«Το προσφυγάκι».
Ιούλιος - Αύγουστος 1922. Ανασκαφή στην αρχαία Νύσα Μικράς Ασίας, κοντά στο Αϊδίνι. Το Τμ. Αρχαιοτήτων της Ελληνικής Διοίκησης Σμύρνης, με την ομάδα του Χιώτη αρχαιολόγου Κ. Κουρουνιώτη, φέρνει στο φως το Βουλευτήριο, δημόσιο κτήριο συνέλευσης των γερόντων της πόλης και ένα μικρό μαρμάρινο βοσκόπουλο με κουτάβι, του 1ου αι. π.Χ. ύψ. 63 cm.
«το αγαλματίδιον παριστά διετή παίδα όστις προ μικρού απέκτησε την δύναμιν να βηματίζει, κρατούντα όχι άνευ κόπου σφικτά επί του στήθους, μικρόν Μελιταίον κύνα. Φορεί ως μόνον ένδυμα το σύνηθες κατά τους Ελληνιστικούς και Ρωμαϊκούς χρόνους, είδος χλαίνης μετά συναφούς καλύμματος της κεφαλής...».
Εν τω μεταξύ, το μέτωπο κατέρρευσε. ΟιΤσέτες εξακολουθούν να κυνηγούν και να σφάζουν τους χριστιανούς, Έλληνες και Αρμένιους. Πανικόβλητα κι αλαφιασμένα πλήθη, γυναικόπαιδα και γέροι, τρέχουν στα κοντινότερα λιμάνια.
Ο ύπατος αρμοστής Σμύρνης αναχωρεί κρυφά, αφήνοντας τους, ανεπιθύμητους για το επίσημο ελληνικό κράτος, Έλληνες της Μ. Ασίας στο έλεος των Τούρκων.
Ο Κουρουνιώτης αναγκάζεται να εγκαταλείψει τη Σμύρνη 1-2 μέρες πριν τα στρατεύματα του Κεμάλ καταλάβουν τη Σμύρνη, δηλ. 24-25 Αυγούστου, παίρνοντας μαζί του και το μικρό μαρμάρινο αγόρι, με το φόβο μήπως δεν του επιτρέψουν, λόγω του βάρους, να το ανεβάσει στο καράβι. Τελικά τα κατάφερε.
Το «βοσκόπουλο με το κουτάβι» αφήνοντας την επί 2000 χρόνια πατρίδα του τη Μικρασία, ταξίδεψε κι αυτό με τ’ άλλα προσφυγάκια για να σωθεί, έφτασε στην Αθήνα, τη νέα του πατρίδα, στεγάστηκε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο κοσμώντας μια από τις κεντρικές του αίθουσες και ονομάστηκε «το προσφυγάκι».
Τον Αύγουστο του 1922, πριν από 100 χρόνια!🥀