Δόθηκε… χώρος στη διπλωματία, μπήκαν στο ράφι οι κυρώσεις και πριν αλέκτορα φωνήσαι , οι Τούρκοι έστειλαν την κίνηση καλής θέλησης της Ε.Ε. στα αζήτητα. Προχώρησαν στο άνοιγμα τμήματος της παραλιακής περιοχής της περίκλειστης πόλης της κατεχόμενης Αμμοχώστου. Οι παρασκηνιακές διεργασίες που διεξήχθηκαν την περασμένη εβδομάδα, πριν και κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, διευκόλυναν εν πολλοίς την υλοποίηση των επεκτατικών σχεδίων της κατοχικής δύναμης.
Η καγκελάριος Μέρκελ, που βρισκόταν σε ανοικτή γραμμή με τον Ερντογάν, έπεισε τον Πρόεδρο Αναστασιάδη πως ο Τούρκος Πρόεδρος θα απέσυρε το γεωτρύπανο «Γιαβούζ» και ως απάντηση στην «κίνηση καλής θέλησης» της κατοχικής δύναμης, δεν θα έπρεπε η Λευκωσία να επιμένει στις κυρώσεις κατά της Άγκυρας. Αυτό έγινε.
Και ενώ ήταν γνωστό εδώ και μια εβδομάδα ότι ο Ερντογάν είχε δώσει εντολές στο κατοχικό καθεστώς να προχωρήσει σε βήμα σταδιακού ανοίγματος της περίκλειστης πόλης- είτε τη Δευτέρα είτε χθες Τρίτη-τούτο υποβαθμίστηκε. Όχι από τη Λευκωσία που κινείτο από την πρώτη στιγμή σε όλα τα διπλωματικά επίπεδα, αλλά από τη φίλη του κ. Ερντογάν, την κ. Μέρκελ, τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισιέλ και την Κομισιόν. Η κ. Μέρκελ πήρε ως έπαθλο την ( προσωρινή) αποχώρηση του «Γιαβούζ», άλλα άφησε το θέμα της Αμμοχώστου εκτός των συζητήσεων. Κι αυτό γιατί προφανώς ο Τούρκος Πρόεδρος δεν το συζητούσε. Ήταν αποφασισμένος να προχωρήσει και μάλιστα ανενόχλητος. Άλλωστε πήρε το μήνυμα από την Ε.Ε. Μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, να απειλεί, να παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα και να μην τιμωρείται.
Σημειώνεται συναφώς ότι χθες, μετά από παρέμβαση του Προέδρου Αναστασιάδη, η Γερμανίδα καγκελάριος επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η επικοινωνία έγινε πριν τις κοινές ανακοινώσεις Ερντογάν με τον ψευδοπρωθυπουργό, Ερσίν Τατάρ στην Άγκυρα και είναι πρόδηλο εκ του αποτελέσματος ότι οι παροτρύνσεις Μέρκελ δεν απέδωσαν. Η τελευταία εισέπραξε και παράπονα από τον συνομιλητή της επειδή, όπως ισχυρίσθηκε, «τα ευρωπαϊκά συμφέροντα δεν πρέπει να τελούν υπό την ομηρεία της Ελλάδας και της Κύπρου».
Στο κάδρο εκείνων που πρέπει να χρεωθούν την εξέλιξη με την Αμμόχωστο- χωρίς να συγκαλύπτονται πιθανά δικά μας λάθη- είναι και τα Ηνωμένα Έθνη, τα οποία γνώριζαν τι θα γινόταν. Και ο Γ.Γ. του ΟΗΕ, Γκουτέρες και η εδώ εκπρόσωπος του Διεθνούς Οργανισμού, Ελίζαμπεθ Σπέχαρ. Δεν έκαναν τίποτε απολύτως.
Πολλοί θεωρούν πως η ενέργεια αυτή έγινε μόνο και μόνο για να ενισχυθεί ο εκ των εγκάθετων της Άγκυρας στα κατεχόμενα, Ερσίν Τατάρ, ενόψει των παράνομων εκλογών της ερχόμενης Κυριακής. Αυτή είναι η μισή αλήθεια. Το άνοιγμα του παραλιακού τμήματος, αποτελεί βήμα για τον πλήρη εποικισμό της περίκλειστης περιοχής.
Πάντα ήταν σχέδιο της Άγκυρας να εποικίσει την περιοχή. Δεν το έκανε όσο θεωρούσε πως μπορούσε να χρησιμοποιήσει το χαρτί αυτό σε συνομιλίες. Τώρα, προφανώς και τερματίζει, με τη κίνηση τούτη, κάθε προσπάθεια προς την κατεύθυνση επίτευξης συμφωνίας.
Τι μπορεί να γίνει;
Πρώτο, είναι η προσφυγή στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Αυτό χρειάζεται χρόνο και θα πρέπει να αξιολογηθούν και τα ενδεχόμενα αποτελέσματα. Εάν πρόκειται να εγκριθεί μια προεδρική δήλωση, να επαναληφθούν αναφορές σε προηγούμενα ψηφίσματα, τότε η Τουρκία θα προχωρήσει ανενόχλητη. Από τέτοιες αναφορές έχουμε βαρεθεί και η Τουρκία δεν… συγκινείται.
Δεύτερο, στο πεδίο της Ε.Ε. υπάρχουν εργαλεία. Η Λευκωσία θα πρέπει να αισθάνεται ότι την έχουν ξεγελάσει από τα όσα σημειώθηκαν την περασμένη εβδομάδα. Ως εκ τούτου θα πρέπει να προχωρήσει με κάθε τρόπο να αξιοποιήσει δυνατότητες μέσα από την Ένωση. Μεταξύ άλλων, κινήσεις για πάγωμα κονδυλίων προς τα κατεχόμενα και την Τουρκία. Ούτε ευρώ στην κατοχική Τουρκία και στα κατεχόμενα.
Υπάρχουν κι άλλα μέτρα που θα μπορούν να δημιουργήσουν κόστος στην τουρκική πλευρά, αλλά δεν είναι της παρούσης.
Είναι προφανές πως συνομιλίες για το Κυπριακό υπό αυτές τις συνθήκες δεν μπορούν να διεξαχθούν. Κι αυτό δεν είναι ευθύνη της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά της Τουρκίας και των όσων τη στηρίζουν εντός και εκτός της Ε.Ε. Όσοι επιμένουν στην πολιτική του κατευνασμού. Οι ευθύνες της Λευκωσίας βρίσκονται στους χειρισμούς που έγιναν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Δεν είναι «χώρο στη διπλωματία», που δόθηκε αλλά στην κατοχική Τουρκία για να προχωρήσει στην υλοποίηση των επεκτατικών της σχεδιασμών.
Κώστας Βενιζέλος Φιλελεύθερος