Εφημερίδα “Μακεδονία της Κυριακής”
Αφιέρωμα
Η Ελληνική Επανάσταση του 1821. Μακεδονία - Θράκη και εθνεγερσία
Γράφουν : Βαΐα Δραγάτη, Φάνης Μαλκίδης, Όλγα Μπελεγάκη - Ελένη Σταματιάδου
Κείμενο : Pliny Fisk
Επιμέλεια αφιερώματος, εισαγωγή: Στέλιος Κούκος
Μπορεί η Μακεδονία και η Θράκη, όπως και άλλες περιοχές της χώρας, να μην απελευθερώθηκαν από τη μεγαλειώδη και παγκόσμιας ακτινοβολίας Ελληνική Επανάσταση του 1821, σίγουρα όμως και τα μέρη αυτά έχουν το δικό τους μερτικό στην εξέλιξη και την τελική έκβαση της επανάστασης. Άλλωστε, ανάλογης αποφασιστικότητας επαναστατικός ξεσηκωμός ήταν οι δράσεις και οι εκδηλώσεις των υπόδουλων Βορειοελλαδιτών κατά την περίοδο αυτή. Και δεν αναφερόμαστε μόνο στο φαινόμενο του κλεφταρματολισμού, που ήταν ένας συνεχής επαναστατικός ανταρτικός πονοκέφαλος για τους κατακτητές, αλλά κυρίως για τις ηρωικές τοπικές εξεγέρσεις, οι οποίες δεν ήταν άσχετες με την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης.
Οι τοπικές εξεγέρσεις στη Μακεδονία και τη Θράκη πραγματοποιήθηκαν κάτω από πολύ πιο δύσκολες συνθήκες απ' ό,τι στη Ρούμελη και στον Μοριά, αφού η Βόρεια Ελλάδα βρισκόταν σε στενό στρατιωτικό έλεγχο και πολύ κοντά στην Κωνσταντινούπολη, οπότε πολύ εύκολα ένας ξεσηκωμός θα καταπνιγόταν στο αίμα. Και αυτό δεν αποφεύχθηκε, αφού οι συνέπειες τόσο για τους αγωνιστές όσο και για τα γυναικόπαιδα ήταν ιδιαίτερα οδυνηρές.
Τα γεγονότα αυτά όμως δεν πέρασαν απαρατήρητα ούτε από τους ξένους, οι οποίοι τα κατέγραψαν και τα πρόβαλαν, ή ακόμη εμπνεύστηκαν από αυτά για να εκφραστούν καλλιτεχνικά και να καταγγείλουν παράλληλα τις ωμότητες που πραγματοποιήθηκαν.
Απόδειξη, ο πίνακας του Αυγούστου Βινσόν που βρίσκεται στο Παρίσι, στο Μουσείο του Λούβρου, και αφορά το ολοκαύτωμα της Σαμοθράκης τον Σεπτέμβριο του 1821 και κοσμεί το εξώφυλλο του αφιερώματός μας.
Όσο για τους διασωθέντες επαναστατημένους αγωνιστές της περιόδου αυτής, βρέθηκαν στη συνέχεια στη Νότια Ελλάδα για να συνδράμουν τις εκεί πολεμικές επιχειρήσεις, ενώ πολλοί θυσίασαν τη ζωή τους για την ελευθερία της πατρίδας και για την εθνική μας παλιγγενεσία. Αυτό αποδεικνύει πως οι αγράμματοι και απλοϊκοί αγωνιστές γνώριζαν και είχαν μια γενικότερη συγκρότηση σχετικά με το ποιο ήταν το διακύβευμα για το γένος.
Οι σκλαβωμένοι όμως Βορειοελλαδίτες δεν έπαψαν να ξεσηκώνονται και κατά τη λεγόμενη μεταπαναστατική περίοδο, αφού ήξεραν πως αυτός ήταν ο μόνος δρόμος για την απελευθέρωσή τους. Συνέχεια όλων αυτών των ξεσηκωμών ήταν και η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908).
Ο ελληνισμός, το γένος, ο κόσμος της πονεμένης ρωμιοσύνης, μέσα στα χρόνια της σκλαβιάς βρήκε τρόπους για αυτοοργάνωση και δράση για την επίτευξη οικονομικών και εμπορικών στόχων αλλά και για τη μόρφωση και την παιδεία των υποδούλων, το κτίσιμο ναών και άλλων κοινωφελών έργων, όπως και για την ευρύτερη κοινωνική συμπαράσταση και αντίσταση στον κατακτητή. Και προφανώς όλο αυτό το κοινοτικό πνεύμα θέριευε και τον καημό της ρωμιοσύνης για ελευθερία και εθνική ανάταση. Αυτό αποδεικνύει και την ομοψυχία όλων των σκλαβωμένων Ελλήνων για ξεσηκωμό.