Θεοφάνης
Μαλκίδης
Οι
Αυστραλοί που έσωσαν τους προγόνους
μας πρόσφυγες του 1922. Από τον George
Devine Treloar μέχρι το αλεύρι των Αυστραλών
Η
Γενοκτονία των Ελλήνων, η οποία στοίχισε
τη ζωή σε 1.000.000 περίπου Έλληνες από τον
πληθυσμό των 2.700.000 και πλέον (στοιχεία
1914), είναι από τα πρωτοφανή εγκλήματα
στην ανθρώπινη ιστορία. Ύστερα από
αιώνες, ένα σημαντικότατο κομμάτι του
Ελληνικού έθνους εκριζώθηκε και κατέφυγε
στην Ελλάδα, και σε άλλες χώρες. Μόνο
στην Ελλάδα απογράφησαν το 1928 1.221.000
πρόσφυγες, ενώ πρέπει να αναφερθεί ότι
από το 1922 έως το 1928 οι θάνατοι των
προσφύγων, λόγω ασθενειών,
ήταν 70.000 κάθε έτος.
Στις επώδυνες
αυτές ημέρες για τον Ελληνισμό, Φιλέλληνες
από όλο το κόσμο, συνεισέφεραν στη
σωτηρία, χιλιάδων Ελλήνων, αλλά και στην
ανάδειξη του μαζικού εγκλήματος. Η
πρόσφατη πρωτοβουλία των συμπατριωτών
μας στην Αυστραλία, απογόνων προσφύγων
του 1922, να τιμήσουν τον George Devine Treloar μας υπενθύμισε την καθοριστική συμβολή
των Αυστραλών Φιλελλήνων στη διάσωση
των διασωθέντων της Γενοκτονίας.
Ο Treloar μαζί με τον Άγγλο συνεργάτη
του, το συνταγματάρχη Τ. Proctor, ίδρυσαν
περίπου δώδεκα χωριά σε ανατολική
Μακεδονία και δυτική Θράκη. Ένα από αυτά
μέχρι σήμερα τιμά τον Treloar,
φέροντας το όνομά του: το Θρυλόριο
Ροδόπης, ένα αμιγώς Ποντιακό χωριό,
περίπου δώδεκα χιλιόμετρα από την
Κομοτηνή.
Γεννημένος
το 1884 στην κωμόπολη της Βικτωρίας
Μπαλαράτ, ο Treloar υπηρέτησε με τον
Βρετανικό Στρατό στον Α’ Παγκόσμιο
Πόλεμο, φτάνοντας το βαθμό του
Αντισυνταγματάρχη. Το 1919 βρίσκεται
πρώτα στη Ρωσία κι ύστερα στην
Κωνσταντινούπολη, όπου ήταν υπεύθυνος
για χιλιάδες Ρώσους, πρόσφυγες από την
Οκτωβριανή Επανάσταση και τον Ρωσικό
Εμφύλιο Πόλεμο. Εκεί παντρεύεται την
Kathleen May Douch, το 1923.
Ύστερα από δύο χρόνια, και πλέον ως συνεργάτης της Κοινωνίας των Εθνών, φθάνει στη Θεσσαλονίκη. Διορίζεται Ύπατος Αρμοστής των Προσφύγων σε ανατολική Μακεδονία και δυτική Θράκη στις 6 Οκτωβρίου 1922, θέση στην οποία υπηρετεί μέχρι το 1926. Την εποχή εκείνη, γεννιούνται δύο από τα τρία παιδιά του: η Ελισάβετ (1925) και ο Τζων (1926). Επέστρεψε στην Αυστραλία το 1929, όπου και παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του, το 1980, σε ηλικία 96 ετών.
Ο
George Devine Treloar ως αντιπρόσωπος της
Κοινωνίας των Εθνών μετεγκατέστησε
108.000 πρόσφυγες στην Ελλάδα και ίδρυσε
στην Κομοτηνή το χωριό που φέρνει το
όνομά του: Θρυλόριον.
Γόνος
μιας από τις επιφανέστερες οικογένειες
του Ballarat της Αυστραλίας, το έργο του
είχε τεράστιο αντίκτυπο στον κόσμο –
όχι μόνο ως στρατιώτης, αλλά και ως
ανθρωπιστής. Το έργο του Treloar για τον
οποίο οι Έλληνες της Αυστραλίας ετοιμάζουν
μνημείο προς τιμήν του, αποτελεί μέρος
μιας μακράς και περήφανης παράδοσης
πολιτών του Ballarat που πολέμησαν στον
ελληνικό χώρο ως στρατιώτες και νοσοκόμες και εργάστηκαν ως εκπρόσωποι της Κοινωνίας των Εθνών
και συνεργάτες της Επιτροπής Αποκατάστασης
Προσφύγων. Είναι βέβαιο πως χωρίς την
αφοσίωση του Treloar, όπως και άλλων Αυστραλών
οι πρόγονοί μας δεν θα είχαν επιβιώσει
την καταστροφή των καιρών εκείνων και
πολλοί .
Ειδικότερα
το Σεπτέμβριο του 1922 ο Αυστραλός Loyal
Lincoln Wirt ως εκπρόσωπος της φιλανθρωπικής
οργάνωσης Near East επέβαινε στο
Αυστραλιανό πλοίο Hobson' s bay το οποίο ήταν
φορτωμένο με 4.000 σάκους αλεύρι. Αυτό το
αλεύρι έφτασε μέσω Καλλίπολης στη Θράκη,
το οποίο διανεμήθηκε στους πρόσφυγες
για να παραχθεί ψωμί. Το αλεύρι αυτό
χρησιμοποιήθηκε και από τον George
Devine Treloar, διανέμοντάς το στους πρόσφυγες
από την ανατολική Θράκη, την Ιωνία, τον
Πόντο, που είχαν εγκατασταθεί στη δυτική
Θράκη.
Οι
Φιλέλληνες της Αυστραλίας οι οποίοι
συνέβαλλαν ώστε να μη αφανισθούν
περισσότεροι Έλληνες από το μαζικό έγκλημα, αποτελούν
παραδείγματα για πολλούς αγωνιστές που
συνεχίζουν τη μεγάλη παράδοση αλληλεγγύης σε
όλο το κόσμο, συμβάλλοντας στην αναγνώριση
της γενοκτονίας.
Είναι
αυτοί που έχοντας τέτοια πρότυπα έχουν
αναγνωρίσει τη γενοκτονία στην Αυστραλία
(και βεβαίως στη Σουηδία, στις ΗΠΑ) και
προωθούν ανάλογες αναγνωρίσεις και
αλλού, ενώ ασχολούνται και ερευνητικά
με το ζήτημα, με τα έργα τους να έχουν
τεράστια επιτυχία. Μία περίπτωση
είναι το βιβλίο του Giles Milton «Paradise
Lost, Smyrna 1922» («Χαμένος Παράδεισος, Σμύρνη
1922», Αθήνα 2008), όπου εκεί συνοψίζεται η
σύγχρονη προσέγγιση πολλών Φιλελλήνων
για τη Γενοκτονία και το Προσφυγικό
ζήτημα: «Οι Ευρωπαίοι δεν διδάσκονται
την ιστορία της Μικράς Ασίας στα σχολεία
τους. Καθώς μάθαινα όλο και περισσότερα,
διαπίστωνα πόσο άδικο είναι να έχει
παραλειφθεί τόσο σημαντικό κεφάλαιο
από τη διδασκαλία. …Μπορεί η καταστροφή
να είναι από τις στιγμές που άλλαξαν
τον ρουν της ιστορίας της Ελλάδος, αλλά
ήταν εξίσου σημαντική και για τη Δύση….Η
καταστροφή της Σμύρνης δεν έγινε ένα
οικουμενικό μάθημα για τον κόσμο... Σε
ανθρωπιστικό επίπεδο ήταν μια καταστροφή
τεράστιας κλίμακας, η πρώτη που είδαμε
τον 20ό αιώνα….».
