Ὁ Ἱερὸς ναὸς τῶν Ἁγίων Ἀπόστολων βρίσκεται στὸ ἱστορικὸ κέντρο τῆς Καλαμάτας καὶ ἔχει ἰδιαίτερη σημασία τόσο γιὰ τὴν πόλη τῆς Καλαμάτας ὅσο καὶ γιὰ τὴν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα, διότι ἐκεῖ κηρύχθηκε ἡ Ἑλληνικὴ ἐπανάσταση στὶς 23 Μαρτίου τοῦ 1821. Στὸ κτήριο σύμφωνα καὶ μὲ τὴν ἐπιγραφὴ ποὺ ὑπάρχει στὴν εἴσοδο τοῦ ναοῦ διακρίνονται δύο (2) κύριες οἰκοδομικὲς φάσεις.
Ὁ ἀρχικὸς Βυζαντινὸς ναΐσκος τοῦ 12ου αἰώνα μ.X. ποὺ στεγάζει σήμερα τὸ Ἱερό, ἀκολουθεῖ τὸν τύπο τοῦ ἐλεύθερου σταυροῦ καὶ ἔχει ἐπιμελημένη τοιχοποιία μὲ πλῆθος κεραμικῶν διακοσμητικῶν σχεδίων. Στὰ χρόνια τῆς Βενετοκρατίας (1685- 1715) προστίθεται στὰ δυτικὰ μία εὐρύχωρη καὶ μεγάλη αἴθουσα μὲ τροῦλο. Τότε προστέθηκαν καὶ ὁ σημερινὸς κυρίως ναὸς καὶ τὸ πυραμοειδὲς κωδωνοστάσιο στὴ βορειοανατολικὴ γωνία. Χαρακτηριστικὰ εἶναι καὶ τὰ λαξευτὰ πλαίσια στὶς θύρες καὶ τὰ παράθυρα καθὼς καὶ ὁ στρογγυλὸς φεγγίτης στὴ δυτικὴ ὄχθη.
Στὸ ἐσωτερικό τοῦ ἀρχικοῦ βυζαντινοῦ ναοῦ διατηροῦνται τοιχογραφίες ποὺ χρονολογοῦνται ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 16ου αἰώνα ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 17ου αἰώνα. Διακρίνεται ὁ Παντοκράτορας στὸν τροῦλο, ἐνῷ τὶς καμάρες κοσμοῦν ἡ Ἀνάληψη, ἡ Δευτέρα Παρουσία καὶ σκηνὲς ἀπὸ τὸν Ἀκάθιστο Ὕμνο. Στὸν μεγάλο σεισμὸ τοῦ 1986 ὁ κυρίως ναὸς κατέρρευσε. Ἀκολούθησαν ἐκτεταμένες ἐργασίες ἀποκατάστασης, συντήρησης τῶν τοιχογραφιῶν καὶ διαμόρφωσης τοῦ περιβάλλοντος χώρου ἀπὸ τὸ Ὑπουργεῖο πολιτισμοῦ.
Τὸ σημαντικότερο γεγονὸς τῆς μακρόχρονης ἱστορίας τῆς πόλης καὶ ποὺ συνδέτεαι μὲ τὸ ἱστορικὸ αὐτὸ ἐκκλησάκι, εἶναι ἡ ἀπελευθέρωσή της ἀπὸ τοὺς Τούρκους στις 23 Μαρτίου του 1821.
Τὴν ἡμέρα ἐκείνη οἱ Ἕλληνες ὁπλαρχηγοὶ Κολοκοτρώνης, Νικηταρᾶς, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Παπαφλέσσας καὶ ἄλλοι μπῆκαν μέσα στὴν πόλη ὡς ἀπελευθερωτές. Συμμετεῖχαν στὴν πανηγυρικὴ δοξολογία ποὺ τελέστηκε στὸν ἱερὸ ναὸ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων.
Στοὺς Ἁγίους Ἀποστόλους εὐλογεῖται ἡ ἐπαναστατικὴ σημαία καὶ ἀπὸ ἐδῶ ξεκινάει ἡ Ἐπανάσταση τοῦ 1821. Κάθε χρόνο στὶς 23 Μαρτίου γίνεται καὶ ἡ ἀναπαράσταση τοῦ γεγονότος μὲ τὴ συμμετοχὴ ντόπιων παραδοσιακῶν συλλόγων καὶ μὲ πλῆθος κόσμου νὰ ξαναζεῖ αὐτὴν τὴ μεγάλη στιγμὴ τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους.
Διονυσίου Σβίλλια