Θ. Μαλκίδης
Η σφαγή της Χίου την 30η Μαρτίου 1822: Μία διαστροφική πράξη, η οποία επειδή δεν τιμωρήθηκε επαναλήφθηκε στη Σμύρνη και επαναλαμβάνεται σήμερα.....
Η έκρηξη της Επανάστασης βρήκε το πολυπληθές ελληνικό στοιχείο της Χίου να ευημερεί (117.000 έναντι 3.000 Οθωμανών Τούρκων ). Με τον στόλο τους, την ικανότητά τους στο εμπόριο και τη διπλωματία τους, οι Χιώτες κυριαρχούσαν στον Εύξεινο Πόντο, το Αιγαίο και τη Μεσόγειο.
Στις 10 Μαρτίου 1822 ο Σάμιος Λυκούργος Λογοθέτης, με την προτροπή του Χιώτη Αντωνίου Μπουρνιά, αποβιβάστηκε στο νησί με 1.500 άνδρες και πέτυχε να συνεγείρει τους ντόπιους, κυρίως τους κατοίκους της υπαίθρου. Οι 3.000 Τούρκοι του νησιού πρόλαβαν να κλειστούν στο Κάστρο και η πολιορκία τους δεν έφερε κάποιο σημαντικό αποτέλεσμα, καθώς οι άνδρες του Λογοθέτη ήταν ανεπαρκώς εξοπλισμένοι.
Μόλις έφθασε η είδηση της εξέγερσης , ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β' διέταξε αμέσως να φυλακιστούν όλοι οι Χιώτες της Κωνσταντινούπολης και εξήντα από αυτούς να αποκεφαλιστούν. Στη συνέχεια έδωσε την εντολή στον αντιναύαρχο Καρά-Αλή πασά να καταπλεύσει στον νησί και να τιμωρήσει παραδειγματικά τους εξεγερθέντες. Η διαταγή του Σουλτάνου ήταν να σφάξουν βρέφη έως 3 ετών, αγόρια και άνδρες άνω των 12 ετών, γυναίκες άνω των 40, να αιχμαλωτίσουν κορίτσια και γυναίκες από 3 έως 40 ετών και αγόρια από 3 έως 12 ετών. ....
Στις 30 Μαρτίου 1822 και μετά από κανονιοβολισμό, ο Καρα-Αλής αποβίβασε 7.000 άνδρες και με τη συνδρομή της τουρκικής φρουράς κατέστειλε την εξέγερση.
Στη συνέχεια πυρπόλησε όλα τα περίχωρα και την πρωτεύουσα του νησιού και επιδόθηκε σε ανήκουστες σφαγές. Από τις 123.800 χριστιανούς του νησιού δολοφονήθηκαν 50.000, αιχμαλωτίσθηκαν 52.000, διέφυγαν και σώθηκαν 20.000, και επέζησαν στη Χίο μόνο 1800…
Τα οστά πολλών θυμάτων βρίσκονται σήμερα στις οστεοθήκες στη Νέα Μονή και στη Μονή του Αγίου Μηνά.
Τα αιματηρά γεγονότα της Χίου προκάλεσαν αλγεινή εντύπωση στην Ευρώπη. Η κοινή γνώμη ξεσηκώθηκε και οι τάξεις των φιλελλήνων πύκνωσαν. Αυτόπτες μάρτυρες περιέγραψαν τις φρικιαστικές σκηνές στις εφημερίδες, ζωγράφοι (Ντελακρουά) τις απεικόνισαν και ποιητές (Ουγκώ, Χέμανς, Πιέρποντ, Χιλ, Σιγκούρνεϊ) έψαλλαν τη θλιβερά καταστροφή.
Η Νέμεσις θα έλθει σύντομα, με την ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας του Καρα-Αλή από τον Κωνσταντίνο Κανάρη (6 - 7 Ιουνίου 1822).