Η φετινή επέτειος της Γενοκτονίας θα ήταν, υπό άλλες συνθήκες, μια ακόμα υπόμνηση των φρικαλεοτήτων των αρχών του 20ου αιώνα, η οποία θα ξεχνιόταν στο μπαούλο με τις υποχρεώσεις μέχρι την επόμενη φορά. Φέτος όμως συμπίπτει με γεγονότα που επιβεβαιώνουν και συνεχίζουν τη γενοκτόνο πολιτική, τα οποία ο κόσμος παρακολουθεί αδιάφορος.
Το Αζερμπαϊτζάν, εδώ και κάποιους μήνες, έχει αποκλείσει τον μοναδικό δίαυλο επικοινωνίας του Αρτσάχ με την Αρμενία, τον δίαυλο του Μπερτζόρ (Λατσίν στα αζερικά). Η περιοχή δεν έχει επικοινωνία με τον υπόλοιπο κόσμο, αφού περιβάλλεται από το Αζερμπαϊτζάν εκτός από τον συγκεκριμένο διάδρομο που της επιτρέπει την πρόσβαση στην Αρμενία. Ο αποκλεισμός του Αρτσάχ αποσκοπεί στην εξαφάνιση των Αρμενίων από μιαν ακόμα ιστορική κοιτίδα τους. Επιτρέπεται να βγει κάποιος, αλλά δεν μπορεί να επιστρέψει. Συγχρόνως, ο Αλίεφ δηλώνει, κλιμακώνοντας την ένταση, ότι οι κάτοικοι του Αρτσάχ θα πρέπει να αποδεχτούν την αζερική κυριαρχία ή να φύγουν.
Η Γενοκτονία του 1915 εδώ πλησιάζει στην ολοκλήρωσή της. Οι Αρμένιοι, απομονωμένοι γεωπολιτικά στον Καύκασο, περιτριγυρισμένοι από εχθρούς, νιώθουν την άσκηση βίας που τους ασκεί το Αζερμπαϊτζάν. Στόχος του τελευταίου, συνεπικουρούμενου από την Τουρκία, είναι να εξαφανίσει το αρμενικό κράτος, και το Αρτσάχ είναι η πρώτη φάση του δράματος.
Ο υπόλοιπος κόσμος πράττει ό,τι και το 1915: Παρακολουθεί αδιάφορος, ψελλίζοντας ενίοτε κάποια λόγια συμπάθειας στον αρμενικό λαό. Αλλά μέχρι εκεί. Κι όμως, θα περίμενε κανείς άλλη αντιμετώπιση από κράτη που έχουν υπογράψει τη διεθνή συνθήκη για τη Γενοκτονία.
Η Ρωσία έχει συνάψει σύμβαση στρατιωτικής υποστήριξης με την Αρμενία· δεν επενέβη στον πόλεμο του 2020 στο Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ), επειδή δεν αποτελεί αρμενική επικράτεια. Όμως δεν έχει αντιδράσει ούτε σε επιθέσεις των Αζέρων στο αρμενικό έδαφος. Ο Ρώσος διανοούμενος Αλεξάντερ Ντούγκιν, ο θεωρητικός της ευρασιατικής πολιτικής της Ρωσίας, θεωρεί το Αζερμπαϊτζάν πολύτιμο για την πολιτική αυτή και έτσι δικαιολογεί τη βαθμιαία εγκατάλειψη της Αρμενίας από τη Ρωσία. Σχέδιο του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Λαβρόφ ήταν και η κατάληξη του πολέμου του 2020, με τον οποίο η Αρμενία παρέδωσε 5 επαρχίες που είχε καταλάβει το 1992 στο Αζερμπαϊτζάν και οι οποίες θα αποτελούσαν διαπραγματευτικό χαρτί στις συζητήσεις για το μέλλον του Αρτσάχ.
Η Δύση βρίσκεται αρκετά μακριά, έτσι ώστε να καθίσταται δύσκολη η βοήθεια στην Αρμενία, αν το ήθελε. Όμως, η στάση της εδώ καθορίζεται από την ανάγκη που έχει για το φυσικό αέριο του Αζερμπαϊτζάν και την οδηγεί σε μιαν αιδήμονα ουδετερότητα που καταλήγει σε απραξία απέναντι στη γενοκτονία που συντελείται, αργά και μεθοδικά. Αδυνατεί να αντιληφθεί ότι η επιθετικότητα του Αζερμπαϊτζάν απέναντι στην Αρμενία, πέρα από τη γενοκτόνο πρόθεσή της, συνιστά και επιβολή του ευρασιατικού δεσποτισμού στη γεωπολιτική συγκυρία που διανύομε. Ήδη, το Αζερμπαιτζάν, με τον δικτάτορα Αλίεφ, συμμετέχει στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης, μαζί με άλλες απολυταρχίες της περιοχής.
Γενοκτονία έχομε με πολλούς τρόπους. Ένας από αυτούς, με βάση τη διεθνή σύμβαση για τη Γενοκτονία, είναι «η εκ προθέσεως υποβολή της ομάδος εις συνθήκας διαβιώσεως δυναμένας να επιφέρωσιν την πλήρη ή την μερικήν σωματικήν καταστροφήν αυτής». Αυτό συντελείται τώρα στο Αρτσάχ. Ο αποκλεισμός των 120.000 Αρμενίων που ζουν εκεί αποσκοπεί στο να καταστήσει τη διαβίωσή τους αφόρητη και να τους οδηγήσει στην εγκατάλειψη των εστιών τους. Αυτό που ξεκίνησαν οι Τούρκοι το 1915 συνεχίζουν σήμερα οι ομόφυλοί τους Αζέροι.
Ο αρμενικός λαός, θύμα της γεωγραφικής του θέσης, περικυκλωμένος από εχθρικούς πληθυσμούς που έχουν καταλάβει τα περισσότερα εδάφη του, είναι αντιμέτωπος με την εξαφάνισή του. Κι εμείς σιωπούμε, αν και σαν θέμα αρχής θα έπρεπε να έχουμε σταθεί δίπλα στο Αρτσάχ· αλλά και σαν θέμα γεωπολιτικής, θα έπρεπε να σκεφτούμε ότι αυτά που συνέβησαν τότε στους Αρμένιους ήταν το προανάκρουσμα για τη Γενοκτονία και του Μικρασιατικού/Ποντιακού Ελληνισμού. Κι ότι αυτά που σήμερα γίνονται στο Αρτσάχ, είναι μια προειδοποίηση ότι εμείς είμαστε οι επόμενοι, απειλούμενοι από τον ίδιο εχθρό που λειτουργεί μέσα από άλλο κράτος και που επανακάμπτει στη περιοχή απαιτώντας την υποταγή μας.
του Μανόλη Εγγλέζου Δεληγιαννάκη