Πρέσπες και στην Εκκλησία εν όψει
Το γεωπολιτικό πόκερ των μεγάλων δυνάμεων, η «μακεδονική γλώσσα», το «μακεδονικό έθνος» και ο αλυτρωτισμός του μέλλοντος
Μανώλης Κοττάκης
Πέντε χρόνια μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών, η Εκκλησία του κρατιδίου των 2.000.000 κατοίκων βρίσκεται σε μια πρωτοφανή δίνη. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως την έχει αναγνωρίσει ως Αρχιεπισκοπή Αχρίδας. Η Σερβική Εκκλησία, υποκινούμενη από τη Μόσχα, της προσφέρει αυτοκεφαλία για να αποσπαστεί από την επιρροή του Οικουμενικού Πατριαρχείου και την αναγνωρίζει ως Αρχιεπισκοπή Αχρίδας – Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία. Η Βουλγαρική Εκκλησία την αναγνωρίζει ως Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία, σκέτο. Ο Αρχιεπίσκοπος Στέφανος, όταν απευθύνεται στο ποίμνιό του, αυτοπροσδιορίζεται ως επικεφαλής της Αρχιεπισκοπής Αχρίδας – Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Στην πραγματικότητα, γύρω από την Εκκλησία των Σκοπίων παίζεται ένα συγκλονιστικό γεωπολιτικό παιχνίδι, στο οποίο μετέχουν ως αντιμαχόμενες δυνάμεις τα δύο Πατριαρχεία (Οικουμενικό) Κωνσταντινούπολης και Μόσχας, τρεις Εκκλησίες (Ελλαδική, Σερβική και Βουλγαρική) και πέντε κυβερνήσεις κρατών (ΗΠΑ, Ρωσία, Σερβία, Βουλγαρία και Ελλάδα).
Το εκκλησιαστικό ζήτημα των Βαλκανίων είναι τμήμα του ουκρανικού ζητήματος, καθώς, αναλόγως της γεωπολιτικής επιρροής στην οποία ανήκει κάθε εκκλησία (Ουάσινγκτον ή Μόσχα), αναγνωρίζει ή όχι τη σχισματική Ουκρανική Εκκλησία και αναφέρει στα δίπτυχά της τον Κιέβου Επιφάνιο.
Το γεγονός ότι κύκλοι του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως διερευνούν την πιθανότητα τέλεσης αρχιερατικού συλλείτουργου με τη συμμετοχή του Αρχιεπισκόπου Στεφάνου των Σκοπίων και μητροπολίτη της Μακεδονίας -κατά προτίμηση, της Φλώρινας- ήδη προκαλεί αναστάτωση στον τοπικό πληθυσμό. Ενα τέτοιο συλλείτουργο θα είχε στόχο να φέρει πιο κοντά στις Μητροπόλεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου (Νέες Χώρες) την Αρχιεπισκοπή των Σκοπίων, αποσπώντας την από την επιρροή της Σερβικής και, κατ’ επέκταση, της Ρωσικής Εκκλησίας, ωστόσο θα προκαλούσε μείζονα ζητήματα.
Αν ο Αρχιεπίσκοπος Σκοπίων συλλειτουργούσε στη Φλώρινα, περιοριζόμενος στον τίτλο με τον οποίο τον αναγνώρισε το Οικουμενικό Πατριαρχείο (Αχρίδας), θα είχε καλώς. Εάν όμως τελέσει το συλλείτουργο στη «μακεδονική γλώσσα» ή και στη βουλγαρική γλώσσα ενώπιον του οικείου μητροπολίτη, αλλά και των τοπικών αυτονομιστών, γεννάται τεράστιο πολιτικό θέμα. Οχι αμιγώς εκκλησιαστικό – πολιτικό! Για δύο λόγους.
Ο πρώτος είναι εύκολα αντιληπτός: «Μακεδονική γλώσσα» μέσα σε ορθόδοξο ναό της Ελλαδικής Εκκλησίας, σε μια εποχή που είναι νωπή η απόφαση του Πρωτοδικείου Φλώρινας για τη διδασκαλία της «μακεδονικής γλώσσας» σε όλη την περιοχή της Μακεδονίας; Λάδι στη φωτιά! Αλλά και στη βουλγαρική γλώσσα να τελέσει το συλλείτουργο ο Αρχιεπίσκοπος Στέφανος, τα προβλήματα δεν θα είναι λιγότερα. Ο πληθυσμός της Μακεδονίας μας έχει οδυνηρές μνήμες από την αγαστή συνεργασία της Βουλγαρικής Εξαρχίας με τους Τούρκους στη Μακεδονία μας, στις αρχές του 20ού αιώνα.
Ο δεύτερος λόγος είναι ακόμη πιο σημαντικός: Σε αντίθεση με την πατρίδα μας, όπου η επιρροή της Εκκλησίας εξασθενεί ταχέως και οι Ελληνες ταυτίζουν το γένος με το θρήσκευμα μόνο σε ποσοστό 55%, σύμφωνα με τελευταία δημοσκόπηση, στα Βαλκάνια η Εκκλησία είναι ταυτισμένη με το έθνος περισσότερο και από το ίδιο το κράτος. Εκκλησία που ονομάζεται «Μακεδονική Ορθόδοξη» ταυτίζεται με το λεγόμενο «μακεδονικό έθνος». Το ποιες θα μπορούσαν να είναι στο μέλλον οι επιπτώσεις της ύπαρξης μιας αναγνωρισμένης από την Ελλαδική Εκκλησία και το Οικουμενικό Πατριαρχείο «Μακεδονικής Εκκλησίας», με «μακεδονική γλώσσα», σε μια επικράτεια σαν τη δική μας, στην οποία ζουν κάποιες χιλιάδες που αυτοαποκαλούνται «Μακεδόνες», σας αφήνουμε να τις φανταστείτε.
Δεν θα επεκταθούμε αυτή τη στιγμή. Οι συνέπειες, τόσο εθνικά όσο και εκκλησιαστικά, θα μπορούσαν να είναι ολέθριες. Δυστυχώς, η πατρίδα μας πληρώνει κάθε μέρα το εθνικό έγκλημα του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο δεν θέλησε να επαναδιαπραγματευτεί ούτε κατ’ ελάχιστον η Ν.Δ. Η οποία σήμερα αναζητεί τον λόγο για τον οποίο δύο κόμματα στα δεξιά της έλαβαν 15% αθροιστικά σε πολλούς νομούς της Μακεδονίας και εξακολουθεί να μην καταλαβαίνει το γιατί. Εμείς θα παρακολουθούμε τις εξελίξεις και αναλόγως θα τοποθετηθούμε. Το ζήτημα είναι λεπτό. Οι εκκλησιαστικές «Πρέσπες» πρέπει να αποτραπούν. Κάποιοι ας αφήσουν στην ησυχία του τον πράο ιεράρχη Φλωρίνης Θεόκλητο.