Οι Αινίτες
Οι πόλεμοι και τα διεθνή συμφέροντα, με πρόσχημα τη διπλωματική οδό, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή το 1922 και τη Συνθήκη της Λοζάνης το 1923, διαμέλισαν εκ νέου τα εδάφη της Θράκης που υπέμεινε την Τουρκοκρατία για εξακόσια χρόνια. Έτσι, τμήμα μόνο της Θράκης, η Δυτική Θράκη, δόθηκε οριστικά στην Ελλάδα, ενώ άλλο τμήμα της δόθηκε στην Τουρκία και άλλο στη Βουλγαρία.
Οι Ανατολικοθρακιώτες εγκατέλειψαν τις πατρογονικές εστίες τους στα τέλη του 1922. Όμως, η οριστική χαριστική βολή στον ελληνισμό της Ανατ. Θράκης επήλθε με τη Συνθήκη της Λωζάννης και τη «Σύμβαση περί ανταλλαγής πληθυσμών» μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, την περίοδο 1923 - 1924.
Μεταξύ αυτών και οι Αινίτες που ήρθαν κατατσακισμένοι και πάμπτωχοι πρόσφυγες, με την ψυχή στο στόμα αλλά κουβαλώντας πάνω στο στήθος τους τη βαθιά πίστη τους, τις θαυματουργές εικόνες, την ανώτερη παιδεία τους, τη βαθιά καλλιέργεια, το υψηλό ήθος τους και τόσα άλλα καλά.
Έφεραν την θαυματουργό εικόνα της ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΡΥΦΩΤΙΣΣΑΣ και την εναπόθεσαν στο δεξιό κλίτος του Ιερού Ναού Αγίου Νικόλαου και κάθε χρόνο στις 14 Μαΐου, τελούν αναπαράσταση της έλευσής της στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης.
Ίδρυσαν το Σύλλογο «Ελληνομουσείο Αίνου» δίνοντας την ονομασία αυτή σε ανάμνηση της Σχολής Μέσης Εκπαίδευσης της Αίνου που είχε ιδρυθεί το 1652.
Μερίμνησαν για την κατασκευή του Μνημείου του Χατζη-Αντώνη και Δόμνας Βισβίζη στην πλατεία του Φάρου, όπου γίνονται οι επίσημες ‘’καταθέσεις στεφάνου’’.
Συνεργάστηκαν με τους τοπικούς Φορείς, ώστε στις 12 Απριλίου 1998, στη δυτική χερσαία ζώνη του λιμένα Αλεξανδρούπολης, στη νέα πατρίδα τους, να θεμελιώσουν ξανά τον Άγιο Εύπλου, πανομοιότυπο με αυτόν της Αίνου, για να ξεπροβοδιζει τώρα από εδώ τα πλοία και τους ναυτικούς για να έχουν καλό ταξίδι (ευ πλου).
Τα θυρανοίξια του ναού έγιναν από τον Μητροπολίτη Άνθιμο στις 27 Σεπτεμβρίου 1988 και έκτοτε εορτάζεται μεγαλοπρέπως η ιερά μνήμη του και οι πιστοί μπορούν να προσκυνούν και τεμάχιο του ιερού λειψάνου του που δωρίθηκε στην Μητρόπολη Αλεξανδρουπόλεως από Μονή του Αγίου Όρους.
Πήραν πρωτοβουλίες, κατ’ επανάληψη (2006, 2013, 2015), με άλλους τοπικούς Φορείς, με επιτόπιες επισκέψεις στην Αίνο, να υλοποιήσουν μια διασυνοριακή συνεργασία στους τομείς της ακτοπλοΐας, της οικονομίας και του τουρισμού, χωρίς όμως να τελεσφορήσουν.
Η Αίνος
Η Αίνος μια από τις αρχαιότερες θρακικές πόλεις κτισμένη στις ανατολικές εκβολές του Έβρου ποταμού, γνωστή από τον Όμηρο ως «Πολυόμβρια» και από τον Ηρόδοτο ως «Αιολίδα πόλη», ανακηρύχτηκε έδρα Επισκοπής από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια.
Επί Ιουστινιανού (527-563) ανακηρύχτηκε έδρα Αρχιεπισκοπής και επί Αλεξίου Κομνηνού (1081-1118) έδρα Μητροπόλεως
Στην Αίνο τιμούσαν ιδιαίτερα τον Άγιο Εύπλου ο οποίος έζησε κατά τα χρόνια του Διοκλητιανού (αρχές 4ου αιώνα) και υπέστη φρικτά μαρτύρια προκειμένου να απαρνηθεί το Χριστό. Τελικά αποκεφαλίστηκε και η μνήμη του τιμάται στις 11 Αυγούστου. Για τους Αινίτες, ο Άγιος Εύπλους ήταν αυτός που ξεπροβόδιζε τα πλοία και τους ναυτικούς για να έχουν καλό ταξίδι (ευ πλου). Γι αυτό οι ντόπιοι τον αποκαλούσαν και «Αγιανόπλου».
Πριν από το 1000, στη συνοικία «Κάτω Μαχαλά» κοντά στη λιμνοθάλασσα Λαμπί, είχαν κτίσει μικρή εκκλησία (8Χ6,60μ) σε σχήμα ελεύθερου σταυρού με υψηλό τρούλο ενώ ανατολικά απόληγε σε ημικυκλική αψίδα.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, τα πλοία της, πάνω από 300, υπήρξαν σημαντική ναυτική δύναμη, γιατί και πλούτο συσσώρευαν αλλά και όταν το 1821 κηρύχθηκε ο Αγώνας της Ανεξαρτησίας, αρκετοί καπεταναίοι της αλλά και μεμονωμένα παλληκάρια της, έσπευσαν τότε στην επαναστατημένη Ελλάδα και πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους, με πρωτεργάτες τον Φιλικό Χατζή Αντώνη Βισβίζη και τη σύζυγό του Δόμνα Βισβίζη.
Το 1885 το μικρό παράλιο χωριό Δεδέ-Αγάτς (η σημερινή Αλεξανδρούπολη) καθώς και άλλα 13 χωριά αποσπάστηκαν από την Μητρόπολη Μαρωνείας (υπήρχε από το 1365) και προσαρτήθηκαν στην Μητρόπολη Αίνου.
Έτσι, από το 1885 μέχρι και το 1922 υπήρξε η Μητρόπολη Αίνου και Δεδέ-Αγάτς.
Τελευταίος Μητροπολίτης Αίνου και Δεδέ-Αγάτς (1907-1922) διετέλεσε ο Ιωακείμ Γεωργιάδης (μετέπειτα Χαλκηδόνος).
Η Αλεξανδρούπολη
Η δημιουργία, γύρω στα 1850, ενός λιμενίσκου στον ίδιο χώρο που είναι το σημερινό λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, η επιλογή το 1870 του Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολης), εκ μέρους των «Ανατολικών Σιδηροδρόμων» ως τερματικού σταθμού του Αιγαίου, η λειτουργία φάρου για την κάλυψη της αυξανόμενης ναυτιλιακής κίνησης το 1880, η λειτουργία της σιδηροδρομικής γραμμής Δεδέαγατς – Αδριανούπολης το 1872 και Δεδέαγατς – Θεσσαλονίκης το 1897, προϊδέαζαν το μέλλον για αυτό το μικρό ψαροχώρι.
Πράγματι, αυτό το μικρό ψαροχώρι, σύντομα εξελίχτηκε σε κεφαλοχώρι, μετά σε πόλη – πρωτεύουσα, στις μέρες μας πόλη - λιμάνι - κόμβος με διεθνή αναγνώριση, κατάληξη του Διευρωπαϊκού «άξονα ΙΧ» για τις Βρυξέλες, «αγαπημένη» της Μόσχας στο σχεδιασμό του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς Αλεξανδρούπολης και της Ουάσινγκτον τώρα με τον σχεδιασμό του Ανεξάρτητου Σταθμού Φυσικού Αερίου.
Πρωτίστως, η σιδηροδρομική σύνδεση έφερε και την ανάπτυξη του λιμανιού της, παίρνοντας το προβάδισμα από τη γειτονική Αίνο της οποίας άρχισε η παρακμή.
Το Νοέμβριο του 1922, με Συνοδική απόφαση, ανακηρύσσεται η αυτοτελής μητρόπολη Αλεξανδρουπόλεως, και έκτοτε ο εκάστοτε Μητροπολίτης φέρει τον τίτλο «Αλεξανδρουπόλεως, Τραϊανουπόλεως και Σαμοθράκης» και στη φήμη του προστίθεται το «υπέρτιμος και έξαρχος Ροδόπης».
Στη Συνοδική αυτή πράξη αναφέρονται και τα εξής : «το εν τη Δυτική Θράκη τμήμα της επαρχίας Αίνου λόγω των πολιτικών συνθηκών, υφ ας τούτο νυν διατελεί εν σχέσει προς το εν τη Ανατολική Θράκη τμήμα της αυτής επαρχίας, το διατελούν υπό άλλας πολιτικάς συνθήκας και λόγω της συγκεντρώσεως και εγκαταστάσεως εκεί χιλιάδων ομογενών προσφύγων, έχει ανάγκην αμέσου και συνεχούς ποιμαντορικής προνοίας και επιβλέψεως, ενέκρινεν όπως αποσπώμενον εκ του εν τη Ανατολική Θράκη τμήματος της επαρχίας Αίνου και μετά κατάλληλον των ομόρων επαρχιών Μαρωνείας και Ξάνθης διαρρύθμισιν αποτελέση νέαν Μητρόπολιν υπό το όνομα Μητρόπολις Αλεξανδρουπόλεως».
Πρώτος Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως εξελέγη την ίδια ημέρα με την ανακήρυξή της ο μέχρι τότε Αγκύρας Γερβάσιος Σαρασίτης (1922-1934). Ακολούθησαν οι Ιωακείμ Καβύρης (1934-1966), Κωνστάντιος Χρόνης (1967-1974), Άνθιμος Ρούσσας (1974-2004) και Άνθιμος Κουκουρίδης (2004 - σήμερα).
***
Σήμερα, εμείς που κατοικούμε στη Δυτική Θράκη, στην πραγματικότητα κατοικούμε σε ένα μικρό κομμάτι από την Μεγάλη Ελληνική Θρακική Γη των προγόνων μας.
Ο Άγιος Εύπλους στην Αίνο και στην Αλεξανδρούπολη, ας είναι ο «ομφάλιος λώρος» που θα ενώνει την Ανατολική με τη Δυτική Θράκη και το παρελθόν με το μέλλον του «Θρακικού Ελληνισμού», ενάντια στον εθνομηδενισμό και την προδοσία της πατρώας πίστης.
Αλεξανδρούπολη Μάιος 2022
Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)