Οι Πομάκοι στην Ελληνική Θράκη

Φάνης Μαλκίδης
Μειονότητες και αγροτική κοινωνία. Οι Πομάκοι στη Θράκη.

Ανακοίνωση στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο «Χώρος και περιβάλλον: Παγκοσμιοποίηση-Διακυβέρνηση-Βιωσιμότητα».
Αθήνα, Πάντειο Πανεπιστήμιο



Εισαγωγή

Η εισήγηση αναλύει το ζήτημα κοινωνικού αποκλεισμού σε μια ιδιαίτερη αγροτική κοινωνία της Ελλάδας, τη Θράκη. Εξετάζει μία συνιστώσα των μουσουλμανικών μειονοτήτων, τους Πομάκους και τα ζητήματα που σχετίζονται με τη διαβίωσή τους στο χώρο.
Στο πρώτο μέρος καταγράφεται η κοινωνία των Πομάκων, μετά το 1950 και το δεύτερο μέρος εξειδικεύεται σε καίρια ζητήματα του Πομακικού χώρου, όπως είναι ο κοινωνικός αποκλεισμός, η γλώσσα, η εκπαίδευση, τα προβλήματα του αγροτικού χώρου και της γυναίκας.
Στόχος της εισήγησης είναι να αναδείξει το ζήτημα των Πομάκων τόσο σε σχέση με τη μακροχρόνια καταπίεση της ιδιαίτερης τους ιστορίας, παράδοσης, πολιτιστικής κληρονομιάς, γλώσσας και πολιτισμικής ταυτότητας, όσο και σε συνδυασμό με το αγροτικό χώρο διαβίωσής τους που διακρίνεται για την υπανάπτυξη και τον αποκλεισμό από την ευρύτερη ελληνική κοινωνία.

Οι Πομάκοι
Ο τούρκος ιστορικός Ν. Αβτζίογλου, αναγνωρίζει τους Πομάκους ως ξένη προς τους Τούρκους εθνότητα, ενώ ο καθηγητής Γ. Ερτζάν, σε μελέτη του, τονίζει ότι οι Πομάκοι ήταν η τρίτη μεγάλη πληθυσμιακή ομάδα της χερσονήσου του Αίμου, μετά τους Αλβανούς και τους Βόσνιους που προσχώρησε στο Ισλάμ. Προσθέτει ότι ενώ στην Ανατολία εξισλαμισμός σήμαινε εκτουρκισμό, αντίθετα στη χερσόνησο του Αίμου η αλλαξοπιστία δεν οδηγούσε πάντα στην αλλαγή της εθνικότητας.
Από την άλλη η επίσημη τουρκική θέση, χαρακτηρίζει τους Πομάκους, τουρκικής καταγωγής και τους αποκαλεί "ορεινούς ομογενείς του βαλκανικού βραχίονα"1. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν μπορεί να καταστραφεί από την πομακική ταυτότητα χαρακτηρίζεται ως τουρκικό. Σφετερισμό της κληρονομιάς και της ιστορίας τους αποτελούν οι εκθέσεις λαϊκών ενδυμασιών και εργοχείρων, που κατά καιρούς πραγματοποιήθηκαν και προβάλλονταν ως έργο τουρκικού πολιτισμού, όπως και οι λαϊκές και θρησκευτικές εκδηλώσεις, τα ήθη και έθιμα στα πομακοχώρια, που προσδιορίζονται ως εκδηλώσεις των Τούρκων2.
Σύμφωνα με την ελληνική ιστοριογραφία οι Πομάκοι προέρχονται από την αρχαία θρακική φυλή των Αγριάνων3. Εθνολογική έρευνα υποστηρίζει βασίμως, ότι οι σλαβόφωνοι Πομάκοι είναι απόγονοι, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, αυτόχθονος πληθυσμού. Η λέξη Πομάκος κατά μεν τους Βούλγαρους προέρχεται από τη βουλγαρική λέξη pomagam = βοηθώ, εξαιτίας της βοήθειας προς τους Τούρκους κατά των Βουλγάρων το 1876, κατά δε τους Έλληνες πιθανόν να προέρχεται από τη λέξη πομάξ = πότης και συμπορεύεται με την παλαιά συνήθεια των Θρακών να πίνουν4.
Αιματολογική εξέταση σε 1030 κατοίκους στα χωριά Εχίνος, Σάτραι, Ωραίον, Μελίβοια και Κοτύλη, δηλαδή το 1/20 του συνολικού πληθυσμού των Πομάκων διαπιστώνει αιματολογική συγγένεια Πομάκων και Ελλήνων σε ποσοστό 50-70% 5.
Ξένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι Πομάκοι είναι εξισλαμισμένοι και εκσλαβισθέντες γλωσσικώς, απόγονοι ή τα τελευταία υπολείμματα των αρχαίων Θρακών και ότι έχουν φλέβα ελληνική6.

Οι Πομάκοι και οι κρατικές πολιτικές
Κατά την τελευταία απογραφή (2001) και σύμφωνα με τα προσωρινά αποτελέσματά της ο συνολικός πληθυσμός της Θράκης ανέρχεται σε 355.000 κατοίκους. Εξ αυτών 241.000 είναι ορθόδοξοι και 114.000 μουσουλμάνοι. Οι μουσουλμάνοι διακρίνονται σε 36.000 Πομάκους (23.000 στο νομό Ξάνθης, 11.000 στο νομό Ροδόπης, 2.000 στο νομό Έβρου), 24.000 αθίγγανους (από 9.000 στους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης και 2.000 στο νομό Έβρου) και 54.000 τουρκοφανείς- τουρκογενείς (10.000 στο νομό Ξάνθης, 42.000 στο νομό Ροδόπης και 2.000 στο νομό Έβρου). Από τους Πομάκους της Ξάνθης περί τους 700 έχουν τουρκική φυλετική ρίζα. Στη Βουλγαρία οι Πομάκοι ανέρχονται σε 100.000 περίπου7.
Είναι γεγονός ότι οι μειονοτικοί πληθυσμοί όπου και εάν βρίσκονται, άσχετα αν έχουν υποστεί αλλαγές ονομασίας και χαρακτηρίζονται πολυπολιτισμικές και πολυεθνικές κοινωνίες, έχουν αρνηθεί να αφομοιωθούν, ή να χάσουν την παραδοσιακή τους ταυτότητα. Στην περίπτωση των Πομάκων αναφερόμαστε σε αυτό που ονομάζονται «ιστορικές μειονότητες» και τις οποίες συναντάμε στην Ευρώπη. Ιστορικές μειονότητες νοούνται αυτές που έχουν εγκατασταθεί για ιστορικούς λόγους σε συγκεκριμένο χώρο-έδαφος και μετακινούνται εντός του χώρου, ακόμη και αν αυτός έχει επηρεαστεί από συνοριακές αλλαγές. Η καταγραφή των χαρακτηριστικών στοιχείων μιας μειονότητας έγινε αντικείμενο πολλαπλών αντιμετωπίσεων οι οποίες καταλήγουν σε εννοιολογικής σημασίας προσεγγίσεις. Κατ' αποτέλεσμα οι μειονότητες διαχωρίζονται σε εθνικές, σε εθνοτικές (χωρίς στην ουσία να υπάρχουν διαφορετικά γνωρίσματα, άρα αυτή η διαφοροποίηση τείνει να ενσωματωθεί), σε θρησκευτικές, σε γλωσσολογικές, σε πολιτισμικές. Παρόλα αυτά στη χερσόνησο του Αίμου, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι οι ποικίλες εθνότητες ή μειονοτικές ομάδες έχουν συχνά κοινή ιστορία με τα υπόλοιπα επικρατούντα φύλα8. Σε πολλές περιπτώσεις όπως αυτή των Πομάκων η καταγωγή των μειονοτήτων ή εθνοτήτων φτάνει πολύ πίσω στον ιστορικό χρόνο. Στη σειρά μεταλλαγών που διέρχονται, συχνά νεοεμφανιζόμενα φύλλα επιδρούν θρησκευτικά ή γλωσσικά, με αποτέλεσμα την αποκοπή κοινωνικών ομάδων και την κατοπινή μετεξέλιξή τους σε μειονοτικές ομάδες.
Η Συνθήκη της Λωζάννης, το βασικό νομικό κείμενο που καθορίζει την παραμονή των μουσουλμάνων στην Ελλάδα, αναφερόταν και αναγνώριζε την ύπαρξη μιας μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη χωρίς ειδικότερη αναφορά στην ιδιαίτερη εθνοτική, πολιτισμική ταυτότητα και προέλευση των επιμέρους μειονοτικών ομάδων που τη συνέθεταν9. Μετά τη συνθήκη όμως και κυρίως από το 1952 (ένταξη της Ελλάδας και της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ), η ταυτότητα των τριών ουσιαστικά μουσουλμανικών μειονοτήτων (Πομάκων, τουρκοφανών και Ρωμά) καθοριζόταν από τα ισχύοντα γεωστρατηγικά δόγματα και τις σχέσεις ανάμεσα στα κράτη της περιοχής. Δεν ήταν η ιστορία, η παράδοση, η πολιτιστική κληρονομιά, η γλώσσα που όριζαν την εθνική ταυτότητα κάθε ομάδας, αλλά η λογική, η γεωπολιτική και οι σχέσεις των κρατών.
Πρώτο θύμα αυτής της πολιτικής υπήρξε η ομάδα των Πομάκων. Αρχές της δεκαετίας τον 1950 το ελλαδικό εξαρτημένο κράτος, στα πλαίσια της πολιτικής του ψυχρού πολέμου και της διαίρεσης σε συνασπισμούς, ανεχόταν ή προωθούσε την τουρκοποίησή τους. Με την όξυνση όμως των σχέσεων αργότερα με την Τουρκία αλλάζει την πολιτική του. Από εδώ και πέρα τους προτιμούσε Βούλγαρους παρά Τούρκους. 'Έτσι οι Πομάκοι δεν έζησαν σε συνθήκες που να τους επιτρέπουν να αναπτύξουν και διατηρήσουν τις παραδόσεις του την ιδιαίτερη πολιτισμική τους ταυτότητα. Το ελλαδικό κράτος παρέμεινε εγκλωβισμένο, ακίνητο στη διεκδίκηση τον θρησκευτικού χαρακτήρα της μειονότητας, όταν το τουρκικό κράτος διαμέσου της θρησκείας ή με μηχανισμούς εξαναγκασμού, τρομοκράτησης, ελέγχου, προωθούσε σταθερά την τουρκοποίησή τους. Το ελληνικό κράτος δεν παρείχε βοήθεια για τη διατήρηση της μνήμης των παραδόσεων και του παρελθόντος των Πομάκων, που καλύπτεται ακόμη από μεγάλα κενά. Η έμμονη στην προβολή της χριστιανικής τους προέλευσης, απομάκρυνε ψυχολογικά τη θρησκόληπτη μάζα. Η τακτική αυτή παραγνώριζε το γεγονός, ότι οι Πομάκοι ήταν και παραμένουν αυστηρά προσηλωμένοι στο Ισλάμ, μέλη τους επανδρώνουν τις ιερατικές σχολές και η συντριπτική πλειοψηφία των θρησκευτικών λειτουργών στη Θράκη προέρχεται από αυτούς. Οι αναφορές στο χριστιανικό παρελθόν, στον βαθμό που εντάχθηκαν σε σκοπιμότητες, προκάλεσαν αρνητικούς συνειρμούς και επαναφέρουν επώδυνες αναμνήσεις από την βίαιη προσπάθεια των Βουλγάρων για εκχριστιανισμό.
Σε καθαρό θρησκευτικό επίπεδο, η απομόνωσή τους ανάμεσα σε δύο χριστιανικούς λαούς (Βούλγαρους και Έλληνες), τους ώθησε προς την πλησιέστερη ισλαμική χώρα την Τουρκία. Τη σφοδρή αντίθεση των πρώτων κεμαλικών δεκαετιών ακολούθησε η συμφιλίωση με τη νέα πραγματικότητα. Οι πηγές του Ισλάμ στις αραβικές χώρες βρίσκονταν αρκετά μακριά και αδύναμες να στηρίξουν μία αραβόφιλη ισλαμική ομάδα στη Θράκη Η Τουρκία ήταν η ισχυρή δύναμη, που είχε τη δύναμη να επιβάλει τη θέληση της και εκτός των συνόρων της, με αποτέλεσμα να διευκολυνθεί ψυχολογικά η κλίση των Πομάκων προς αυτήν.
Η ελληνική τακτική εξομοίωσης, σε όλο το επίπεδο, των Πομάκων με τους υπόλοιπους μουσουλμάνους, συνέβαλε στη σφυρηλάτηση της συνοχής και της ανάπτυξης ισχυρών ψυχολογικών δεσμών μεταξύ των αλλογενών, αλλά ομόθρησκων τμημάτων της μειονότητας. Οι όποιες διαθέσεις Πομάκων, σε ατομικό ιδίως επίπεδο, για προσέγγιση με την αλλόθρησκη Ελλάδα προσέκρουαν στην αμηχανία των τοπικών αρχών, που αξιοποιούσαν για αλλότριους σκοπούς τέτοιες σχέσεις. Η έλλειψη κατανόησης και ευαισθησίας προλείαναν το έδαφος για το μειονοτικό επεκτατισμό των Τουρκοφανών.

Η γλώσσα
Γραπτά μνημεία της γλώσσας των Πομάκων, όπως και της γλώσσας όλων των αρχαίων θρακικών φυλών δεν υπάρχουν. Είναι δηλαδή η γλώσσα ομιλούμενη, αλλά μη γραφόμενη. Τα Πομακικά, ένα ενδιαφέρον, κατά βάσιν σλαβογενές ιδίωμα, που μέχρι πρόσφατα ομιλείτο προφορικώς, άρχισε τελευταία να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον μελετητών και ήδη εκδόθηκαν πρώτες περιγραφές της δομής και του λεξιλογίου των Πομακικών στην Ελλάδα. Παρατηρείται ότι η πομακική γλώσσα στην ανατολική περιοχή της Θράκης έχει επηρεασθεί από την τουρκική γλώσσα, ενώ αντίθετα στο δυτικό τμήμα της από τη βουλγαρική, ενώ πάμπολλες είναι οι ελληνικές λέξεις - και μάλιστα οι αρχαιοπρεπείς, γεγονός που ενισχύει την άποψη για την αρχαία καταγωγή των Πομάκων και τη συγγένειά τους με τους Έλληνες10.
Η πομακική είναι γλώσσα, που τελεί υπό ποικιλόμορφο διωγμό και οι φορείς της θύματα πολιτισμικής γενοκτονίας. Η περιορισμένη γεωγραφική της έκταση ή η δημογραφική βαρύτητα του πληθυσμού που τη μιλά, δεν της στερεί το δικαίωμα στην ύπαρξη, όπως αντίστοιχα και της πλουσιότατης ινδοευρωπαϊκής γλώσσας των Ρωμά.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με τα ψηφίσματά του για την ανάγκη προστασίας της ευρωπαϊκής λαϊκής κληρονομιάς, και το Συμβούλιο της Ευρώπης, με τη διακήρυξή του για τις τοπικές γλώσσες, εκφράζουν την ευαισθησία των λαών, για τη διατήρηση του ευρωπαϊκού πολιτιστικού και γλωσσικού πλούτου, του οποίου ένα ζωντανό κύτταρο αποτελούν και οι Πομάκοι. Μέσα, λοιπόν, στο διεθνές κλίμα και την ευαισθησία που διακρίνει τους ευρωπαϊκούς λαούς, προστίθεται η ελληνική γλωσσική παραφωνία, κατοχυρωμένη μάλιστα με δύο διμερή ελληνοτουρκικά μορφωτικά πρωτόκολλα.

Η εκπαίδευση

Η Θράκη παρουσιάζει το χαμηλότερο ποσοστό πτυχιούχων πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και το μεγαλύτερο ποσοστό αναλφαβητισμού, με μεγάλη απόκλιση από τις άλλες περιφέρειες της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ το μέσο πανελλαδικό ποσοστό των Ελλήνων που δεν ολοκλήρωσαν την 9χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση δεν ξεπερνάει το 57%, στη Θράκη φθάνει κατά μέσο όρο στο 72%, με ιδιαίτερη απόκλιση στον Νομό Ροδόπης, στον οποίο οι 8 στους 10 κατοίκους, δεν έχουν απολυτήριο του υποχρεωτικού σχολείου. Ο κυρίαρχος λόγος της σημαντικής αυτής ανισότητας που εκδηλώνεται στη Θράκη με τη μορφή της εκπαιδευτικής και μορφωτικής διαφοροποίησης εκκολάπτεται στο έδαφος της εξαιρετικά χαμηλής συμμετοχής των μουσουλμανικών μειονοτήτων της Θράκης στη Δευτεροβάθμια (Γυμνάσιο - Λύκειο) και τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Τα παιδιά των Πομάκων μιλούν στο σπίτι τους τη μητρική τους γλώσσα και όταν πηγαίνουν στο σχολείο υφίστανται ένα γλωσσικό ευνουχισμό από τον μουσουλμάνο δάσκαλο που τους διδάσκει την τουρκική και τον χριστιανό που τους διδάσκει την ελληνική. Η μόνη που δεν διδάσκονται είναι η πομακική, την οποία το μειονοτικό σχολείο την απορρίπτει, σφραγίζοντας από την παιδική ηλικία τα παιδιά των Πομάκων με το στίγμα της απαξίωσης, της υποτίμησης, της κατωτερότητας.
Στη Θράκη λειτουργούν σήμερα συνολικά 683 Νηπιαγωγεία, Δημοτικά Σχολεία, Γυμνάσια και Λύκεια και από αυτά στο 1/3 περίπου φοιτούν αποκλειστικά μουσουλμάνοι, τουρκοφανείς, Πομάκοι και Ρωμά. Στα μουσουλμανικά σχολεία φοιτούν συνολικά 7.382 μαθητές, εκ των οποίων οι 3.108 είναι τουρκογενείς, οι 2.786 Πομάκοι και 483 Ρωμά. Άλλοι 1.005 αποτελούν το μεικτό μουσουλμανικό μαθητικό δυναμικό.
Από το 1995 ορίζεται με νόμο από το Υπουργείο Παιδείας ένα ειδικό ποσοστό θέσεων (0,5%) οι οποίες προορίζονται για την εισαγωγή σε ΑΕΙ και ΤΕΙ αποφοίτων Λυκείου που προέρχονται από τις μουσουλμανικές μειονότητες. Η ενέργεια από τη μεριά της ελληνικής Πολιτείας όταν δεν συνοδεύεται από αλλαγές στο επίπεδο της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης δεν μπορεί να «αφοπλίσει» τη ναρκοθετημένη εκπαιδευτική πορεία των μουσουλμάνων μαθητών που δεν βοηθούνται να γνωρίσουν καλύτερα την ελληνική γλώσσα, με αποτέλεσμα να εγκαταλείπουν αρκετοί από αυτούς τις σπουδές τους. Ενώ στα Δημοτικά Σχολεία που φοιτούν μουσουλμάνοι μαθητές καλύπτουν ένα ποσοστό της τάξεως του 50% όλων των Δημοτικών της Θράκης, τα Νηπιαγωγεία φθάνουν το 5% και τα Γυμνάσια - Λύκεια δεν ξεπερνούν το 20% 11.
Τα ποσοστά αυτά αναδεικνύουν σε όλη την έκτασή του το πρόβλημα, επικεντρώνοντας στο ότι οι μουσουλμάνοι μαθητές μορφώνονται κάτω από άνισες συνθήκες αφού προσέρχονται αφενός στο Δημοτικό Σχολείο χωρίς τα εφόδια της προσχολικής αγωγής ­ που θα έδινε την ευκαιρία να εξοικειωθούν οι Πομάκοι με την κατανόηση της ελληνικής γλώσσας με στόχο την ομαλή ένταξή τους ­ και αφετέρου συμμετέχουν ελλειμματικά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην οποία, βέβαια, λείπουν τα ιδιαίτερα προγράμματα και βιβλία που θα παίρνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες (πολιτισμικές, θρησκευτικές κ.λπ.) των μαθητών, καθώς και το διδακτικό προσωπικό με παιδαγωγική κατάρτιση που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της μειονότητας. Με τα Μορφωτικά Πρωτόκολλα υποθηκεύτηκε το μέλλον της πομακικής, η προφορική παράδοση, ο λαϊκός πολιτισμός και οι ιστορικές παραδόσεις12.
Στα μειονοτικά σχολεία της Θράκης, η πομακική νεολαία, διαποτίζεται από την ιδέα της τουρκικής καταγωγής. Η πομακική γλώσσα φτάνει ως το προαύλιο του σχολείου, χωρίς ποτέ να βρεθεί στην αίθουσα διδασκαλίας φθάνει ως την αίθουσα των δικαστηρίων χωρίς ποτέ να ακουστεί στην ακροαματική διαδικασία. Μία, λοιπόν, ξένη και εγκάθετη γλώσσα έχει επιβληθεί από το κράτος, ως φορέας επικοινωνίας με τον πομακικό πληθυσμό, παραγκωνίζοντας τη μητρική και ομιλούμενη από πολλές χιλιάδες άτομα. Οι Πομάκοι, μέσω της τουρκικής γλώσσας, εξοικειώνονται με τα τουρκικά πρότυπα ζωής και αποβάλλουν σταδιακά τα ιστορικά τoυς χαρακτηριστικά. Η κουλτούρα τους αλλοιώνεται και κατακερματίζεται. Η υποχρεωτική διδασκαλία της τουρκικής επέβαλε στη συλλογική τους μνήμη την πλαστή εικόνα για το τουρκικό παρελθόν και τη συσκότιση όλων των στοιχείων, που βοούσαν για το αντίθετο.
Οι Πομάκοι μαθητές είναι θύματα της ιστορικής συγκυρίας και της εκπαιδευτικής διαδικασίας13 που τους επιβάλλει αναπόφευκτα την εκμάθηση της επίσημης ελληνικής, αλλά και της τουρκικής, σε βάναυση και αναιτιολόγητη αντικατάσταση της οικογενειακής. Η διαδικασία αυτή έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική και διανοητική ανάπτυξη των παιδιών, που δεν καθίστανται απλά δίγλωσσα, αλλά τρίγλωσσα, τετράγλωσσα και από την τετάρτη δημοτικού και πεντάγλωσσα, χωρίς, εν τούτοις, η βιωματική και φορτισμένη με όλο τον συναισθηματικό πλούτο γλώσσα, να αναγνωρίζεται και να διδάσκεται. Η μητρική απορρίπτεται στο δημοτικό σχολείο, οι μαθητές ντρέπονται γι’ αυτήν, τους εμπεδώνεται η άποψη ότι η γλώσσα τους δεν έχει καμμία αξία, γι’ αυτό και πρέπει να μάθουν άλλες και άρα να υφίστανται θεμελιακή προσβολή ως ανθρώπινα όντα.
Την κατάσταση της πολυγλωσσίας και του τουρκοκεντρικού χαρακτήρα της πομακικής εκπαίδευσης θεραπεύει, μερικώς μόνο και σε επίπεδο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, η λειτουργία γυμνασίων, με αποκλειστική χρήση της ελληνικής στην ορεινή Ξάνθη, στα χωριά Σμίνθη, Γλαύκη, Εχίνος, Θέρμες και στην Οργάνη του νομού Ροδόπης. Στην κατάσταση της περιορισμένης παιδείας των Πομάκων πρέπει να επισημανθεί το ιδιαίτερο ζήτημα των κοριτσιών, τα οποία μετά το μάθημα πάνε κατευθείαν στο σπίτι, χωρίς να αναπτύσσουν τα ελληνικά τους. Όσα κορίτσια τελειώσουν το δημοτικό έχουν ελάχιστες πιθανότητες να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο γυμνάσιο. Η μεγάλη πλειοψηφία αναλαμβάνει καθήκοντα νοικοκυράς μέσα στο σπίτι. Όσο απομακρύνεται κάποιος από τα αστικά κέντρα προς τις αγροτικές και απομακρυσμένες ορεινές περιοχές, τόσο μειώνεται μέχρι μηδενισμού μερικές φορές ο αριθμός των μαθητριών στα Γυμνάσια14.
Υπάρχουν σήμερα οικισμοί, στους οποίους δεν υπάρχει γυναίκα που να έχει συνεχίσει τις σπουδές της στο γυμνάσιο. Το τέλος του γυμνασίου σημαίνει και το τέλος της εκπαίδευσης για τις μουσουλμάνες. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η πρώτη μουσουλμάνα σπουδάστρια της Ειδικής Παιδαγωγικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης, απ΄ όπου αποφοιτούν δάσκαλοι για τα μειονοτικά σχολεία της Θράκης εισήχθη, μόλις το 1991.

Ο κοινωνικός αποκλεισμός των Πομάκων
Σημαντικοί σταθμοί στις διμερείς ελληνοτουρκικές σχέσεις, υπήρξαν η υπογραφή του Συμφώνου Φιλίας του 1930 και τα Μορφωτικά Πρωτόκολλα του 1951 και 1968, με τα οποία αναγνωρίστηκε, για άλλη μία φορά, μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης, ως μοναδική μειονοτική γλώσσα η τουρκική - την οποία γνώριζε μόνον ένα 5% των Πομάκων – και επαναβεβαιώθηκε το νομικό πλαίσιο, που απέκλειε την επίσημη αναγνώριση της πομακικής15.
Το μειονοτικό σχολείο αποτέλεσε την πλατειά δίοδο, απ’ όπου πέρασε η τουρκική συνείδηση, για να εμποτιστεί στους μαθητές. Η προσπάθεια αυτή δεν συνάντησε πολιτική αλλά ούτε, κυρίως, μορφωτική αντίδραση, αφού για πρώτη φορά παρεχόταν μαζικής κλίμακας παιδεία σε έναν πληθυσμό, που ήταν στη συντριπτική του πλειοψηφία αγράμματος, ενώ αξιοποιήθηκε επιπλέον εναντίον της πομακικής ο ισχυρός φόβος που ένιωθαν οι Πομάκοι από ενδεχόμενη βουλγαρική κάθοδο, την οποία έζησαν δραματικά δύο φορές (1913-1918 και 1941-1944).
Ο χρόνος και η επιμονή έφεραν δυσμενή αποτελέσματα ιδιαίτερα σε όσους μετανάστευσαν στα πεδινά, όπου εισήλθαν σε νέες πολιτισμικές και οικονομικές πραγματικότητες: συγκατοίκησαν σε μικτούς οικισμούς ή συνοικίες και συχνά διασταυρώθηκαν με τους τουρκοφανείς. Την αλλοτρίωση τους την προώθησαν οι συλλογικές παραστάσεις και η διαβίωση στα αστικά και ημιαστικά κέντρα (τουρκόφωνα μέσα μαζικής ενημέρωσης, κοινωνική – θρησκευτική ζωή κ .α.). Τα παιδιά, που προήλθαν από μικτούς γάμους και μεγάλωσαν στα πεδινά, αγνοούν την πομακική, αλλά και δεν έχουν κάποιο ισχυρό κίνητρο για να τη μάθουν, καθώς δεν είναι επίσημα αναγνωρισμένη και δεν θα χρησιμεύσει πουθενά. Κυρίαρχη αποβαίνει η τουρκική, ως εξυπηρετούσα τις περισσότερες οικονομικο-κοινωνικές σχέσεις και με το γόητρο που της προσδίδει η διδασκαλία στα σχολεία. Ταυτόχρονα θεωρείται παρακινδυνευμένη η χρήση της προγονικής γλώσσας, γιατί μπορεί να προκαλέσει την οργή των φανατικών16 που δεν παύουν να επισημαίνουν, ότι αυτή αμφισβητεί από μόνη της την ενιαία και αδιαίρετη τουρκική ταυτότητα των μελών της μειονότητας.
Η μετανάστευση στα πεδινά συνοδεύεται από την προσδοκία της κοινωνικής και οικονομικής ανόδου. Στην ορεινή Ξάνθη, η κυριαρχία της πομακικής είναι απόλυτη και χρησιμοποιείται τόσο μέσα στο σπίτι όσο και έξω από αυτό. Προχωρώντας όμως ανατολικά, η κατάσταση παρουσιάζεται συγκεχυμένη. Η πομακική εμφανίζεται ισχυρότερη στην υψηλότερη ζώνη του νομού Ροδόπης και φθίνει με τη μείωση του υψομέτρου. Τα χωριά που βρίσκονται στις χαμηλότερες ζώνες της Ροδόπης έχουν τουρκοφωνήσει πριν από μια ή και περισσότερες γενιές. Η γειτνίασή τους με το συμπαγές τουρκόφωνο περιβάλλον της πεδιάδας ήταν ένας πρόσθετος παράγοντας, που επιτάχυνε την απώλεια της απροστάτευτης και μη αναγνωρισμένης μητρικής γλώσσας. Στην πομακική ομάδα των χωριών του νομού Έβρου, η υποχώρηση της πομακικής, προς όφελος της τουρκικής, είναι ακόμη μεγαλύτερη. Η γνώση της τουρκικής γλώσσας λειτούργησε ως σύμβολο υπεροχής της κυρίαρχης τάξης των Πομάκων, η οποία και προσχώρησε στην αντίστοιχη των τουρκοφανών, ενισχύοντας τη θέση της. Η τοπική πολιτική και θρησκευτική ηγεσία είναι σήμερα στενά εξαρτημένη από την τουρκική πολιτική, από την οποία αντλεί κύρος και δύναμη. Η αποποίηση της πομακικής ταυτότητας θα αποτελέσει πλέον βασική προϋπόθεση κοινωνικής και οικονομικής ανέλιξης. Από την άποψη αυτή, αποτελούν ήσσονος σημασίας τεκμήρια και μη ασφαλείς δείκτες διάγνωσης εθνικού φρονήματος, τα κείμενα που κατά καιρούς δημοσιεύθηκαν και στα οποία οι Πομάκοι συντάκτες τους υπερασπίζονται, σε δραματικούς τόνους, την τουρκική καταγωγή τους. Ο βαθμός εκτουρκισμού του στρώματος αυτού δεν είναι ολοκληρωτικός, όσο εμφανίζεται, διότι ούτε ιστορικές ρίζες διαθέτει αλλά και συνδέεται με μία σειρά ατομικών επιδιώξεων, όπως οικονομικά συμφέροντα στην Τουρκία, προσδοκία εισαγωγής των παιδιών στα τουρκικά πανεπιστήμια, κ.ά.
Το πολιτικοκοινωνικό κλίμα στην πομακική κοινωνία χαρακτηρίζεται από τη διάχυτη και ασφυκτική καταπίεση του πληθυσμού από τους μηχανισμούς της Τουρκίας. Η ελευθερία έκφρασης τελεί υπό διωγμό και οι Πομάκοι μόνο κατ’ ιδίαν και υπό προϋποθέσεις εκμυστηρεύονται αυτά που ποτέ δε θα τολμούσαν να διατυπώσουν δημοσίως. Η αποπομακοποίηση τους στερεί προοδευτικά τη δυνατότητα να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους ως διαφορετικό από τους άλλους και να αντιληφθούν ότι είναι ένας καταπιεσμένος πληθυσμός, που υφίσταται μία υποδειγματική εθνοκτονία και ένα αδιόρατο, αλλά καθόλα βίαια εκτουρκισμό. Η οδυνηρή απόρριψη από το περιβάλλον και η χαμηλή κοινωνική τους θέση οδήγησαν στη μειωμένη αυτοεκτίμηση της προσωπικής και συλλογικής τους αξίας. Η εκούσια, σε ορισμένες περιπτώσεις, απόρριψη της ταυτότητάς τους δεν έγινε για λόγους εθνικούς, αλλά επειδή το σημαινόμενο της πομακικής (ταυτότητας) ήταν η πολιτισμική κατωτερότητα.
Η οικογένεια στη μουσουλμανική κοινωνία της Θράκης και ο ρόλος της γυναίκας, επηρεάστηκε από πολλούς πολιτικούς παράγοντες οι οποίοι συνέβαλλαν στη διάρθρωση του χώρου. Η πατριαρχική οικογένεια στο πομακικό χωριό αποτελεί παραγωγική μονάδα, στην οποία ο νέος βρίσκει δουλειά στα χωράφια ή στα κοπάδια ζώων του πατέρα του. Τα τελευταία χρόνια ο τύπος της εκτεταμένης πατριαρχικής οικογένειας ολοένα και υποχωρεί. Βασικός λόγος είναι η μείωση των παιδιών σε μια οικογένεια, η μετανάστευση και η αστυφιλία.
Όλο και περισσότεροι νέοι των ορεινών και απομακρυσμένων περιοχών εγκαταλείπουν την αγροτική κοινωνία και εγκαθίστανται στις πεδινές κωμοπόλεις και πόλεις της Θράκης, αλλάζοντας συχνά επαγγελματική απασχόληση και δημιουργώντας τη δική τους πυρηνική οικογένεια. Στην ύπαιθρο, η έλλειψη δυνατοτήτων επαγγελματικής καριέρας για τη γυναίκα όπου η απομόνωση είναι πολύ έντονη, δηλαδή η οικονομική εξάρτηση από τη μία και από την άλλη η προσκόλληση της στις εντολές του Κορανίου17 συνεχίζουν να συντηρούν τον κοινωνικό διαχωρισμό των δύο φύλων και την ανδρική προκατάληψη και εχθρότητα, σε ότι αφορά την πολιτική και κοινωνική συμμετοχή των γυναικών.
Κατ' αυτόν τον τρόπο διαμορφώνονται οι ανάλογες πολιτιστικές αξίες, οι οποίες υιοθετούνται από την παιδική ηλικία, για να διαιωνίζουν και ν' αναπαράγουν τους παραδοσιακούς ανδρικούς και γυναικείους ρόλους18.
Στην πομακική κοινωνία, η κοινωνική κινητικότητα βρίσκεται σε χαμηλά έως μηδενικά επίπεδα, η ανάδειξη των προσώπων πραγματοποιείται με εξωγενείς και όχι κοινωνικές παρεμβάσεις, οι ρόλοι παραδίνονται από μια γενιά στην άλλη σχεδόν άφθαρτοι και αναλλοίωτοι. Αυτό παρατηρείται ιδιαίτερα στην ύπαιθρο όπου όχι μόνο σημειώνονται έντονα φαινόμενα αποκλεισμού, αλλά υποβόσκουν και εντείνονται οι ενδομειονοτικές διαμάχες μεταξύ της Πομακικής ομάδας που συγκρούεται με την τουρκοφανή και η τουρκοφανή που συγκρούεται με την Αθιγγάνικη. Σχέσεις επιγαμίας, ανάμεσα στους Σουνίτες και Σιίτες, δεν υπάρχουν, όπως δεν υπάρχουν και μεταξύ Μπεκτασήδων και ορθοδόξων Σουνιτών. Ακόμη οι τουρκοφανείς όπως και οι Πομάκοι δεν συνάπτουν γάμους με τους Αθίγγανους γιατί τους θεωρούν κοινωνικά και φυλετικά υποδεέστερους19.
Όταν υπάρχουν μικτοί γάμοι μία οδυνηρή συνέπεια σε πρακτικό επίπεδο, είναι η δυσκολία επαφής και συνεννόησης των παιδιών με τη σειρά των συγγενών που είναι πομακικής καταγωγής, οι οποίοι και υποχρεώνονται πλέον, εξ ανάγκης, να αποδεχθούν την τουρκική ως μέσο γλωσσικής επικοινωνίας με τους νεώτερους απογόνους τους.
Για τη πομάκα γυναίκα γάμος, κυρίως, σημαίνει μεταπήδηση από την αυστηρότητα της πατρικής οικογένειας στην υποταγή της συζυγικής στέγης. Αναλαμβάνει νέα καθήκοντα και καταβάλλει μια καθημερινή προσπάθεια για να θεωρηθεί η παρουσία της απαραίτητη ή να κριθεί με επιείκεια και από το σύζυγο και από τους συγγενείς του. Με αυτά λοιπόν τα δεδομένα φυσικό είναι ο αριθμός των διαζυγίων να μειώνεται κατά το ήμισυ, αφού ο ένας στους δύο (η σύζυγος δηλαδή ) ποτέ δεν αξιώνει διαζύγιο.
Η ανάλυση της πομακικής κοινωνίας δείχνει ότι η δομή της οικογένειας παρά τις επιρροές που δέχεται από ευρωπαϊκά πρότυπα και τον ελλαδικό χώρο κρατά τον συμπαγή ιστό της και την ιδεολογία της, η οποία είναι προσανατολισμένη σε στέρεες ισλαμικές αρχές, εμπλουτισμένες με τις προτεραιότητες της τουρκικής πολιτικής για τη Θράκη, σε αντίθεση με την ελληνική πολιτική η οποία όταν δεν απουσιάζει περιορίζεται σε διοικητικές και γραφειοκρατικές κινήσεις, οι οποίες δημιουργούν καθεστώς γκέτο και αμυντικές-εχθρικές κινήσεις. Στις ασθενέστερες τάξεις και κυρίως στον αγροτικό χώρο καταπιέζεται η γυναικεία προσωπικότητα ενώ αρκετές φορές οι γυναίκες είναι και θύματα οικονομικής εκμετάλλευσης. Οι αιτίες είναι προϊόν της διάταξης των δομημένων για χρόνια σχέσεων που επικρατούν στην οικογένεια και προέκταση των σχέσεων που ισχύουν στο σύνολο της μουσουλμανικής κοινωνίας της Θράκης και του ιδιόμορφου καθεστώτος πολιτικού εναγκαλισμού από τη πλευρά της Τουρκίας και θλιβερής αδιαφορίας και άγνοιας από το ελληνικό κράτος.

Συμπερασματικά
Μια νέα πολιτική για τις μειονότητες στη Θράκη, οφείλει να τις καθορίζει, να τις χαρακτηρίζει ως τέτοιες, με βάση όχι τη θρησκευτική όσο την πολιτιστική και εθνική τους ταυτότητα. Με βάση την ιστορία, τις παραδόσεις, την πολιτιστική τους κληρονομιά, τη γλώσσα. Αυτή η προσέγγιση διακρίνει, διαχωρίζει στο χώρο της Θράκης, όχι μια μουσουλμανική θρησκευτική, αλλά τρεις διαφορετικές πολιτισμικές οντότητες. Σύμφωνα με αυτές τις αρχές, οι Πομάκοι της Θράκης έχουν δικαίωμα σε όλες εκείνες τις συνθήκες και τα μέσα γνώσης, επαναπόκτησης, της ιστορίας, του πολιτισμού, της κουλτούρας, της γλώσσας, της ταυτότητάς τους.
Ο χώρος της Θράκης θα μπορούσε να αποτελέσει τον πρώτο πυρήνα - χώρο μιας ελεύθερης εθνικά, πολιτισμικά και κοινωνικά ζωής για τους Πομάκους. Μένει στο ελλαδικό κράτος, την ελληνική κοινωνία να δημιουργήσει όλες εκείνες τις αναγκαίες συνθήκες διατήρησης και ανάπτυξης της ιδιαιτερότητάς τους.
Η μελέτη αλλά και η ιστορική διάσωση των μειονοτικών ομάδων και ιδιαίτερα των Πομάκων που υποστεί μια μεγάλη αλλοίωση της ταυτότητάς τους, αποτελεί σημαντικό γεγονός για την επιστήμη αλλά και δείκτη υψηλού πολιτισμικού επιπέδου αφού μια πολιτισμένη κοινωνία αποτελεί εκείνη όπου σέβεται και προστατεύει κάθε μορφής κοινωνική, πολιτιστική, θρησκευτική και εθνοτική διαφορετικότητα.


--------------------------------------------------------------------------------


1. Avcioglu Dogan Turkleri tarihi, cilt Α', Istanbul 1989, σελ. 40 και Yavuz E. Devsirme sorunu. Belleten, cilt L (sα. 198), Ankara 1987, σελ.679-725. Σε τουρκικό σχολικό εγχειρίδιο της Β’ Λυκείου, οι Πομάκοι καταχωρούνταν ως Βούλγαροι που εξισλαμίστηκαν ( Νurettin S. Cografyasi, cilt 2, Istanbul 1966, σελ. 11 ). Σλάβους τους θεωρεί και ο Κεμάλ Καρπάτ, στο έργο του Αn inquiry into the social foundations of nationalism in the Ottoman State. vol.Α, ρ.160, Princeton 1973, καθώς και στο Ottoman Population 1830-1914, 1985, p. 49 κ.ά. Στην εγκυκλοπαίδεια της εφημ. Μilliyet (1991), στον Γ' τόμο. σελ.770, οι Πομάκοι προσδιορίζονται ως εξισλαμισμένοι Βούλγαροι. Ο καθηγητής Μεχμέτ Γκιονλιούμπολ. στο έργο του Uluslararast Politika, ερμηνεύοντας τη διαμόρφωση των εθνοτήτων στη Χερσόνησο του Αίμου, χαρακτηρίζει τους Πομάκους ως Βούλγαρους (Ankara 1993, σελ.337). 

2. Την τάση αυτή εκφράζει το βιβλίο του Dede A. Bati Trahya folklorou 1978, το περιοδικό Bati Trahya’nin Sesi, τεύχος 1, Kasιm - Αralik 1987, Istanbul, και η πρόσφατη έκδοση με συλλογή δημοτικών τραγουδιών των Resit S. Osman H. A. Bati Trakya Turkuleri, Κομοτηνή 1994), βλ. Μουσόπουλος Θ. "Συμπεράσματα από τη μελέτη των δημοτικών τραγουδιών των Πομάκων". Εισήγηση στο συνέδριο Εθνογενετικές Διαδικασίες στα Βαλκάνια, Κομοτηνή 23-25/9/1994 

3. Πρώιμες αναφορές για την αρχαιοθρακική τους καταγωγή, βρίσκουμε σε έργο του Νικολαίδη Β. Les Turks et la Turquie contemporaine, Paris 1859, p.273-276), όπου μιλά για απόγονους της φυλής των Σατρών. Εκείνος, όμως, που προέβαλε περισσότερο τη θεωρία, ήταν ο Σέρβος αρχαιολόγος Στ. Βέρκοβιτς, ο οποίος υποτίθεται ότι ανακάλυψε στην ορεινή Ροδόπη χιλιάδες στίχους από τη σλαβική ποιητική παράδοση με θέματα σχετικά με τον Ορφέα κ.α. (Veda Slovena, Βελιγράδι 1874). 

4. Βλ. τα έργα Μαγκριώτης Γ. Πομάκοι ή Ροδοπαίοι; Αθήνα 1990 Μυλωνάς Π. Οι Πομάκοι της Θράκης, Αθήνα 1990. Ροδάκης Π. Οι Θράκες μουσουλμάνοι. Αθήνα 1991. Τσιούμης Κ. Οι Πομάκοι στο Ελληνικό κράτος (1920-1950), Θεσσαλονίκη 1997. Φωτέας Π. Οι Πομάκοι της Δυτικής Θράκης, Κομοτηνή 1978 . Χιδίρογλου Π. Οι Έλληνες Πομάκοι και η σχέση τους με την Τουρκία, Αθήνα 1989.

5. Βλ. Ξηροτύρη,Ν. Ίδιαι παρατηρήσεις επί της κατανομής των συχνοτήτων των ομάδων αίματος εις τους Πομάκους, Θεσσαλονίκη 1971 και του ιδίου "Αχριάνες και Πομάκοι: Θράκες ή Σλάβοι;" Στα πρακτικά του Β’ Συμποσίου Λαογραφίας ΙΜΧΑ. Θεσσαλονίκη 1976, σσ. 333-358. 

6. Geitler L. Poeticke tradice Thraku i Bulharu. V Praze 1878, σ. 33. 

7. Επιλέξαμε τον όρο Τουρκοφανείς, ως ορθότερο και σε αντικατάσταση του όρου Τουρκογενείς - που κατά τη μέχρι τώρα τακτική χρησιμοποιείται από την ελληνική πλευρά -, για να περιγράψουμε το μη πομακικό και μη ρώμικο (αθιγγάνικο) τμήμα των μουσουλμανικών μειονοτήτων. Το δεύτερο συνθετικό (-γενείς) παραπέμπει σε καταγωγή από το τουρκικό γένος, του οποίου ο ανθρωπολογικός προσδιορισμός παρουσιάζει δυσκολίες. Η αντικατάσταση του δεύτερου συνθετικού -γενείς με το -φανείς υποδηλώνει τη μη (απόλυτη) τουρκική καταγωγή και ταυτόχρονα επιθυμεί να καταγράψει, σε συνδυασμό με το πρώτο συνθετικό τουρκο-, τα επίκτητα πολιτισμικά στοιχεία, όπως η τουρκική γλώσσα ή ακόμη και η τουρκική εθνική συνείδηση. Συνεπώς ο όρος αναφέρεται στην καταγωγή και όχι στη συνείδηση της ομάδας που (η συνείδηση), ως υποκειμενικό στοιχείο, μεταλλάσσεται στην πορεία του χρόνου. Βλ. σχετικά Λιάπης Α. Η υποθηκευμένη γλωσσική ιδιαιτερότητα των Πομάκων. Κομoτηνή 1995. Με την ίδια σημασία, χρησιμοποίησε τον όρο τουρκοφανείς ο Σκαλιέρης Γ. στο Λαοί και φυλαί της Μικράς Ασίας, εν Αθήναις 1922, στην προσπάθεια του να περιγράψει το εθνολογικό μωσαϊκό της Μικράς Ασίας. 

8. Βλ. Μανωλοπούλου-Βαρβιτσιώτη Κ. Σύγχρονα προβλήματα μειονοτήτων στα Βαλκάνια. Αθήνα 1989 και Κοππά Μ. Οι μειονότητες στα μετακομμουνιστικά Βαλκάνια, Αθήνα 1997. 

9. Υπουργείον Επί των Εξωτερικών. Η συνθήκη της Λωζάνης. Αθήνα 1923. 

10. Τα Πομακικά, τελευταία έχουν συγκεντρώνει το ενδιαφέρον Πομάκων και άλλων μελετητών (κυρίως εκπαιδευτικών) και ήδη εκδόθηκαν πρώτες περιγραφές της δομής και του λεξιλογίου των Πομακικών στην Ελλάδα. Βλ τα έργα Μουμίν Α.- Χαμδή Ο. Πομανικό Αναγνωστικό. Κομοτηνή 1997, όπου οι συγγραφείς χρησιμοποιώντας το ελληνικό αλφάβητο απ' όπου προήλθαν τόσο το λατινικό όσο και το κυριλλικό αλφάβητο των σλαβικών γλωσσών, οι δύο συγγραφείς προχωρούν μεθοδικά μέσω των γραμμάτων-φθόγγων και σύντομων αντίστοιχων κειμένων στη διδασκαλία της ανάγνωσης και της γραφής της Πομακικής σε ένα πρώτο επίπεδο. Ακόμη βλ. τα έργα Θεοχαρίδης Π. Πομάκοι .Οι μουσουλμάνοι της Ροδόπης, Ιστορία, καταγωγή, γλώσσα, θρησκεία, λαογραφικά. Ξάνθη 1995, σελ.297. και του ιδίου Πομακο-ελληνικό Λεξικό, Θεσσαλονίκη 1996 α. Ελληνο- πομακικό λεξικό, Θεσσαλονίκη 1996 β. και Γραμματική της Πομακικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη 1996 γ. Ακόμη βλ. Καραχότζα Ρ. Πομακικο-ελληνικό Λεξικό, Ξάνθη 1995. Παναγιωτίδης Ν., Οι Πομάκοι και η γλώσσα τους, Αλεξανδρούπολη 1997 και τα Συλλογικά , Ελληνοπομακικοί διάλογοι, Ξάνθη 1996, Γραμματική Πομακικής Γλώσσας. Ξάνθη 1996, και Συντακτικό Πομακικής Γλώσσας, Ξάνθη 1997.

11. Βακαλιός Θ. , Κανακίδου, Ε. , Παναγιωτίδης Ν. , Παπαγιάννη, Β. Το πρόβλημα της εκπαίδευσης στη Θράκη. Η περίπτωση της Μουσουλμανικής Μειονότητας με έμφαση στους Πομάκους». Αλεξανδρούπολη 1998. 

12. Παναγιωτίδης Ν. Το μειονοτικό εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας, Αλεξανδρούπολη 1996. (επιστροφή)

13. Σαρβανάκης Θ. Παράγοντες που επηρεάζουν τους μουσουλμανόπαιδες στην εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, Αλεξανδρούπολη 1987 και Δημουλάς Γ.Κ. Η γραπτή επικοινωνία και η γραπτή έκφραση χριστιανών και μουσουλμάνων μαθητών των τριών ανώτερων τάξεων Δημοτικών Σχολείων του Ν. Ροδόπης, Κομοτηνή, Νοέμβριος 1991. 

14. Κανακίδου, Ε. Η εκπαίδευση στη μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης. Αθήνα 1995, σελ. 74-75. 

15. Λιάπης Α.ο.π σελ.18.

16. Φωτέα Π. Οι Πομάκοι της Δυτικής Θράκης, Κομοτηνή 1978, σσ. 24 25. 

17. Για παράδειγμα το Κοράνιο στο 4o κεφάλαιο δίνει την ακόλουθη εντολή για τα περιουσιακά ζητήματα : «Στη διανομή της περιουσίας σας ανάμεσα στα παιδιά σας τα αγόρια να δίνετε διπλάσιο μερίδιο απ' ότι στα κορίτσια». Λίγο παρακάτω ο πιστός διαβάζει: «Οι άνδρες είναι ανώτεροι από τις γυναίκες γιατί ο Θεός τους έδωσε την υπεροχή πάνω τους και πρέπει να τις προικίζουν από τις περιουσίες τους. Οι γυναίκες πρέπει να υπακούουν και να αποσιωπούν τα μυστικά των συζύγων τους μια που ο Ουρανός τους εμπιστεύθηκε τη φύλαξή τους. Οι σύζυγοι που ενδεχομένως θα υποφέρουν από την απείθειά τους μπορούν να τις τιμωρούν, να τις αφήνουν μόνες στα κρεβάτια τους και ακόμα και να τις κτυπούν. Η υποταγή των γυναικών θα τις προστατεύει από κάθε κακομεταχείριση». Ζωγράφου –Μεραναίου, Μ.Κοράνιο Αθήνα χ.χ σελ.123. 

18. Οι σχέσεις των συζύγων στο Ισλάμ, όπου παρατηρείται δυσκαμψία στον εκσυγχρονισμό της οικογενειακής και κοινωνικής συμπεριφοράς (Γιαννουλάτος Α. Ισλάμ. Αθήνα 1975, σελ.195), στηρίζονται σε θεσμική βάση. Ο συναισθηματισμός υποχωρεί στις οικογενειακές σχέσεις και αυτές καθορίζονται από την οργάνωση του νοικοκυριού και την τεκνοποιία.

19. Ζεγκίνης Ε. Ο Μπεκτασισμός στη Δ.Θράκη .Συμβολή στην ιστορία της διαδόσεως του μουσουλμανισμού στον Ελλαδικό χώρο, Θεσσαλονίκη 1988. 

Άρθρο του Ergin Ardic για τον τρόπο εορτασμού της άλωσης της Κωνσταντινούπολης

Με ένα εντυπωσιακά ειλικρινές άρθρο, που
δηµοσιεύεται στην έγκυρη εφηµερίδα SABAH , από τον Engin Ardiç,
γνωστό συγγραφέα και δηµοσιογράφο στην Τουρκία
στηλιτεύεται ο Τουρκικός τρόπος εορτασµού της πτώσης της
Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαϊου…

Στο εν λόγω άρθρο ο συγγραφέας παρουσιάζει µία
σειρά από αλήθειες για τις οποίες το Κεµαλικό καθεστώς εδώ
και δεκαετίες προσπαθεί να καταπνίξει. Αξίζει να παρατεθεί
µεταφρασµένο το πλήρες κείµενο, από την συγκεκριµένη διεύθυνση
της Τουρκικής εφηµερίδας Sabah το οποίο έχει ως εξής:

" Τούρκοι συµπατριώτες, σταµατήστε πιά τίς φανφάρες καί
τίς γιορτές γιά τήν Άλωση, αρκετή ßία έχουµε δώσει στήν Ανατολή µε
τίς πράξεις µας..."
« ΑΝ οργανωνόταν στην Αθήνα συνέδριο µε θέµα «Θα πάρουµε
πίσω την Πόλη»…
ΑΝ έφτιαχναν µακέτα µε τα τείχη της πόλης και τους
στρατιώτες µε τις πανοπλίες τους να επιτίθενται στην Πόλη… (όπως
εµείς στην Τουρκία κάνουµε κάθε χρόνο !)
ΑΝ ένας τύπος ντυµένος όπως ο περίφηµος Έλληνας νικηφόρος και
σχεδόν µυθικός Διγενής Ακρίτας έπιανε τον δικό µας Ulubatlι Hasan και
τον γκρέµιζε κάτω…
ΑΝ ξαφνικά έµπαινε στην πόλη κάποιος ντυµένος Αυτοκράτορας
Κωνσταντίνος πάνω σε ένα λευκό άλογο και δίπλα του άλλος ως
Λουκάς Νοταράς, ως Γεώργιος Φραντζής κι έµπαιναν ως
αντιπρόσωποι της πόλης… ( όπως εµείς στην Τουρκία κάνουµε κάθε
χρόνο !)
ΑΝ έφτιαχναν µια χάρτινη Αγία Σοφία που δεν είχε µιναρέδες
αλλά Σταυρό…
ΑΝ έκαιγαν λιßάνι και έλεγαν ύµνους, θα µας άρεσε;
Δεν θα µας άρεσε, θα ξεσηκώναµε τον κόσµο, µέχρι που
θα καλούσαµε πίσω τον πρέσßη µας από την Ελλάδα.
Τότε, γιατί το κάνετε εσείς αυτό, κάθε χρόνο;
Πέρασαν 556 χρόνια και γιορτάζετε (την Αλωση) σαν να
ήταν χθες;
Γιατί κάθε χρόνο τέτοια εποχή, ( µ΄ αυτές τις γιορτές πού
κάνετε ) διακηρύσσετε σε όλο τον κόσµο ότι:
«αυτά τα µέρη δεν ήταν δικά µας, ήρθαµε εκ των υστέρων και τα
πήραµε µε τη ßία».
Για ποιο λόγο άραγε φέρνετε στη µνήµη µια υπόθεση 6 αιώνων;
Μήπως στο υποσυνείδητό σας υπάρχει ο φόßος ότι η Πόλη κάποια
µέρα θα δοθεί πίσω;
Μην φοßάστε, δεν υπάρχει αυτό που λένε µερικοί
ηλίθιοι της Εργκενεκόν περί όρων του 1919.
Μη φοßάστε, τα 9 εκατοµµύρια Ελλήνων δεν µπορούν να πάρουν
την πόλη των 12 εκατοµµυρίων, και αν ακόµα την πάρουν δεν µπορούν
να την κατοικήσουν.
Κι οι δικοί µας που γιορτάζουν την Άλωση είναι µια
χούφτα φανατικοί µόνο που η φωνή τους ακούγεται δύσκολα.
Ρε σεις, αν µας πούνε ότι λεηλατούσαµε την Πόλη τρεις
µέρες και τρεις νύχτες συνεχώς τι θα απαντήσουµε;
Θα υπερασπιστούµε τον εαυτό µας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο
Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων ή θα αφήσουµε το θέµα στους ιστορικούς;
Αντί να περηφανευόµαστε µε τις πόλεις που κατακτήσαµε, ας
περηφανευτούµε µε αυτές που ιδρύσαµε, αν υπάρχουν. Αλλά δεν
υπάρχουν.
Όλη η Ανατολή είναι περιοχή µέ τήν ßία κατακτηµένη...
Ακόµα και το όνοµα της Ανατολίας δεν είναι αυτό που
πιστεύουν (ana=µανα, dolu=γεµάτη) αλλά προέχεται από την ελληνική
λέξη η Ανατολή.
Ακόµα και η ονοµασία της Ισταµπούλ δεν είναι όπως µας
λέει ο Ebliya Celebi «εκεί όπου υπερτερεί το Ισλάµ» τραßώντας τη
λέξη από τα µαλλιά, αλλά προέρχεται από το «εις την Πόλιν».
Εντάξει λοιπόν, αποκτήσαµε µόνιµη εγκατάσταση, τέλος η
νοµαδική ζωή και γι’ αυτό ο λαός αγοράζει πέντε - πέντε τα
διαµερίσµατα. Κανείς δεν µπορεί να µας κουνήσει, ηρεµήστε πια…
Οι χωριάτες µας ας αρκεστούν στο να δολοφονούν την
Κωνσταντινούπολη χωρίς όµως πολλές φανφάρες…».
Πηγή:
http://www.sabah.com.tr/Yazarlar/ardic/ ... u_kefereye

Οι μετανάστες και το νομοσχέδιο για τους μετανάστες

Αυξάνονται οι μετανάστες σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ενωση, σύμφωνα με έρευνα της Εurostat. Περισσότεροι από 900.000 είναι οι- κοινοτικοί και μη- αλλοδαποί που ζουν και εργάζονται στη χώρα μας και καταλαμβάνουν το 8,1% του συνόλου του πληθυσμού. Περίπου το ένα έκτο εξ αυτών, δηλαδή 158.000, είναι υπήκοοι χωρών της Ευρώπης των «27», ενώ οι υπόλοιποι- 748.000- προέρχονται από κράτη εκτός ΕΕ, με την πλειονότητα να έχει αλβανική υπηκοότητα, ήτοι 577.000 άτομα. Συγκεκριμένα, από τους 906.000 μετανάστες που εκτιμά η Εurostat ότι κατοικούν στην Ελλάδα, οι 577.000 προέρχονται από την Αλβανία (με ποσοστό 63,7% στο σύνολο των αλλοδαπών), 22.300 είναι Ουκρανοί (2,5%), 17.200 Γεωργιανοί (1,9%), 16.200 Πακιστανοί (1,8%) και 13.900 Αιγύπτιοι (1,5%).

Από τη συγκεκριμένη μέτρηση προκύπτει ότι σχεδόν έξι στους δέκα Αλβανούς που ζουν και εργάζονται στην Ευρωπαϊκή Ενωση κατοικούν στη χώρα μας. Επίσης, κατά τους μελετητές της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας, η Ελλάδα βρίσκεται σε μία από τις χαμηλότερες θέσεις αναφορικά με τον συσχετισμό κοινοτικών και μη αλλοδαπών, με τη μεγάλη πλειονότητα να ανήκει στους δεύτερους.

Ακόμη, η χώρα μας εξακολουθεί να παραμένει, έστω και οριακά, στη δεκάδα των χωρών εξαγωγής εργατικού δυναμικού, καθώς η έρευνα δείχνει 431.000 έλληνες πολίτες να διαβιούν σε άλλες χώρες της ΕΕ, με την πλειονότητά τους να καταγράφεται στη Γερμανία (74%). Επιπροσθέτως, κατά την έρευνα, η αύξηση των μεταναστών στην Ελλάδα οφείλεται στη μεγέθυνση των αριθμών των αλλοδαπών που προέρχονται από χώρες εκτός ΕΕ, ενώ η χώρα μας βρίσκεται πρώτη στη λίστα των χωρών που διαθέτουν το μεγαλύτερο ποσοστό ξένων πολιτών που προέρχονται από μία και μοναδική χώρα- το 64% των αλλοδαπών προέρχονται από την Αλβανία.

Σύμφωνα με τη Εurostat, ο συνολικός πληθυσμός της χώρας μας προσεγγίζει τα 11.214.000, αριθμός από τον οποίο προκύπτει ότι το θετικό πρόσημο στον πληθυσμό διατηρείται, λόγω της παρουσίας των μεταναστών, καθώς το ισοζύγιο μεταξύ γεννήσεων και θανάτων έχει εκτροχιαστεί υπέρ του δευτέρου. Συζήτηση, ωστόσο, αναμένεται να προκαλέσει η έρευνα στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ενωσης και αυτό διότι ο αριθμός των αλλοδαπών που διαμένουν στις χώρες των «27» μεγαλώνει διαρκώς.

Συγκεκριμένα, όπως σημειώνεται στην έρευνα, σε σύνολο 497.431.000 κατοίκων «την 1η Ιανουαρίου 200830,8 εκατομμύρια ξένοι πολίτες ζούσαν στα κράτη-μέλη της ΕΕτων “27”, από τους οποίους 11,3 εκατομμύρια ήταν πολίτες της ΕΕ». «Τα υπόλοιπα 19,5 εκατομμύρια ήταν πολίτες από χώρες εκτός ΕΕ, από τα οποία έξι εκατομμύρια προέρχονταν από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, 4,7 εκατομμύρια από την Αφρική, 3,7 εκατομμύρια από την Ασία και 3,2 εκατομμύρια από την Αμερικανική Ηπειρο. Συνολικά, οι ξένοι πολίτες κατελάμβαναν το 6,2% του συνολικού πληθυσμού» αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Το ποσοστό των αλλοδαπών πολιτών που έχουν παρουσία στις χώρες της ΕΕ ποικίλλει από 0,1% στη Ρουμανία- χώρα μαζικής εξαγωγής εργατικής δύναμης- ως 43% στο Λουξεμβούργο. Σε απόλυτους αριθμούς, οι χώρες που συγκεντρώνουν τους περισσότερους μετανάστες είναι η Γερμανία (7,3 εκατ.), η Ισπανία (5,3 εκατ.), το Ηνωμένο Βασίλειο (4 εκατ.) και η Ιταλία (3,4 εκατ.), κράτη στα οποία διαμένει το 75% της συνολικής μάζας των αλλοδαπών στην ΕΕ.
Σε ό,τι αφορά τα ποσοστά των αλλοδαπών στην κοινοτική επικράτεια, το μεγαλύτερο ποσοστό ξένων πολιτών συγκεντρώνεται στο Λουξεμβούργο (43% του συνολικού πληθυσμού), στη Λετονία (18%), στην Εσθονία (17%), στην Κύπρο (16%), στην Ιρλανδία (13%), στην Ισπανία (12%) και στην Αυστρία (10%). Στον αντίποδα, το ποσοστό των μεταναστών ήταν λιγότερο από 1% στη Ρουμανία, στην Πολωνία, στη Βουλγαρία και στη Σλοβακία.
Τ ο 37% των ξένων υπηκόων που διαμένουν στην ΕΕ προέρχονται από κράτη-μέλη της Ενωσης. Οι μεγαλύτερες εθνικές ομάδες αυτής της κατηγορίας είναι οι Ρουμάνοι (1,7 εκατομμύρια ή 15% της σχετικής λίστας), οι Ιταλοί (1,3 εκατομμύρια ή το 11%) και οι Πολωνοί (1,2 εκατομμύρια ή 11% του συνόλου). Σε ό,τι αφορά τις χώρες καταγωγής εκτός ΕΕ, την πρωτιά έχουν οι Τούρκοι (2,4 εκατομμύρια ή 12%), οι Μαροκινοί (1,7 εκατομμύρια ή το 9%) και οι Αλβανοί (ένα εκατομμύριο ή 5%). Συνδυαστικά, οι δέκα μεγαλύτερες εθνικές ομάδες ξένων υπηκόωνκοινοτικών και μη- που κατοικούν στην Ευρωπαϊκή Ενωση είναι οι Τούρκοι (7,9%), οι Μαροκινοί (5,6%), οι Ρουμάνοι (5,4%), οι Ιταλοί (4,1%), οι Πολωνοί (3,9%), οι Αλβανοί (3,3%), οι Πορτογάλοι (3,1%), οι Βρετανοί (3%), οι Γερμανοί (2,5%) και οι Κινέζοι (2%).
Εξαρση της μετανάστευσης στην ΕΕ

Συνολικά, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης οι ρυθμοί της μετανάστευσης έχουν τριπλασιαστεί από τους ρυθμούς της φυσικής ανάπτυξης του πληθυσμού, εξέλιξη που αποδεικνύει, σύμφωνα με τη Εurostat, ότι σε έναν βαθμό η Γηραιά Ηπειρος οφείλει τον δυναμισμό της στους μετανάστες. «Οι αλλαγές στους ξένους πληθυσμούς εξαρτώνται από έναν αριθμό διαφορετικών παραγόντων. Από τη μία πλευρά ο αριθμός των γεννήσεων και των θανάτων και το επίπεδο της μετανάστευσης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Από την άλλη, υπάρχει μια συνεχής αλλαγή στον αριθμό των αλλοδαπών και των γηγενών, η οποία εξαρτάται από την απόκτηση υπηκοότητας» αναφέρεται.

«Μεταξύ 2001 και 2007 σχεδόν 4,8 εκατομμύρια αλλοδαποί έλαβαν υπηκοότητα από κράτη-μέλη της ΕΕ και αυτό είχε μεγάλη επιρροή στον αριθμό των ξένων υπηκόωνπου διαμένουν επί μακρόν ή γεννήθηκαν στην κοινοτική επικράτεια. Για παράδειγμα, το 2008 στη Γερμανία ο αριθμός των ατόμων με υπηκοότητα κράτους εκτός ΕΕ ήταν χαμηλότερος από ό,τι το 2001, κυρίως λόγω του μεγάλου αριθμού των χορηγήσεων γερμανικής υποκοότητας. Στις αρχές του 2008 ζούσαν περίπου 168.000 λιγότεροι Τούρκοι στη Γερμανία σε σύγκριση με το 2001, όμως την ίδια περίοδο 260.000 τούρκοι υπήκοοι έλαβαν τη γερμανική υπηκοότητα» σημειώνεται.
«Το ποσοστό των μη γηγενών που διαμένουν στην ΕΕ των “27” μεταξύ 2001 και 2008 αυξήθηκε κατά 9,2 εκατομμύρια, δηλαδή από το 4,5% σε 6,2% του συνολικού πληθυσμού» επισημαίνεται χαρακτηριστικά. Οι χώρες με τη μεγαλύτερη τέτοια αύξηση την ίδια περίοδο ήταν η Ιρλανδία (από 3,9% σε 12,6%), η Ισπανία (από 2,9% σε 11,6%) και η Κύπρος (από 8,8% σε 15,9%), κράτη στα οποία η πλειονότητα των ξένων προέρχονταν από την ΕΕ.





ΕΣΥΕ: Στο 6,3% η ανεργία στους αλλοδαπούς Σύμφωνα με την έρευνα, τα μη ενεργά άτομα αλλοδαπής ιθαγένειας ανέρχονται σε 148.323.

Σύμφωνα με άρθρο της "Καθημερινής", η ανεργία στα άτομα αλλοδαπής ιθαγένειας ανέρχεται στο 6,3%, σύμφωνα με την ειδική έρευνα για τη θέση στην αγορά εργασίας των μεταναστών και των αμέσων απογόνων τους που διεξήγαγε η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (ΕΣΥΕ).Η πλειοψηφία των ατόμων που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό ήρθε στην Ελλάδα για να βρει εργασία. Το ποσοστό αυτό είναι ιδιαίτερα υψηλό στα άτομα που έχουν γεννηθεί σε κάποια από τις 12 νέες χώρες -μέλη της ΕΕ (60,4%). Τα άτομα που έχουν γεννηθεί σε κάποια από τις 15 παλαιότερες χώρες-μέλη της ΕΕ δηλώνουν κατά πλειοψηφία (59,8%) ότι έχουν έρθει στην Ελλάδα για προσωπικούς λόγους (π.χ. γάμος με Έλληνα/Ελληνίδα ή άλλος λόγος).

Ένα σημαντικό ποσοστό ατόμων με αλλοδαπή ιθαγένεια δήλωσε ότι έχει περιορισμένη άδεια παραμονής στη χώρα (47,9%) ενώ το ποσοστό ατόμων που δήλωσε ότι δεν έχει άδεια παραμονής ανέρχεται σε 2,9%.Εξάλλου, ένα ποσοστό 46,4% δήλωσε ότι έχει άδεια παραμονής αόριστης διάρκειας. Τέλος, ένα σημαντικό ποσοστό των αλλοδαπών δήλωσε ότι σχεδιάζει να παραμείνει στην Ελλάδα μόνιμα (46,6%) ή πάνω από πέντε έτη (23,4%) ή από ένα έως πέντε έτη (9,9%).
Η "Αυριανή" πάλι, σε άρθρο της στις 19/03/09 ανακοίνωνε τα εξής:
Όσο είδατε εσείς να τιμωρούνται οι παραβάτες, άλλο τόσο το είδαμε κι εμείς..Υ.Γ.1: Άρα οι μετανάστες στη χώρα μας είναι 2.354.333 και εργάζονται τα 2.200.000 σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Εύλογο, αφού ισχύει ο νόμος επιδότησης με 75% των εργοδοτών που απασχολούν αλλοδαπούς εργαζομένους. Δηλαδή αν απασχολείς Έλληνα δεν επιχορηγείσαι, εάν όμως απασχολείς αλλοδαπό επιχορηγείσαι με 75%. Ποιός εργοδότης λοιπόν θα προσλάμβανε Έλληνα;

"Η "Απογευματινή" σε άρθρο της μιλάει για άνοδο της ανεργίας τον Απρίλιο σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία. Το ποσοστό της ανεργίας στο σύνολο της χώρας διαμορφώθηκε στο 9,4% από 7,7% που ήταν τον αντίστοιχο μήνα του 2008 και έναντι 9,2% που ήταν τον Μάρτιο.Σε σχέση με τον Απρίλιο του 2008, ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε τον περασμένο Απρίλιο κατά 86.103 άτομα ή κατά ποσοστό 22,6%, όπως αναφέρει η ΕΣΥΕ.Από τα στοιχεία της ΕΣΥΕ προκύπτει ότι ο αριθμός των ανέργων ανήλθε σε 466.878 άτομα, ενώ ο οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός ανήλθε σε 4.309.959 άτομα. Επίσης, το σύνολο των απασχολουμένων κατά τον Απρίλιο 2009 εκτιμάται ότι ανήλθε σε 4.482.264 άτομα.Σε ό,τι αφορά στην ανεργία των νέων ηλικίας 15 έως 24 ετών ανήλθε στο 25,2%, ενώ στις ηλικίες 25-34 ετών το ποσοστό της ανεργίας ανήλθε στο 11,7%.Επίσης, η ανεργία των γυναικών διαμορφώθηκε στο 13,3% και η ανεργία των ανδρών στο 6,7%.Η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία αποδίδει τη μείωση της απασχόλησης και την αύξηση του αριθμού των ανέργων στην πτώση της απασχόλησης στη μεταποίηση και τις κατασκευές και στην καθυστέρηση στην έναρξη πλήρους λειτουργίας των τουριστικών επιχειρήσεων στις νησιωτικές περιοχές...


To νομοσχέδιο για τους μετανάστες: Ελληνική ιθαγένεια, πολιτογράφηση, συμμετοχή σε εκλογές

Από το Υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, δημοσιεύθηκε σχέδιο νομοθετικής πρωτοβουλίας με θέμα «Πολιτική συμμετοχή ομογενών και αλλοδαπών υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα και μακροχρόνια στην Ελλάδα».

Επισυνάπτεται το πλήρες κείμενο από το σχέδιο νόμου: «Πολιτική συμμετοχή ομογενών και αλλοδαπών υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα και μακροχρόνια στην Ελλάδα»Κεφάλαιο Α΄Δυνατότητα κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας από τέκνα αλλοδαπών που γεννήθηκαν ή παρακολούθησαν σχολείο στην Ελλάδα 'Αρθρο 1 1. Το άρθρο 1 του Κώδικα της Ελληνικής Ιθαγένειας, όπως αυτός κυρώθηκε με τον Ν. 3284/2004 και ισχύει (ΦΕΚ Α'Α 217), αντικαθίσταται ως εξής: «Ι. Με τη γέννηση από Έλληνα ή Ελληνίδα 'Αρθρο 1 Το τέκνο Έλληνα ή Ελληνίδας αποκτά από τη γέννησή του την Ελληνική Ιθαγένεια. 2. Μετά το άρθρο 1 του Κώδικα της Ελληνικής Ιθαγένειας, όπως αυτός κυρώθηκε με τον Ν. 3284/2004, παρεμβάλλεται νέο άρθρο 1Α ως εξής: «Ια. Με τη γέννηση στην Ελλάδα και δήλωση 'Αρθρο 1Α 1. Τέκνο αλλοδαπών που γεννιέται στην Ελλάδα και ένας από τους γονείς του κατοικεί μόνιμα και νόμιμα στη χώρα επί πέντε συνεχή έτη, αποκτά από τη γέννησή του την ελληνική ιθαγένεια εφόσον οι γονείς του υποβάλουν κοινή σχετική δήλωση και αίτηση εγγραφής του τέκνου στο δημοτολόγιο του δήμου της μόνιμης κατοικίας του. Αν το τέκνο γεννήθηκε πριν τη συμπλήρωση της πενταετίας νόμιμης διαμονής του γονέα στη χώρα, η παραπάνω κοινή δήλωση και αίτηση εγγραφής υποβάλλεται με την παρέλευση της πενταετίας συνεχούς νόμιμης και μόνιμης διαμονής του γονέα στη χώρα. 2. Τέκνο αλλοδαπών που έχει παρακολουθήσει τις τρεις πρώτες τάξεις υποχρεωτικής εκπαίδευσης σε ελληνικό σχολείο στην Ελλάδα και κατοικεί μόνιμα στη χώρα αποκτά την ελληνική ιθαγένεια με την ενηλικίωσή του εφόσον υποβάλλει σχετική δήλωση και αίτηση εγγραφής στο δημοτολόγιο του δήμου της μόνιμης κατοικίας του το αργότερο εντός τριετίας από την συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας του. Την ελληνική ιθαγένεια αποκτά με κοινή δήλωση των γονέων του και αίτηση εγγραφής στο δημοτολόγιο του Δήμου μόνιμης κατοικίας του και το τέκνο αλλοδαπών που έχει ολοκληρώσει την παρακολούθηση έξι τουλάχιστον τάξεων ελληνικού σχολείου στην Ελλάδα. 3. Εφόσον η δήλωση και αίτηση εγγραφής στο δημοτολόγιο, που προβλέπεται στις προηγούμενες παραγράφους 1 και 2, δεν υποβλήθηκε από κοινού από τους γονείς μέχρι την ενηλικίωσή του, το τέκνο αποκτά την ελληνική ιθαγένεια με δήλωση και αίτηση εγγραφής στο δημοτολόγιο που το ίδιο δικαιούται να υποβάλει στον Δήμο της μόνιμης κατοικίας του το αργότερο εντός τριών ετών από την συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας του. 4. Την Ελληνική Ιθαγένεια αποκτά από τη γέννησή του, χωρίς να απαιτείται δήλωση και αίτηση των γονέων ή του ιδίου, όποιος γεννιέται σε ελληνικό έδαφος, εφόσον: α. ούτε αποκτά αλλοδαπή ιθαγένεια με τη γέννησή του ούτε μπορεί να αποκτήσει τέτοια με σχετική δήλωση των γονέων του στις οικείες αλλοδαπές αρχές όταν το δίκαιο της ιθαγένειας των γονέων του απαιτεί την υποβολή παρόμοιας δήλωσης ή β. είναι άγνωστης ιθαγένειας ή γ. ένας από τους γονείς του έχει γεννηθεί στην Ελλάδα και κατοικεί μόνιμα στη χώρα από τη γέννησή του. ΚΕΦΑΛΑΙΟ B'Α Εναρμόνιση του θεσμού της πολιτογράφησης με τις απαιτήσεις του κράτους δικαίου 'Αρθρο 2 Το άρθρο 5 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, όπως αυτός κυρώθηκε με τον Ν. 3284/2004 και ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής: «'Αρθρο 5. Προϋποθέσεις πολιτογράφησης 1. Για τον αλλοδαπό, που επιθυμεί να αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια με πολιτογράφηση απαιτείται : α. να είναι ενήλικος κατά το χρόνο της υποβολής της δήλωσης πολιτογράφησης. β. να μην έχει καταδικασθεί τελεσίδικα, κατά την τελευταία δεκαετία πριν από την υποβολή της αίτησης πολιτογράφησης, σε ποινή στερητική της ελευθερίας τουλάχιστον ενός έτους ή ανεξαρτήτως ποινής και χρόνου έκδοσης της καταδικαστικής απόφασης, για εγκλήματα προσβολών του πολιτεύματος, προδοσίας της χώρας, ανθρωποκτονίας από πρόθεση και επικίνδυνης σωματικής βλάβης, εγκλήματα σχετικά με την εμπορία και την διακίνηση ναρκωτικών, τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, διεθνή οικονομικά εγκλήματα, εγκλήματα με χρήση μέσων υψηλής τεχνολογίας, εγκλήματα περί το νόμισμα, αντίστασης κατά της αρχής, αρπαγής ανηλίκων, κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, κλοπής, απάτης, υπεξαίρεσης, εκβίασης, τοκογλυφίας, του νόμου περί μεσαζόντων, πλαστογραφίας, ψευδούς βεβαίωσης, συκοφαντικής δυσφήμισης, λαθρεμπορίας, εγκλήματα που αφορούν τα όπλα, αρχαιότητες, την προώθηση λαθρομεταναστών στο εσωτερικό της χώρας ή τη διευκόλυνση μεταφοράς ή προώθησής τους ή της εξασφάλισης καταλύματος σε αυτούς για απόκρυψη ή για παραβάσεις της νομοθεσίας για την εγκατάσταση και κίνηση αλλοδαπών στην Ελλάδα. γ. να μην εκκρεμεί σε βάρος του απόφαση απέλασης. δ. να διαμένει νόμιμα στην Ελλάδα πέντε συνολικά έτη την τελευταία δεκαετία πριν από την υποβολή της αίτησης πολιτογράφησης. Στον ανωτέρω κατά περίπτωση απαιτούμενο χρόνο δεν προσμετράται ο χρόνος που διάνυσε ο αλλοδαπός στην Ελλάδα ως διπλωματικός ή διοικητικός υπάλληλος ξένης χώρας. Η χρονική προϋπόθεση της πενταετούς διαμονής δεν απαιτείται για αυτόν που είναι σύζυγος Έλληνα ή Ελληνίδας ή έχει τη γονική μέριμνα τέκνου ελληνικής ιθαγένειας και διαμένει επί μια τριετία στην Ελλάδα, καθώς και για εκείνον που έχει γεννηθεί και κατοικεί συνεχώς στην Ελλάδα. Για τους συζύγους Ελλήνων διπλωματικών υπαλλήλων που έχουν συμπληρώσει, οποτεδήποτε, ένα έτος διαμονής στην Ελλάδα και υπηρετούν στο εξωτερικό, προσμετράται για τη συμπλήρωση του παραπάνω χρόνου και ο χρόνος παραμονής τους στο εξωτερικό λόγω της υπηρεσίας των Ελλήνων συζύγων τους. Για τους ομογενείς και τους κατόχους ιθαγένειας κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν απαιτείται η χρονική προϋπόθεση της πενταετούς διαμονής. ε. να έχει επαρκή γνώση της ελληνικής γλώσσας. στ. να αποδεικνύει την ένταξή του στην ελληνική κοινωνία καθώς και τη δυνατότητά του να συμμετάσχει ενεργά και ουσιαστικά στην πολιτική ζωή της χώρας, σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές οι οποίες την διέπουν.» 'Αρθρο 3 Το άρθρο 6 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, όπως αυτός κυρώθηκε με τον Ν. 3284/2004 και ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής: «'Αρθρο 6. Δικαιολογητικά πολιτογράφησης Ο αλλοδαπός που επιθυμεί να πολιτογραφηθεί ως Έλληνας, υποβάλλει στο δήμο ή την κοινότητα του τόπου διαμονής του αίτηση πολιτογράφησης, που απευθύνεται προς τον Υπουργό Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και συνοδεύεται από: α. δήλωση πολιτογράφησης. Η δήλωση αυτή γίνεται ενώπιον του δημάρχου με την παρουσία δύο ελλήνων πολιτών ως μαρτύρων. Στο έντυπο δήλωσης αναγράφονται όλες οι προϋποθέσεις κτήσης ελληνικής ιθαγένειας με πολιτογράφηση. β. Αντίγραφο διαβατηρίου ή άλλου αποδεικτικού ταυτοπροσωπίας. γ. Έγκυρο τίτλο διαμονής στην Ελλάδα δ. Πιστοποιητικό γέννησης ή άλλο ισοδύναμο πιστοποιητικό που προβλέπεται από τη νομοθεσία της χώρας πρώτης ιθαγένειας. Αν ο αλλοδαπός είναι πρόσφυγας και αδυνατεί να προσκομίσει πιστοποιητικό γέννησης, αρκεί η απόφαση χορήγησης σε αυτόν πολιτικού ασύλου. Αν ο αλλοδαπός έχει γεννηθεί στην Ελλάδα, αρκεί η ληξιαρχική πράξη γέννησης. Αν ο αλλοδαπός αδυνατεί αντικειμενικά να κατέχει διαβατήριο, κατά την έννοια της παραγράφου 1 εδάφιο γ΄ του άρθρου 84 του ν. 3386/2005 αρκεί η εν λόγω άδεια. ε. Εκκαθαριστικό σημείωμα ή αντίγραφο δήλωσης φορολογίας εισοδήματος του τελευταίου οικονομικού έτους. στ. Παράβολο 1000 ευρώ. Για την επανυποβολή αίτησης πολιτογράφησης το οφειλόμενο παράβολο περιορίζεται στα 300 ευρώ Οι ομογενείς και οι κάτοχοι ιθαγένεια κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν υποχρεούνται στην καταβολή παραβόλου. 'Αρθρο 4 Το άρθρο 7 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, όπως αυτός κυρώθηκε με τον Ν. 3284/2004 και ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής: «'Αρθρο 7 Διαδικασία πολιτογράφησης 1. Ο δήμος ή η κοινότητα εξετάζει την πληρότητα των δικαιολογητικών και διαβιβάζει την αίτηση μαζί με τα δικαιολογητικά στην αρμόδια για θέματα ιθαγένειας υπηρεσία της Περιφέρειας, εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 5 για την περαιτέρω εξέταση της αίτησης. Αν δεν συντρέχουν οι παραπάνω προϋποθέσεις, ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας απορρίπτει την αίτηση. 2. Αν πληρούνται οι προϋποθέσεις αυτές, η αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας προβαίνει στην εξέταση της αίτησης, τηρώντας την προτεραιότητα κατάθεσης. Κατά την εξέταση, η υπηρεσία ζητεί αυτεπαγγέλτως πιστοποιητικό ποινικού μητρώου για δικαστική χρήση και πιστοποιητικό μη απέλασης. Στη συνέχεια, ο φάκελος διαβιβάζεται στην αρμόδια αστυνομική αρχή του τόπου διαμονής του ενδιαφερομένου, η οποία διαθέτει αποκλειστική προθεσμία τεσσάρων (4) μηνών για να διαβιβάσει τη γνώμη της, εφόσον το κρίνει αναγκαίο . 3. Μετά την εξέταση του φακέλου, η αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας καλεί τον αλλοδαπό σε συνέντευξη, σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, ενώπιον της Επιτροπής Πολιτογράφησης, προκειμένου η Επιτροπή να διατυπώσει γνώμη προς τον Υπουργό Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης σχετικά με την επαρκή γνώση της ελληνικής γλώσσας, την ένταξή του στην ελληνική κοινωνία καθώς και τη δυνατότητά του να συμμετάσχει ενεργά και ουσιαστικά στην πολιτική ζωή της χώρας, σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές οι οποίες την διέπουν. Πριν ή και κατά την προσέλευσή του ενώπιον της Επιτροπής, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να καταθέσει ενώπιον αυτής στοιχεία πιστοποίησης της γνώσης της ελληνικής γλώσσας ή όποια άλλα στοιχεία κρίνει ο ίδιος χρήσιμα για τη διαμόρφωση άποψης σχετικά με την ύπαρξη δεσμών με τη χώρα. 4. Στη συνέχεια, με την αιτιολογημένη εισήγηση της Επιτροπής Πολιτογράφησης, ο φάκελος διαβιβάζεται στο Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. 5. Η κλήση του αλλοδαπού σε συνέντευξη γίνεται με απόδειξη. Μη εμφάνισή του δικαιολογείται μόνο για λόγους ανωτέρας βίας. Σε περίπτωση αδικαιολόγητης μη εμφάνισης, η αίτηση πολιτογράφησης απορρίπτεται από τον Υπουργό». 'Αρθρο 5 Το άρθρο 8 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, όπως αυτός κυρώθηκε με τον Ν. 3284/2004 και ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής: «'Αρθρο 8 Απόφαση πολιτογράφησης - Αιτιολόγηση 1. Η πολιτογράφηση γίνεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. 2. Η απόρριψη αίτησης πολιτογράφησης αιτιολογείται κατά τις διατάξεις του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας. 3. Υποβολή νέας αίτησης για πολιτογράφηση επιτρέπεται μετά την παρέλευση έτους από την απόρριψη της προηγούμενης.» 'Αρθρο 6 Στο άρθρο 9 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, όπως αυτός κυρώθηκε με τον Ν. 3284/2004 και ισχύει, προστίθεται νέα παράγραφος 4 ως εξής: «4. Τον όρκο του παρόντος άρθρου δίδει και όποιος αποκτά την ελληνική ιθαγένεια με δήλωση μετά την ενηλικίωσή του κατά το άρθρο 1Α του παρόντος Κώδικα, μέσα σε ένα έτος από τη δήλωση αυτή.» 'Αρθρο 7 Το άρθρο 12 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, όπως αυτός κυρώθηκε με τον Ν. 2834/2004 και ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής: «'Αρθρο 12. Επιτροπή Πολιτογράφησης 1. Σε κάθε Περιφέρεια συνιστάται Επιτροπή Πολιτογράφησης η οποία αποτελείται από: α. τον προϊστάμενο της οικείας Γενικής Διεύθυνσης της Περιφέρειας ως Πρόεδρο, β. ένα μέλος ΔΕΠ Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος στο γνωστικό αντικείμενο της Κοινωνιολογίας, της Ψυχολογίας ή συγγενών κλάδων, γ. εκπρόσωπο της Διεύθυνσης Ιθαγένειας του Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονική Διακυβέρνησης δ. τον προϊστάμενο της Διεύθυνσης Ιθαγένειας της Περιφέρειας, και ε. μέλος που υποδεικνύει ο Συνήγορος του Πολίτη. 2. Η Επιτροπή συγκροτείται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας. Με την ίδια απόφαση ορίζονται οι αναπληρωτές του Προέδρου και των μελών της Επιτροπής, καθώς και υπάλληλος κλάδου ΠΕ Διοικητικού της Διεύθυνσης Ιθαγένειας της Περιφέρειας ο οποίος θα ασκεί χρέη γραμματέα της Επιτροπής, μαζί με τον αναπληρωτή του. Στην Επιτροπή συμμετέχει ως εισηγητής, χωρίς δικαίωμα ψήφου, ο υπάλληλος που χειρίζεται την υπόθεση. 3. Η θητεία των μελών της Επιτροπής Πολιτογράφησης είναι διετής. 4. Με απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης καθορίζεται η αμοιβή των μελών της Επιτροπής, του γραμματέα και του εισηγητή.» 'Αρθρο 8 Στο άρθρο 25 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, όπως αυτός κυρώθηκε με τον Ν. 3284/2004 και ισχύει, προστίθενται νέες παράγραφοι 3 και 4 ως εξής: «3. Σε κάθε Νομό συνιστάται ιδιαίτερη Διεύθυνση Ιθαγένειας της οικείας Περιφέρειας. 4. Κάθε έτος οι Περιφέρειες αποστέλλουν στο Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης στατιστικά στοιχεία των αποφάσεων κτήσης και απώλειας ιθαγένειας. Τα στοιχεία αυτά συγκεντρώνονται μέχρι το τέλος Μαρτίου του επόμενου έτους, δημοσιεύονται με μέριμνα του Υπουργείου και περιλαμβάνουν: α. ημερομηνία γέννησης, β. φύλο, γ. οικογενειακή κατάσταση, δ. τόπο κατοικίας, ε. διάρκεια διαμονής στην Ελλάδα, στ. νομική βάση κτήσης, ζ. προηγούμενη ιθαγένεια.» 'Αρθρο 9 Το άρθρο 28 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, όπως αυτός κυρώθηκε με τον Ν. 3284/2004 και ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής: «'Αρθρο 28 Συμβούλιο Ιθαγένειας 1. Το Συμβούλιο Ιθαγένειας γνωμοδοτεί για θέματα ιθαγένειας κατά τις κείμενες διατάξεις. 2. Το Συμβούλιο Ιθαγένειας αποτελείται από: α. τον Γενικό Γραμματέα Μεταναστευτικής Πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης ως Πρόεδρο, β. έναν Νομικό Σύμβουλο του Κράτους, γ. έναν καθηγητή ή αναπληρωτή καθηγητή του Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου, καθώς και έναν καθηγητή ή αναπληρωτή καθηγητή του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου, ημεδαπού Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος, δ. τον αρμόδιο Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και ε. τον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Ιθαγένειας ου Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. Τα μέλη του Συμβουλίου που απουσιάζουν ή κωλύονται αναπληρώνονται από τους οριζόμενους ή τους νόμιμους αναπληρωτές τους. 3. Στο Συμβούλιο μετέχει χωρίς ψήφο και ο Προϊστάμενος του αρμόδιου Τμήματος της Διεύθυνσης Ιθαγένειας, που εισηγείται τα προς συζήτηση θέματα, τον οποίο αναπληρώνει ο νόμιμος αναπληρωτής του. 4. Για τη λειτουργία του Συμβουλίου Ιθαγένειας εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 13-15 του ν. 2690/1999 «Κύρωση του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 45 Α΄).» 'Αρθρο 10 Το άρθρο 31 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, όπως αυτός κυρώθηκε με τον Ν. 3284/2004 και ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής: «'Αρθρο 31 Προθεσμίες § 1. Για την πολιτογράφηση ισχύουν οι εξής ειδικές προθεσμίες από την υποβολή της αίτησης: α. δύο μήνες για την εξέταση της πληρότητας των δικαιολογητικών από τον δήμο και τη διαβίβαση της αίτησης στην αρμόδια για θέματα ιθαγένειας υπηρεσία της Περιφέρειας. Σε περίπτωση μη πλήρους αίτησης, η προθεσμία αρχίζει από την υποβολή της τελευταίας πλήρους αίτησης. β. Δώδεκα (12) μήνες για την εξέταση της πλήρωσης των προϋποθέσεων της πολιτογράφησης που ρυθμίζονται από το άρθρο 5 ΚΕΙ από τον Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας έως την κλήση του ενδιαφερομένου σε συνέντευξη ενώπιον της Επιτροπής Πολιτογράφησης της Περιφέρειας. Στο διάστημα αυτό προσμετράται και ο χρόνος που έχει η αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας προκειμένου να αναζητήσει αυτεπαγγέλτως τα προβλεπόμενα δικαιολογητικά. Η αστυνομική αρχή, στην οποία διαβιβάζεται ο φάκελος δυνάμει του άρθρου 7 παράγρ. 2 του παρόντος Κώδικα, υποχρεούται να απαντήσει εντός τεσσάρων (4) μηνών. Εάν ο χρόνος αυτός παρέλθει χωρίς την έκφραση γνώμης από την αστυνομία, η Περιφέρεια υποχρεούται να καλέσει τον ενδιαφερόμενο σε συνέντευξη ενώπιον της Επιτροπής Πολιτογράφησης. γ. Τέσσερις μήνες από την ημερομηνία διεξαγωγής της συνέντευξης ενώπιον της Επιτροπής Πολιτογράφησης της Περιφέρειας έως τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. 2. Προκειμένου περί αίτησης καθορισμού της ελληνικής ιθαγένειας ισχύει προθεσμία δώδεκα (12) μηνών από την υποβολή της αίτησης ως την ημερομηνία έκδοσης της διαπιστωτικής πράξης καθορισμού. 3. Σε κάθε περίπτωση, οι διαδικασίες των παρ.1 και 2 πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί εντός δύο ετών. Αν η υπόθεση δεν μπορεί να διεκπεραιωθεί μέσα στην εν λόγω προθεσμία, η αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας γνωστοποιεί εγγράφως στον ενδιαφερόμενο τους λόγους της καθυστέρησης και τα δικαιολογητικά που τυχόν λείπουν.» 'Αρθρο 11 Στο άρθρο 32 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, όπως αυτός κυρώθηκε με τον Ν. 3284/2004 και ισχύει, προστίθεται νέα παράγραφος 3 ως εξής: «3. Τα δικαιολογητικά που θα πρέπει να συνοδεύουν την δήλωση και αίτηση εγγραφής στο δημοτολόγιο που προβλέπεται στο άρθρο 1Α του παρόντος Κώδικα καθώς και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την εκτέλεση των διατάξεων αυτού καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης». ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ'Α Συμμετοχή στις εκλογές της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης 'Αρθρο 12 Δικαίωμα του εκλέγειν Ομογενείς και λοιποί αλλοδαποί υπήκοοι τρίτων χωρών, οι οποίοι διαμένουν νόμιμα στη χώρα, έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας τους και έχουν εγγραφεί, κατόπιν αιτήσεώς τους, στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους του άρθρου 2 του παρόντος, μπορούν ν'Α ασκούν το δικαίωμα του εκλέγειν, κατά τις εκλογές της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης, εφόσον εντάσσονται σε μία από τις ακόλουθες κατηγορίες: α. Είναι κάτοχοι «Ειδικού Δελτίου Ταυτότητας Ομογενούς» (ΕΔΤΟ) ή τίτλου διαμονής ως μέλη οικογένειας κατόχου τέτοιου Δελτίου και έχουν συμπληρώσει, από την υποβολή της αίτησης για την απόκτηση του Δελτίου ή τίτλου αντίστοιχα, πενταετή συνεχή και νόμιμη διαμονή στη χώρα. β. Είναι κάτοχοι άδειας διαμονής αορίστου χρόνου ή δεκαετούς διάρκειας, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2910/2001 (ΦΕΚ Α'Α 91) και της παραγράφου 2 του άρθρου 91 του Ν. 3386/2005, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει. γ. Έχουν υπαχθεί, στο καθεστώς των επί μακρόν διαμενόντων, κατ'Α εφαρμογήν των διατάξεων του π.δ. 150/2006 (ΦΕΚ Α'Α 160) ή στο προβλεπόμενο με την ειδική ρύθμιση του άρθρου 40 παρ. 7 του ν. 3731/2008 (Φ.Ε.Κ. Α, 263). δ. Είναι κάτοχοι «Δελτίων Μόνιμης Διαμονής», ως μέλη οικογένειας Έλληνα πολίτη ή πολίτη Κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατ'Α εφαρμογήν των διατάξεων του άρθρου 63 του ν. 3386/2005 και του άρθρου 17 του π.δ/τος 106/2007 (Φ.Ε.Κ. Α, 135) καθώς και δελτίων ή αδειών παραμονής ως μέλη οικογένειας Έλληνα πολίτη ή πολίτη Κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχοντας διανύσει πέντε συνεχή έτη νόμιμης διαμονής στη χώρα. ε. Είναι γονείς ανηλίκων Ελλήνων πολιτών, σύμφωνα με το άρθρο 94 του ν. 3386/2005, όπως ισχύει, εφόσον, έχουν συμπληρώσει πενταετή συνεχή και νόμιμη διαμονή στη χώρα. στ. Έχουν αναγνωρισθεί ως πολιτικοί πρόσφυγες ή έχουν υπαχθεί στο καθεστώς επικουρικής προστασίας ή προστασίας για ανθρωπιστικούς λόγους, των μελών της οικογένειάς τους συμπεριλαμβανομένων, σύμφωνα με τις διατάξεις του προϊσχύσαντος π.δ/τος 61/1999, (Φ.Ε.Κ. Α, 63), καθώς και των π.δ/των 90/2008 (Φ.Ε.Κ. Α, 138), 96/2008 (Φ.Ε.Κ. Α, 152), 167/2008 (Φ.Ε.Κ. Α, 223) και 81/2009 (Φ.Ε.Κ. Α, 99), όπως έχουν τροποποιηθεί και ισχύουν, εφόσον έχουν συμπληρώσει συνεχή πενταετή και νόμιμη διαμονή στη χώρα από την υποβολή του σχετικού αιτήματος. ζ. Είναι κάτοχοι ταξιδιωτικών εγγράφων ή ειδικού δελτίου που έχουν χορηγηθεί από ημεδαπή αρχή, σύμφωνα με τις διατάξεις της Διεθνούς Σύμβασης της Νέας Υόρκης, περί του καθεστώτος των ανιθαγενών, η οποία έχει κυρωθεί με το ν. 139/1975 (Φ.Ε.Κ. Α, 176) και έχουν συμπληρώσει πενταετή συνεχή και νόμιμη διαμονή στη χώρα από την αίτησης χορήγησης των παραπάνω τίτλων. η. Κατέχουν τίτλο παραμονής ως ομογενείς και έχουν συμπληρώσει από της χορηγήσεώς τους πενταετή συνεχή και νόμιμη παραμονή στη χώρα, που πιστοποιείται κατόπιν σχετικής βεβαίωσης της αρχής, η οποία τα εξέδωσε. 'Αρθρο 13 Αίτηση εγγραφής στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους 1. Τα πρόσωπα που ανήκουν σε μια από τις αναφερόμενες στο προηγούμενο άρθρο κατηγορίες και επιθυμούν να ασκήσουν το δικαίωμα του εκλέγειν οφείλουν να υποβάλλουν σχετική αίτηση εγγραφής τους σε ειδικό εκλογικό κατάλογο του Δήμου του τόπουης χώρας στον οποίο υπέβαλαν την αίτηση για την χορήγηση του εν ισχύ τίτλου διαμονής τους, εφόσον κατοικούν μόνιμα εκεί. Τα πρόσωπα που ανήκουν στις υπό στοιχ. α'Α, στ'Α, ζ'Α και η'Α του προηγουμένου άρθρου οφείλουν να υποβάλλουν την αίτηση εγγραφής στον Δήμο της χώρας στον οποίο κατοικούν κατά τα δύο τελευταία έτη. 2. Δικαιούμενος να εγγραφεί σε ειδικό εκλογικό κατάλογο που έχει μετοικήσει σε Δήμο άλλον από αυτόν στον οποίο υπέβαλε την αίτηση για την χορήγηση του εν ισχύ τίτλου διαμονής του καθώς και κάθε ήδη εγγεγραμμένος σε ειδικό εκλογικό κατάλογο που έχει μετοικήσει σε Δήμο άλλον από αυτόν στου οποίου τον κατάλογο έχει εγγραφεί μπορεί να εγγραφεί στον ειδικό εκλογικό κατάλογο του Δήμου της κατοικίας του εφ'Α όσον διαμένει εκεί ήδη για τα δύο τουλάχιστον τελευταία έτη. 3. Η αίτηση εγγραφής σε ειδικό εκλογικό κατάλογο πρέπει να συνοδεύεται από: α. επικυρωμένο αντίγραφο του κατά περίπτωση υφισταμένου τίτλου διαμονής εν ισχύ. Για την εγγραφή σε ειδικό εκλογικό κατάλογο τον αναγκαίο τίτλο νόμιμης διαμονής δεν αντικαθιστά τυχόν βεβαίωση κατάθεσης δικαιολογητικών είτε για την το πρώτον χορήγηση είτε την ανανέωση άδειας παραμονής. β. επικυρωμένο αντίγραφο διαβατηρίου, εξαιρουμένων όσων εμπίπτουν στις περιπτώσεις αντικειμενικής αδυναμίας κατοχής διαβατηρίου, κατά την έννοια της παραγράφου 1 εδάφιο γ΄ του άρθρου 84 του ν. 3386/2005, όπως ισχύει, καθώς και όσων ανήκουν στις περιπτώσεις στ΄, ζ΄ και η΄ του άρθρου 1. γ. υπεύθυνη δήλωση με την οποία δηλώνεται, ότι δεν έχουν στερηθεί των πολιτικών τους δικαιωμάτων από την ημερομηνία που κατοικούν στη χώρα, δ. τα αναγκαία δικαιολογητικά για την απόδειξη συμπλήρωσης διετούς διάρκειας κατοικίας στον Δήμο στους ειδικούς καταλόγους του οποίου πρόκειται να γίνει η εγγραφή, εφόσον αυτό απαιτείται σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου. Για την απόδειξη της διετούς τουλάχιστον διάρκειας της διαμονής στον Δήμο της χώρας στους εκλογικούς καταλόγους του οποίου πρόκειται να γίνει η εγγραφή εφαρμόζονται τα όσα προβλέπονται για τη μεταδημότευση των Ελλήνων πολιτών. 'Αρθρο 14 'Ασκηση του δικαιώματος 1. Το δικαίωμα του εκλέγειν ασκείται αποκλειστικά από τους εγγεγραμμένους στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους του προηγουμένου άρθρου, που κατά το χρόνο της ψηφοφορίας κατέχουν έναν από τους περιοριστικά αναφερόμενους στο άρθρο 1 του παρόντος νόμου τίτλους διαμονής σε ισχύ. Για την άσκηση του δικαιώματος του εκλέγειν ως έγκυρος τίτλος διαμονής λογίζεται και η βεβαίωση κατάθεσης δικαιολογητικών για την ανανέωση άδειας η ισχύς της οποίας έχει λήξει. 2. Οι εγγεγραμμένοι στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους ψηφίζουν μαζί με τους λοιπούς εκλογείς στα εκλογικά τμήματα που έχουν ορισθεί, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις. 3. Η αναγνώριση των εκλογέων διενεργείται με βάση τα επιδεικνυόμενα κατά την ψηφοφορία έγκυρο τίτλο νόμιμης διαμονής και διαβατήριό τους, όπου τούτο απαιτείται. 'Αρθρο 15 Δικαίωμα του εκλέγεσθαι 1. Εκλογείς, εγγεγραμμένοι στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους του άρθρου 2 του παρόντος, που κατά την ημέρα διενέργειας των εκλογών έχουν συμπληρώσει το εικοστό πρώτο έτος της ηλικίας τους, μπορούν να εκλεγούν δημοτικοί σύμβουλοι, σύμβουλοι δημοτικών διαμερισμάτων και τοπικοί σύμβουλοι. 2. Οι περιορισμοί κατοχής αξιωμάτων της παραγράφου 11 του άρθρου 3 του π.δ/τος 133/1997 (Φ.Ε.Κ. Α, 121) όπως ισχύει, καταλαμβάνουν και τα πρόσωπα της προηγούμενης παραγράφου. 3. Ανακηρύσσονται ως υποψήφιοι από το αρμόδιο Δικαστήριο εφόσον κατέχουν έγκυρο τίτλο διαμονής και διαβατήριο, με την επιφύλαξη των εξαιρέσεων της παραγράφου 3β του άρθρου 2 του παρόντος. 5. Με την κατάθεση δήλωσης υποψηφιότητας κάθε υποψήφιος οφείλει να συνυποβάλλει, επιπλέον των όσων ορίζονται γενικώς από την κείμενη νομοθεσία, και τα ακόλουθα δικαιολογητικά : α. υπεύθυνη δήλωση με την οποία δηλώνεται η Ιθαγένεια και η διεύθυνση της μόνιμης κατοικίας του στην ελληνική επικράτεια, ότι δεν έχει στερηθεί των πολιτικών του δικαιωμάτων καθώς και ότι δεν είναι υποψήφιος για τις δημοτικές εκλογές στην Ελλάδα σε άλλο Δήμο, ούτε σε άλλο συνδυασμό του ίδιου Δήμου. β. βεβαίωση εγγραφής στον ειδικό εκλογικό κατάλογο του Δήμου όπου είναι υποψήφιος. γ. επικυρωμένο αντίγραφο του κατά περίπτωση υφισταμένου τίτλου διαμονής εν ισχύ. Για την άσκηση του δικαιώματος του εκλέγεσθαι ως έγκυρος τίτλος διαμονής λογίζεται και η βεβαίωση κατάθεσης δικαιολογητικών για την ανανέωση άδειας η ισχύς της οποίας έχει λήξει. δ. επικυρωμένο αντίγραφο των διαβατηρίου, με την επιφύλαξη των εξαιρέσεων της παραγράφου 3β του άρθρου 2 του παρόντος. 'Αρθρο 16 Σύνταξη ειδικών εκλογικών καταλόγων 1. Για τους εκλογείς του άρθρου 1 του παρόντος συντάσσονται ειδικοί εκλογικοί κατάλογοι κατά δήμο, εκλογικό διαμέρισμα ή και συνοικισμό και περιλαμβάνουν τα εξής στοιχεία: φύλο, επώνυμο, κύριο όνομα ή ονόματα, όνομα πατέρα, όνομα μητέρας, όνομα συζύγου και το γένος αν πρόκειται για έγγαμη γυναίκα που φέρει το επώνυμο του συζύγου, ακριβή ημερομηνία γέννησης (ημέρα, μήνας, έτος) και εφόσον δεν υπάρχει, η 1η Ιανουαρίου του έτους γέννησης, διεύθυνση κατοικίας στην Ελλάδα (δήμος ή κοινότητα ή τοπικό διαμέρισμα, οδός και αριθμός), ιθαγένεια, αριθμό διαβατηρίου, όπου τούτο απαιτείται, αριθμό του κατά περίπτωση υφισταμένου τίτλου νόμιμης διαμονής εν ισχύι, καθώς και ειδικό εκλογικό αριθμό. Τα ονοματεπωνυμικά στοιχεία των εκλογέων αυτών αναγράφονται με λατινικούς ή ελληνικούς χαρακτήρες, κατά αντιστοίχηση προς εκείνους των σχετικών νομιμοποιητικών τους εγγράφων. 2. Πριν την ένταξη στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους οι οικείοι Δήμοι αποστέλλουν τα δηλωθέντα στοιχεία της προηγουμένης παραγράφου για ταυτοποίηση προς εκείνα, που είναι καταχωρημένα στα ηλεκτρονικά αρχεία που τηρούνται στο Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, αντιστοίχως, με εξαίρεση όσους κατέχουν τίτλο ή έγγραφο διαμονής ως ομογενείς αλλοδαποί, στην περίπτωση των οποίων αρκεί η προσκόμιση πρόσφατης βεβαίωσης της αρχής που τα έχει χορηγήσει. Σε περίπτωση ασυμφωνίας δεν πραγματοποιείται η εγγραφή. 'Αρθρο 17 Τήρηση και ενημέρωση ειδικών εκλογικών καταλόγων. Ειδικές περιπτώσεις διαγραφής 1. Για την εγγραφή στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους, τη διαγραφή, τις μεταβολές και τις ενστάσεις εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις των άρθρων 7 έως και 20 της νομοθεσίας για την εκλογή βουλευτών, όπως αυτές ισχύουν κάθε φορά. 2. Οι εκλογείς του άρθρου 1 παραγρ. 1 του παρόντος νόμου διαγράφονται από τους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους: α. Με αίτησή τους. β. Εάν εκλείψουν οι απαιτούμενες προϋποθέσεις για την άσκηση του δικαιώματος του εκλέγειν. γ. Σε περίπτωση κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας. Η Διεύθυνση Ιθαγένειας του Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης υποχρεούται να ενημερώνει εγκαίρως τη Διεύθυνση Εκλογών σχετικά με διενεργηθείσες πολιτογραφήσεις ομογενών και αλλοδαπών, υπηκόων τρίτων χωρών. 3. Το Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης μεριμνά για τη διαγραφή από τους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους αυτών που στερήθηκαν το εκλογικό τους δικαίωμα. Για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής τα γραφεία ποινικού μητρώου και τα Πρωτοδικεία στέλνουν στις αρχές κάθε διμήνου στο Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης καταστάσεις με όλα τα απαραίτητα στοιχεία για την αναγνώριση των εκλογέων αυτών στους εκλογικούς καταλόγους και γνωστοποιούν την άρση των σχετικών συνεπειών, λόγω ανάκλησης των οικείων αποφάσεων ή λήξης των ποινών. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ'Α Μεταβατικές και τελικές διατάξεις 'Αρθρο 18 1. Κατά την πρώτη εφαρμογή των άρθρων 1 έως και 6 του παρόντος, η προθεσμία εγγραφής στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους του άρθρου 6 λήγει την 30η Ιουνίου 2010. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορεί να χορηγηθεί παράταση της προθεσμίας της προηγούμενης παραγράφου για χρονικό διάστημα που δεν θα υπερβαίνει το μήνα. 2. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης μπορεί να καθορίζεται κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 1 έως και 6 του παρόντος. 3. Σχετικά με τα όρια ηλικίας, τη στέρηση του δικαιώματος του εκλέγειν, τα κωλύματα, ασυμβίβαστα και λοιπούς περιορισμούς του δικαιώματος του εκλέγεσθαι καθώς κάθε άλλο ζήτημα δεν ρυθμίζεται ειδικά από τις διατάξεις των άρθρων 1 έως και 6 του παρόντος, εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του π.δ/τος 133/1997 (ΦΕΚ Α΄ 121), της νομοθεσίας για την εκλογή βουλευτών και του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, όπως κάθε φορά ισχύουν. 'Αρθρο 19 1. Οι διατάξεις του παρόντος νόμου σχετικά με την τήρηση προθεσμιών εκ μέρους της διοίκησης δεν εφαρμόζονται ως προς τις εκκρεμείς υποθέσεις πολιτογράφησης και καθορισμού ιθαγένειας. 'Αρθρο 20 Επίσπευση διεκπεραίωσης υποθέσεων πολιτογράφησης ομογενών εξ Αλβανίας 1.Ομογενείς κάτοχοι Ειδικών Δελτίων Ταυτότητας Ομογενούς Αλβανίας αποκτούν την ελληνική ιθαγένεια με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας του τόπου μόνιμης κατοικίας τους. Η σχετική αίτηση υποβάλλεται στην αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας του τόπου μόνιμης κατοικίας των ενδιαφερόμενων και συνοδεύεται από: α) αντίγραφο διαβατηρίου ή άλλου αποδεικτικού ταυτοπροσωπίας, β) ειδικό δελτίο ταυτότητας ομογενούς, γ) πιστοποιητικό γέννησης ή άλλο ισοδύναμο πιστοποιητικό που προβλέπεται από τη νομοθεσία της χώρας πρώτης ιθαγένειας. 2. Αν ο ενδιαφερόμενος έχει γεννηθεί στην Ελλάδα, αρκεί η ληξιαρχική πράξη γέννησης. Η αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας υποβάλλει ερώτημα στις αρμόδιες αστυνομικές αρχές για την ύπαρξη λόγων δημόσιας τάξης σε βάρος του ενδιαφερόμενου. Εφόσον δεν προκύπτουν λόγοι δημόσιας τάξης, ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας προχωρά στην έκδοση της σχετικής απόφασης χωρίς να απαιτείται η προηγούμενη προσέλευση του ενδιαφερόμενου ενώπιον της Επιτροπής Πολιτογράφησης. 3. Για την απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας απαιτείται η δημοσίευση της απόφασης του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, ενώ εφαρμόζεται αναλόγως το άρθρο 9 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας. 4. Εκκρεμείς αιτήσεις πολιτογράφησης ομογενών κατόχων Ειδικού Δελτίου Ταυτότητας που εξετάζονται ήδη από την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης διεκπεραιώνονται σύμφωνα με τις προϊσχύουσες διατάξεις. Εκκρεμείς αιτήσεις που βρίσκονται κατά τη δημοσίευση του παρόντος νόμου στις αρμόδιες υπηρεσίες των Περιφερειών διεκπεραιώνονται σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου. Εκκρεμείς αιτήσεις που βρίσκονται κατά τη δημοσίευση του παρόντος νόμου στις αρμόδιες υπηρεσίες των Δήμων διαβιβάζονται στις Περιφέρειες και διεκπεραιώνονται σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου. 'Αρθρο 21 Αλλοδαποί οι οποίοι κατά το άρθρο 7 παρ. 2 του παρόντος νόμου θα εδικαιούντο να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια με σχετική δήλωση και αίτηση εγγραφής στα οικεία δημοτολόγια εντός τριετίας από την ενηλικίωσή τους και έχουν ήδη ενηλικιωθεί, μπορούν να υποβάλουν τη δήλωση και τη σχετική αίτηση εντός τριετίας από την έναρξη ισχύος του παρόντος. 'Αρθρο 22 Καταργούμενες διατάξεις - Έναρξη ισχύος 1. Κάθε άλλη διάταξη νόμου που αντιβαίνει στις διατάξεις του παρόντος νόμου ή αφορά ζήτημα που αυτός ρυθμίζει καταργείται. 2. Η ισχύς του παρόντος αρχίζει από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης.

Βιβλίο για τους Πομάκους. Ν. Κόκκας- Θ. Μαλκίδης (επιμ)

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Μετασχηματισμοί της συλλογικής ταυτότητας των Πομάκων» κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Σπανίδη. Το βιβλίο προσεγγίζει μέσα από τα κείμενα έξι συγγραφέων το ζήτημα του μετασχηματισμού της συλλογικής ταυτότητας των Πομάκων της Θράκης συνοψίζοντας έναν τεράστιο όγκο της σχετικής διεθνούς βιβλιογραφίας. Οι αναφορές των έξι συγγραφέων κινούνται στο χώρο της ιστορίας, της λαογραφίας, της κοινωνιολογίας, της γλωσσολογίας και της κοινωνικής ανθρωπολογίας.
Το πρώτο κείμενο του Παναγιώτη Παπαδημητρίου («Μετασχηματισμοί της εθνοτικής ταυτότητας των Πομάκων (1878-1940)») αποτελεί μια σημαντική ιστορική εισαγωγή που καλύπτει χρονικά την περίοδο από την ίδρυση του βουλγαρικού κράτους μέχρι το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Ο Π.Παπαδημητρίου προσδιορίζει αναλυτικά το πεδίο έρευνας και με ένα ευρύ φάσμα αναφορών τόσο στο χώρο της Ελλάδας όσο και της Βουλγαρίας περιγράφει τις πολλαπλές διακυμάνσεις της πομακικής ταυτότητας κατά τη μετάβαση από τις σχέσεις συνύπαρξης των εθνοτικών ομάδων του 19ου αιώνα ως τη διαμόρφωση των εθνικών κρατών στα Βαλκάνια.
Στο δεύτερο κείμενο, του Θεοφάνη Μαλκίδη («Οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις και πολιτικές ως παράγοντες του μετασχηματισμού της ταυτότητας των Πομάκων της ελληνικής Θράκης 1930-σήμερα»), αναλύεται ο ρόλος που διαδραμάτισαν οι μεταβολές στις ελληνοτουρκικές σχέσεις στην εξέλιξη της ταυτότητας των Πομάκων της ελληνικής Θράκης από το 1930 μέχρι σήμερα. Ο Θ.Μαλκίδης προσπαθεί να αναδείξει τους κυριότερους παράγοντες που επηρέασαν την πομακική ταυτότητα σε συνάρτηση με την επίσημη κρατική πολιτική και τη διείσδυση του τουρκικού εθνικισμού στη Θράκη.
Το τρίτο κείμενο ανήκει στη Φωτεινή Τσιμπιρίδου («Πομάκος σημαίνει άνθρωπος του βουνού». Εννοιολογήσεις και βιώματα του «τόπου» στις κατασκευές και τις πολιτικές μειονοτικών περιθωριακών ταυτοτήτων»). . Πρόκειται για ένα κείμενο «κλασικό» που πρωτοδημοσιεύτηκε το 2000 αλλά διατηρεί την επικαιρότητά του ως προς την περιγραφή της διαμόρφωσης της μειονοτικής ταυτότητας αλλά και της αμφισημίας των πολλαπλών ταυτοτήτων των «ανθρώπων του βουνού».
Με το ζήτημα της ορολογίας για τη μειονότητα στο σύνολό της, αλλά και για την κάθε ομάδα ξεχωριστά, ασχολείται η Κατερίνα Μάρκου («Η χρησιμοποιούμενη ορολογία για τους «μουσουλμάνους» της ελληνικής Θράκης»). Η συγγραφέας τονίζει τις πολιτικές και ιδεολογικές συνιστώσες που καθορίζουν τόσο τους ετεροπροσδιορισμούς όσο και τους αυτοπροσδιορισμούς των ομάδων, εφόσον το ζήτημα των μειονοτικών ταυτοτήτων εγγράφεται, ουσιαστικά, στο πεδίο διαφορετικών κάθε φορά, και ανάλογα με τη συγκυρία, πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Με τις πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις της θεσμοθετημένης διγλωσσίας στην εκπαίδευση των Πομάκων ασχολείται η Δόμνα Μιχαήλ («Ο ρόλος της γλώσσας στην εκπαίδευση των Πομάκων της Δ.Θράκης: Πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις»). Ειδικότερα, η Δ.Μιχαήλ θεωρεί πως η χρήση της μητρικής γλώσσας από τους Πομάκους ενισχύει την αίσθηση της ταυτότητάς τους. Επίσης, αναφερόμενη στις συνέπειες που έχει η απαξίωση της μητρικής γλώσσας από το επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα, επισημαίνει τις μαθησιακές δυσκολίες που συναντούν οι τρίγλωσσοι Πομάκοι μαθητές ως προς την πρόσκτηση βασικών δεξιοτήτων.
Το τελευταίο κείμενο του βιβλίου, γραμμένο από το Νικόλαο Κόκκα («Οι Πομάκοι της Βουλγαρικής Ροδόπης»), αναφέρεται στους Πομάκους του βουλγαρικού τμήματος της Ροδόπης. Ο Ν.Κόκκας παρουσιάζει τις σχέσεις των Πομάκων της βουλγαρικής Ροδόπης με το βουλγαρικό κράτος, τις πολιτικές αφομοίωσης που ακολουθήθηκαν κατά το παρελθόν καθώς και τις κυρίαρχες στάσεις των Πομάκων της Βουλγαρίας απέναντι στην ιστορία τους.
Το νέο βιβλίο «Μετασχηματισμοί της συλλογικής ταυτότητας των Πομάκων» συγκεντρώνει ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών απόψεων αναφορικά με τους Πομάκους και αποτελεί μια νέα συνεισφορά στην ελληνική βιβλιογραφία περί μειονοτικών ταυτοτήτων.

Τουρκικές αξιώσεις στη Θράκη, το Αιγαίο και την Κύπρο

ΜΕΧΡΙ ΜΥΚΟΝΟ ΚΑΙ ΑΛΟΝΝΗΣΟ ΕΦΘΑΝΑΝ ΟΙ ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΑΞΙΩΣΕΙΣ
Της Ματίνας Στέβη, Εφημερίδα Ελευθεροτυπία


Τα προβλήματα στις σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας καταλαμβάνουν σημαντικό μέρος των αρχείων του Φόρεϊν Οφις που αποχαρακτηρίζονται σήμερα και περιλαμβάνουν -ουσιαστικά- τα ίδια ζητήματα που πρωταγωνιστούν στην ατζέντα και σήμερα: το θέμα της υφαλοκρηπίδας, των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου, της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, της μειονότητας της Θράκης και το Κυπριακό.


Η ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑ, Ο ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ ΣΤΟ ΝΑΤΟ


Μέχρι Μύκονο και Αλόννησο έφθαναν οι τουρκικές αξιώσεις



Τα προβλήματα στις σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας καταλαμβάνουν σημαντικό μέρος των αρχείων του Φόρεϊν Οφις που αποχαρακτηρίζονται σήμερα και περιλαμβάνουν -ουσιαστικά- τα ίδια ζητήματα που πρωταγωνιστούν στην ατζέντα και σήμερα: το θέμα της υφαλοκρηπίδας, των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου, της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, της μειονότητας της Θράκης και το Κυπριακό.Σε αυτά προστίθεται και το ζήτημα της επανένταξης της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ. Ο Κ. Καραμανλής είχε αποσύρει τη χώρα από τη συμμαχία μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Το 1977 ο Καραμανλής είχε ζητήσει επανένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, εξέλιξη η οποία είχε μπλοκάρει λόγω τουρκικού βέτο. Το 1979 ο Καραμανλής έχει φτάσει στο μη περαιτέρω με το ζήτημα και ζητούσε από τους Βρετανούς να πιέσουν προκειμένου να αρθεί το τουρκικό βέτο και να ξαναμπεί η Ελλάδα στους κόλπους του ΝΑΤΟ.Για υφαλοκρηπίδαΣύμφωνα με την αλληλογραφία της 30ής Οκτωβρίου 1979, που αφορούσε τη συνάντηση Καραμανλή - Θάτσερ στο Λονδίνο, ο Ελληνας πρωθυπουργός είχε πει στη Βρετανίδα ομόλογό του ότι «αφού απέτρεψε τον πόλεμο (μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας) για την Κύπρο του 1974, υπήρχαν πλέον τρεις προσεγγίσεις στα προβλήματα στο Αιγαίο: διάλογος, διαμεσολάβηση ή πόλεμος. Τέσσερα χρόνια διαλόγου και διαπραγματεύσεων δεν είχαν οδηγήσει πουθενά».Σε ανάλυση του Φόρεϊν Οφις για τις διμερείς σχέσεις, της 22ας Νοεμβρίου 1979, αναφέρεται ότι «το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας είναι πολύ σοβαρότερο από το Κυπριακό». Σε άλλη επιστολή, της 22ας Φεβρουαρίου, το Φόρεϊν Οφις σε συνεργασία με τον αρμόδιο νομικό σύμβουλό του απαντούν σε ερώτηση του Βρετανού πρέσβη στην Αθήνα για τη νομική βάση των τουρκικών αξιώσεων σε σχέση με την υφαλοκρηπίδα. Οι Βρετανοί αξιωματούχοι αναφέρουν χαρακτηριστικά: «Ο μόνος τρόπος απόφασης βάσει διεθνούς Δικαίου για το μοίρασμα της υφαλοκρηπίδας είναι η συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Υπό αυτή την έννοια, οποιαδήποτε από τις δύο χώρες θα μπορούσε να αξιωθεί οποιοδήποτε σημείο ως όριο, και αυτό θα ήταν νομικά ορθό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα είχε οποιοδήποτε βάρος δεδικασμένου για να το υποστηρίξει».Ο τουρκικός χάρτηςΑλλη αλληλογραφία, από τον πρέσβη Σάδερλαντ προς το Φόρεϊν Οφις, της 22ας Ιανουαρίου 1979, αναφέρεται σε συνάντησή του με τον τότε γενικό γραμματέα του υπουργείου Εξωτερικών, Ιωάννη Τζούνη. Σύμφωνα με την επιστολή, ο κ. Τζούνης είχε αποκαλύψει στον Βρετανό πρέσβη ότι κατά τη διάρκεια ελληνοτουρκικών διαπραγματεύσεων στη Βιέννη, η ελληνική πλευρά είχε προσφέρει τον θαλάσσιο χώρο, «τα "δάχτυλα θάλασσας" ανάμεσα στη Λήμνο και τη Λέσβο, τη Λέσβο και τη Χίο και τη Χίο και την Ικαρία, στην Τουρκία», προκειμένου να εγκαταλείψει τις πάγιες αξιώσεις της, που ήθελαν ο θαλάσσιος χώρος των δύο χωρών να μοιραστεί ώς το ήμισυ της απόστασης από την Εύβοια ώς τα τουρκικά παράλια.Μάλιστα, στη συγκεκριμένη συνάντηση ο κ. Τζούνης προσκόμισε στον Βρετανό πρέσβη και χάρτη, μεταφρασμένο από τα τουρκικά, που παρουσίαζε τις αξιώσεις των γειτόνων μας εκείνη την εποχή. Οπως διακρίνεται, οι Τούρκοι πρότειναν τα θαλάσσια ύδατα της χώρας τους να ξεκινούν ανοιχτά της Μυκόνου και της Αλοννήσου!Στην αλληλογραφία του Φόρεϊν Οφις, εκτός από το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας, γίνεται αναφορά και σε άλλα διμερή ελληνοτουρκικά θέματα, μεταξύ των οποίων και το ζήτημα της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης. Συγκεκριμένα, επιστολή της 11ης Ιουνίου 1979 αναφέρει ότι «οι αλλοδαποί καλύτερα να αποφεύγουν δικαστικές διαμάχες με Ελληνες, όσο ισχυρή και αν είναι η πλευρά τους. Το ίδιο ισχύει και για την τουρκόφωνη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης, η οποία υποφέρει από διάφορες διοικητικές διακρίσεις».Οι πιέσεις για ΝΑΤΟΕνα ακόμη αγκάθι στα ελληνοτουρκικά ήταν τις ημέρες εκείνες η επανένταξη της Ελλάδας στο στρατιωτικό σκέλος ΝΑΤΟ. Σύμφωνα με επιστολή της 4ης Ιουνίου 1979 που περιγράφει τη συνάντηση του Γεωργίου Ράλλη με τον Βρετανό ομόλογό του Λόρδο Κάριγκτον στην Αθήνα, ο Γ. Ράλλης είπε, σε έξαλλη κατάσταση, ότι οι στρατηγοί του ΝΑΤΟ Χέιγκ και Νταβός, μετά το τουρκικό βέτο, έκαναν την εξής αντιπρόταση στην Ελλάδα για την επαναφορά της: «Καλούμαστε να συμφωνήσουμε σε μια κατάσταση βάσει της οποίας όλα τα ελληνικά νησιά θα περάσουν σε ξένο έλεγχο, ενώ μόνο δύο τουρκικά θα έχουν το ίδιο καθεστώς».Διαβάζοντας και την επιστολή της 30ής Οκτωβρίου με τις λεπτομέρειες της συνάντησης Καραμανλή - Θάτσερ, προκύπτει ότι οι Τούρκοι πίεσαν τότε το ΝΑΤΟ να μη δεχθεί πίσω την Ελλάδα παρά μόνο υπό όρους που θα στερούσαν από τη χώρα τον έλεγχο των νησιών του Αιγαίου! Τόσο ο Καραμανλής όσο και ο Ράλλης φαίνεται να εξηγούν στη Θάτσερ και τον Κάριγκτον αντίστοιχα ότι κάτι τέτοιο ήταν απολύτως απίθανο να συμβεί και ότι προτιμούσαν να μείνει η χώρα εκτός ΝΑΤΟ για κάποιο χρονικό διάστημα ακόμα. *ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ