ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ Α.Θ.ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΤΟΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΕΡΑΝ ΜΟΝΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΟΥΜΕΛΑ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΟΣ (15 Αὐγούστου 2011) * * *
Ἱερώτατοι ἀδελφοί, Ἱεράρχαι καί λοιποί εὐλαβέστατοι κληρικοί,
Ἐξοχώτατοι, Sn. Maçka Belediye Başkanı, Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες,
Ἐλλογιμώτατοι κ. Καθηγηταί,
Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,
«Ἐκ περάτων συνέδραμον ἀποστόλων οἱ πρόκριτοι, θεαρ¬χίῳ νεύματι τοῦ κηδεῦσαί σε». Καί μαζί μέ τούς προκρίτους τῶν ἀποστόλων, συνήλθαμε καὶ ἡμεῖς εἰς τὸ παλαίφατον τοῦτο κατοικητήριον τῆς Παμμακαρίστου Θεοτόκου, εὐγενεῖ ἀδείᾳ καὶ φιλόφρονι συνεργασίᾳ τῶν ἐντίμων τοπικῶν ἀρχῶν τῆς Τουρκίας, πρὸς τὰς ὁποίας καὶ ἐκφράζομεν τὴν εὐγνωμοσύνην καὶ τὰς εὐχαριστίας μας, διὰ νὰ ἑορτάσωμεν καὶ ἐφέτος τὴν πάνσεπτον Κοίμησιν καὶ τὴν εἰς οὐρανοὺς μετάστασιν αὐτῆς. Ἀνήλθαμε εἰς τό ὄρος τῆς Θεομητορικῆς παρουσίας, διὰ νὰ τιμήσωμεν κατὰ χρέος τό «ὄρος τό πῖον καὶ τετυρωμένον ἐν Πνεύματι». Ἀνήλθαμε εἰς τό ὄρος τοῦ Μελᾶ, ὄχι διὰ νὰ ἀποχαι¬ρετίσουμε τὴν εἰς οὐρανοὺς αἰρομένην Μητέρα τοῦ Θεοῦ Λόγου, ἀλλὰ διὰ νὰ τήν ὑμνήσουμε ὡς τὴν μεθόριον μεταξὺ Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, ὡς τὴν μεθισταμένην εἰς τὰ ἄνω ἀλλ᾽ οὐδέποτε ἀφισταμένην τοῦ κόσμου, ὡς ἀεὶ παροῦσαν ἐν αὐτῷ, καὶ διηνεκῶς δεομένην ὑπὲρ τῆς τῶν ἀνθρώπων ζωῆς καὶ σωτηρίας.
Ἀνήλθαμε εἰς τὸ ὄρος τοῦτο τὸ ἅγιον, τὸ καθηγιασμένον διὰ τῆς ἐπὶ αἰῶνας παρου¬σίας τῆς ἱερᾶς καὶ θαυματουργοῦ εἰκόνος τῆς Κυρίας τοῦ Πόντου, τῆς Ἀθηνιώτισσας Παναγίας, τῆς Παναγίας Σουμελᾶ, ἀλλὰ καὶ διὰ τῶν ἀσκητικῶν πόνων καὶ τῶν δακρύων τῶν ἐνταῦθα ἰσαγγέλως βιωσάντων πατέ¬ρων, τῶν ὁποίων ἀσφαλῶς αἱ ψυχαὶ ἀοράτως παρίστα¬νται συναγαλλόμεναι καὶ συνοδεύουσαι τοὺς ἀναπληροῦντας αὐτοὺς σήμερον εὐλαβεῖς προσκυνητάς, διὰ νὰ ἀνυψωθοῦμε καὶ ἡμεῖς μετ᾽ αὐτῆς ἀπό τὰ ἐγκόσμια καὶ ἐφήμερα εἰς τὰ πνευματικὰ καὶ οὐράνια, διὰ νὰ ἀπομακρυνθοῦμε ἔστω καὶ ἐπ᾽ ὀλίγον ἐκ τῶν λυπηρῶν ἐπαγωγῶν τῆς ἀνθρωπίνης καθημερινότητος. Ἀνήλθαμε ἐκπληροῦντες τὴν μύχιον ὑπόσχεσίν μας, ἡ ὁποία μετεποιήθη εἰς καρδιακὴν προσευχήν, νὰ μᾶς ἀξιώσῃ ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, ἡ Παναγία ἡ Σουμελιώτισσα, νὰ τὴν πανηγυρίσουμε καὶ πάλιν εἰς τὸν ἱερὸν βράχον της, εἰς τὸν στενὸν τοῦτον ἀλλ᾽ ὄντως εὐρύχωρον, ὅπως αὐτή, καὶ ἡλιοστάλακτον θρόνον της, εἰς τὸν ὁποῖον κατὰ τὸ παρελθὸν ἔτος ἐψάλαμε διὰ πρώτην φορὰν μετὰ πολυετῆ σιωπὴν, καὶ μὲ βαθυτάτην συγκίνησιν, τὸ «νενίκηνται τῆς φύσεως οἱ ὅροι», καὶ ἠκούσαμε νὰ ἠχοῦν μυστικῶς «τὰ τριανταπέντε σήμαντρα καὶ οἱ δεκαοχτὼ καμπάνες» τῆς Σουμελιώτισσας. Καὶ ἰδού, ἀδελφοί καὶ τέκνα, «πεποικιλμένη τῇ θείᾳ δόξῃ», μᾶς ὑποδέχεται καὶ ἐφέτος ἡ πανύμνητος Θεοτόκος, παλαιοὺς καὶ νέους προσκυνητάς, ἐξ Ἑλλάδος καὶ Ρωσίας καὶ Γεωργίας καὶ Οὐκρανίας καὶ Κύπρου καί ἐκ τῆς βασιλίδος τῶν Πόλεων, καὶ ἐκ τῶν τῆς οἰκουμένης περάτων, Ποντίους καὶ φιλοποντίους, καὶ ὅλα τὰ πιστὰ τέκνα της, καὶ μᾶς ἀσπάζεται ὅλους μητρικῶς, χαίρουσα διὰ τό προσκύνημά μας, καὶ ἐπισκιάζουσα ἡμᾶς μέ «τήν φωτοφόρον καὶ θείαν» αὐτῆς χάριν.
Μαζί της μᾶς ὑποδέχονται πανηγυρίζοντες οἱ κτίτορες τῆς ἱερᾶς ταύτης Μονῆς Βαρνάβας, Σωφρόνιος καὶ Χριστοφόρος, καὶ οἱ μετὰ τῶν ἀποστόλων παρεπιδημοῦντες σήμερον ἐνταῦθα οὐράνιοι ἔνοικοι τῆς Τραπεζοῦντος καὶ τῆς Κερασοῦντος, τῆς Σινώπης καὶ τῆς Ματσούκας, τοῦ Βαζελῶνος καί τοῦ Περιστερεώτα. Μαζί της καὶ ἡ χορεία τῶν εὐλαβῶν τέκνων της, τὰ ὁποῖα ἀνὰ τοὺς αἰῶνας ἐστή¬ριξαν, ἐνίσχυσαν, ἐκραταίωσαν καὶ ἐμεγάλυναν τὸ ἱερὸν αὐτό Σταυροπήγιον. Μαζί της καὶ τὰ πλήθη τῶν Ποντίων, τὰ ὁποῖα ἐπὶ δεκαέξ αἰῶνας ἄναβαν ἐνώπιον τῆς θαυ¬μα¬τουργοῦ εἰκόνος της τὴν λαμπάδα τῆς προσκυνήσεως καὶ τῆς ἀγάπης των πρὸς τὴν Δέ¬σποιναν τοῦ Κόσμου, τὴν Πλατυτέραν τῶν οὐρανῶν, τὴν ἰδικήν των Παναγίαν, τὴν Σου¬μελιώτισσαν. Μαζί της καὶ μαζί μας σήμερον καὶ τὰ πλήθη τῶν Ποντίων, τὰ ὁποῖα τὴν τιμοῦν εἰς τὴν ἐν Βερμίῳ Ἱερὰν Μονήν της, ἀλλὰ καὶ τὰ ἁπανταχοῦ τῆς γῆς τέκνα της, τὰ ὀρθοδόξως τιμῶντα τήν ἔνδοξον Κοίμησίν της, τὰ ὁποῖα νοερῶς καταστέφουν ἐν ᾄσμασι τὴν Πανύμνητον Μητέρα τοῦ Κυρίου, καί τῆς προσφέρουν, δῶρον ταπεινόν ἀλλά ἐγκάρδιον, τὸ θυμίαμα τῆς εὐλαβείας των, τὸ ἔλαιον τῆς ὑπομονῆς των, τὸ μῦρον τῆς ὑπακοῆς καὶ τῆς ἀγάπης των. «Ἐκ περάτων συνέδραμον ἀποστόλων οἱ πρόκριτοι θεαρχίῳ νεύματι τοῦ κηδεῦσαί σε», ψάλλει διὰ τὴν σημερινὴν ἑορτὴν ἡ εὔλαλος γλῶσσα τοῦ ἱεροῦ ὑμνογράφου. Ὅμως, ὁ λόγος του δὲν διακόπτεται εἰς τὴν λέξιν «κηδεῦσαι», ἀλλὰ συνεχίζει, καθὼς συνεχίζει καὶ ἡ ἱστορία τῆς Παναχράντου Παρθένου, καθὼς συνεχίζει καὶ ἡ ἱστορία τοῦ κόσμου. Συνέδραμον οἱ ἀπόστολοι διὰ νὰ κηδεύσουν τὴν Παναγίαν Μητέρα, ἀλλ᾽ ἀντ᾽ αὐτοῦ ἔγιναν μάρτυρες ἑνὸς ἀπερινοήτου θαύματος, «θεώμενοι» αὐτὴν «ἀπὸ γῆς αἰρομένην πρὸς ὕψος», ὁρῶντες πρὸς ζωὴν μεταβαίνουσαν τὴν κυήσασαν τὴν ζωὴν, καὶ ἀνατρέπουσαν διὰ μίαν εἰσέτι φορὰν τοὺς ὅρους τῆς φύσεως.
Ὁ θάνατος μεταποιεῖται μὲ τὴν Κοίμησίν της εἰς ζωὴν, καὶ ὁ τάφος εἰς κλίμακα μετάγουσαν πρὸς οὐρανόν. Ὄντως, «νενίκηνται τῆς φύσεως οἱ ὅροι». Ἰδοὺ τὸ θαῦμα! Ἰδοὺ τὸ ἀκατάληπτον «καὶ ἀγγέλοις καὶ βροτοῖς», ἐπί τῇ Θεοτόκῳ τελούμενον μυστήριον! Ἰδοὺ τὸ οὐράνιον μήνυμα τῆς ἐλπίδος καὶ τῆς αἰσιοδοξίας, τὸ ὁποῖον μᾶς δίδει ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος κατὰ τὴν πανευφρόσυνον αὐτὴν ἡμέραν τῆς ἐνδόξου Κοιμήσεώς της. ῞Οσοι προσήλθαμε ἐδῶ, δὲν ἤλθαμε διὰ νὰ τὴν κηδεύσουμε, δὲν ἤλθαμε διὰ νὰ κλαύσουμε καὶ νὰ θρηνήσουμε τὴν ἀπώλειάν της, ἀλλὰ διὰ νὰ τὴν τιμήσουμε ὡς ἀεὶ ζῶσαν Μητέρα τῆς Ζωῆς. Ὅσοι προσήλθαμε ἐδῶ, ἤλθαμε διὰ νὰ γίνουμε καὶ ἡμεῖς θεαταὶ τοῦ θαύματος τῆς Θεομήτορος• θεαταὶ τοῦ θαύματος τῆς μεταλλαγῆς τοῦ θανάτου εἰς ζωήν, τῆς μεταλλάξεως τῶν λυπηρῶν ἐπὶ τὰ θυμηδέστερα. Ἐδῶ «σὲ πιάνουν κλάματα – καὶ ὅποιος δὲν τό᾿ χει αἰσθανθεῖ, δὲν ξέρει ἀπὸ θαύματα». Ὅσοι προσήλθαμε ἐδῶ, δέν ἤλθαμε διὰ νὰ θρηνήσουμε ἀπωλείας, ἀλλὰ διὰ νὰ ἀνανεώσουμε τὴν ἐλπίδα καὶ τὴν πίστιν ὅτι καὶ ἐκ τοῦ θανάτου εἶναι δυνατὸν νὰ ὁδηγηθοῦμε εἰς τὴν ζωήν, ἀρκεῖ νὰ πιστεύσουμε εἰς τὴν Παναγίαν Μητέρα μας εἰλικρινῶς καὶ ἀκραδάντως• ἀρκεῖ νὰ ἐμπιστευθοῦμε, ἐν ἑνότητι πίστεως καὶ πνεύματος, «ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαν τὴν ζωὴν ἡμῶν» εἰς τὴν μητρικήν της ἀγάπην, καὶ εἰς τὴν ἀνύστακτον πρὸς τὸν Πανοικτίρμονα Υἱόν της μεσιτείαν της.
Ὅσοι προσήλθαμε ἐδῶ, ἂς μὴ περιορισθοῦμε νὰ τήν ἀτενίζουμε «αἰρομένην πρὸς ὕψος», ἂς μὴ ἀρκεσθοῦμε εἰς τὸ φυσικὸν αὐτὸ ὕψος, τὸ ὄρος Μελᾶ, εἰς τὸ ὁποῖον ἀνεβήκαμε σήμερα διὰ νὰ προσκυνήσουμε τὴν Χάριν της καὶ νὰ ἑορτάσουμε τὴν ἔνδοξον Κοίμησίν της. Ἂς ἀξιοποιήσουμε τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον ὡς ὄντως κλίμακα, διὰ νὰ ἀνέλθουμε καὶ ἡμεῖς πρὸς οὐρανὸν. Ἂς μὴ ἀρκεσθοῦμε μόνον εἰς τὴν ἄνοδόν μας πρὸς «τὸ θεῖον τοῦτο ὄρος καὶ ἅγιον» τῆς Θεομήτορος, ἀλλὰ ἂς φροντίσουμε νὰ παραμερίσουμε «πᾶν ὄρος καὶ βουνόν», τὸ ὁποῖον παρακωλύει τὴν ἐπικοινωνίαν μας μὲ τὸν Θεὸν καὶ τὴν Παναγίαν Μητέρα μας. Ἂς ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ τὰ δεσμεύοντα τὴν ψυχήν μας ποικιλώνυμα πάθη, ἂς ἀποκηρύξουμε τὸν ἐγωϊσμόν καὶ τὴν φιλαυτίαν, τὰ ὁποῖα δημιουργοῦν μὲν εἰς τὸν ἄνθρωπον προσωρινῶς τὴν ψευδαίσθησιν τῆς ἰσχύος καὶ τῆς αὐταρκείας, ὁδηγοῦν ὅμως αὐτὸν τελικῶς εἰς τὴν αὐτοκαταστροφήν.
Ἂς προκρίνουμε ἀντ᾽ αὐτῶν τὴν ἀνυπέρβλητον δύναμιν τῆς ἀνιδιοτελοῦς ἀγάπης καὶ τὴν ἀκατανίκητον ἰσχύν τῆς ὑψοποιοῦ ταπεινώσεως, αἱ ὁποῖαι ἐστόλιζαν τὴν Παναγίαν Παρθένον εἰς τοιοῦτον βαθμόν, ὥστε νά ἀξιωθῇ νὰ γίνῃ ἡ Χώρα τοῦ ἀχωρήτου Θεοῦ, καὶ νὰ μακαρίζεται ὡς ἡ Πλατυτέρα τῶν οὐρανῶν καὶ ὡς Κυρία τῶν ἀγγέλων καὶ τῶν ἀνθρώπων. Εἰς αὐτὴν τὴν ἐπιλογὴν καλοῦμεν μέ πολλήν ἀγάπην ὅλους ἐσᾶς, εὐλαβεῖς προσκυνηταί, ὥστε ἡ συγκίνησις ἐκ τῆς ἱερᾶς αὐτῆς ἀποδημίας εἰς τὴν Μονὴν τῆς Παναγίας Σουμελᾶ, νὰ μὴ ἀποτελέσῃ προσωρινὸν μόνον συναίσθημα συντόμως ἐξατμιζόμενον, ἀλλά ἀφορμὴν ριζικῆς ἀλλαγῆς καὶ μεταστροφῆς τοῦ ἔσω ἡμῶν ἀνθρώπου σέ κατὰ Θεὸν κτισθέντα καινὸν ἄνθρωπον.
Τοιουτοτρόπως, θὰ ζήσουμε καὶ ἐμεῖς τὸ θαῦμα, τὸ ὁποῖον ἐβίωσαν οἱ ἀπόστολοι, καὶ θὰ αἰσθανθοῦμε τὸ στοργικὸ χέρι τῆς πανυπερευλογημένης Θεοτόκου νά σφογγίζῃ τὰ δάκρυά μας, καί νὰ μᾶς ἐνθαρρύνῃ διὰ νὰ ἀγωνισθοῦμε ἔτι πλέον τὸν καλὸν ἀγῶνα, νὰ διατηροῦμεν ἄσβεστον τὴν κανδήλαν τῆς πρὸς αὐτὴν ἀγάπης καὶ πίστεως καὶ εἰς τὸ μέγα αὐτὸ Μοναστήρι της τοῦ Πόντου ἀλλὰ καὶ εἰς τὰς ψυχάς μας.
Ἀδελφοὶ Πόντιοι, σεῖς ποὺ εἶσθε ἐδῶ παρόντες καὶ σεῖς ποὺ μᾶς βλέπετε καὶ μᾶς ἀκοῦτε εἰς ὅλον τὸν κόσμον χάρις εἰς τόν δορυφόρον HELLAS SAT, τόν ὁποῖον καί θερμῶς εὐχαριστοῦμεν, σᾶς στέλνομε πολλὰ χαιρετίσματα, καὶ τὴν Πατριαρχικὴν μας εὐλογίαν ἀπὸ τὴν Παναγία Σουμελᾶ, ἀπὸ τὸ μοναστήρι της ποὺ σᾶς μιλᾶ, μιλᾶ εἰς τὰ τρίσβαθα τῆς ψυχῆς σας, καὶ συγκλονίζει τὴν ὕπαρξίν σας - ὅπου καὶ ἄν εὑρίσκεσθε. Σᾶς χαιρετοῦμε ἀπὸ τὸν τόπον ὅπου εὑρίσκονται οἱ ρίζες σας. «Παρχαρομάνα ἐλάλεσεν» καὶ ἐμεῖς, ἀνταποκρινόμενοι εἰς τὸ κάλεσμά της, ἤλθαμε ἐδῶ ἐκ μέρους ὅλων σας, τῶν ἁπανταχοῦ Ποντίων.
Ὁ μακαριστός προκάτοχός μας Πατριάρχης Ἀθηναγόρας ἔλεγε διά σᾶς ἐπί λέξει: «Σεῖς οἱ Πόντιοι εἶσθε ὑπέροχος λαός, λαμπρός λαός, εἰς τάς θρησκευτικάς σας ἐκδηλώσεις. Σᾶς θαυμάζω, καί αἱ εὐχαί μου σᾶς συνοδεύουν εἰς τό θεάρεστον ἔργον σας». Καί ὁ σημερινός Οἰκουμενικός Πατριάρχης ὁμοίως σᾶς θαυμάζει, σᾶς ἀγαπᾶ, σᾶς ἐκτιμᾷ καί σᾶς εὐλογεῖ ἐξ ὄλης καρδίας. Χρόνια πολλά εἰς ὅλους!