Την 28η Δεκεμβρίου 1973, μεγάλο τμήμα του δυτικού κόσμου, μέσα από το βιβλίο του Αλεξάντρ Σολζενίτσιν με τίτλο «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ» θα συνειδητοποιήσει πολλές από τις λεπτομέρειες της σοβιετικής αθλιότητας. Ο Σολζενίτσιν θα μισηθεί παράφορα από τους κομμουνιστές, κάθε εποχής, για δυο βασικούς λόγους: α) γιατί ξεμπρόστιασε, με την αφηγηματική του αλήθεια, τον κομμουνιστικό ολοκληρωτισμό και β) γιατί έδειξε στον κόσμο ότι ο Στάλιν με τον Λένιν υπήρξαν δυο όψεις του ίδιου ακριβώς νομίσματος.
Το γενικότερο ιστορικό δίδαγμα υπήρξε σαφές. Ο 20ος αιώνας, του αίματος, γέννησε δυο ολοκληρωτισμούς: τον Μαύρο (ιταλογερμανικό) και τον Κόκκινο (ρωσικό)· ο δεύτερος μάλιστα σήμερα προσπαθεί να αναβιώσει με πρωταγωνιστή τον Πούτιν. Ο Σολζενίτσιν μισήθηκε γιατί αγαπούσε την πατρίδα του, αλλά όχι το κόμμα που δολοφονούσε και τρομοκρατούσε με γραφειοκρατική ευχέρεια.
Είναι άκρως ντροπιαστικό - και υβριστικό για τις μνήμες των θυμάτων του ολοκληρωτισμού - το γεγονός ότι υπάρχουν ακόμη κομμουνιστικά κόμματα που ζητούν την ψήφο, ώστε να καταλύσουν και σύγχρονα πολιτικά συστήματα, επαναλαμβάνοντας τις ιστορικές αθλιότητες αυτού του πράγματος που ο Ν. Καζαντζάκης ονόμασε, πολύ εύστοχα, πνευματική ψώρα: τον κομμουνισμό. Μια ψώρα που δυστυχώς στη χώρα μας συνεχίζει ακόμη να σιτίζει σωρεία ακαδημαϊκών, εκδοτικών οίκων, συνδικαλιστών, καλλιτεχνών, διανοούμενων και διαφόρων λαοπατέρων/απατεώνων…και φυσικά να αποπροσανατολίζει νέους ανθρώπους.