Ἦταν δεκαπενταύγουστος τοῦ 1943 καί ἐνῶ ὅλοι οἱ ἁπανταχοῦ χριστιανοί γιόρταζαν τήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου, κάποιοι κάτοικοι σέ ἕνα χωριό τῆς πατρίδας μᾶς ζοῦσαν τό δικό τους μαρτύριο ὑπό τή βάναυση καί δολοφονική συμπεριφορά τῶν Γερμανῶν κατακτητῶν. Ἡ σφαγή τοῦ Κομμένου ἔμεινε στήν ἱστορία καθώς ἦταν στήν κυριολεξία μιά τραγωδία ἡ ὁποία συγκλόνισε ὅλη τήν ἀνθρωπότητα, ὄχι μόνο γιατί ἀφανίστηκε σχεδόν ἕνα ὁλόκληρο χωριό ἀλλά ἐπιπλέον ἦταν τό πρῶτο στή χώρα μᾶς τό ὁποῖο δοκιμάστηκε ἀπό τή βιαιότητα καί βαρβαρότητα τῶν κατακτητῶν.
Ὅλα ξεκίνησαν τήν 12η Αὐγούστου τοῦ 1943 ὅταν ἕνα τζίπ μέ δυό Γερμανούς στρατιῶτες ἔκαναν περιπολία στά χωριά τοῦ Ἀμβρακικοῦ κόλπου. Κατά τή διάρκεια ὅμως τῆς περιπολίας τούς ἔπεσαν σέ ἀτύχημα μέ ἀποτέλεσμα τήν ἀνατροπή τοῦ αὐτοκινήτου. Ὅπως ἰσχυρίστηκε στή συνέχεια ἡ γερμανική πλευρά, οἱ δυό στρατιῶτες ἀντιλήφθησαν ἔνοπλους ἀντάρτες μέσα σέ χωράφια καί αὐτό εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα νά τρομοκρατηθοῦν καί νά χάσουν τόν ἔλεγχο τοῦ ὀχήματος. Ἡ εἰρωνεία τῆς ὅλης ὑπόθεσης, καί λέω εἰρωνεία γιά ὅλα αὐτά πού ἀκολούθησαν, εἶναι ὅτι γιά βοήθεια προσέτρεξαν κάτοικοι τοῦ Κομμένου. Ἀφοῦ ἐπανέφεραν τό ὄχημα στήν κανονική του θέση, οἱ στρατιῶτες ἔφυγαν χωρίς νά ἐμπλακοῦν μαζί τους καί ἐπέστρεψαν στή βάση τούς ὅπου ἔδωσαν ἀναφορά τοῦ γεγονότος.
Μέ ἀφορμή τά παραπάνω γεγονότα τέσσερις μέρες μετά, ξημερώματα τῆς 16ης Αὐγούστου γύρω στίς 5 π. μ, οἱ Γερμανοί κατακτητές, πού εἶχαν σάν στόχο τά ἀντίποινα λόγω τῆς ὕπαρξης ἀνταρτῶν στήν περιοχή, ἐμφανίστηκαν ἀπρόοπτα στό χωριό καί ἐνῶ ὅλοι οἱ κάτοικοι σχεδόν κοιμόντουσαν, οἱ ἴδιοι προετοίμαζαν τό ἔδαφος γιά νά ὑλοποιήσουν τό τρομακτικό καί ἀνατριχιαστικό τους σχέδιο καί δέν περίμεναν τίποτε ἄλλο παρά μιά ἐντολή, ἕνα σύνθημα.
Οἱ ἐντολές ἀπό τήν ἡγεσία τοῦ γερμανικοῦ στρατοῦ ἦταν ξεκάθαρες: «ΑΡΧΙΚΑ Η ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΣΑΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΤΕΤΟΙΑ ΩΣΤΕ ΚΑΝΕΝΑΣ ΚΑΤΟΙΚΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΝΑ ΜΗΝ ΑΝΤΙΛΗΦΘΕΙ ΤΟ ΣΚΟΠΟ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΡΑΠΟΥΝ ΣΕ ΦΥΓΗ. ΚΑΝΕΝΑΣ ΚΟΜΜΙΩΤΗΣ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΕΙΝΕΙ ΖΩΝΤΑΝΟΣ…». Στήν οὐσία ἤθελαν νά κυκλώσουν τό χωριό καί γιά νά γίνει αὐτό δέν ἔπρεπε νά καταλάβει κανείς τίποτα. Γιά τό λόγο αὐτό οἱ Γερμανοί ὅσους κατοίκους συναντοῦσαν δέν τούς πείραζαν. Ἀντιθέτως τούς συμπεριφέρονταν μέ εὐγενικό τρόπο καί ἐκεῖνο τό πρωί κανένας Κομμιώτης δέν εἶχε ἀντιληφθεῖ τό κακό πού θά ἐπακολουθοῦσε.
Οἱ Γερμανοί δέν σεβάστηκαν καν τίς ἱερές ἐκεῖνες μέρες τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου καί πράγματι λίγη ὥρα ἀργότερα τό σύνθημα δόθηκε. Ἔπεφταν οἱ πρῶτοι νεκροί του χωριοῦ καθώς οἱ κατακτητές ξεκίνησαν τό ἐξοντωτικό τους ἔργο. Καί ἐνῶ πρίν δέν πείραζαν κανέναν, ἀπό τό σύνθημα καί μετά ὅποιους συναντοῦσαν μπροστά τους, τούς σκότωναν ἐπί τόπου, ἄλλους πυροβολώντας τους καί ἄλλους σφάζοντάς τους. Δέν λυπήθηκαν κανέναν, ἄνδρες, γυναῖκες, παιδιά κάθε ἡλικίας ἐκεῖνο τό πρωί βρῆκαν μαρτυρικό θάνατο. Μέχρι καί τά νεογέννητα μωρά, τά ὁποῖα τά κρατοῦσαν στήν ἀγκαλιά τούς οἱ μανάδες τούς προσπαθώντας νά τά σώσουν, τά σκότωναν καί τά ἔσφαζαν μαζί μέ αὐτές. Ἔσπαγαν τίς πόρτες τῶν σπιτιῶν καί ἔμπαιναν μέσα σκοτώνοντας καί ξεκληρίζοντας οἰκογένειες. Μάλιστα φαίνονταν νά τό διασκεδάζουν κιόλας καθώς γελώντας ἅρπαζαν ἡλικιωμένους καί τούς πετοῦσαν ἀπό τά μπαλκόνια τῶν σπιτιῶν, πού εἶχαν ἐπιπλέον ὄροφο, βρίσκοντας ἔτσι ἀκαριαῖο θάνατο. Ἦταν τόσο σκληροί καί ἀδίστακτοι πού ἔφταναν σέ σημεῖο νά ξεκοιλιάζουν ἐγκύους καί νά κατακρεουργοῦν μέχρι καί τά ἔμβρυα ἐνῶ τά βρέφη καί τά πιό μικρά παιδιά τά σκότωναν μέ βάναυσο τρόπο καθώς, ἀφοῦ ἔβαζαν στό στόμα τούς βαμβάκι τά πότιζαν μέ βενζίνη καί στή συνέχεια ἔβαζαν φωτιά μέ ἀποτέλεσμα νά πεθαίνουν ἀπό ἀσφυξία. Δέν σεβάστηκαν καν τήν ὀμορφότερη μέρα τῆς ζωῆς ἑνός νιόπαντρου ζευγαριοῦ πού ἀπό τά δεσμά τοῦ γάμου ξαφνικά βρέθηκαν στά δεσμά τοῦ Κάτω Κόσμου. Ἐκείνη τήν ἀποφράδα ἡμέρα ἡ Ἀλεξάνδρα Μάλλιου (νύφη), ὁ Θεοχάρης Καρίνος (γαμπρός) ἀπό τόν Παχυκάλαμο καί 35 καλεσμένοι συγγενεῖς καί φίλοι ἔπεφταν ὅλοι τους νεκροί ἀπό τά πυρά τῶν ἀδίστακτων Γερμανῶν.
Οἱ Γερμανοί ὅμως δέν ἀρκέστηκαν μόνο στούς σκοτωμούς. Συνέχισαν μέ λεηλασίες καί πυρπόληση τοῦ χωριοῦ. Δέν ἄφησαν τίποτε ὄρθιο στό πέρασμά τους. Ὅσοι κάτοικοι προσπάθησαν νά φυγαδευτοῦν μέσα στά σπίτια τούς βρῆκαν καί αὐτοί τραγικό θάνατο καθώς οἱ ἐχθροί δέν ἄφησαν κανένα σπίτι ἀπυρπόλητο.
Ὁ λόγος πού σήμερα ὑπάρχει τό Κομμένο εἶναι ὅτι τότε τό γερμανικό σχέδιο δέν εἶχε 100% ἐπιτυχία καθώς ἦταν ἀρκετοί οἱ κάτοικοι οἱ ὁποῖοι κατάφεραν νά σωθοῦν. Ὁ γερμανικός στρατός εἶχε ἀποκλείσει, ὅπως προαναφέραμε, ὅλο το χωριό ἐκτός ἀπό ἕνα σημεῖο, τήν περιοχή «Μηδέν», καθώς ἦταν θαμνώδης καί ἐκεῖ τελείωνε καί τό ἀνάχωμα τοῦ ἀποστραγγιστικοῦ αὔλακα μέ ἀποτέλεσμα τό σημεῖο αὐτό νά μείνει ἀκάλυπτο καθώς οἱ Γερμανοί δέν μποροῦσαν νά περάσουν τά ὀχήματά τους καί ἔτσι κατάφεραν κάποιοι νά σωθοῦν. Ἐκεῖ οἱ κάτοικοι, οἱ ὁποῖοι τράπηκαν σέ ἄτακτη φυγή, προσπάθησαν νά περάσουν τό ποτάμι μέ κάποιες ψαρόβαρκες πού εἶχαν δεμένες. Καί στήν περίπτωση ὅμως αὐτή τό Κομμένο θρήνησε ἐπιπλέον θύματα καθώς 18 ἄτομα πνίγηκαν στήν προσπάθειά τους νά σωθοῦν ἀφοῦ κάποιες βάρκες βουλίαζαν ἤ ἀναποδογύριζαν λόγω τοῦ ὑπερβολικοῦ βάρους.
Λένε ὅτι οἱ δολοφόνοι στόν τόπο τοῦ ἐγκλήματος γυρνοῦν καί τό ἀναφέρω αὐτό διότι οἱ Γερμανοί μετά ἀπό 3 μέρες ἐπέστρεψαν στό χωριό μέ μόνο σκοπό νά δώσουν τή χαριστική βολή, νά ἐξοντώσουν καί τούς ἐναπομείναντες. Δέν βρῆκαν ὅμως κανέναν καί ὁ λόγος εἶναι ὅτι οἱ κάτοικοι μετά τά ὅσα ἔζησαν, ὑποψιάστηκαν τήν ἐπιστροφή τους καί γύρισαν στό χωριό τούς μιά ἑβδομάδα μετά.
Ὅταν ἐπέστρεψαν λοιπόν ἀντίκρισαν τραγικές εἰκόνες. Παντοῦ πτώματα, ἀποκεφαλισμένα σώματα, διαμελισμένα κορμιά. Μέχρι καί ὁ παπάς τοῦ χωριοῦ βρέθηκε κατακρεουργημένος μπροστά στήν ἐκκλησία πού πήγαινε πρωί-πρωί γιά νά λειτουργήσει. Παντοῦ ὑπῆρχε αἷμα καί θάνατος καί ὅλα αὐτά τά πτώματα σχεδόν μιά βδομάδα κείτονταν ἄταφα μέσα στούς δρόμους. Πλέον οἱ Κομμιῶτες ἔπρεπε νά ἀσχοληθοῦν μέ τό δύσκολο ἔργο τῆς ἀναγνώρισης τῶν νεκρῶν τους, πράγμα τό ὁποῖο σέ ἀρκετές περιπτώσεις ἦταν ἀδύνατο νά γίνει καθώς ὑπῆρχαν ἀπανθρακωμένα πτώματα, καί στή συνέχεια μέ τήν ταφή τους.
Μέ πρόχειρους τάφους ἔθαβαν ὅπως-ὅπως τούς νεκρούς θρηνώντας τούς γοερά καί γογγύζοντας. Ἀνατριχιαστικές ἦταν οἱ σκηνές ὅταν περισυνέλλεγαν τά διαμελισμένα μέλη καί τά ἔθαβαν καί αὐτά ὅπως-ὅπως καί τό ἕνα πάνω στό ἄλλο.
Ἡ βαρβαρότητα τῶν κατακτητῶν ἄφησε πίσω της συνολικά 317 νεκρούς τους ὁποίους πάντα οἱ κάτοικοι τοῦ Κομμένου καί γενικά ὅλοι οἱ ἀρτινοί τούς τιμοῦν κάθε χρόνο τέτοια μέρα μπροστά στό μαρμάρινο μνημεῖο πού ἔφτιαξαν στήν πλατεία τοῦ χωριοῦ ἀμέσως μετά τήν ἀπελευθέρωση τῆς Ἄρτας καί στό ὁποῖο ἔχουν χαράξει τά ὀνόματα τῶν 317 ἡρώων.
Ἡ χώρα μας στή διάρκεια τῆς ὑπερτρισχιλιετοῦς ἱστορίας τῆς ἔχει περάσει ἀπό πολλές «συμπληγάδες», δέχτηκε τίς ἐπιθέσεις πολλῶν ἐπιδρομέων πού ἐπιβουλεύτηκαν τή γεωπολιτική της θέση καί τόν πολιτισμό της καί κατάφεραν πλήγματα ἐναντίον της. Ὡστόσο παλέψαμε, δώσαμε μάχες καί τίς κερδίσαμε καί παρόλο πού ἔπεσαν πάνω μας ὅλοι τους γιά νά μᾶς κατασπαράξουν στό τέλος ἡ πατρίδα μᾶς κατόρθωσε νά σταθεῖ ὄρθια καί νά συνεχίσει τήν ἱστορική της πορεία γιατί οἱ Ἕλληνες εἶναι λαός προικισμένος μέ ἀρετές.
Γράφει ὁ Χάρης Νούλας