Ερντογάν, ο αναξιόπιστος
Ξαφνικά και αναπάντεχα, η υστερική στρίγγλα έγινε ένα άκακο αρνάκι. Ο εντελώς αναξιόπιστος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που πάσχει από μεγαλομανία νομίζοντας πως ολόκληρος ο κόσμος γυρίζει γύρω από αυτόν, έκανε με χαρακτηριστική άνεση μια ακόμα θεαματική κυβίστηση, μια πλήρη μεταστροφή σε σχέση με όσα υποστήριζε μέχρι τώρα.
Μόλις τον Μάιο του 2022, εξερχόμενος από το τουρκικό υπουργικό συμβούλιο, ανακοίνωσε με ύφος χιλίων σουλτάνων πως δεν αναγνωρίζει πλέον τον (τότε και σήμερα) Έλληνα πρωθυπουργό και πως δεν θα του ξαναμιλήσει. «Για εμένα δεν υπάρχει Μητσοτάκης. Δεν θα ξανασυναντηθώ ποτέ μαζί του».
Η βαρύγδουπη δήλωση άντεξε μέχρι τις 12 Ιουλίου 2023 όταν ένας μεταμορφωμένος Ερντογάν υποδεχόταν μέσα στην τρελή χαρά τον Έλληνα πρωθυπουργό στο Βίλνιους της Λιθουανίας στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ, με ένα αστεϊσμό: «Έχουμε μια νέα κυβέρνηση, πρωθυπουργέ, άρα έχουμε εδώ μια νέα ομάδα». Τόσο απλά!
Ο ίδιος άνθρωπος, πριν μόλις λίγους μήνες (Οκτώβριος 2022) στο πλαίσιο της συνεδρίασης της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στην Πράγα Τσεχίας, προσπάθησε να αξιοποιήσει την παρουσία των ηγετών 27 κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και 17 ακόμα ευρωπαϊκών χωρών, παίρνοντας με τέχνασμα τον λόγο στο γεύμα των ηγετών, για να κατηγορήσει την Ελλάδα πως (δήθεν) ευθύνεται για την ένταση στις Ελληνοτουρικές σχέσεις. Η ακαριαία παρέμβαση – απάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού κατέστρεψε εντελώς την εντύπωση που επιθυμούσε να δημιουργήσει ο Ερντογάν, με την προϋπόθεση βέβαια πως αυτή θα γινόταν χωρίς … αντίλογο!
Από το συνεχές όργιο επιθετικής ρητορικής και συνεχών παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου, τις απειλές και τις χυδαίες ύβρεις από τους ποικιλώνυμους μηχανισμούς του τουρκικού καθεστώτος, ξαφνικά βλέπουμε σήμερα μια στροφή 180 μοιρών, φίμωση όλων σχεδόν των τουρκικών μηχανισμών παραπληροφόρησης, απουσία παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου ή άλλων προκλήσεων και διακηρύξεις περί «ειρηνικής επίλυσης των υφιστάμενων διαφορών» τις οποίες όμως κάθε πλευρά «υπολογίζει» διαφορετικά.
Βλέπουμε ακόμα την διαβόητη δημοσιογράφο Χαντέ Φιράτ (όργανο της ΜΙΤ που «ανακάλυψε» την νύχτα του δήθεν πραξικοπήματος τον Ερντογάν για να του πάρει συνέντευξη και καλούσε με επιμονή, μέσα από το CNN Turk, τους Τούρκους πολίτες να μην επισκέπτονται κανένα Ελληνικό νησί για να μην ενισχύουν τον ελληνικό τουρισμό) κυριολεκτικά να κυνηγάει στο Βίλνιους τον Έλληνα πρωθυπουργό για μια κοινή φωτογραφία (Selfie ) σαν συμβολισμό «ανακωχής και ειρήνης». Βλέπουμε διάσημους Τούρκους τηλεοπτικούς αστέρες να κάνουν διακοπές σε ελληνικά νησιά και να μοιράζονται τέλειες φωτογραφίες από τις διακοπές τους σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Όπως είναι φυσικό οι απότομες αυτές «μεταμορφώσεις» προκαλούν εύλογες επιφυλάξεις αλλά και απορίες για την ευκολία με την οποία μεταφερόμαστε από ένα πολύ ψυχρό κλίμα σε ένα αβέβαια «θερμό».
Από πέρσι ακόμα, ο Ρ. Τ. Ερντογάν διαβεβαίωνε τους πάντες πως η Τουρκία δεν πρόκειται να εγκρίνει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, με την επίκληση πολλών και διαφορετικών δικαιολογιών (Κούρδοι, αντιφρονούντες, διαδηλώσεις ΡΚΚ, κάψιμο κορανίου κ.π.α.). Όχι μία, ούτε δύο, αλλά δεκάδες φορές. Ξαφνικά, τον Ιούλιο του 2023 άλλαξε στάση στο Βίλνιους της Λιθουανίας και ενέκρινε την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Σύμφωνα με την βουλευτή Αδάνων του HDP Tülay Hatımoğulları Oruç, η ξαφνική αλλαγή στάσης του Ερντογάν στο θέμα της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, οφείλεται στο γεγονός ότι Ηνωμένες Πολιτείες και Σουηδία διεξάγουν εκτεταμένες έρευνες για καταγγελίες εναντίον του γιού (και επίδοξου διαδόχου) του Ρ.Τ. Ερντογάν, Μπιλάλ Ερντογάνγια μίζες δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων από την σουηδική θυγατρική μιας αμερικανικής εταιρείας, έναντι εξασφάλισης δεσπόζουσας θέσης στην αγορά της Τουρκίας.
Μια άλλη εκδοχή της αιφνίδιας «μεταστροφής» του Ρ. Τ. Ερντογάν, μας δίνει ο βραβευμένος με Πούλιτζερ Αμερικανός δημοσιογράφος Σίμουρ Χερς: Η εκρηκτική κατάσταση της τουρκικής οικονομίας λαμβάνει, με υπόσχεση του προέδρου Μπάιντεν μια ανάσα με την δημιουργία, από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, απόλυτα αναγκαίας πίστωσης 11-13 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την Τουρκία. Τέλος, δεν λείπουν και οι απόψεις που υποστηρίζουν πως για οποιαδήποτε συζήτηση όσον αφορά το αίτημα της Τουρκίας για την προμήθεια νέων και τον εκσυγχρονισμό γερασμένων F-16 απαιτείται πολιτική ηρεμία στο Αιγαίο, στην Ανατολική Μεσόγειο καθώς και έγκριση ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Πάντως μέσα στην Τουρκία διάφοροι καθηγητές, απόστρατοι και αρθρογράφοι (Ταξίαρχος ε.α. Καθηγητής Δρ. Fahri Erenel, Απόστρατος Επιτελικός Συνταγματάρχης İhsan Sefa, Απόστρατος Ταγματάρχης Στρατοχωροφυλακής Δρ. Ali Fuat Gokce, καθηγητής Δρ. Hasan Unal, καθηγητής Δρ. Χασάν Κόνι, καθηγητής Δρ Ντενίζ Τανσί) εκφράζουν (στο περιοδικό Aydınlık) την αντίθεση και τις αντιρρήσεις τους για την άρση του τουρκικού βέτο θεωρώντας πως το «αντάλλαγμα» της τουρκικής ένταξης στην ΕΕ δεν είναι καθόλου ρεαλιστικό και πως η Τουρκία δεν κέρδισε τίποτα από την άρση του βέτο.
Η (ίσως τελευταία) αντιπολιτευόμενη τουρκική εφημερίδα που εξακολουθεί ακόμα να λειτουργεί στην Τουρκία, η Cumhuriyet, σε πρωτοσέλιδο της στις 13/7/2023 γράφει ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός υπογράμμισε στον Ερντογάν πως η υποψηφιότητα της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση «περνάει μέσα από την Αθήνα και την Λευκωσία» (Miçotakis: Türkiye’nin AB üyeliği yolu, Atina ve Lefkoşa’dan geçer).
Στην Ελλάδα, σοβαροί αναλυτές, αρθρογράφοι αλλά και πολιτικοί εκφράζουν την ανησυχία τους για την απότομη αυτή «στροφή» της Τουρκίας, την αμφιβολία τους για την ειλικρίνεια της αλλά και για την άμεση ανταπόκριση της Ελλάδος. (Υποχώρηση της Ελλάδας από πάγιες θέσεις, ανοίγει η κερκόπορτα του Ελληνισμού, ο πρωθυπουργός δεν αρθρώνει τη λέξη Κύπρος μην και δυσαρεστήσει τον Ταγίπ, κάνετε ό,τι σας ζητάει η Τουρκία, σε λίγους μήνες θα μιλάτε για συνεκμετάλλευση, θέσατε το θέμα του τουρκικού προξενείου Κομοτηνής; κ.α.π.)
Σ Υ Μ Π Ε Ρ Α Σ Μ Α Τ Α: Μετά την συνάντηση κορυφής στο Βίλνιους, ο Έλληνας πρωθυπουργός εμφανίστηκε με τις σχετικές δηλώσεις του προσγειωμένος : «Κάνουμε μια συγκρατημένη νέα αρχή – δεν λύθηκαν τα προβλήματα».
Όλοι ανεξαιρέτως οι πολιτικοί, η παγκόσμια διπλωματία και οι διάφοροι ηγέτες σε ολόκληρο τον κόσμο γνωρίζουν πολύ καλά πως το τι λέεικαι ξελέει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έχει καμιά απολύτως σημασία. Δεν έχουν καμιά αξία τα διαπιστευτήρια φιλοδυτικής στροφής που έδωσε πριν από τη Σύνοδο του Βίλνιους. Σημασία έχει τι κάνει στην πράξη.
Οι πράξεις του είναι εκείνες που καθορίζουν την θέση του καθεστώτος και όχι τα λόγια του Ερντογάν. Ητρέχουσα κυβίστηση οφείλεται, μεταξύ άλλων, και στην τρομακτική αδυναμία της τουρκικής οικονομίας.
Η «αντιστροφή» των Erdoganomics με δειλές αυξήσεις των επιτοκίων οφείλεται στην κατάρρευση της ισοτιμίας της τουρκικής λίρας: Τον Νοέμβριο του 2021 ένα δολάριο αντιστοιχούσε σε 10 τουρκικές λίρες. Είκοσι μόλις μήνες αργότερα τα περίφημα Erdoganomics οδήγησαν το δολάριο στις 27 τουρκικές λίρες και το Ευρώ στις 30!
Η αδυναμία του τουρκικού καθεστώτος να ελέγξει την τουρκική οικονομία με τις παραδοσιακές μεθόδους «εξωτερικής βοήθειας» (Κατάρ, ΗΑΕ, Σ. Αραβία, μαύρο χρήμα, Ρωσία) και τα πολύ επώδυνα «ανταλλάγματα» που απαιτούνται πλέον από τους παραδοσιακούς «χρηματοδότες», υποχρεώνουν το καθεστώς να στραφεί και προς την Δύση για την σωτηρία της τουρκικής οικονομίας.
Πιθανή κατάρρευση δεν συμφέρει ούτε τους «χρηματοδότες», ούτε το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα και φυσικά ούτε το καθεστώς. Η εικόνα πλημμυρισμένων δρόμων από πεινασμένους και αγανακτισμένους πολίτες είναι το τελευταίο που θα ήθελαν να δουν τόσο το παλάτι, όσο και το τουρκικό καθεστώς.
Ένα είναι βέβαιο: Η προβιά αρνιού πάνω σε άγριους λύκουςείναι προσωρινή. Θα παραμείνει για όσο χρονικό διάστημα είναι απαραίτητο, ώστε η τουρκική οικονομία να σταθεί στα πόδια της.
Μόλις συμβεί αυτό, θα αρχίσει η σταδιακή επαναφορά στις γνωστές απαιτήσεις για «δίκαιο μοίρασμα», «αποστρατικοποίηση» και άλλες θρασύτατες αξιώσεις καθώς και στις απειλές τύπου «θα έρθουμε μια νύχτα ξαφνικά».
Μέχρι τότε βέβαια, η Ελλάδα θα πρέπει να έχει φροντίσει ώστε η ασπίδα προστασίας που ήδη δημιουργεί, να μπορεί να αποθαρρύνει όχι μόνο το σημερινό τουρκικό καθεστώς, αλλά και τους διαδόχους του…
* Λεωνίδας Κουμάκης: Νομικός, Συγγραφέας, Αρθρογράφος-Αναλυτής, μέλος του International Hellenic Association. Το αυτοβιογραφικό, διαχρονικό βιβλίο του «Το Θαύμα-Μια πραγματική ιστορία», το οποίο αναφέρεται στην μεθοδική εξολόθρευση του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης από το τουρκικό κράτος, υπάρχει εντελώς δωρεάν στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του ΙΗΑ, τόσο στην Ελληνική όσο και στην Αγγλική γλώσσα