Ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος!
Στρατιωτικό Κοιμητήριο Τύμβου Μακεδονίτισσας.ΚΥΠΡΟΣ.
Γενική Τοπογραφική Ενημέρωση
Ο Βορράς διέρχεται από την κατεύθυνση όπου βρίσκεται η σημαία του Τούρκου Εισβολέα και του Ψευδοκράτους επί της οροσειράς του Πενταδακτύλου. Ανατολικά, βρίσκεται η περιοχή της Μακεδονίτισσας και στην προέκτασή της, η πόλη της Λευκωσίας.
Στα Νότια, διακρίνεται η οροσειρά του Τροόδους.
Δυτικά, διακρίνεται το Διεθνές Αεροδρόμιο Λευκωσίας, το οποίο σήμερα δεν λειτουργεί και ελέγχεται από την Ειρηνευτική Δύναμη.
Ιστορική Αναδρομή Στρατιωτικού Κοιμητηρίου «Τύμβος Μακεδονίτισσας»
Σε αυτόν τον χώρο βρίσκονται τα κενοτάφια και οι τάφοι των Ελλαδιτών και Ελληνοκυπρίων Αξιωματικών και Οπλιτών που έπεσαν κατά την Τουρκική Εισβολή του 1974, καθώς επίσης και αυτών που έπεσαν κατά τις μάχες της Τηλλυρίας τον Αύγουστο του 1964. Ως ένδειξη ελάχιστου φόρου τιμής, η Πολιτεία ανήγειρε στον χώρο αυτό, το μνημείο που βλέπεται. Στο Κοιμητήριο είναι θαμμένοι 152 πεσόντες κατά την τουρκική εισβολή του 1974, των οποίων τα οστά έχουν ταυτοποιηθεί με την μέθοδο του DNA.
Υπάρχουν επίσης :
10 ομαδικοί τάφοι στους οποίους είναι θαμμένα μικρά υπολείμματα οστών τα οποία δεν ήταν δυνατόν να ταυτοποιηθούν με την μέθοδο του DNA και αντιστοιχούν σε 124 πεσόντες οι οποίοι είναι θαμμένοι εδώ ή σε άλλα κοιμητήρια, καθώς και
308 κενοτάφια, εκ των οποίων τα 6 είναι ομαδικά και αντιστοιχούν σε 460 πεσόντες. (Κενοτάφια… Οχι τάφος. Ο κενός τάφος, εκεί στο στρατιωτικό νεκροταφείο πεσόντων Ελλαδιτών και Ελληνοκυπρίων στους αγώνες κατά των Τούρκων.)
Συνολικά στο κοιμητήριο γίνεται αναφορά σε 736 πεσόντες.
Στην είσοδο του κοιμητηρίου βρίσκεται το Μνημείο της Μάνας των Αγνοουμένων, το οποίο εγκαινιάστηκε στις 19 Ιουλίου 2018. Το Μνημείο αποτελείται από το άγαλμα της Μάνας σε φυσικό μέγεθος κατασκευασμένο από ηφαιστειογενή πετρώματα (λάβα) της Σαντορίνης. Περιβάλλεται από 42 και 1619 ηφαιστιογενείς πέτρες με την κάθε μια να αναγράφει το όνομα του κάθε ενός αγνοουμένου των περιόδων 1964 και 1974, αντίστοιχα.
Το ηφαιστιογενές υλικό επελέγη, συνδέοντας το μαύρο χρώμα του με την μαυροφορεμένη Μάνα. Το άγαλμα με ένα ειδικό μηχανισμό περιστρέφεται αργά, δίνοντας την εντύπωση ότι η Μάνα ψάχνει τον αγνοούμενό της στα 4 σημεία του ορίζοντα. Το δεξί της χέρι ακουμπά στο μέτωπο σαν σκίαστρο στον ήλιο, ενώ το αριστερό, κρατάει λουλούδια που προσφέρονται σε στιγμές χαράς ή και λύπης. Οι πέτρες με τα ονόματα των αγνοουμένων, βρίσκονται πάνω σε ανάμεικτο χώμα που προέρχεται από την Ελλάδα και την Κύπρο, δηλώνοντας ότι τα χώματα αυτά είναι κοινά.
Ιστορικά γεγονότα
Δύο ιστορικά γεγονότα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την περιοχή αυτή:
Η κατάρριψη του Ελληνικού πολεμικού αεροσκάφους ΝΟRATLAS ακριβώς σε αυτό το σημείο που στεκόμαστε, τη νύχτα της 21ης προς την 22α Ιουλίου 1974, και
Η μάχη του αεροδρομίου Λευκωσίας ,την 23η Ιουλίου 1974
Αναλυτικότερα:
Κατάρριψη του Ελληνικού Αεροσκάφους NORATLAS:
Την 21 Ιουλίου 1974, αποφασίστηκε η διεξαγωγή στρατιωτικής επιχείρησης ενίσχυσης της άμυνας του Αεροδρομίου Λευκωσίας με την κωδική ονομασία «ΝΙΚΗ». Το σχέδιο της επιχείρησης προέβλεπε την αερομεταφορά και απόβαση καταδρομέων με αεροσκάφη της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας.
Η προετοιμασία έγινε στην αεροπορική βάση της Σούδας στην Κρήτη και περιλάμβανε 20 αεροσκάφη NORATLAS της 354 Μοίρας Τακτικών Μεταφορών, τα οποία θα μετέφεραν και θα αποβίβαζαν στο Αεροδρόμιο Λευκωσίας την Α’ Μοίρα Καταδρομών με τον πλήρη οπλισμό της, αποτελούμενη από 318 άνδρες. Η όλη επιχείρηση είχε σαν κύριο χαρακτηριστικό την επικινδυνότητα της αποστολής, αφού τα αεροσκάφη πετούσαν σε χαμηλό ύψος, μόνο 500 πόδια πάνω από τη θάλασσα, με απόλυτη σιγή ασυρμάτου, με όλα τα φώτα πλεύσεως σβηστά και χωρίς την συνοδεία μαχητικών αεροσκαφών.
Την 21 Ιουλίου και ώρα 22:35, η αποστολή ξεκίνησε με χρονικό περιορισμό τα μεσάνυκτα της ίδιας μέρας. Από τα 20 αεροσκάφη μόνο 15 κατάφεραν να απογειωθούν στο χρονικό περιθώριο που προέβλεπε το σχέδιο, με αποτέλεσμα τα υπόλοιπα 5 να παραμείνουν στο Αεροδρόμιο της Σούδας. Κάθε αεροσκάφος ανάλογα με τη σειρά απογείωσής του, λάμβανε την κωδική ονομασία «ΝΙΚΗ-1», «ΝΙΚΗ-2» κοκ.
Οι προσγειώσεις στο Αεροδρόμιο Λευκωσίας ξεκίνησαν στις 01:52 της 22ας Ιουλίου 1974. Ένα από τα αεροσκάφη, το «ΝΙΚΗ-13» παρουσίασε βλάβη στην πυξίδα του και μετέβηκε πίσω στη βάση του ενώ το «ΝΙΚΗ-14» δεν προσγειώθηκε λόγω της σφοδρότητας των αντιαεροπορικών πυρών.
Οι φίλιες δυνάμεις που επάνδρωναν τα υψώματα γύρω από τη Μακεδονίτισσα, δεν ενημερώθηκαν έγκαιρα για την άφιξη των ελληνικών αεροσκαφών, με αποτέλεσμα να τα εκλάβουν ως εχθρικά και να ξεκινήσουν αντιαεροπορικά πυρά εναντίον τους. Από τα πυρά αυτά, το «ΝΙΚΗ-4» το οποίο βρισκόταν σε διαδικασία προσγείωσης άρπαξε φωτιά και συνετρίβη στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το Μνημείο. Τραγικός απολογισμός ήταν να σκοτωθούν συνολικά 31 άτομα (4 αεροπόροι μέλη του πληρώματος και 27 Καταδρομείς) ενώ ένας Καταδρομέας διασώθηκε ως εκ θαύματος. Από το «ΝΙΚΗ-6» σκοτώθηκαν άλλοι 2 Καταδρομείς και τραυματίστηκαν 9. Πυρά δέχτηκαν και άλλα αεροσκάφη τα οποία όμως κατάφεραν τελικά να προσγειωθούν.
Αμέσως μετά την προσγείωση του κάθε αεροσκάφους, γινόταν ταχεία αποβίβαση των Καταδρομέων και στη συνέχεια τα αεροσκάφη απογειώνονταν για την επιστροφή στην Ελλάδα. Στο Αεροδρόμιο Λευκωσίας παρέμειναν 3 αεροσκάφη NORATLAS τα οποία λόγω εκτεταμένων ζημιών που υπέστησαν δεν μπόρεσαν να απογειωθούν και καταστράφηκαν επί τόπου από τις φίλιες δυνάμεις.
Με το πρώτο φως της 22ας Ιουλίου, κατέφθασαν φίλιες δυνάμεις στο σημείο της πρόσκρουσης του αεροσκάφους «ΝΙΚΗ-4», οι οποίες και περισυνέλλεξαν τις σωρούς των 16 από τους 31 πεσόντες που βρέθηκαν εκτός της ατράκτου του αεροσκάφους και τους έθαψαν αρχικά στο Κοιμητήριο Λακατάμειας. Οι υπόλοιπες 15 σωροί, θάφτηκαν επιτόπου μαζί με τα συντρίμμια του αεροσκάφους, με τη βοήθεια εκσκαφέα.
Το καλοκαίρι του 2015, ξεκίνησαν ανασκαφές στον χώρο του Μνημείου προκειμένου να εντοπιστούν τα οστά των στρατιωτικών που επέβαιναν στο μοιραίο αεροσκάφος NORATLAS. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν σε 3 φάσεις. Η πρώτη φάση αφορούσε την προετοιμασία του χώρου κατά την οποία κατεδαφίστηκε ολόκληρο το Μνημείο και η γύρω περιοχή. Κατά τη δεύτερη φάση έγινε η ανασκαφή και ο εντοπισμός των οστών, ενώ στην τρίτη φάση έγινε η πλήρης αποκατάσταση του χώρου. Εντοπίστηκαν και ταυτοποιήθηκαν συνολικά τα οστά 15 επιβαινόντων στο μοιραίο αεροσκάφος τα οποία και παραδόθηκαν με όλες τις προβλεπόμενες τιμές στους συγγενείς τους.
44 χρόνια μετά το τραγικό συμβάν, ένα αεροσκάφος NORATLAS της 354 Μοίρας Τακτικών Μεταφορών, φέροντας συμβολικά τον αριθμό «133» του «ΝΙΚΗ – 4», επέστρεψε στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας ως υπενθύμιση της παράτολμης αποστολής και της θυσίας των αεροπόρων και των καταδρομέων που σκοτώθηκαν εκείνο το βράδυ σε διατεταγμένη αποστολή.
Μάχη του Αεροδρομίου Λευκωσίας:
Αυτή έλαβε χώρα στις 23 Ιουλίου 1974 και ήταν από τις πλέον ένδοξες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Οι Έλληνες κυριολεκτικά διέσωσαν τα αεροδρόμιο Λευκωσίας από τους Τούρκους επιδρομείς και το παρέδωσαν στην ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ.
Το πρωί της 23η Ιουλίου 1974, η Α’ Μοίρα Ελλήνων Καταδρομέων πήρε διαταγή να κινηθεί και να μεταβεί στο Αεροδρόμιο Λευκωσίας με αποστολή να το διατηρήσει πάση θυσία.
Στο Αεροδρόμιο υπήρχαν άνδρες της 33ης Μοίρας Καταδρομών και μία Διμοιρία με Σμηνίτες της 419 ΜΠΑ (Μοίρας Προστασίας Αεροδρομίων). Οι Τουρκικές Δυνάμεις ήταν επιπέδου Συντάγματος με Μ/Κ Πεζικό και Άρματα, ενισχυόμενες με πυρά όλμων και Πυροβολικό.
Οι μάχες που διεξήχθησαν ήταν σφοδρότατες. Οι λυσσαλέες επιθέσεις των Τούρκων δεν τελεσφόρησαν λόγω της παλικαριάς και του σθένους που επέδειξαν οι λιγοστοί υπερασπιστές του Αεροδρομίου.
Την ίδια ημέρα και μετά από διαταγή του ΓΕΕΦ, το Αεροδρόμιο παραδόθηκε στην Ειρηνευτική Δύναμη, στον έλεγχο της οποίας βρίσκεται μέχρι σήμερα.
Οι δικές μας απώλειες ήταν ένας νεκρός και ένας τραυματίας. Οι απώλειες των Τούρκων ήταν πολλαπλάσιες, όμως ο ακριβής αριθμός δεν έγινε ποτέ γνωστός.
Αποτελεί ύψιστη τιμή για την Εθνική Φρουρά, να φυλάττει αυτό τον Ιερό Χώρο του έθνους όπου οι πρόγονοί μας, φύλαξαν τις σύγχρονες «ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ» της εσχατιάς του Ελληνισμού.
Εδώ είναι χώρος αναβάπτισης και αναπτέρωσης του ηθικού και των πανανθρώπινων αξιών και ιδανικών όλων των ελεύθερα σκεπτόμενων ανθρώπων. Αποτελεί σύμβολο των αγώνων για την ελευθερία του ελληνικού πνεύματος και της χριστιανικής πίστης. Εδώ έχει συγκεντρωθεί η παλικαριά και η λεβεντιά του Ελληνικού Έθνους, των ηρώων που πολέμησαν για την εξασφάλιση του υπέρτατου αγαθού της Ελευθερίας και δείχνει το χρέος εμάς των νεότερων για συνέχιση και δικαίωση του αγώνα της πατρίδας μας.