Η περιοχή που είναι σήμερα το Αφγανιστάν παίζει κυριολεκτικά να έχει αλλάξει χέρια πάνω από 30 φορές μέσα στην ιστορία, αποτελώντας κομμάτι διάφορων αυτοκρατοριών για μικρά ή μεγάλα διαστήματα - ήταν μέχρι και κομμάτι της αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου!
Οι λαοί της περιοχής εξισλαμίστηκαν μαζικά γύρω στο 700-800 μΧ, τότε που ο αραβικός κόσμος είχε αρχίσει να παίρνει τα πάνω του και να εξαπλώνεται προς διάφορες κατευθύνσεις.
Γράφει ο Chris Kons
Η πρώτη φορά που έγινε μια ξεχωριστή, αυτόνομη οντότητα ήταν περίπου 300 χρόνια πριν (γύρω στο 1750μΧ) όπου δημιουργήθηκε η αυτοκρατορία/δυναστεία #Ντουρανί, γνωστή και ως ΑΦΓΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ, που ένωσε τις φυλές της εθνότητας των #Παστούν που μέχρι τότε έκαναν η καθεμία τη φάση της.
+
Η αυτοκρατορία αυτή ήταν στην ουσία το σημερινό Αφγανιστάν αλλά ΚΑΙ το διπλανό Πακιστάν (και μικρά κομματάκια από άλλα γειτονικά κράτη).Λίγες δεκαετίες μετά, κάπου στο 1800, ΑΡΧΙΣΕ ΤΟ ΜΠΛΕΞΙΜΟ.
Έχω την προσοχή σας;
Αν θυμάστε, η Βρετανία εκείνη την εποχή είχε καταλάβει την περιοχή που είναι σήμερα το Μπανγκλαντές, η Ινδία και το Πακιστάν - τις “Βρετανικές Ινδίες” όπως τις έλεγε. Κατακτώντας το Πακιστάν, διαμέλισε την Αφγανική Αυτοκρατορία και πρακτικά χώρισε τον πληθυσμό των Παστούν στα δύο.
Ταυτόχρονα, η Ρωσική Αυτοκρατορία είχε εξαπλωθεί και πλησίαζε επικίνδυνα από τα βόρεια! Γενικά στρίμωγμα η Αφγανική Αυτοκρατορία - και για ένα διάστημα ήταν κάτι σαν “ουδέτερη ζώνη” μεταξύ Ρωσίας και Βρετανίας.
Λόγω της διπλής εξωτερικής απειλής που παραμόνευε οι φυλές της αυτοκρατορίας άρχισαν να αποκτούν για πρώτη φορά μια συλλογική συνείδηση και μια αίσθηση πραγματικής ενότητας. Γεννήθηκε μια νέα εθνική ταυτότητα, που χτίστηκε σε ένα καθεστώς οργής, εσωστρέφειας και φόβου των εξωτερικών απειλών. Οι Βρετανοί δεν κρατήθηκαν - επειδή φοβόντουσαν μην επέμβουν οι Ρώσοι, φρόντισαν να ρίξουν τον αυτοκράτορα του Αφγανιστάν και να φυτέψουν έναν βασιλιά ντόπιο μεν, δικό τους δε. Αποικία τύπου, αλλά πιο διακριτικά. Τον τύπο αυτόν δεν τον ήθελε κανείς και τον έριξαν με τη βία.
Έγιναν άλλοι δύο πόλεμοι μεταξύ Αφγανών και Βρετανών τις επόμενες δεκαετίες, μέχρι που το 1926 (4 χρόνια πριν γεννηθεί ο πατέρας μου!!!) είπαν να το λήξουν και δημιουργήθηκε (και αναγνωρίστηκε διεθνώς!!!) το βασίλειο των Αφγανών.
Γενικά οι Βρετανοί ενώ χωθήκαν χοντρά βρήκαν τρομερή αντίσταση από τους Αφγανούς - βλέπετε μιλάμε για ένα από τα πιο βουνίσια κράτη του κόσμου κι οι ντόπιοι είχαν το πλεονέκτημα ότι γνώριζαν τα μέρη τους καλά. Εδώ δεν έφτανε να έχεις σύγχρονα όπλα. Το ίδιο ισχύει και για τους #Ταλιμπάν, που θα δούμε λίγο αργότερα πως εμφανίστηκαν.
Το Αφγανιστάν παρέμεινε βασίλειο μέχρι το 1973 - μέσα σε αυτά τα 50 χρόνια έγιναν μεταρρυθμίσεις και προσπάθειες εκσυγχρονισμού με βάση όμως τα δυτικά δεδομένα, κι απ’όσο κατάλαβα αυτό δημιούργησε αντιδράσεις γιατί κάποιοι ήταν σε φάση “για κάτσε, μας έχουν διαλύσει εδώ κι έναν αιώνα κι εμείς υιοθετούμε τις συνήθειες και τα συστήματά τους τώρα;”Υπήρχε μια άρνηση κι αντίσταση στον εκσυγχρονισμό όπως πήγαινε να γίνει, γιατί το να υιοθετείς τύπους και συστήματα που θυμίζουν τη Δύση, είχε ταυτιστεί για πολλούς με την υποταγή στις μεγάλες δυνάμεις.
Ακόμη και για καλό να είναι οι μεταρρυθμίσεις δηλαδή, η αλλαγή πρέπει να γίνει ως μια συνειδητοποιημένη συλλογική διαδικασία κι όχι παρεμβατικά σαν να σου βάζουν απροειδοποίητα υπόθετο. Απαιτείται χρόνος και ζυμώσεις, αλλιώς μιλάμε για εύθραυστο εκσυγχρονισμό που απειλεί να γεννήσει εξτρεμισμό.Από το 1973 και μετά, άλλαξε ο Μανωλιός κι έβαλε τα ρούχα του αλλιώς, κι από #βασίλειο το Αφγανιστάν έγινε #δημοκρατία με ψιλοπαρόμοια πολιτική όμως - μεταρρυθμίσεις, εκσυγχρονισμός, εξωστρέφεια.
ΠΑΥΣΗ Να θυμίσω ότι εκείνη την εποχή συνέβαινε ακόμη ο ψυχρός πόλεμος, δηλαδή εκείνη η “κούρσα” μεταξύ Σοβιετικής Ένωσης και ΗΠΑ με σκοπό να επικρατήσει μια από τις δύο ως παγκόσμια υπερδύναμη.Σε εκείνη τη φάση λοιπόν, η νεοσύστατη δημοκρατία του Αφγανιστάν είχε στήριξη ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΥΟ υπερδυνάμεις που προσπαθούσαν να το φέρουν με το μέρους τους και να το εντάξουν στη σφαίρα επιρροής τους. Όμως δεν κράτησε για πολύ η δημοκρατία, μόνο πέντε χρόνια! Μέχρι το 1978!
Το 1978 έγινε πραξικόπημα κι ανέλαβε βίαια την εξουσία το #κομμουνιστικό κόμμα του Αφγανιστάν το οποίο είχε και τη στήριξη της Σοβιετικής Ένωσης. Εδώ η πολιτική συμπεριλάμβανε μεταρρυθίσεις πάλι με σκοπό τον εκσυγχρονισμό, αλλά με τρόπο τόσο ριζοσπαστικό που κάπως παραέκατσε “βαρύς” στους ανθρώπους που δεν ήθελαν να απομακρυνθούν από τις παραδοσιακές αξίες, τη θρησκεία και τα συστήματα που είχανε μάθει - πόσω μάλλον αν υπάρχει τέτοιο μένος απέναντι στη δύση!
Ως “αντίδραση” στην πολιτική του κομμουνιστικού κόμματος, δημιουργήθηκαν οι #Μουτζαχεντίν, κάποιες ένοπλες ομάδες μαχητών που είχαν τη στήριξη τόσο του Πακιστάν (μην ξεχνάμε ότι οι Παστούν είναι χωρισμένοι σε Αφγανιστάν αλλά και Πακιστάν) αλλά και των ΗΠΑ, της Σαουδικής Αραβίας, της Κίνας και του Ιράν!!!
Δηλαδή μιλάμε για έναν πόλεμο που ήταν ΚΑΙ ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΣ ΔΙ’ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ (proxy war που λέμε) ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΨΥΧΡΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΗΠΑ ΚΑΙ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ - κράτησε μέχρι το 1990 περίπου!!! ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1990!!! 
Μετά από τόσο πόλεμο, γεννήθηκαν ακόμη πιο ακραίες ομάδες - ανέβηκε στην εξουσία το Ισλαμιστικό Κράτος του Αφγανιστάν που λίγα χρόνια μετά αντικαταστάθηκε από το ακόμη πιο εξτρεμιστικό Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν δηλαδή τους λεγόμενους #Ταλιμπάν!!!Μιλάμε για πολύ πιο σκληρές πολιτικές εδώ. Του τύπου “Ό,ΤΙ ΛΕΕΙ Ο ΔΥΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ, ΕΜΕΙΣ ΘΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΟ ΑΝΤΙΘΕΤΟ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ; ΚΑΜΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ!! ” και ούτω καθεξής.
Οι Ταλιμπάν είχαν τον έλεγχο της χώρας από το 1996 μέχρι το 2001. Θυμάστε τι έγινε το 2001;;; Η επίθεση στους δίδυμους πύργους στη Νέα Υόρκη.
Λέγεται ότι ο Οσάμα Μπιν Λάντεν της Αλ-Κάιντα (της οργάνωσης που ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση) βρισκόταν τότε στο Αφγανιστάν και τον έκρυβαν οι Ταλιμπάν αρνούμενοι να τον παραδώσουν στις ΗΠΑ, οπότε οι ΗΠΑ έστειλαν εκεί στρατεύματα με σκοπό να εξαφανίσουν τους Ταλιμπάν.
Κατάφεραν να τους ρίξουν από την κυβέρνηση και να τους περιορίσουν, ορίζοντας έναν άλλο τύπο για πρωθυπουργό, αλλά ΔΕΝ κατάφεραν ποτέ να τους αφανίσουν.
Πέρασαν 20 ΧΡΟΝΙΑ, όλο αυτό κόστισε 1 ΤΡΙΣ δολάρια και πολλές ζωές αμερικανών στρατιωτών στις ΗΠΑ, μέχρι που αυτές τις μέρες αποφασίστηκε να αποσυρθούν τα στρατεύματα.
Δηλαδή, οι Ταλιμπάν νίκησαν.
Ή τουλάχιστον για τώρα. Και μάλιστα, 20 χρόνια μετά λέγεται πώς είναι περισσότεροι απ’ότι ήταν το 2001.
Επίσης λέγονται και διάφορα για εκμετάλλευση των μεγάλων ποσοτήτων οπίου της περιοχής από διάφορους εμπλεκόμενους σε όλους αυτούς τους πολέμους όλες αυτές τις δεκαετίες, οπότε δεν ξέρω τι ρόλο μπορεί να έχει παίξει κι αυτό.
Γενικά είναι μια φρικαλέα κατάσταση και επειδή ήρθε μετά από πυρκαγιές σε Ελλάδα και άλλες τόσες χώρες ταυτόχρονα με καπάκι καταστροφικό σεισμό στην Αϊτή, έχω πέσει λίγο σε ένα περίεργο σκοτάδι τελευταίες εβδομάδες.
χάρτης φτιαγμένος με mapchart.net