια συμβολή είναι και το βιβλίο του Χ. Ζαφείρη για την ανατολική Θράκη, την πατρίδα πολλών από εμάς.

Τέλος, ο συγγραφέας Χ. Ζαφείρης, παρέθεσε τους λόγους συγγραφής, την περιδιάβαση στο χώρο και στο χρόνο και αναφέρθηκε στην προσπάθεια για να ξαναμπεί στο λεξιλόγιό μας η Θράκη.

Ο αγροτικός χώρος από το Βυζάντιο μέχρι σήμερα

Προσαρμογή και συγκρότηση της αγροτικής κοινωνίας στο Ελλαδικό κράτος

Από το Βυζάντιο μέχρι σήμερα

Του Φάνη Μαλκίδη

Το αγροτικό ζήτημα στον Ελλαδικό αλλά και στο χώρο της Χερσονήσου του Αίμου, δεν αποτέλεσε μόνο ένα επί μέρους θέμα της κοινωνικής και οικονομικής ζωής που απασχόλησε τους λαούς και τα κράτη της περιοχής, αλλά λειτούργησε ως μία συμπύκνωση του συνολικού κοινωνικού ζητήματος. Γι' αυτό η μελέτη, η έρευνα, η ενασχόληση και η διερεύνηση του αγροτικού ζητήματος, η δομή και η εξέλιξη της αγροτικής κοινωνίας, είναι εφικτή μόνο στα όρια του συνολικού πλαισίου του οικονομικού και κοινωνικού σχηματισμού. Στη περίοδο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας το δημογραφικό βάρος του αγροτικού κόσμου ήταν τεράστιο αφού οι γεωργοί, αποτελούσαν τη συντριπτική πλειοψηφία της αυτοκρατορίας. Η ύπαιθρος, η περιφέρεια και οι κοινωνικές σχέσεις που αναπτύσσονται έχουν καθοριστική σπουδαιότητα για το κράτος. Όλες οι πόλεις μεταβλήθηκαν σε μικρά οχυρωμένα κέντρα και η στρατιωτική οργάνωση της αυτοκρατορίας κατάληξε να βασίζεται σε μια σειρά από τοπικούς στρατούς και φύλακες των συνόρων, τους ακρίτες για τους οποίους υπήρχαν ειδικά προνόμια, οι πρόνοιες. Οι πρόνοιες ήταν γαίες που δινόταν από το κράτος σε αντάλλαγμα των υπηρεσιών που προσέφεραν. Η πρόνοια που καθιερώθηκε από τους Κομνηνούς, ήταν εκχώρηση εσόδων και γαιών που ανήκαν στο κράτος σε κάποια πρόσωπα, αφού η κρατική μηχανή δεν διέθετε χρήματα για να πληρώσει τους μισθούς. Αργότερα η πρόνοια γενικεύεται και ανάλογες παραχωρήσεις γίνονται επίσης και σε πολιτικά πρόσωπα και εκκλησιαστικά ιδρύματα, με την ονομασία πρόνοια- οικονομία. Το κράτος παραχωρούσε δικαίωμα νομής και όχι ιδιοκτησίας και η πρόνοια ήταν προσωπική, συνήθως για τη διάρκεια ζωής του δικαιούχου και δεν μεταβιβαζόταν στους κληρονόμους του, με την υποχρέωση παροχής στρατιωτικής ή άλλης υπηρεσίας. Ο Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος μετατρέπει την πρόνοια σε κληρονομική και αργότερα η πρόνοια- οικονομία μετατρέπεται σε πλήρη ιδιοκτησία1. Οι αγροτικές περιοχές αυτής της περιόδου, είναι κατεστραμμένες με έντονα τα σημάδια ερήμωσης και εξαθλίωσης που μπορούν να εξηγηθούν από τις μεγάλες επιδρομές από το βορρά και την ανατολή, με λιγοστούς κατοίκους λόγω της δημογραφικής ύφεσης και της μεγάλης θνησιμότητας, χαμηλή παραγωγικότητα και άφθονη χέρσα γη. Οι Ίσαυροι προσπαθούν να περάσουν την πρώτη αγροτική μεταρρύθμιση υπέρ των μικροκαλλιεργητών, η οποία όμως δεν ολοκληρώνεται λόγω των σφοδρών αντιδράσεων από τους μεγαλοϊδιοκτήτες και το εσωτερικό της αυτοκρατορίας. Η βυζαντινή αυτοκρατορία θεμελιώθηκε πάνω σε μια διπλή κοινωνική δομή, οι μικροί αγρότες που οργανώθηκαν στην περιφέρεια και στο κέντρο, μια καλά οργανωμένη γραφειοκρατική διοίκηση, η οποία ζούσε εις βάρος της περιφέρειας. Οι δύο αυτές εκ διαμέτρου τις περισσότερες φορές κοινωνίες της αυτοκρατορίας συνδέονται με τη φορολογία. Η ανάπτυξη των οικονομικών σχέσεων στο Βυζάντιο έχει ως αποτέλεσμα να εισπράττονται οι φόροι σε μετρητά, σε αντίθεση με άλλες κοινωνίες της εποχής, όπου η εμπράγματη οικονομία ήταν το κυρίαρχο χαρακτηριστικό. Εντός των βυζαντινών κοινωνικών συνθηκών η φορολογία δεν ήταν απλώς ένα μέσο των τυπικών δημοσίων εσόδων, αλλά η μορφή με την οποία μπορούσε να γίνει η κοινωνική μεταβίβαση του αγροτικού πλεονάσματος2 Είναι εξακριβωμένο ότι οι φεουδάρχες αναπτύχθηκαν στη βυζαντινή κοινωνία αφού είχαν εξασφαλίσει στενές σχέσεις με τη Δύση. Η προσωπική αγγαρεία η οποία αποτέλεσε κυρίαρχο σημείο αναφοράς της φεουδαρχίας στη Δύση, στο Βυζάντιο παρέμεινε άγνωστη ή δεκτική εξαγοράς, ενώ η εκμετάλλευση των μικρών αγροτών περνούσε μέσα από το φόρο που μεταβίβαζε στο φεουδάρχη το υπερπροιόν. Η αντίσταση της κοινωνίας των αγροτών είχε ως αποτέλεσμα την αλλοίωση του φεουδαρχικού δικαίου των κατακτητών Φράγκων, που κατόρθωσαν να χειροτερεύσουν μόνο ποσοτικά την κατάσταση της αγροτικής κοινότητας. Η πρόσκαιρη όμως παλινόρθωση του Βυζαντίου για 200 χρόνια (1260 -1453 Κωνσταντινούπολη, 1204-1461 Τραπεζούντα), δεν κατόρθωσε να ανατρέψει την ήδη προδιαγεγραμμένη αποσύνθεση λόγω της χειροτέρευσης της κατάστασης της αγροτικής κοινωνίας, που οδήγησε τελικώς στην πτώση. Στην οθωμανική περίοδο το οσμανικό πολιτικό- στρατιωτικό μόρφωμα, είχε σχεδιαστεί και λειτουργήσει με βάση μια παραδοσιακή κοινωνία, της οποίας η οικονομία είναι αγροτική. Οι αγρότες, οι ραγιάδες αποτελούσαν το μεγαλύτερο κομμάτι του εργαζόμενου πληθυσμού. H εργασία τους εξαρτιόταν από το καθεστώς σύνδεσής τους με τη γη, την οποία καλλιεργούσαν. Με την ευρύτερη έννοια του όρου, ραγιάδες ήταν ο παραγωγικός και φορολογούμενος πληθυσμός της οθωμανικής αυτοκρατορίας, σε αντιπαραβολή με την τάξη των στρατιωτικών. Με μία πιο στενή έννοια, ραγιάδες ήταν οι αγρότες, σε αντίθεση με τους κατοίκους των πόλεων και τους νομαδικούς πληθυσμούς, που διέπονταν υπό διαφορετικό καθεστώς3. Το τιμάριο (timar) κτήμα, με ετήσια έσοδα περίπου 20.000 άσπρων (αργυρά νομίσματα των Οσμανών), που δινόταν από το κράτος σε αντάλλαγμα στρατιωτική περιουσία, περιλάμβανε τόσο τη γη όσο και τους καλλιεργητές της. Τον δέκατο πέμπτο αιώνα οι ραγιάδες ήταν το ζωτικό στοιχείο κάθε αγροτικής έκτασης, αφού η γη που καλλιεργούνταν ήταν περισσότερη από τα διαθέσιμη εργατικά χέρια. Τόσο αραιός ήταν ο αγροτικός πληθυσμός και τόσο άφθονη η ανεκμετάλλευτη γη των τιμαρίων, ώστε ανάμεσα στους τιμαριούχους να διεξάγεται συνεχής αγώνας για ην προσέλκυση ξένων ραγιάδων. Η Μουταφτσίεβα υποστηρίζει ότι οι ραγιάδες αποτελούσαν την κύρια μάζα του υποτελούς πληθυσμού της αυτοκρατορίας και ο οποίος παρέπεμπε στον αγροτικό πληθυσμό της κατακτημένων περιοχών4. Με την οθωμανική κατάκτηση, ο ελλαδικός χώρος χωρίστηκε σε 267 ζιαμέτια (zeamet- κτήμα με ετήσια έσοδα από 20.000 έως 99.000 άσπρα, το οποίο που δινόταν από το κράτος σε στρατιωτικούς και αξιωματούχους) και 1496 τιμάρια. Η γη των χωρών που είχαν κατακτηθεί διαιρούνταν αναλόγως των φορολογικών τους εσόδων, προσφερόμενα σε στρατιωτικούς (σπαχήδες) οι οποίοι είχαν την υποχρέωση να συντηρούν καθορισμένο με βάση την προϋπολογισθείσα γαιοπρόσοδο των κτημάτων αριθμό στρατιωτών με πλήρη πολεμική εξάρτηση5. Οι διάφορες ομάδες του οθωμανικού φεουδαλισμού καρπωνόταν το 60% μέχρι και το 90% της αγροτικής παραγωγής, από την οποία ο σουλτάνος και τα υψηλότερα κρατικά κλιμάκια έπαιρναν τη μερίδα του λέοντος6. Το οθωμανικό δίκαιο, το οποίο ήταν επηρεαζόταν από το κοράνι, όριζε σχετικά με την ακίνητη ιδιοκτησία: 1.Τα μούλκ (mulk- κτήματα –γαίες περιουσία του κράτους), τα οποία ύστερα από την κατάκτηση ενός μέρους έγιναν ιδιοκτησία μουσουλμανική και πλήρωναν τη δεκάτη. 2.Η ερζί χαράτζ (erzi harac-γαίες που τις εξουσίαζαν μη μουσουλμάνοι και πλήρωναν διπλό φόρο, το χαράτσι και τη δεκάτη) και 3. Οι γαίες ερζιμιρί (erzimiri) δηλαδή κρατικές που τις εκμεταλλευόταν οι σπαχήδες7. Οι σπαχήδες είχαν μόνο τη νομή στα κτήματα, ωστόσο είχαν το δικαίωμα να τα παραχωρήσουν ή να τα ενοικιάσουν σε τρίτους, χριστιανούς και εισέπρατταν όχι μόνο από αυτούς όλους τους φόρους αλλά και έκτατους για λογαριασμό τους (σαλαρά –φόρος σε είδος πάνω στα ζευγάρια βοδιών) και τη σπέντζα (ispence-κεφαλικός φόρος).Η δεκάτη και ο στρεμματικός φόρος ήταν οι φόροι που πλήρωναν οι ραγιάδες, ενώ ο κεφαλικός φόρος ( χαράτς –harac εισοδήματα ή προϊόντα από γαίες και εργασία δούλων) καθώς και οι αγγαρείες ήταν η συνηθισμένη κατάσταση, στην καθημερινή ζωή. Συμπληρωματικά οι ραγιάδες έδιναν δοσίματα, φόρους, όπως η λεγόμενη salariye προς τους γαιοκτήμονες, για να μπορούν να έχουν στην κατοχή τους μικρά ζώα, να ασχολούνται με την κτηνοτροφία, να θερίζουν, να αλέθουν, να φτιάχνουν κρασιά, να παράγουν μέλι. Παράλληλα υπήρχαν και έκτακτες εισφορές (π.χ για το γάμο) καθώς και πρόστιμα. Με την ανάδειξη και την ενίσχυση των σχέσεων του οθωμανικού κράτους με τη Δύση, ο αγροτικός χώρος της αυτοκρατορίας που βρισκόταν ήδη στην φάση της παρακμής με την υπογραφή των πρώτων συμφωνιών (διομολογήσεις ) με τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες, μετατράπηκε σε εξάρτημα και τροφοδότη των οικονομιών της δυτικής Ευρώπης. Την περίοδο αυτή αρχίζει να κυριαρχεί ο κάτοχος μεγάλης έκτασης γαιών, ο τσιφλικάς, που ήταν φορέας της επιβολής του συστήματος της μονοκαλλιέργειας στην αγροτική παραγωγή. Ο νεώτερου τύπου τσιφλικάς προσανατολιζόταν τώρα, προς το εξωτερικό εμπόριο και γι' αυτό ήταν πιο απαιτητικός και σκληρός απ ' ότι ο προκάτοχός του. Όπως υποστηρίζεται το τσιφλίκι αποτέλεσε ένα φαινόμενο που στηρίχθηκε στη ριζική κατάργηση κάθε παραδοσιακής σχέσης και της επιβολής της αρχής της απόλυτης ατομικής ιδιοκτησίας8. Η αγροτική κοινωνία στην πρώτη περίοδο του ελλαδικού κράτους είναι ένα κράμα από βυζαντινά (κοινοτικό πνεύμα) και οθωμανικά στοιχεία (τσιφλίκια) που κυριαρχούν στη διαμόρφωση και την υλοποίηση της σχετικής αγροτικής πολιτικής. Η αγροτική κοινωνία εντάχθηκε στους γενικότερους μηχανισμούς και προτεραιότητες της κεντρικής διοίκησης, στις επιλογές του αστικού τομέα, καταλαμβάνοντας τον ιδιαίτερο ρόλο για τον οποίον προοριζόταν. Η αγροτική κοινωνία ως οντότητα στην περιφέρεια του διεθνούς καταμερισμού της εργασίας και του καπιταλιστικού τρόπου ανάπτυξης και δομής της ελλαδικής οικονομίας, επηρεάστηκε σημαντικά τόσο στα ζητήματα της εξέλιξης όσο και της ιδεολογίας από τη Δύση. Η αγροτική κοινωνία ήδη από τα επαναστατικά χρόνια παρ’ ότι σήκωσε το βάρος του απελευθερωτικού αγώνα με τη φυσική της ηγεσία περιθωριοποιημένη δέχεται να την εκπροσωπήσουν οι αστοί των ελληνικών παροικιών. Σε συνεργασία με τους πρόκριτους οι Έλληνες του εξωτερικού μέσω του πολιτικού συστήματος αναλαμβάνουν να εκπροσωπήσουν την ελλαδική ύπαιθρο και να προβάλλουν τα αιτήματά της. Έτσι δημιουργούνται δύο τάσεις στην ελλαδική αγροτική κοινωνία: η μία από τους πάροικους που με την παρακμή για διάφορους λόγους των κοινοτήτων του εξωτερικού9 προσανατολίζονται να αναδείξουν μία αγγλικού τύπου βιομηχανική εξέλιξη θέτοντας την γεωργία σ’ αυτό το πλαίσιο και η άλλη που μέσω του γερμανικού μοντέλου διοίκησης και οικονομικής ανάπτυξης προωθούσε μία «ελαφριά» βιομηχανία που θα δημιουργούσε πελατειακές δομές, ενώ παράλληλα θα ισχυροποιούσε τις επιρροές της στην περιφέρεια. Ο αγροτικός χώρος δεν μπόρεσε ποτέ να εκφραστεί ποτέ πολιτικά αυτόνομα αφού οι δυσαρέσκειες εκτονώθηκαν, αντιμετωπίστηκαν με την διόγκωση του κρατικού τομέα, τη διχαστική πολιτική, με τους εκπαιδευτικούς μηχανισμούς10. Σ΄ αυτό συνετέλεσε και η διαφορά πολιτικής, πολιτιστικής και κοινωνικής εμπειρίας και βαρύτητας των αγροτών της «παλιάς Ελλάδας», από αυτούς των «νέων Χωρών» και τους πρόσφυγες. Η αγροτική μεταρρύθμιση του 1871 παρ’ ότι δεν ολοκληρώθηκε αποτέλεσε μία από τις σημαντικότερες τομές στο εσωτερικό της χώρας, αφού οι μικροί κλήροι που δημιουργήθηκαν διευκόλυναν την εφαρμογή συστημάτων εντατικής καλλιέργειας, με χαρακτηριστικότερη την περίπτωση της κορινθιακής σταφίδας. H συγκυριακή αύξηση των εξαγωγών της σταφίδας συντέλεσε ακόμη περισσότερο στη θετική πορεία της οικονομίας, που διακόπηκε με την σταφιδική κρίση στα τέλη του αιώνα, που σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες (επαχθείς όροι εξωτερικών δανείων ) οδήγησε στην πτώχευση του 1893. Η δυτική οικονομία και οι προτεραιότητές της στον ελλαδικό χώρο, ευνόησαν την περαιτέρω δημιουργία μεγάλων εκτάσεων που συμπύκνωσαν το αγροτικό ζήτημα δημιουργώντας μεγάλες κοινωνικές εντάσεις με αποκορύφωμα τα κινήματα μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας και της Άρτας που κατέληξαν στην εξέγερση των κολίγων το 1907 και του κινήματος των Θεσσαλών αγροτών το 1910. Στη νεοελληνική κοινωνία, το αγροτικό ζήτημα θα λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις, όταν η έλευση των προσφύγων το 1922, θα αποτελέσει το έναυσμα για τη συνέχεια και ολοκλήρωση της αγροτικής μεταρρύθμισης του 1917. Η μεταρρύθμιση που εξήγγειλε ο Βενιζέλος από τη Θεσσαλονίκη θα ολοκληρωθεί δύο σχεδόν δεκαετίες αργότερα, με τα πολεμικά γεγονότα, τις αντιδράσεις και το προσφυγικό κύμα από τις εξωελλαδικές κοινότητες του Ελληνισμού να αποτελούν τα κυρίαρχα στοιχεία για την υλοποίησή της. Η ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδας (ΑΤΕ) είναι ένα από σημαντικά θέματα που προβάλλουν σ’ αυτήν την χρονική περίοδο. Μεταπολεμικά η ελλαδική αγροτική κοινωνία αναγκάστηκε να προσαρμόσει πολλά από τα ζητήματα που την απασχολούσαν σε σχέση με τα νέα δεδομένα. Η οικονομία στηρίχθηκε στην ολόπλευρη ανάπτυξη ορισμένων κλάδων (ναυτιλίας, τουρισμός, βιομηχανικοί κλάδοι όπως πετροχημικά κ. ά ), ενώ ο εναρμονισμός με τα οικονομικά πρότυπα και τα κέντρα αποφάσεων της Δύσης, δεν άφησαν περιθώρια για τις κοινωνικές και αναπτυξιακές προτεραιότητες του αγροτικού τομέα και την αυτόνομη εξέλιξή του. Ο ρόλος του ήταν πλέον παθητικός. Αυτή η επιλογή ήταν οδυνηρή για την αγροτική κοινωνία που διαφοροποιούνταν, λόγω του εμφυλίου πολέμου, από τις ανάλογες καταστάσεις που αντιμετώπισαν οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες στην προσπάθειά τους για ανασυγκρότηση11. Οι υλικές και ανθρώπινες απώλειες ήταν τεράστιες, η φυγή των πολιτικών προσφύγων από αγροτικές κυρίως περιοχές προς την ανατολική Ευρώπη, η διάρρηξη των κοινωνικών σχέσεων σε πολιτικές αντιπαραθέσεις φορτισμένες με προσωπικές αντεκδικήσεις, η ένταση θεσμών πολιτικού ελέγχου (π. χ επιτηρούμενες περιοχές)12 επιβάρυναν τον αγροτικό χώρο που μέσα από την ένταση των κομματικών εξαρτήσεων και των άλλων εσωτερικών και διεθνών πολιτικών δεδομένων13 βρέθηκε ανοργάνωτος και υπό κατάρρευση. Η μετανάστευση προς το εσωτερικό και το εξωτερικό, η αγροτική έξοδος, η προοπτική διεθνοποίησης της οικονομίας ως προϋπόθεση και προοπτική βιομηχανικής ανάπτυξης, η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, έθεσε ποικιλία προβλημάτων που έπρεπε να αντιμετωπιστούν. Παράλληλα οι προτεραιότητες ανάπτυξης της χώρας που υιοθετήθηκαν, δεν έδωσαν τη διάσταση μιας σύγχρονης αγροτικής παραγωγής που θα αποτελούσε στρατηγικό τομέα παραγωγής της ελληνικής οικονομίας, αλλά στο πλαίσιο μιας εξαρτημένης εκβιομηχάνισης, έμεινε στο περιθώριο εμφανίζοντας μεγάλη καθυστέρηση. Από την άλλη πλευρά, η αντίδραση του αγροτικού κόσμου εκτονώθηκε σε διαδοχικές ρυθμίσεις χρεών, διανομή γης, κοινωνικές παροχές, χωρίς να υπάρξει συγκροτημένη και συνολική πολιτική για τον αγροτικό χώρο.

Σημειώσεις

1. Λαίου- Θωμαδάκη Α. Η αγροτική κοινωνία στην ύστερη βυζαντινή εποχή. Αθήνα 1987 σελ 23-24. 2. Βεργόπουλος Κ. Το αγροτικό ζήτημα στην Ελλάδα. Η κοινωνική ενσωμάτωση της γεωργίας, Αθήνα 1975 σελ.51. 3. Inalcik, H. The Ottoman Empire, The Classical Age 1300-1600. London 1973 σελ.194. 4. Moutafcieva, V. Relations in the Ottoman Empire in the 15th and 16th Centuries. New York 1988 σελ.222. 5. Σαρρής Ν. Προεπαναστατική Ελλάδα και Οσμανικό κράτος. Από το χειρόγραφο του Σουλευμάν Πενάχ Εφέντη του Μοραΐτη (1785). Αθήνα 1993 σελ.30. 6. Ψυρούκης Ν. Το νεοελληνικό παροικιακό φαινόμενο, Αθήνα 1983 σελ.42. 7. Κορδάτος Γ. Ιστορία του αγροτικού κινήματος στην Ελλάδα. Αθήνα 1973. 8. Βεργόπουλος Κ. ο.π σελ.329. 9. Βλ. Ψυρούκης N.ο.π . Αθήνα 1983. 10. Bλ. Τσουκαλάς Κ. Εξάρτηση και αναπαραγωγή.Ο κοινωνικός ρόλος των εκπαιδευτικών μηχανισμών στην Ελλάδα Αθήνα 1977. 11. Κόνιαρης Π. Ιδιαιτερότητες στην εξέλιξη της ελληνικής γεωργίας. Λάρισα 1993, σελ.18. 12. Λαμπριανίδης, Λ.«Τοπική ανάπτυξη και περιοριστικές ρυθμίσεις. Η περίπτωση της επιτηρούμενης ζώνης στα χωριά των Πομάκων της Ξάνθης».Επιθεώρηση Αστικών και Περιφερειακών μελετών Τόπος 13 (1995) σελ. 32-45. 13. Βλ. Μαλκίδης Φ. Αγροτική κοινωνιολογία Αλεξανδρούπολη 2001, όπου γίνεται μία ανάλυση των παραγόντων της ελλαδικής ιδεολογικής κομματικής διαπάλης και του ψυχρού πολέμου που επηρέασαν την αγροτική κοινωνία της Θράκης.

Το ποδόσφαιρο στη Μικρά Ασία

Φάνης Μαλκίδης

Το ποδόσφαιρο στη Μικρά Ασία. Ο Ελληνικός αθλητικός σύλλογος Μερζιφούντας

Ο Ελληνικός Αθλητικός Σύλλογος Μερζιφούντας «Πόντος», ιδρύθηκε από μαθητές και αποφοίτους του Κολλεγίου «Ανατόλια» το 1903. Στη διοίκησή του συμμετείχαν τόσο οι μαθητές όσο και οι δάσκαλοι του κολλεγίου και η δραστηριότητά του αφορούσε τους τομείς του αθλητισμού, του πνεύματος, της τέχνης.
Επίσης, ο σύλλογος διοργάνωνε ερασιτεχνικές θεατρικές παραστάσεις, δημιούργησε εξαιρετική βιβλιοθήκη, ενώ το 1910 ο σύλλογος ανέλαβε την έκδοση του περιοδικού «Πόντος», «Μηνιαίον δημοσίευμα φιλολογικόν, επιστημονικόν και παιδαγωγικόν»
Ο Ελληνικός Αθλητικός Σύλλογος «Πόντος» κατέχει ιδιαίτερη θέση μεταξύ των συλλόγων εξαιτίας της ιδιαιτερότητας του χαρακτήρα του, αφού συγκροτήθηκε στο πλαίσιο ενός σχολείου και ταυτόχρονα εργάστηκε για την ταυτότητα των μελών του.
Στις τελευταίες εκλογές που έγιναν το Μάιο του 1920 στο αξίωμα προέδρου αναδείχθηκε ο καθηγητής Δ. Θεοχαρίδης, στη θέση του αντιπροέδρου ο Χαράλαμπος Ευσταθιάδης, γραμματέας ο Αναστάσιος Παυλίδης, ταμίας ο Συμεών Ανανιάδης, και υπεύθυνος για το αθλητικό τμήμα ο Γρηγόριος Τσακάλωφ. Όλοι τους 8 μήνες αργότερα θα συλλαμβανόταν από τους Τούρκους, και με εξαίρεση τον Τσακάλωφ ο οποίος ήταν Ρώσος πολίτης, θα δολοφονούνταν στην Αμάσεια το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1921.
Σημαντικό μέλος και αθλητής του Συλλόγου ήταν ο Συμεών Ανανιάδης. Ο Ανανιάδης γεννήθηκε στη Σαμψούντα, εισήχθη στο «Ανατόλια» το 1919, και ήταν πολύ καλός αθλητής του στίβου. Όπως γράφει ο συμμαθητής και φίλος του Ε. Κουζινός το 1920 έβλεπε το μέλλον του ρόδινο: «Είχαμε επιβιώσει από σφαγές τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια και είχε βάλει τρεις στόχους, να πιάσει και εάν είναι δυνατόν να «σπάσει» το παγκόσμιο ρεκόρ στα 100 μέτρα, να φοιτήσει στην αμερικανική ιατρική σχολή στη Βηρυτό και να συνεχίσει σπουδές στη Βιέννη και να παντρευτεί μία όμορφη συμπατριώτισσα του από την περιοχή του Αλαχάμ το οποίο φοιτούσε στο αμερικανικό Λύκειο. Μάλιστα κάθε Σάββατο δεν έχανε την ευκαιρία να συμμετέχει στα συνεδριάσεις του «Πόντος», όπου εκεί την έβλεπε ο Συμεών». ( Couzinos E Twenty three years in Asia Minor (1899-1922). New York: Vantage Press 1969, σ. 67)
Στις 12 Φεβρουαρίου 1921 οι Τούρκοι περικύκλωσαν το «Ανατόλια». Αρχικά έψαχναν για όπλα και εκρηκτικά και στη συνέχεια αφού δε βρήκαν τίποτα κατευθύνθηκαν στο γραφείο του προέδρου του Κολλεγίου Γ. Γουάιτ. Εκεί οι Τούρκοι είδαν δύο χάρτες που απεικόνιζαν την περιοχή του Πόντου, σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους. Η εύρεση των χαρτών οδήγησε τους Τούρκους να ζητήσουν να δουν τη βιβλιοθήκη του συλλόγου «Πόντος». Στη βιβλιοθήκη υπήρχαν εκατοντάδες βιβλία στην ελληνική και ειδικότερα στην αρχαιοελληνική γλώσσα, έργα κλασσικών συγγραφέων τυπωμένα τα περισσότερα στην Αθήνα. Ανάμεσά τους βρήκαν και ένα σημειωματάριο με τις δραστηριότητες του Συλλόγου, το οποίο θεωρήθηκε «επαναστατικό».
Η φωτογραφία του ποδοσφαιρικού τμήματος του Συλλόγου, ερέθισε ακόμη περισσότερο τους Τούρκους. Οι αθλητές της ποδοσφαιρικής ομάδας «Πόντος» είχαν άσπρες και μπλε οριζόντιες ρίγες και το γράμμα «Π» στο στήθος.
Το βράδυ της ίδιας μέρας ο Συμεών Ανανιάδης ο οποίος ήταν παρών κατά τη διάρκεια της εφόδου των κεμαλικών στη βιβλιοθήκη του Συλλόγου, μίλησε με τον Κουζινό, λέγοντάς του πόσο δύσκολα είναι τα πράγματα. Όπως είπε ο Ανανιάδης «αυτό είναι το τέλος». Λίγο πριν τις 12 το βράδυ τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου του συλλόγου κατευθύνθηκαν στο γραφείο του προέδρου του Κολλεγίου, όπου έγινε η σύλληψή τους από τους Τούρκους. Στην συνέχεια θα οδηγηθούν στην Αμάσεια όπου με ψευδείς κατηγορίες καταδικάστηκαν σε θάνατο μαζί με τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του Ελληνισμού.
Οι σύλλογοι των Ελλήνων, προήλθαν από την ανάγκη που βίωνε ο Ελληνισμός να διατηρήσει την ιδιαιτερότητά του, να ανυψώσει το πνευματικό του επίπεδο, να ενισχύσει τους ανήμπορους, να ασχοληθεί με τον αθλητισμό. Στη Μερζιφούντα, η οποία αποτέλεσε πηγή αξιόλογων επιτευγμάτων, οι Έλληνες ίδρυσαν συλλόγους ιδιαίτερα σημαντικούς για τη διάδοση της εθνικής αυτογνωσίας και αυτοσυνειδησίας. Ο Ελληνικός Αθλητικός Σύλλογος «Πόντος» Μερζιφούντας αποτέλεσε ένα θεσμικό δημιούργημα των Ελλήνων, που συνέβαλλε αποφασιστικά στην πνευματική, πολιτισμική, αθλητική και κοινωνική ανύψωση.
Η συμβολή του Συλλόγου είναι τεράστια και αποτελεί πραγματικά μία εξαιρετική στιγμή όταν Έλληνες που ζουν σε όλο τον κόσμο, τιμούν τα μέλη του συλλόγου, θύματα της Γενοκτονίας. Το Δεκέμβριο του 2008 η Ποντιακή αδελφότητα Αδελαίδας Αυστραλίας και η ποδοσφαιρική του ομάδα «Ποντιακοί Αετοί» διοργάνωσαν αγώνα με επίλεκτους ποδοσφαιριστές της Μελβούρνης, προς τιμήν των θυμάτων του Συλλόγου. Η ομάδα των Ποντιακών Αετών φόρεσε πιστά αντίγραφα της στολής του συλλόγου «Πόντος». Αντίστοιχο ποδοσφαιρικό παιχνίδι έγινε στις 12 Μαΐου 2009, με αντίπαλους τους παλαίμαχους διεθνείς ποδοσφαιριστές του Πανελληνίου Συνδέσμου Αμειβομένων Ποδοσφαιριστών και τους παλαίμαχους της Καβάλας. Εδώ αντίγραφα της φανέλας του «Πόντος» φόρεσαν οι παλαίμαχοι της Καβάλας.
Η έρευνα έδειξε και στο μέλλον θα δείξει ακόμη πιο έντονα ότι σύλλογοι και σωματεία, οργανωμένες θεσμικές εκφράσεις των Ελλήνων που έζησαν για χιλιάδες χρόνια στη Μικρά Ασία όπως ο «Πόντος» της Μερζιφούντας ξεχώρισαν με τη δραστηριότητά τους και απέδειξαν την πραγματική κοινωνική και αθλητική τους προσφορά.


Το κείμενο αποτελεί μέρος της εισήγησης του Φάνη Μαλκίδη στο 4ο Συμπόσιο για τη Μικρά Ασία που διοργάνωσε το Κέντρο Σπουδής και Ανάδειξης Μικρασιατικού Πολιτισμού του Δήμου Νέας Ιωνίας Αττικής.