Ο Στέφανος ήταν γιος του βασιλιά Μιλουτίν και πατέρας του Τσάρου Ντουσαν . Με εντολή του παραπληροφορημένου πατέρα του, ο Στέφανος τυφλώθηκε και, με διαταγή του φιλόδοξου γιου του (Ντουσαν), στραγγαλίστηκε σε μεγάλη ηλικία.
Όταν τυφλώθηκε, του εμφανίστηκε ο Άγιος Νικόλαος στην εκκλησία στο Oβτσε Πολγιε (Πεδιάδα των προβάτων) και του έδειξε τα μάτια του λέγοντας: «Στέφανε, μη φοβάσαι: δες κρατώ τα μάτια σου μέσα στην παλάμη μου. Στον κατάλληλο καιρό, θα σου τα επιστρέψω.» Ο Στέφανος πέρασε πέντε χρόνια στην Κωνσταντινούπολη ως κρατούμενος στη Μονή του Παντοκράτορος. Εκεί, με τη σοφία και την ασκητικοτητα του, την πραότητα και την ευλαβειά του, την υπομονή και την αγαθοσύνη του, ο Στέφανος δεν ξεπέρασε μόνο όλους τους μοναχούς του μοναστηριού του, αλλά και όλους τους μοναχούς της Κωνσταντινούπολης.
Όταν πέρασαν πέντε χρόνια, του εμφανίστηκε πάλι ο Άγιος Νικόλαος και του είπε: «Ήρθα να εκπληρώσω την υπόσχεσή μου».
Σημείωσε το σημείο του Σταυρού στον τυφλό βασιλιά και ο Στέφανος βρήκε
την όρασή του. Ως ευχαριστία προς τον Θεό, ο Στέφανος έχτισε την
εκκλησία της Ντέτσανι, ένα από τα πιο θαυμαστά έργα βυζαντινής
καλλιτεχνικής ομορφιάς, και ένα από τα πιο γνωστά μνημεία της σερβικής
ευσέβειας.
Ο άγιος βασιλιάς Στέφανος, με τον Άγιο
Σάββα και τον άγιο Πρίγκιπα Λάζαρο, αποτελούν μια λαμπρή τριάδα
αγιότητας, ευγένειας και αυτοθυσίας – ένα δώρο του σερβικού λαού. Ο
Άγιος Στέφανος έζησε τον επίγειο βίο του ως μάρτυρας, και ως μάρτυρας
πέθανε το έτος 1336, λαμβάνοντας τον στέφανο της αθάνατης δόξας από τον
Παντοδύναμο Θεό τον οποίο υπηρέτησε πιστά.
Ο πρόλογος της Αχρίδος του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Βίοι Αγίων, Ύμνοι, Στοχασμοί και Ομιλίες για κάθε ημέρα του χρόνου.
***
Ύμνος εγκωμιαστικός
στον Άγιο Μάρτυρα Στέφανο Ντέτσανι, Βασιλέα της Σερβίας
Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς
Βασανισμένος και διωγμένος, ο Άγιος Βασιλεύς Στέφανος του Ντέτσανι
υπέμεινε τις θλίψεις και τους διωγμούς ως αληθινός Χριστιανός.
Και όταν φαινόταν ότι νικήθηκε από όλους,
τότε ήταν στην πραγματικότητα νικητής, ισχυρός και αλώβητος!
Νίκησε τον πατέρα του με υπομονή
και τον Καντακουζηνό με βαθιά σοφία.
Με τη σιωπή νίκησε την κακόβουλη Σιμωνίδα,
και με την εμπιστοσύνη στον Θεό νίκησε τον βασιλιά Σισμάν.
Ήταν ακόμη πιο δυνατός κι από τον πανίσχυρο γιο του –
γιατί εκείνοι που δεν αμαρτάνουν είναι πάντα πιο ισχυροί.
Η επίγεια δύναμη σβήνει πάντα χωρίς λάμψη,
αλλά η ουράνια δύναμη δεν έχει τέλος.
Ο βασιλιάς Στέφανος του Decani, πράος και αγαπημένος,
Αντλούσε τη δύναμή του από την ουράνια δύναμη:
η ισχύς και η δόξα Του ήταν από τον Χριστό,
και από τον Χριστό ήταν η ζωή, ο θρόνος και η κυριαρχία του.
Ο Στέφανος το κατανοούσε, και αυτό ομολογούσε.
Γι’ αυτό νίκησε στο τέλος όλους τους αντιπάλους του.
Πρέσβευε υπέρ ημών, θαυμαστέ βασιλιά,
να μας χαρίσει ο Θεός τη σωτηρία και το έλεος Του.
Ο πρόλογος της Αχρίδος του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς
***
Ο Θεός είναι με τους δικαίους, και όχι με τους ισχυρούς!
Ωστόσο, ο Κωνσταντίνος -γιος της Σιμωνίδας και ο μικρότερος αδελφός του Στεφάνου από την πλευρά του πατέρα του – ξεσήκωσε έναν ολόκληρο στρατό εναντίον του Στεφάνου. Ο Στέφανος του έγραψε με τον ακόλουθο τρόπο: « Άκουσες τι μου συνέβη (δηλαδή, οτι βρήκα την όρασή μου) από την Πρόνοια του Θεού, ο Οποίος πάντα συνεργεί προς το αγαθό. Ο Θεός έδειξε έλεος και κληρονόμησα το θρόνο των γονέων μου, για να κυβερνήσω τον λαό με φόβο Θεού και με δικαιοσύνη, κατά το παράδειγμα των προγόνων μου. Άφησε τις υποθέσεις σου και έλα, ας συναντήσουμε ο ένας τον άλλο, ανάλαβε τη δεύτερη θέση στο βασίλειο, όπως ο δεύτερος γιος της παραβολής, και μην εξεγείρεσαι με τους ξένους ενάντια στην πατρίδα σου. Η ευρύχωρη γη μας είναι αρκετή τόσο για σένα όσο και για μένα. Δεν είμαι ο Κάιν, ο δολοφόνος του αδελφού του, αλλά φίλος του Ιωσήφ, που αγαπούσε τους αδελφούς του. Με τα λόγια αυτού του τελευταίου, σου μιλώ: «ὑμεῖς ἐβουλεύσασθε κατ᾿ ἐμοῦ εἰς πονηρά, ὁ δὲ Θεὸς ἐβουλεύσατο περὶ ἐμοῦ εἰς ἀγαθά, ὅπως ἂν γενηθῇ ὡς σήμερον καὶ τραφῇ λαὸς πολύς. (Σεις σκεφθήκατε και απεφασίσατε εναντίον μου πονηρά, αλλά ο Θεός το θέλησε για μένα αγαθά, για να τραφούν χάρις εις εμέ πολλοί λαοί) (Γένεση 50:20). »
Αυτά έγραψε ο άγιος βασιλιάς, αλλά ο Κωνσταντίνος δεν έδωσε σημασία και τελικά νικήθηκε στη μάχη με τον Στέφανο. Ηττημένος βγήκε επίσης και ο Βλάντιλαβ, ο γιος του Δραγούτιν, άλλος διεκδικητής του σερβικού θρόνου. Ωστόσο, ο Μιχαήλ Shishman, ο Βούλγαρος βασιλιάς, είχε το χειρότερο τέλος από όλους. Ο Στέφανος του είχε γράψει: «Αναλογίσου το νόημα της χριστιανικής αγάπης, καταπράϋνε την οργή σου, ας υπάρξει αγάπη μεταξύ μας, όπως υπήρχε ανάμεσα στους γονείς μας. Σταμάτα να χύνεις χριστιανικό αίμα. Στρέψε τα όπλα σου ενάντια στους εχθρούς του ονόματος του Χριστού, και όχι στους χριστιανούς. Σκέψου πόσο δύσκολο θα είναι να απολογηθείς για αθώο αίμα. Γνώριζε επίσης ότι αυτός που παίρνει ό, τι ανήκει σε άλλον, χάνει και αυτό που είναι δικό του ».
Ο Μιχαήλ χλεύασε αυτή την επιστολή του αγίου βασιλιά και ύστερα, στη μάχη του Velbuzd το 1330, συνετρίβη ολοσχερώς. «Ο Θεός είναι με τους δικαίους, και όχι με τους ισχυρούς!»
Ο πρόλογος της Αχρίδος του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς