Η ΣΦΑΓΗ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ ΤΟ 1821
Η σημερινή ημέρα είναι μια μέρα πένθους για την Σαμοθράκη.Τιμάται το Ολοκαύτωμα της νήσου, το οποίο συνέβη την 1η Σεπτεμβρίου 1821, όταν οι Τούρκοι έσφαξαν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Σαμοθράκης, στην τοποθεσία Εφκάς (ή Φκας). Ας μάθουμε όμως γι’ αυτό το τραγικό ολοκαύτωμα, από το άρθρο του Ν.Β. Φαρδύ στο περιοδικό ΑΠΟΛΛΩΝ (Vol 4, No 41 (1886); σελ. 648-650 ): και από
(Στην εικόνα Οι Άγιοι Πέντε Νεομάρτυρες οι εκ Σαμοθράκης)
Η ΣΦΑΓΗ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ ΤΩ 1821
ΠΡΟΣΘΕΤΕΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ
Μάτην εζήτησα εν ταις ύπαρχούσαις Ίστορίαις της ελληνικής επαναστάσεως και μάλιστα έν τή του Σ. Τρικούπη, ν’ αναγνώσω τι άφορων την καταστροφήν της νήσου Σαμοθράκης, συμβάσαν τή 1 Σεπτεμβρίου του 1821. Ή νήσος Σαμοθράκη, ώς και πάσατιςδήποτ' άλλη νήσος του Αιγαίου πελάγους, είναι νήσος ελληνικότατη. Από των αρχαιοτάτων χρόνων υπέστη την καθόλου τύχην του Ελληνικού Έθνους και επί τέλους υπέκυψε τον αυχένα εις την βίαν Μωάμεθ του Β'. Ότε δέ τω 1821 ήγγέλθη αυτή ότι έφθασεν ή ώρα τής ελευθερώσεως της, έκήρυξεν έαυτήν έλευθέραν του τούρκικου ζυγού και τή μητρί Ελλάδι άνήκουσαν. Το τόλμημα τούτο έτιμωρίθη ύπό του δεσπότου της δι’ οξυτάτου πελέκεως, κατά την μαρτυρίαν του L. Lacroix, του μόνου, έφ' όσον υπάρχει μοι γνωστόν, είπόντος δύο και μόνας λέξεις έπί του γεγονότος τούτου: οι Τούρκοι κατερήμωσαν ασπλάγχνως την νήσον ταύτην εν τω υπέρ ανεξαρτησίας άγώνι.
Βεβαίως, γραπτά μνημεία τής ιστορικής ταύτης αληθείας δεν ύπάρχουσιν, όμως εισέτι πολλοί έξ εκείνων, οίτινες διέφυγαν την σπάθην του βαρβάρου, άπαχθέντες αιχμάλωτοι εις Κωνσταντινούπολιν και πωληθέντες ώς κτήνη έν ταις άγοραίς του Βυζαντίου˙ τόν προπαρελθόντα δέ Μάϊον άπέθανεν εις τών γερόντων, Σάββας ο Κεφάλας, ο οποίος έν νεανική ήλικία κατά την έποχήν έκείνην, μετ' άλλων Σαμοθράκων ήγωνίσθη υπέρ ελευθερίας έν Σαμοθράκη, καί μετά την άποτυχίαν κατετάχθη εθελοντής εις τό έλληνικόν ναυτικόν. Τόν γέροντα τούτον, διά τελευταίαν φοράν, είδον έν Σαμοθράκη τόν προπαρελθόντα Μάϊον. Κατά την σύμφωνον δ’ άφήγησιν τών γερόντων της Σαμοθράκης τά καθέκαστα του δυστυχήματος τούτου έχουσιν ώς έξης :
Ελληνικόν πλοίον, όπερ διήρχετο τάς νήσους του Αιγαίου πελάγους πρό τής ενάρξεως του υπέρ ανεξαρτησίας αγώνος τών Ελλήνων και παρότρυνε ταύτας εις γενικήν κατά του τυράννου έξανάστασιν, διήλθε και διά Σαμοθράκης και είπε τοις προύχουσιν, οπόταν άκούσωσι την έπαναστατικήν κίνησιν τής Ελλάδος, νά έκδιώξωσι τους υπάρχοντας ολίγους Τούρκους και να λάβωσιν αυτοί την διοίκησιν της νήσου. Μετ' ενθουσιασμού οί Σαμόθρακες ήσπάσθησαν την πρότασιν ταύτην και ώρκίσθησαν πίστιν και ύποταγήν τοις πρωταγωνιστούσιν ομογενέσι. Πράγματι δέ, άμα έμαθον τά γενόμενα εν Πελοποννήσω και ανέγνωσαν τήν προκήρυξιν του ελληνικού στόλου της 19 Απριλίου του 1821, έδήλωσαν είς τον Μουδίρην της νήσου, ότι του λοιπού είναι Έλληνες ελεύθεροι καί, κατά συνέπειαν, ότι δεν έχουσι πλέον να πληρόνωσι φόρους εις τον Σουλτάνον. Ήταν δε κατά την έποχήν ταύτην Πρόκριτοι της νήσου οί ακόλουθοι: Αλέξιος Αινείτης, Γεωργούδης Πεζούλας, Γεώργος, Σάββας Χατζή Γιαννάκη κλπ. Δημογέρων δε ο Χατζή Γεώργης. Η είδησις αύτη μετεδόθη αμέσως εις Δαρδανέλια, οπόθεν έξηρτάτο ή Σαμοθράκη˙ άλλ' ή τουρκική κυβέρνησις, ευρισκομένη εις μεγαλειτέρας ενασχολήσεις, έκώφευσεν επί τινας μήνας εις τα κινήματα των Σαμοθράκων. Έν τω μεταξύ δε τούτου οί Σαμόθρακες ώχύρωσαν μέρη τίνα της νήσου και υπό τήν άρχηγίαν του Χατζή Γεώργη, του μόνου σχετικώς εγγραμμάτου επί της νήσου, όστις τοις διεβεβαίονεν ότι άφ' ημέρας εις ήμέραν ελληνικός στόλος έμελλε να έλθη είς ύπεράσπισίν των, άνέμενον άφόβως τόν έχθρόν. Τα όχυρώματά των ήσαν ασφαλέστατα, άλλ' όπλων και πολεμοφοδίων σχεδόν ήσαν όλως έστερημένοι. Έγεύθησαν δέ σχετικής ελευθερίας σχεδόν τεσσαράκοντα μηνών, ήτις τοις παρεσκεύασε τόν παντελή όλεθρόν των.
H Xώρα γύρω στο 1815 (O. Richter Bερολίνο 1822), η θέση Βρυχός το ύψωμα στ' αριστερά της εικόνας.
Η Σαμοθράκη είναι χώρα ορεινή, δύσβατος και άλίμενος. Κατά τους αρχαίους χρόνους, ένεκα τών λαμπρών ναών της και τών έν αύτοίς τελουμένων Καβειρείων μυστηρίων, διετέλεσεν ώς ίδιον Κράτος ήμιανεξάρτητον, υπ’ ιδιαιτέρου άρχοντος κυβερνώμενον, φέροντος τόν τίτλον τού Βασιλέως. 'Εκέκτητο δέ ίδιον ναυτικόν καθ' Ηρόδοτον καί ιδίαν πολιτείαν, τήν οποίαν περιέγραψεν ο Αριστοτέλης. Ότε δε παρεχωρήθη υπό τών Βυζαντινών αυτοκρατόρων τοις Βενετοίς και, προ πάντων, όταν περιήλθεν εις τήν εξουσίαν της οικογενείας τών Κατελούζων, είναι πιθανώτατον νά έχρησίμευσεν αυτοίς ώς θέσις στρατηγική ίκανώς σημαντική, ώς δύναται να είκάση τις τούτο έκ τών φρουρίων τα οποία έκτισαν είς διαφόρους θέσεις της νήσου. Υπό τους Τούρκους διετέλεσεν, ώς και ή άλλη υποδουλωθείσα Ελλάς.
Ο πληθυσμός της σήμερον μόλις ανέρχεται εις 3.000 ψυχάς άλλ' ώς δύναται τις νά είκάση έκ τών γαιών, αίτινες μέχρι μεν πρό της ελληνικής επαναστάσεως έκαλλιεργούντο, σήμερον δε μένουσι χέρσοι, ο πληθυσμός της νήσου ταύτης περί τάς αρχάς της παρούσης έκατονταετηρίδος λίαν πιθανώς ανήρχετο περί τάς 10.000 ψυχών. Είς ύποστήριξιν δέ της εικασίας ταύτης έρχεται ή μαρτυρία του Walpole έχουσα έν μεταφράσει ώς έξης:
«22 Μαρτίου 1801.— Λυπούμεθα δτι δεν δυνάμεθα νά προσεγγίσωμεν εις Σαμοθράκην οί ναύται όμως μας βεβαιούσιν ότι τά δάση της και αι πεδιάδες της είναι πάρα πολύ ωραίαι και ουχί κατώτεραι οποιαςδήποτε άλλης νήσου του Αρχιπελάγους και ότι ύπάρχουσιν έπ' αυτής πολλά ερείπια αρχαίων οικοδομημάτων. Ήδη δέ μία μόνη πόλις υπάρχει έπί της νήσου περιέχουσα περί τάς τρείς χιλιάδας ελληνικάς οικογενείας και ολίγους Τούρκους.... Τά δάση της προμηθεύουσι ξυλείαν, ήτις εξάγεται, αί δέ πεδιάδες της παράγουσι κατ’ έτος σχεδόν 15.000 κοιλά εξαίρετου σίτου έπί πλέον της ετησίας καταναλώσεως- εξάγεται και ολίγος τυρός αίγός».
Καθ’ όλας λοιπόν τάς πιθανότητας, ό πληθυσμός της Σαμοθράκης ανήρχετο περί τάς 10.000 ψυχών την 1 Σεπτεμβρίου 4 του 1821, έποχήν καθ’ ην ο Καπουδάν Πασάς άπεβίβασεν είς τήν νοτειοδυτικήν παραλίαν της νήσου, είς θέσιν καλουμένην Μακρηλιαίς χίλιους, ώς λέγεται, τακτικούς στρατιώτας, όπως καθυποτάξη τους άποστατήσαντας Σαμόθρακας. Πριν ή άρχίσωσιν αί έχθροπραξίαι, εστάλησαν, ώς λέγεται, άπό τόν τουρκικόν στρατόν πρεσβευταί, όπως ζητήσωσι την υποταγήν τών επαναστατών ο αρχηγός των όμως Χατζή Γεώργης άπήντησεν έν λέξει τοιάδε:
«Ημείς, αντί φόρων, έχομεν μπαρούτι και μολύβι˙ είμεθα Έλληνες και ώς τοιούτοι προτιμώμεν ν' άποθάνωμεν παρά νά ήμεθα σκλάβοι».
Η πρώτη συμπλοκή έλαβε χώραν έξωθεν του χωρίου είς θέσιν καλουμένην Μύλοι. Οί "Έλληνες κατείχον τά υψώματα του Κούκου και του Βρυχού. Ότε δέ οί Τούρκοι έφθασαν μέχρι της εισόδου του χωρίου, έλαβον μίαν έκκένωσιν πυροβόλων επάνω των, ή οποία έπλήγωσέ τινας έξ αυτών. Ή απρόοπτος αύτη προσβολή τους ήνάγκασε προς στιγμήν να όπισθοχωρήσωσιν όταν όμως έστοχάσθησαν ότι οί πολεμούντες Έλληνες ήσαν ολίγοι, ώρμησαν έν σώματι κατ' αυτών και άλλους μεν έφόνευσαν, άλλους δέ και ζώντας συνέλαβον, και τοιουτοτρόπως, έν διαστήματι ολίγων ωρών, έγένοντο κύριοι του χωρίου. Στρατός άλλης Κυβερνήσεως, έν τοιαύτη περιστάσει, ήθελεν άρκεσθή είς το νά συλλαβή τους πρωταιτίους, οίτινες δέν ήσαν περισσότεροι τών πεντήκοντα, νά έπαναφέρη τήν τάξιν και ν’ άπέλθη εκείθεν, άφίνων ήσυχον τό άοπλον πλήθος, όπερ δέν έδειξεν ούδεμίαν άντίστασιν. Άλλ' όχι, ο ένοπλος ούτος άγριος στρατός παράφρων είσεπήδησεν έν τω χώρω, οπού γυναίκες, παιδία, γέροντες και άοπλοι χωρικοί με έσταυρωμένας χείρας περιέμενον την τύχην των, θύων και άφανίζων παν τό προστυχόν.
Χώρα Σαμοθράκης, Μνημείο σφαγιασθέντων στη θέση "Εφκάς".
Ή σφαγή και ο καταδιωγμός έξηκολούθησαν έπί πολλάς ημέρας˙ κατά τάς πρώτας τρεις ημέρας συνέλαβον όλους, αδιακρίτως πάσης ηλικίας, τους έκλεισαν εντός οικιών, εκείθεν δεδεμένους τους έφερον είς την όχθην του διαρρέοντος τό χωρίον ρυακίου, και εκεί ώς άρνία τους έσφαζον. Τό ρυάκιον τούτο, έκτοτε ώνομάσθη Έφκάς (=Έπτακοσιάς) ώς εκ του αριθμού τών εκεί σφαγέντων Σαμοθράκων, οίτινες συνεποσούντο είς επτακόσιους. Καθ' όλας τάς άλλας ημέρας εξηκολούθουν νά διατρέχωσι τα βουνά της Σαμοθράκης καί, ώς έν κυνηγίω, νά πυροβολώσι πάντα όντινα άπήντων. Τό βάρβαρον καί άπάνθρωπον τούτο κυνήγιον διήρκεσε περί τάς τριάκοντα ημέρας. Τίνες τών κατοίκων κατώρθωσαν και έφυγον διά θαλάσσης, άλλοι δ' έκρύβησαν εις τά σπήλαια τών υψηλότερων κορυφών της νήσου καί ούτως ήδυνήθησαν νά διαφύγωσι τό ξίφος τών βαρβάρων. Ότε δέ οί Τούρκοι δεν άπήντων πλέον ούδένα όπως τόν φονεύσωσι, κατέλιπον την νήσον εν πλήρει πεποιθήσει ότι δεν άφήκαν ούτε ένα ζώντα, άπαγαγόντες εις αίχμαλωσίαν όλα τά παιδία, όσα δεν έφόνευσαν.
Όταν οί είς τά όρη καταφυγόντες έβεβαιώθησαν περί της φυγής τών Τούρκων, κατήλθον είς τό χωρίον και μετρηθέντες εύρέθησαν μόνον εκατόν. Και οί φυγόντες διά θαλάσσης, περί τους τριακόσιους, άμα έμαθον την άπομάκρυνσιν τών Τούρκων επανέκαμψαν είς τάς κατερημωθείσας εστίας των, όπως επαναλάβωσι την καλλιέργειαν τών γαιών των, κλαίοντες και οδυρόμενοι επί τοις άπολεσθείσι γονεύσιν, άδελφοίς, συζύγοις, τέκνοις και συγγενέσιν αυτών.
Άλλά τά δυστυχήματα πάντοτε άλλεπάληλα έρχονται. Ή σφαγή του μηνός Σεπτεμβρίου τοσούτον τρόμον ενεποίησε τοις έναπομείνασι Σαμόθραξιν, ώστε, άμα έβλεπον ξένον και προ πάντων, Τούρκον, ευθύς, καταλιπόντες τα έργα των και τάς οικίας των, έφευγον είς τά όρη. Την ήθικήν των ταύτην κατάστασιν έπωφελήθησαν κάλλιστα οί διαφόρων μερών πειραταί καί, πρό πάντων, οί Τουρκαλβανοί, οίτινες, όλως άτιμωρητεί, έλήστευον τάς οικίας των καί έν τω φανερά διήρπαζον τά κτήνη των. Ή ελεεινή αυτή κατάστασις διήρκεσεν οκτώ όλα έτη, ούτως ώστε μέχρι του 1829 κατώρθωσαν νά μη άφήσωσι, κατά τό δη λεγόμενον, λίθον επί λίθου. Ακόμη δε καί μέχρι σήμερον, μετά πεντήκοντα έτη, οί δυστυχείς Σαμόθρακες δεν ήδυνήθησαν ν' άνακτήσωσι τήν προτέραν ευδαιμονίαν των. Το όνομα δε του Τούρκου τοις έμποιεί φρίκην καί τρόμον, αν καί Τούρκους συμπολίτας δεν έχουσιν ειμή μόνον πέντεν.
Γέννημα καί άνάθρεμμα της νήσου Σαμοθράκης, υιός δέ πατρός αίχμαλωτισθέντος έν τη πανωλεθρίη εκείνη έκρινα καλόν νά φέρω εις γνώσιν τών ιστοριογράφων την ίστορικήν ταύτην άλήθειαν. Σήμερον δ' οπότε καί πάλιν ή τύχη όλων των Ελλήνων έκ νέου διακυβεύεται, είθε ή άνάμνησις αυτή νά εύρη ευμενή άκρόασιν παρ’ έκείνοις άφ' ών ή τύχη τών πραγμάτων κρέμαται.
Έγραφον έν Καρύαις της Κορσικής κατ' Ιούνιον του 1886.
Ν. Β. ΦΑΡΔΥΣ, Σαμόθραξ.
Η Σαμοθράκη το 1821
Τιμή και δόξα στους "αγράμματους χωριάτες", μάρτυρες της Πατρίδας και της Ελευθερίας, του 1821. Το μήνυμα του 1821 είναι σήμερα πιο επαναστατικό απο ποτέ. Δείχνει τον δρόμο της αληθινής επανάστασης και εξέγερσης.
Μικρός φόρος τιμής για τις θυσίες το κείμενο παρακάτω. Άλλωστε κάποιες φορές, όπως έχει αναφέρει ο François Pouqueville: "Les Grecs sont étonnants dans l'adversité" οι Έλληνες είναι καταπληκτικοί στην συμφορά.
"META το τέλος του πολέμου μεταξύ Bενετών και Τούρκων το 1479 και σύμφωνα με τη συνθήκη που υπογράφηκε τότε οι Bενετοί ...
υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τα εδάφη τα οποία είχαν κυριεύσει κατά τη διάρκεια του πολέμου. Από τότε η Σαμοθράκη και ως το 1912 έμεινε στα χέρια των Τούρκων. O πληθυσμός του νησιού είχε ελαττωθεί σημαντικά και εξαιτίας της μεταφοράς των κατοίκων για τον εποικισμό της Κωνσταντινούπολης αλλά και επίσης των πειρατών και ξένων και Ελλήνων. Οι λίγοι Σαμοθρακίτες που έμειναν αποτραβήχτηκαν στο εσωτερικό του νησιού και τότε δημιουργήθηκε η Χώρα της Σαμοθράκης. H τουρκική κυβέρνηση ποτέ δεν κατόρθωσε να προστατεύσει τα νησιά από τους πειρατές αποτελεσματικά, αλλά μ’ αυτήν την έλλειψη ασφάλειας αποτράπηκε η αθρόα εγκατάσταση Τούρκων. Κανένας Τούρκος αξιωματούχος δεν δεχόταν να μείνει στη Σαμοθράκη γιατί ήξερε ότι αν εμφανιζόταν οι πειρατές βρισκόταν σε άμεσο κίνδυνο.
H Xώρα γύρω στο 1815 (O. Richter Bερολίνο 1822).
Εγκαταλελειμμένοι έτσι οι Σαμοθρακίτες ακόμη και από τον κατακτητή με την υποχρέωση να πληρώνουν τους ανάλογους φόρους, στράφηκαν προς τη γη τους και εκμεταλλεύτηκαν τον πλούτο της. Το αποτέλεσμα ήταν μια οικονομική άνοδος που έφερε συγχρόνως και αύξηση του πληθυσμού.
H καταστροφή
H ευημερία του νησιού των αρχών του 19ου αιώνα διακόπηκε απότομα το 1821, όταν οι Σαμοθρακίτες ξεσηκώθηκαν μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες για ν’ απαλλαγούν από τον Τούρκο κατακτητή. Μερικοί πρόκριτοι της Σαμοθράκης που είχαν μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία μόλις πληροφορήθηκαν τα γεγονότα στην Πελοπόννησο, έπεισαν τους κατοίκους του νησιού να κηρύξουν τον Απρίλιο του 1821 τους εαυτούς τους ελεύθερους και ν’ αρνηθούν να πληρώσουν τους οφειλόμενους στους Τούρκους φόρους. H τουρκική κυβέρνηση, απασχολούμενη μ’ άλλα προβλήματα, στην αρχή δεν πήρε κανένα μέτρο εναντίον του νησιού.
Σε μερικούς όμως μήνες ο τουρκικός στόλος βγήκε από τον Ελλήσποντο και την 1η Σεπτεμβρίου αποβίβασε στο νησί χίλιους ή σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, δύο χιλιάδες άνδρες για να καταστείλουν την ανταρσία. H καταστροφή που επακολούθησε ήταν ολοκληρωτική. Oι Τούρκοι λεηλάτησαν τα πάντα, έκαψαν τα σπίτια, πήραν όλα τα "ώα και από τους κατοίκους, όσοι δεν πρόφτασαν να φύγουν προς τα βουνά ή από τη θάλασσα για να γλιτώσουν, άλλους τους έσφαξαν και άλλους, τους νεώτερους, τους πήγαν στην Κωνσταντινούπολη για να πουληθούν σκλάβοι, ενώ δώδεκα τους κρέμασαν στα κατάρτια των πλοίων για εκφοβισμό των υπολοίπων.
Πίνακας του Auguste Vinchon
Sujet Grec moderne
(Après le massacre de Samothrace)
H πρώτη Σεπτεμβρίου ονομάζεται από τους Σαμοθρακίτες «ημέρα του χαλασμού» και ανάμνηση της τραγικής αυτής μέρας είναι το πεντάστιχο που διασώζει ο Iων Δραγούμης:
Σήμερα είναι σκόλη, η πρωτοσταυρινιά
Πούρθαν και μας χάλασαν οι Τούρκοι τα σκυλιά
Που παίρναν τα κεφάλια κι αφήναν τα κορμιά
στην Πύλη τα πηγαίναν στον Kαπετάν Πασά
Που τσ’ έδινε μπαξίσι από δώδεκα φλουριά
H πειρατεία
H ανασυγκρότηση του νησιού ύστερα από τη σφαγή του 1821 άργησε να έλθει. Μετά την τρομερή καταστροφή και ενώ οι διασκορπισμένοι Σαμοθρακίτες, όσοι είχαν κατορθώσει να διασωθούν, άρχισαν να επιστρέφουν στα πατρικά χώματα, μια νέα μάστιγα εμφανίσθηκε για το νησί, οι πειρατές. H πειρατεία, παλιά πληγή για τα νησιά και τις ακτές του Αιγαίου, από το 1827 παρουσιάζει μια έξαρση. Αυτό οφειλόταν κυρίως στην παρουσία πολλών μικρών πλοιαρίων, τα οποία η κυβέρνηση είχε χρησιμοποιήσει κατά τη διάρκεια του αγώνα για την παρεμπόδιση του λαθρεμπορίου, τη διαφύλαξη των αποκλεισμών και την καταστροφή της εχθρικής ιδιοκτησίας. Διάφοροι, όμως, πλοίαρχοι και πλοιοκτήτες άρχισαν να παρεκτρέπονται από τον αρχικό σκοπό για τον οποίο είχαν επιστρατευθεί και συνελάμβαναν όσα πλοία συναντούσαν, όποιας εθνικότητας και αν ήταν και τα λαφυραγωγούσαν. Οι κάτοικοι της Σαμοθράκης υπέφεραν πολλά δεινά κάθε φορά που οι πειρατές αποβιβάζονταν εκεί για να κρυφτούν από τους διώκτες τους ή για να βρουν καταφύγιο από τρικυμία, επιδίδονταν στη ληστεία και πάντα έφευγαν παίρνοντας μαζί τους ότι προμήθειες έβρισκαν αφήνοντας τους νησιώτες σε απόγνωση.
Στην καταστρεπτική δράση των πειρατών έβαλε τέλος το πολεμικό ναυτικό του ελληνικού κράτους. Μεγάλη ήταν η συμβολή του Κωνσταντίνου Kανάρη, ο οποίος τελικά διέλυσε τον πειρατικό στόλο.
Με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, το 1830, με το οποίο ορίστηκαν τα ελληνικά σύνορα, η Σαμοθράκη δεν περιλήφθηκε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Αυτό όμως, δεν την εμπόδισε ν’ αρχίσει να ανασυγκροτείται, ακολουθώντας τα πρότυπα των προεπαναστατικών χρόνων. Διοικητικά η Σαμοθράκη αποτελούσε μέρος του Νομού των Νήσων του Αρχιπελάγους, όσων ήταν υπό την τουρκική εξουσία. Παρ’ όλο ότι το νησί πολιτικά ανήκε στην Τουρκία, η εξάρτηση του απ’ αυτήν ήταν τεχνητή. Στην ουσία, ήταν αυτόνομο και αυτοδιοικούμενο. Οι δημογέροντες είχαν συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες, ήταν δηλαδή έφοροι, επίτροποι, αντιπροσώπευαν την κοινότητα σε κάθε περίσταση, υπέγραφαν συμφωνία με το δάσκαλο και τη δασκάλα, πλήρωναν τους μισθούς και όριζαν τους φόρους που κάθε σπιτικό έπρεπε να πληρώνει. Ένα χαρακτηριστικό της τουρκικής κυριαρχίας, ήταν ότι τα προνόμια που απολάμβαναν οι ραγιάδες ήταν αντιστρόφως ανάλογα με την οικονομική ευμάρεια του τόπου. Όσο πιο πτωχό ήταν ένα μέρος, τόσο πιο πολλές ελευθερίες απολάμβανε.
Έτσι και στη Σαμοθράκη ποτέ δεν εγκαταστάθηκαν πάνω από τρεις ώς τέσσερις τουρκικές οικογένειες και οι κάτοικοι ποτέ δεν έμαθαν τουρκικά, αντίθετα έμαθαν οι Τούρκοι ελληνικά, γιατί το σκολείο ήταν ελληνικό και εκεί φοιτούσαν όλα τα παιδιά και των δύο εθνοτήτων.
H Σαμοθράκη έμεινε υπό την τουρκική κατοχή ώς τις 19 Οκτωβρίου 1912, ημέρα που καταλήφθηκε από τον ελληνικό στόλο.."
πηγή:Η Σαμοθράκη το 1821, της Σόφης N. Παπαγεωργίου Ιστορικού, Αφιέρωμα της Καθημερινής 4-9-1994