ιΤο άγαλμα της Μικρασιάτισσας Μάνας στη Μυτιλήνη, ένα από τα πρώτα αγάλματα Μικρασιατικής Μνήμης στην Ελλάδα, στήθηκε με πρωτοβουλία του Συλλόγου των κατοίκων του προσφυγομαχαλά της Επάνω Σκάλας, στη βάση μιας ιδέας του Αϊβαλιώτη διευθυντή του Δήμου Μυτιλήνης, Νίκου Δαμδούμη.
Από τις 14 Οκτωβρίου του 1984, χυτεμένη με ορείχαλκο, στέκει εκεί στην ακτή όπου αποβιβάστηκε εκείνο το Σεπτέμβριο του 1922. Μόνη, με μοναδική περιουσία πια τα παιδιά της. Ένα βρέφος στη δεξιά της αγκαλιά, ένα λιγόχρονο κορίτσι να ακουμπά στο πόδι της κι ένα αγοράκι με κοντά παντελόνια να κρύβεται στη μακριά της φούστα. «Η μάνα μου....» έλεγε ο μακαρίτης ο Περικλής ο Μαθιέλλης από την Πέργαμο της Μικρασίας που κάθε χρόνο στη γιορτή του Σταυρού και μέχρι που έφυγε, στεφάνωνε με κόκκινα τριαντάφυλλα το άγαλμα. Το άγαλμα της Μάνας της Μικρασίας.
Ένα άγαλμα που πέτυχε στα 37 χρόνια που στέκει στην ακτή, στο βόρειο λιμάνι της Επάνω Σκάλας της Μυτιλήνης, κάτι που λίγα αγάλματα κατάφεραν στη νεότερη ιστορία: να γίνει τοπωνύμιο, σημείο συνάντησης «στη Μικρασιάτισσα Μάνα» αλλά και ταυτόχρονα να ταυτιστούν μαζί του οι χιλιάδες απόγονοι των Μικρασιατών στη Λέσβο, που στις σμιλεμένες μορφές έβλεπαν και βλέπουν και -όσο η μνήμη παραμένει ζωντανή- θα βλέπουν, τη μάνα τους, την αδελφή τους, τον πατέρα τους, όλους όσοι ήρθαν «από καρσί»!
Το άγαλμα της Μικρασιάτισσας Μάνας στη Μυτιλήνη, ένα από τα πρώτα αγάλματα Μικρασιατικής Μνήμης στην Ελλάδα, στήθηκε με πρωτοβουλία του Συλλόγου των κατοίκων του προσφυγομαχαλά της Επάνω Σκάλας, στη βάση μιας ιδέας του Αϊβαλιώτη διευθυντή του Δήμου Μυτιλήνης, Νίκου Δαμδούμη. Το 1982 αγκάλιασε την ιδέα ο Νομάρχης Κώστας Στρατινάκης κι αμέσως μετά, ο διάδοχος στη Λέσβο, Νίκος Σηφουνάκης. Εξασφαλίστηκε το απαραίτητο για το έργο ποσό των 2,5 εκατομμυρίων δραχμών κι αποφασίστηκε το τι θα εικονίζει. «Μην τύχει και φτιάξετε κανένα άγαλμα με βρακοφορούσες με μαντήλες και καλάθια γυναίκες. Οι Μικρασιάτισσες ήταν περήφανες γυναίκες, όμορφες και σύγχρονες. Οι Μικρασιάτισες που ήρθαν στη Λέσβο δεν ήταν γυναίκες με βράκες και μαντήλες.... Αρχόντισσες χωρίς δεύτερο ρούχο ίσως, αλλά αρχόντισσες ήταν», είχε πει στην επιτροπή που είχε δημιουργηθεί και σχεδίαζε την πρόταση στην επιλεχθείσα γλύπτρια Αικατερίνη Χαλεπά-Κατσάτου ο Χρήστος Πατανός, που χε έρθει μωρό παιδί με τη μάνα του από το Αϊβαλί.
Δεκαοκτώ μήνες μετά την υπογραφή του συμβολαίου με τη γλύπτρια το άγαλμα ήρθε και στήθηκε στην Επάνω Σκάλα. Τα τρία παιδιά τρομαγμένα φωλιάζουν την αρχόντισσα κοιτώντας και τα τρία μπροστά. Κι αυτή με τα δεμένα πίσω μαλλιά και την μακριά φούστα έναν αιώνα τώρα σε αυτό το ατέλειωτο βήμα προς τη νέα πατρίδα με το κεφάλι να μη ξέρει που να γυρίσει, με το βλέμμα να μη μπορεί να σταθεί κάπου. Ανάμεσα στο πίσω που άφησε και στο μπροστά που βρήκε. Αυτή είναι η Μάνα της Μικρασίας.
Τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος έγιναν στις 14 Οκτωβρίου του 1984 από τον εκπρόσωπο της τότε κυβέρνησης, υφυπουργό Εξωτερικών Γιάννη Καψή.
Στη μπροστινή πλευρά του βάθρου γράφει:
ΣΤΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΣΣΑ ΜΑΝΑ
Η ΛΕΣΒΟΣ ΤΙΜΩΝΤΑΣ
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1984
Και στην πίσω υπενθυμίζεται:
ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΕΓΙΝΕ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ
ΤΟΥ ΕΞΩΡΑΙΣΤΙΚΟΥ – ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ
ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ «Η ΕΠΑΝΩ ΣΚΑΛΑ»
ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΓΛΥΠΤΡΙΑΣ
ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΧΑΛΕΠΑ – ΚΑΤΣΑΤΟΥ
Στον τύπο της εποχής διαβάζουμε για τις χιλιάδες του κόσμου που κατέκλυσε τον παραλιακό δρόμο, τα δάκρυα και τις φωνές που πλημύρισαν την ατμόσφαιρα μόλις έγιναν τα αποκαλυπτήρια, την παρέλαση όλου αυτού του κόσμου μπροστά από το άγαλμα επί ώρες πνίγοντας το στα λουλούδια. «Κι έτσι στο μαχαλά της Επάνω Σκάλας και του Συνοικισμού ξανακούστηκε το μακρόσυρτο λυπητερό τραγούδι της Μάνας από τη Μικρασία» λέει για την προσπάθεια ο τότε γενικός γραμματέας του Συλλόγου Γιάννης Πατανός.
Τριάντα τέσσερα τώρα χρόνια η Μάνα της Μικρασίας, εκεί στο βάθρο της με τα παιδιά της.
Τι περιμένει; Να στεγαστεί επιτέλους σε ένα Μουσείο – Κέντρο μελέτης της μνήμης του προσφυγικού πολιτισμού, εδώ στην Επάνω Σκάλα, στη συνοικία το όνειρο. Να βρει για το ότι κουβάλησε ένα σπίτι με αφορμή τα 100 χρόνια από την καταστροφή... Όνειρο, αίτημα κι ευχή για να σωθεί η μνήμη.(Πηγη:Σκαι.gr/φωτ.Θ.Βαλσαμιδης)