Θράκη
Ο μύθος και η ιστορία
Του Φάνη Μαλκίδη
Η Θράκη, σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες, ήταν αδελφή της Ευρώπης και της Αφρικής και ήταν νύμφη του Κρόνου. Οι Πυθαγόρας, Πλάτωνας, Αριστοτέλης, Αισχύλος θεωρούσαν τη Θράκη «Αγία χώρα του φωτός και των Μουσών».
Σήμερα ο χώρος της Θράκης κατοικείται από τους Βούλγαρους, που κατέχουν 42.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (τ.χ.), τους Τούρκους, με 23.000 τ.χ. και από Έλληνες με 8.000 τ.χ. Εντούτοις η ιστορία της Θράκης είναι ενιαία και απόλυτα συνδεμένη με την ευρύτερη γεωγραφική έκταση της χερσονήσου του Αίμου, τα Βαλκάνια.
Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι η Θράκη ήταν το μέγιστο έθνος μετά τους Ινδούς και τα φύλα της ξεπερνούσαν τα 64. Τα όριά της ήταν από το όρος Δύσωρον της Μακεδονίας, βόρεια στον Ίστρο ποταμό (Δούναβη), ανατολικά στον Εύξεινο Πόντο και νότια στην Προποντίδα και το Αιγαίο πέλαγος. Ο Όμηρος συμφωνεί με τον Ηρόδοτο και αναφέρει τον Όλυμπο ως το θρακικό όριο προς τα δυτικά καθώς και τις παράλιες πόλεις Μαρώνεια - Μαρωνίτης ήταν οίνος που κέρασε ο Οδυσσέας τον Πολύφημο στην Ομήρου Οδύσσεια -, τον Αίνο, τη Λήμνο, την Ίμβρος, την Τένεδο και τη Σαμοθράκη, απ’ όπου ο Ποσειδώνας παρακολουθούσε τον Τρωικό πόλεμο. Επίσης γράφει στην Ιλιάδα για Θρακιώτες που πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο.
Ο Θουκυδίδης έμεινε για πολλά χρόνια στη Θράκη καταγράφοντας την ιστορία της περιοχής, ενώ ο μεγαλύτερος γεωγράφος εκ Πόντου Στράβωνας αναφέρει ότι ο Όλυμπος, ένα μέρος της Αττικής, η Εύβοια, η Βοιωτία, κατοικούνταν από θρακικά φύλα. Ο Εκαταίος ο Μιλήσιος γράφει πως η Μακεδονία αποτελεί μέρος της Θράκης, ενώ ο Λατίνος περιηγητής και ιστορικός Παυσανίας λέγει ότι οι Θράκες ήταν πολυάριθμοι υπολειπόμενων μόνο των Κελτών.
Η ιστορική περίοδος της Θράκης αρχίζει ουσιαστικά από την εκστρατεία του Δαρείου του Α΄, που επέβαλε την κυριαρχία στην περιοχή. Μετέπειτα αναπτύχθηκε το βασίλειο των Οδρυσών, που κυριάρχησε για χρόνια. Από το 359 π.Χ. η Θράκη βρίσκεται υπό την κυριαρχία του Φιλίππου και Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι το 281, όταν σκοτώνεται ο Λυσίμαχος, διοικητής της Θράκης, στη μάχη του Κουροπεδίου. Το 279 π.Χ. εισβάλλουν στη Θράκη οι Κέλτες, και εκατό χρόνια αργότερα οι Ρωμαίοι κατέχουν το στρατηγικό αυτό χώρο, αφού, όπως πληροφορεί ο Λατίνος ιστορικός Αμμιανός, οι Θράκες νικήθηκαν το 105 π.Χ. στη μεγάλη μάχη του ποταμού Έβρου. Το 20 π.Χ., μετά από μάχες και αντιπαραθέσεις, η Ρώμη ανακηρύσσει τη Θράκη ρωμαϊκή επαρχία και από τότε αρχίζει μια μακρά περίοδος, κατά τη διάρκεια της οποίας ο χώρος θα γνωρίσει πολλούς κατακτητές. Το 254 μ.Χ. εισβάλλουν οι Γότθοι, το 375 οι Ούννοι, το 481 οι Οστρογότθοι. Από το 493 έως το 502 εισβάλλουν οι Άβαροι, οι Γότθοι και οι Ούννοι, ενώ συμμετέχουν για πρώτη φορά και Βούλγαροι, και το 545 εμφανίζονται οι Σκλαβηνοί, λαός σλαβικής καταγωγής.
Ο μύθος και η ιστορία
Του Φάνη Μαλκίδη
Η Θράκη, σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες, ήταν αδελφή της Ευρώπης και της Αφρικής και ήταν νύμφη του Κρόνου. Οι Πυθαγόρας, Πλάτωνας, Αριστοτέλης, Αισχύλος θεωρούσαν τη Θράκη «Αγία χώρα του φωτός και των Μουσών».
Σήμερα ο χώρος της Θράκης κατοικείται από τους Βούλγαρους, που κατέχουν 42.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (τ.χ.), τους Τούρκους, με 23.000 τ.χ. και από Έλληνες με 8.000 τ.χ. Εντούτοις η ιστορία της Θράκης είναι ενιαία και απόλυτα συνδεμένη με την ευρύτερη γεωγραφική έκταση της χερσονήσου του Αίμου, τα Βαλκάνια.
Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι η Θράκη ήταν το μέγιστο έθνος μετά τους Ινδούς και τα φύλα της ξεπερνούσαν τα 64. Τα όριά της ήταν από το όρος Δύσωρον της Μακεδονίας, βόρεια στον Ίστρο ποταμό (Δούναβη), ανατολικά στον Εύξεινο Πόντο και νότια στην Προποντίδα και το Αιγαίο πέλαγος. Ο Όμηρος συμφωνεί με τον Ηρόδοτο και αναφέρει τον Όλυμπο ως το θρακικό όριο προς τα δυτικά καθώς και τις παράλιες πόλεις Μαρώνεια - Μαρωνίτης ήταν οίνος που κέρασε ο Οδυσσέας τον Πολύφημο στην Ομήρου Οδύσσεια -, τον Αίνο, τη Λήμνο, την Ίμβρος, την Τένεδο και τη Σαμοθράκη, απ’ όπου ο Ποσειδώνας παρακολουθούσε τον Τρωικό πόλεμο. Επίσης γράφει στην Ιλιάδα για Θρακιώτες που πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο.
Ο Θουκυδίδης έμεινε για πολλά χρόνια στη Θράκη καταγράφοντας την ιστορία της περιοχής, ενώ ο μεγαλύτερος γεωγράφος εκ Πόντου Στράβωνας αναφέρει ότι ο Όλυμπος, ένα μέρος της Αττικής, η Εύβοια, η Βοιωτία, κατοικούνταν από θρακικά φύλα. Ο Εκαταίος ο Μιλήσιος γράφει πως η Μακεδονία αποτελεί μέρος της Θράκης, ενώ ο Λατίνος περιηγητής και ιστορικός Παυσανίας λέγει ότι οι Θράκες ήταν πολυάριθμοι υπολειπόμενων μόνο των Κελτών.
Η ιστορική περίοδος της Θράκης αρχίζει ουσιαστικά από την εκστρατεία του Δαρείου του Α΄, που επέβαλε την κυριαρχία στην περιοχή. Μετέπειτα αναπτύχθηκε το βασίλειο των Οδρυσών, που κυριάρχησε για χρόνια. Από το 359 π.Χ. η Θράκη βρίσκεται υπό την κυριαρχία του Φιλίππου και Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι το 281, όταν σκοτώνεται ο Λυσίμαχος, διοικητής της Θράκης, στη μάχη του Κουροπεδίου. Το 279 π.Χ. εισβάλλουν στη Θράκη οι Κέλτες, και εκατό χρόνια αργότερα οι Ρωμαίοι κατέχουν το στρατηγικό αυτό χώρο, αφού, όπως πληροφορεί ο Λατίνος ιστορικός Αμμιανός, οι Θράκες νικήθηκαν το 105 π.Χ. στη μεγάλη μάχη του ποταμού Έβρου. Το 20 π.Χ., μετά από μάχες και αντιπαραθέσεις, η Ρώμη ανακηρύσσει τη Θράκη ρωμαϊκή επαρχία και από τότε αρχίζει μια μακρά περίοδος, κατά τη διάρκεια της οποίας ο χώρος θα γνωρίσει πολλούς κατακτητές. Το 254 μ.Χ. εισβάλλουν οι Γότθοι, το 375 οι Ούννοι, το 481 οι Οστρογότθοι. Από το 493 έως το 502 εισβάλλουν οι Άβαροι, οι Γότθοι και οι Ούννοι, ενώ συμμετέχουν για πρώτη φορά και Βούλγαροι, και το 545 εμφανίζονται οι Σκλαβηνοί, λαός σλαβικής καταγωγής.
Με την ίδρυση του Βυζαντινού κράτους ο αυτοκράτορας Μέγας Κωνσταντίνος διαιρεί τη Θράκη στην επαρχία της Ανατολής και την επαρχία του Ιλλυρικού της Ευρώπης. Το 535 ο ιστορικός Ιεροκλής αναφέρει ότι η Θράκη χωρίστηκε στην επαρχία Κάτω Μοισίας, στο χώρο της σημερινής Ρουμανίας και Βουλγαρίας, στην επαρχία της Σαρδικής (σήμερα περιοχή βουλγαρικής πρωτεύουσας, Σόφιας), στη επαρχία Θράκης (παράλια Εύξεινου Πόντου), στην επαρχία της ανατολικής Ρωμυλίας, στην επαρχία Θράκης (σημερινή Τουρκία). Τότε αναπτύσσονται μια σειρά από πόλεις - οικονομικά και πνευματικά κέντρα, που κρατούν πρωταγωνιστικό ρόλο στο Βυζάντιο: Αδριανούπολη, Μεσημβρία, Αγχίαλος, Βάρνα, Πύργος, Σαράντα Εκκλησιές, Διδυμότειχο, Ραιδεστός, Καλλίπολη, Στενήμαχος.
Ειδικά για τη Φιλιππούπολη ο Γερμανός ιστορικός Henriche Randzoven γράφει στα 1632 ότι «η πολιτεία ήταν πολύ όμορφη και κατοικούνταν στην συντριπτική πλειοψηφία της από Έλληνες».
Με την παρακμή του Βυζαντίου και τελικά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, η Θράκη περιέρχεται στα χέρια των Οθωμανών. Αρχίζει μια σκοτεινή περίοδος σκλαβιάς και οι Έλληνες της Θράκης αναζητούν τη λύτρωση και την ελευθερία μέσα από την Εκκλησία και την εκπαίδευση. Οι Θράκες θα πάρουν μέρος στην ελληνική επανάσταση το 1821, ωστόσο η Θράκη θα μείνει εκτός κρατικής δομής.
Η σύγχρονη περίοδος
Το 1875, με τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, η ανατολική Ρωμυλία, το βόρειο δηλαδή κομμάτι της ενιαίας Θράκης, ενσωματώνεται στη Βουλγαρία και ένας μεγάλος αριθμός Ελλήνων προσφύγων εγκαθίστανται στο ελληνικό κράτος. Η οθωμανική κατοχή του υπόλοιπου κομματιού της Θράκης κράτησε έως το 1912, που η περιοχή καταλήφθηκε από τους Βούλγαρους. Με τις ελληνικές νίκες στους Βαλκανικούς πολέμους, και τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο απελευθερώθηκε η «δυτική» και η «ανατολική» Θράκη, αλλά με τη Συνθήκη της Λωζάνης η «ανατολική» δόθηκε στους Τούρκους και παρέμεινε μόνο το νοτιοδυτικό κομμάτι στην Ελλάδα. Τότε οι Θρακιώτες από την ανατολική Θράκη, που δόθηκε στην Τουρκία, θα περάσουν στο ελληνικό κομμάτι της Θράκης και νέοι πρόσφυγες θα εγκατασταθούν στο ελληνικό κράτος. Στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο η ελληνική Θράκη περνά στα χέρια των Βουλγάρων για να απελευθερωθεί το 1944.
Με την παρακμή του Βυζαντίου και τελικά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, η Θράκη περιέρχεται στα χέρια των Οθωμανών. Αρχίζει μια σκοτεινή περίοδος σκλαβιάς και οι Έλληνες της Θράκης αναζητούν τη λύτρωση και την ελευθερία μέσα από την Εκκλησία και την εκπαίδευση. Οι Θράκες θα πάρουν μέρος στην ελληνική επανάσταση το 1821, ωστόσο η Θράκη θα μείνει εκτός κρατικής δομής.
Η σύγχρονη περίοδος
Το 1875, με τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, η ανατολική Ρωμυλία, το βόρειο δηλαδή κομμάτι της ενιαίας Θράκης, ενσωματώνεται στη Βουλγαρία και ένας μεγάλος αριθμός Ελλήνων προσφύγων εγκαθίστανται στο ελληνικό κράτος. Η οθωμανική κατοχή του υπόλοιπου κομματιού της Θράκης κράτησε έως το 1912, που η περιοχή καταλήφθηκε από τους Βούλγαρους. Με τις ελληνικές νίκες στους Βαλκανικούς πολέμους, και τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο απελευθερώθηκε η «δυτική» και η «ανατολική» Θράκη, αλλά με τη Συνθήκη της Λωζάνης η «ανατολική» δόθηκε στους Τούρκους και παρέμεινε μόνο το νοτιοδυτικό κομμάτι στην Ελλάδα. Τότε οι Θρακιώτες από την ανατολική Θράκη, που δόθηκε στην Τουρκία, θα περάσουν στο ελληνικό κομμάτι της Θράκης και νέοι πρόσφυγες θα εγκατασταθούν στο ελληνικό κράτος. Στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο η ελληνική Θράκη περνά στα χέρια των Βουλγάρων για να απελευθερωθεί το 1944.
Μετά από την πρώτη περίοδο ανασυγκρότησης, τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα και τις μεγάλες πληθυσμιακές αλλαγές, η Θράκη σήμερα κατοικείται από 355.000 ανθρώπους (προσωρινά στοιχεία απογραφής 2001). Η περιοχή αποτελεί σήμερα αντικείμενο ενδιαφέροντος για την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση και ένας χώρος ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας, ένας κόμβος ενός ευρύτερου δικτύου επικοινωνίας ανθρώπων και προϊόντων. Ωστόσο η Θράκη έχει μείνει πίσω και γι΄ αυτό ευθύνονται πολλοί.
Οι αναζητήσεις των Θρακών στη διασπορά
Όπως όλη η Ελλάδα αλλά ιδιαίτερα η Θράκη εμφανίζει ένα μεγάλο αριθμό μεταναστών στην Ευρώπη, τη Γερμανία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, την Ελβετία. Οι Έλληνες φορείς μιας ιδιαίτερης κουλτούρας και πολιτιστικής παράδοσης ανθρωπισμού, ειρήνης και οικουμενικότητας, δημιούργησαν κοινότητες και εθνικοτοπικούς συλλόγους σε πολλές πόλεις της Ευρώπης.
Η συγκρότηση της Ομοσπονδίας Θρακών Ευρώπης αποτελεί μια συνολική προσπάθεια προς τη διατήρηση των εθίμων της πατρίδας τους και δημιουργεί και αναπτύσσει καλές και φιλικές σχέσεις με τους υπόλοιπους λαούς. Στην προσπάθεια αυτή των Θρακών, και ιδιαίτερα των νέων, που ζουν στην Ευρώπη και μεταδίδουν εδώ πολλά χρόνια τον ελληνικό πολιτισμό και τη θρακική παράδοση στη χώρα που τους δέχθηκε και στην οποία σήμερα ζουν, οφείλουμε να συμβάλλουμε όλοι. Από εδώ από μια ιστορική πόλη, το Μόναχο, που οι σχέσεις του με την Ελλάδα είναι παλιές, μπορούμε να παλέψουμε για την καταγραφή του ιστορικού παρελθόντος, το παρόν και ιδιαίτερα το μέλλον των επόμενων γενεών των Θρακών για την ειρήνη, τη συνεργασία και την ανάδειξη της μεγάλης πολιτισμικής και ηθικής δύναμης της Ελλάδας, της Θράκης.
Μέρος της ομιλίας του Φάνη Μαλκίδη στην Α΄ Συνδιάσκεψη Νεολαίας της Ομοσπονδίας Θρακικών Συλλόγων Ευρώπης.
Μέρος της ομιλίας του Φάνη Μαλκίδη στην Α΄ Συνδιάσκεψη Νεολαίας της Ομοσπονδίας Θρακικών Συλλόγων Ευρώπης.