Ο ΔΟΛΟΦΟΝΟΣ ΠΑΝΤΑ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ
στον τόπο του εγκλήματος.
Την Κυριακή 14 Αυγούστου 1922 η προκεχωρημένη ελληνική γραμμή αμύνης στη Μικρά Ασία (στην εξέχουσα του ποταμού Ακάρ, κοντά στο Αφιόν Καραχισάρ) διεσπάτο, συνεπεία της γενικής τουρκικής επίθεσης που είχε εκδηλωθεί σαν σήμερα, 13 Αυγούστου.
Η πορεία προς την πλήρη κατάρρευση (με ευθύνη μιας ολέθριας πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας) και την εγκατάλειψη του μικρασιατικού ελληνισμού άρχιζε. Την ίδια εκείνη ημέρα, η "Καθημερινή" του Γ. Βλάχου και του Ν. Κρανιωτάκη (του κάθαρματος που λίγα χρόνια αργότερα ζητούσε οι πρόσφυγες να κυκλοφορούν με κίτρινο περιβραχιόνιο για να αναγνωρίζονται) δημοσίευε το γνωστό κατάπτυστο άρθρο "Οίκαδε" προπαγανδίζοντας και προετοιμάζοντας, όπως νόμιζε, το έδαφος για αυτή την εγκατάλειψη. Τρεις μέρες αργότερα (την ημέρα της κρίσιμης μάχης στο σφαγείο του Αλή Βεράν) επιμένοντας στην προπαγάνδα για την εγκατάλειψη, δημοσίευε και δεύτερο άρθρο ("Οι Πομερανοί") με ανάλογο, ακόμη πιο επιτακτικό περιεχόμενο. Σήμερα, η "Καθημερινή", τιμώντας το παρελθόν της, δημοσίευσε κείμενο- φιλότιμη απόπειρα προς αποκατάσταση των δύο προδοτικών άρθρων, με βασικό επιχείρημα ότι δεν επηρέασαν τις αποφασιστικές μάχες. Αυτό που δεν θίγει φυσικά το κείμενο, είναι το πνεύμα του Οίκαδε που διέσπερνε συστηματικά στο μέτωπο επί χρόνια ο αντιβενιζελικός μικροελλαδισμός, με αποκορύφωμα απλώς αυτά τα άρθρα. Άρθρα που όταν διαβάζονταν στις 18, τις 19, τις 20 Αυγούστου, ενίσχυαν περαιτέρω το κύμα φυγής, λιποταξίας και αίσθησης ματαιότητας των μονάδων των μετόπισθεν για οποιαδήποτε προβολή άμυνας, ούτε καν στην περιοχή Σμύρνης.
Πέραν αυτού, τα άρθρα αποκαλύπτουν την βαθύτερη αδιαφορία των αντιβενιζελικών για τους ελληνικούς πληθυσμούς της Μικράς Ασίας. Μολονότι τη συνέχισαν και την κλιμάκωσαν, φτάνοντας ως την Άγκυρα, η εκστρατεία παρέμενε γι’ αυτούς «η περιπέτεια, η επιβληθείσα εις τον λαόν από τον άνθρωπον, ο οποίος, ατυχώς διά την Ελλάδα, ζη ακόμη», όπως γράφει το δεύτερο άρθρο, πριν διακηρύξει (από τις 17 Αυγούστου, δέκα ημέρες πριν παραδοθεί η Σμύρνη) "ούτε έναν εύζωνον διά νέας περιπετείας". Ο μικρασιατικός ελληνισμός δεν περιλαμβάνονταν στην «Ελλάδα» για την οποία έγραφε ο Βλάχος ζητώντας να διαχειμάσει Οίκαδε. Και η απόδειξη είναι άλλα, άθλια άρθρα κατά των προσφύγων την εποχή του μεσοπολέμου. Είναι πραγματικά αξιοσημείωτο πώς ο μικροελλαδισμός συνενώνει τη φιλελεύθερη δεξιά και την πατριδοκάπηλη ακροδεξιά όταν τίθενται ιστορικά ζητήματα της εποχής που χάθηκε για πάντα η ελπίδα μιας ισχυρής, σύγχρονης, μεγάλης Ελλάδας. Αν η ιδεολογική κυριαρχία της αριστεράς είναι σαφής για τα γεγονότα της δεκαετίας του 1940, για τα γεγονότα του 1922 ο αντιβενιζελικός μικροελλαδισμός επιχειρεί τα τελευταία χρόνια (με κομβικό εργαλείο την "αθώωση" των Έξι πρωταίτιων της Καταστροφής) να επιβάλει την ερμηνεία του για να ξεχαστεί ένα ιστορικό έγκλημα. Και δυστυχώς δεν υπάρχει πια ούτε στην Πολιτική, ούτε στον Τύπο, ο φορέας- κληρονόμος των Παραδόσεων του 1909, του 1916 και του 1922 για να δώσει την αρμόζουσα απάντηση στις δυνάμεις που οδήγησαν στην Τραγωδία. Είμαστε, πιθανότατα, καταδικασμένοι να ζήσουμε, πριν τον ιστορικό θάνατο, με τον μικροελλαδισμό - είτε "δεξιών" είτε "αριστερών" αρχών.
Κώστας Χατζηαντωνίου