1.Διονύσιος Σολωμός
Ἀραπιᾶς ἄτι, Γάλλου νοῦς,
βόλι Τουρκιᾶς, τόπ’ Ἄγγλου! Πέλαγο
μέγα πολεμᾶ, βαρεῖ τὸ καλυβάκι…
2. Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
Ὁ Ρήγας Φερραῖος ἐστάθη ὁ μέγας εὐεργέτης τῆς φυλῆς μας, τὸ μελάνι του θὰ εἶναι πολύτιμο ἐνώπιον Θεοῦ, ὅσο τὸ αἷμα του ἅγιο, ἔγραψε τροπάρια [τραγούδια], ἄλλο σόϊ, ποὺ ἐβίαζαν τὰ 4 [εννοεί τα τέσσερα έθνη της Βαλκανικής Αλβανούς, Βουλγάρους, Έλληνες και Σέρβους] νὰ συγγνωμήσουν, ἐδημοσίευσε καὶ γεωγραφία τοῦ τόπου μας, καὶ ἐβλέπαμε τὰ Ὀλύμπια, ἄλλα παιγνίδια ἑλληνικὰ πολεμικὰ εἰς τὸ Ξαμίλι. Εἶχε ἡ γεωγραφία του ζωγραφισμένα καὶ τὰ πρόσωπα τῶν παλαιῶν σοφῶν καὶ ἡρώων. – «Ὡς πότε παλληκάρια νὰ ζῶμεν στὰ στενά» ἀπὸ τὰ πολεμικὰ του τραγούδια τὸ τελειότερο, περιέχει μίαν ἐπιθεώρησιν τῶν δυνάμεων τῆς πατρίδος ὅλοι εἶναι παρόντες εἰς τὴν ἐπιθεώρησιν, κανένας ἀπών, τὰ ξεφτέρια τῶν Ἀγράφων, οἱ σταυραετοὶ τοῦ Ὀλύμπου, τὰ καπλάνια τοῦ Μαυροβουνιοῦ, τὰ λεοντάρια τοῦ Σουλιοῦ, Μάνης καὶ Μακεδονίας καὶ τὰ δελφίνια τῆς θαλάσσης, οἱ Νησιῶτες, καὶ οἱ Χριστιανοὶ τοῦ Δουνάβεως καὶ Σάβα ποταμοῦ.
Κάλλιο γιὰ τὴν Πατρίδα κανένας νὰ χαθῆ
ἢ νὰ κρεμάση φούντα γιὰ ξένον στὸ σπαθὶ.
Ἐφύλαξα πίστιν εἰς τὴν παραγγελίαν του, καὶ ὁ Θεὸς μὲ ἀξίωσεν καὶ ἐκρέμασα φούντα εἰς τὸ γένος μας, ὡς στρατιώτης του.
3. Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
Ἡ ἐπανάστασις ἡ ἐδική μας δὲν ὁμοιάζει μὲ καμμίαν ἀπ’ ὅσαις γίνονται τὴν σήμερον εἰς τὴν Εὐρώπην. Τῆς Εὐρώπης αἳ ἐπαναστάσεις ἐναντίον τῶν διοικήσεων των εἶναι ἐμφύλιος πόλεμος. Ὁ ἐδικός μας πόλεμος ἦτον ὁ πλέον δίκαιος, ἦτον ἔθνος μὲ ἄλλο ἔθνος, ἦτον μὲ ἕνα λαὸν ὅπου ποτὲ δὲν ἠθέλησε νὰ ἀναγνωρισθῆ ὡς τοιοῦτος, οὔτε νὰ ὁρκισθῆ, παρὰ μόνον ὅ,τι ἔκαμνε ἡ βία. Οὔτε ὁ Σουλτάνος ἠθέλησε ποτὲ νὰ θεωρήση τὸν ἑλληνικὸν λαὸν ὡς λαόν, ἀλλ’ ὡς σκλάβους. Μίαν φοράν, ὅταν ἐπήραμεν τὸ Ναύπλιον, ἦλθε ὁ Ἄμιλτων νὰ μὲ ἰδῆ, μοῦ εἶπε ὅτι: «Πρέπει οἱ Ἕλληνες νὰ ζητήσουν συμβιβασμόν, καὶ ἡ Ἀγγλία νὰ μεσιτεύση». Ἐγὼ τοῦ ἀποκρίθηκα, ὅτι: «Αὐτὸ δὲν γίνεται ποτέ, ἐλευθερία ἢ θάνατος. Ἐμεῖς, καπιτάν Ἄμιλτων, ποτὲ συμβιβασμὸν δὲν ἐκάμαμεν μὲ τοὺς Τούρκους. Ἄλλους ἔκοψε, ἄλλους ἐσκλάβωσε μὲ τὸ σπαθὶ καὶ ἄλλοι, καθὼς ἐμεῖς, ἐζούσαμε ἐλεύθεροι ἀπὸ γενεὰ σὲ γενεά. Ὁ βασιλεύς μας ἐσκοτώθη, καμμία συνθήκη δὲν ἔκαμε, ἡ φρουρὰ του εἶχε παντοτεινὸν πόλεμον μὲ τοὺς Τούρκους καὶ δύο φρούρια ἦτον πάντοτε ἀνυπότακτα». Μὲ εἶπε: «Ποὶα εἶναι ἡ βασιλικὴ φρουρά του, ποὶα εἶναι τά φρούρια;». «Ἡ φρουρὰ τοῦ βασιλέως μας εἶναι οἱ λεγόμενοι Κλέφται, τὰ φρούρια ἡ Μάνη καὶ τὸ Σοῦλι καὶ τὰ βουνά». Ἔτσι δὲν μὲ ὡμίλησε πλέον.
4. Γιάννης Μακρυγιάννης
Κ’ἂν εἴμαστε ὀλίγοι εἰς τὸ πλῆθος τοῦ Μπραΐμη, παρηγοριόμαστε μ’ ἕναν τρόπον, ὅτι ἡ τύχη μᾶς ἔχει τοὺς Ἕλληνες πάντοτε ὀλίγους. Ὅτι ἀρχὴ καὶ τέλος, παλαιόθεν καὶ ὡς τώρα, ὅλα τὰ θερὶα πολεμοῦν νὰ μᾶς φᾶνε καὶ δὲν μποροῦνε· τρῶνε ἀπό μᾶς καὶ μένει καὶ μαγιά. Καὶ οἱ ὀλίγοι ἀποφασίζουν νὰ πεθάνουν· κι’ ὅταν κάνουν αὐτήνη τὴν ἀπόφασιν, λίγες φορὲς χάνουν καὶ πολλὲς κερδαίνουν. Ἡ θέση ὁπού εἴμαστε σήμερα ἐδῶ εἶναι τοιούτη· καὶ θὰ ἰδοῦμεν τὴν τύχη μας οἱ ἀδύνατοι μὲ τοὺς δυνατούς.
5. Ἀνδρέας Κάλβος
Καλήτερα, καλήτερα
διασκορπισμένοι οἱ Ἕλληνες
’νὰ τρέχωσι τὸν κόσμον,
μὲ ἐξαπλωμένην χεῖρα ψωμοζητοῦντες·
Παρὰ προστάτας ’νἄχωμεν.
ΤΑ ΤΕΤΡΑΔΙΑ
1. Διονύσιος Σολωμός, Ἅπαντα, τόμ. Α΄, ἐπ. Λ. Πολίτης, ἔκδοση Ἀθήνα 1979, σελ. 238 ἕπ.
2. Γεωργίου Τερτσέτη, Θεόδωρος Κωνσταντίνου Κολοκοτρώνης, Διήγησις συμβάντων τῆς ἑλληνικῆς φυλῆς ἀπὸ τά 1770 ἕως τὰ 1836, τύπ. «Χ. Νικολαΐδου Φιλαδελφέως», Ἀθήνα 1851 καὶ στὰ Ἅπαντα Τερτσέτη, τόμ. Γ΄, εἰσαγωγὴ Νίκου Α. Βέη, ἀναστύλωση Γ. Βαλέτα, ἔκδ. «Πηγῆς», Ἀθήνα 1953, σελ. 19.
3. Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Ἀπομνημονεύματα, καταγραφὴ Γ. Τερτσέτη, εἰσαγωγήἐπιμέλεια Τάσου Βουρνᾶ, ἐκδ. «Τ. Δρακοπούλου», Ἀθήνα χ.χ. ἔκδ., σελ. 178.
4. Γ. Μακρυγιάννη, Ἀπομνημονεύματα, εἰσαγωγή-σχόλια Σπύρου Ι. Ἀσδραχᾶ, ἐκδ. «Μέλισσα» Ἀθήνα χ.χ. ἔκδ., σελ. 206-7.
5. Ἀνδρέας Κάλβος, Ὠδαί, ἐκδ. «Γαλαξίας», Ἀθήνα 1961, σελ. 118.