Θα ξεκινήσω με μία δήλωση του Αλέξανδρου Καραπάνου*: «Επιτύμβιος πλαξ δεν θα τεθή εφόσον ο λαός της Ηπείρου θελήσει να διεκδικήση αυτός την ελευθερίαν του. Και εφόσον θα έχη την πίστιν, θα έχη και την δύναμιν».
Του Βαγγέλη Ντούλε **
Είναι γνωστό το τι συνέβη στη Χειμάρρα στις εκλογές της 14ης Μαΐου. Είναι περιττό να αναφερθώ λεπτομερώς στα γεγονότα. Θα προσπαθήσω να απαντήσω σε ορισμένα ερωτήματα γιατί συνέβη αυτό στη Χιμάρα και γιατί συνέβη αυτό στον Φρέντη Μπελέρη.
Ουδέποτε το αλβανικό κράτος, από την ίδρυσή του, δεν σταμάτησε να επιδιώκει να βάλει επιτύμβιο πλάκα στην ύπαρξη του Ελληνισμού στη Βόρειο Ήπειρο και πιο συγκεκριμένα στη Χιμάρα. Σταθερή πολιτική υπήρξε η περιορισμένη αναγνώριση δικαιωμάτων, ελάχιστων δικαιωμάτων, σε περιορισμένες γεωγραφικά περιοχές, συνοδευόμενα με πολύ προπαγάνδα και ασφυκτική πίεση.
Η Χιμάρα ήταν η πρώτη από την ευρύτερη περιοχή που ζει ο Ελληνισμός η οποία υπέστη καίρια πλήγματα. Γιατί ήταν και η αντίδρασή της εντονότερη από όλες τις άλλες περιοχές. Γνωρίζετε τον αγώνα για το εκπαιδευτικό του 1934-35. Θα ξεκινήσω από τον Δεκέμβριο του 1945, όταν διεξήχθησαν οι πρώτες εκλογές υπό τον έλεγχο του κομμουνιστικού καθεστώτος. Η Χειμάρρα ήταν αυτή που ψήφισε διαφορετικά από όλους τους υπόλοιπους Έλληνες της Αλβανίας. Οι Χειμαρριώτες καταψήφισαν την εγκαθίδρυση του ολοκληρωτικού καθεστώτος, σε αντίθεση με όλη την υπόλοιπη χώρα. Συμπτωματικά ο τότε πολέμιος της Χειμάρρας και των Χειμαρριωτών πριν, μετά και κατά τη διάρκεια των εκλογών, στέλνοντας πολλούς στην εξορία, στη φυλακή ή ακόμα και στην εκτέλεση, ενώ έκλεισε και το ελληνικό σχολείο, ήταν ο θείος της μητέρας του σημερινού Αλβανού πρωθυπουργού. Μετά τον Γολγοθά που ακολούθησε πολλοί σκέφτηκαν ότι η επιτύμβιος πλάκα είχε μπει στη Χειμάρρα.
Διαψεύστηκαν, μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος ξεκίνησε και φούντωσε ο αγώνας και η προσπάθεια για αιτήσεις για επαναλειτουργία του ελληνικού σχολείου, διεκδίκηση της αναγνώρισης εθνικής ταυτότητας και άλλα πολλά.
Η πρώτη μεγάλη νίκη μετά το 1990 ήταν αυτή των εκλογών του Οκτωβρίου του 2000, όταν ο υποψήφιος της μειονότητας έχασε τις εκλογές μετά από ένα όργιο νοθείας, που όμως καταγγέλθηκε και δημοσιοποιήθηκε. Τότε πρέσβη της Ελλάδας στα Τίρανα και συμπαραστάτης του αγώνα μας σε όλα τα βήματα ήταν ο πρέσβης επί τιμή, Αλέξανδρος Μαλλιάς. Ακολούθησε η αναγνώριση της ύπαρξης του Ελληνισμού στη Χειμάρρα που φανατικά προσπαθούσε να αρνηθεί το αλβανικό κράτος από τη διεθνή κοινότητα. Το 2003 ακολούθησε η μεγάλη νίκη του Βασίλη Μπολάνου στη δημαρχία Χειμάρρας.
Τον Ιούνιο του 2014, η Ελλάδα, έχοντας την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να αποδοθεί στην Αλβανία το στάτους τής υπό ένταξης χώρας. Ένα μήνα μετά, η Αλβανία ανταπέδωσε με τη νέα διοικητική διαίρεση. Αυτή ήταν μία ανοιχτή και με προκλητικότητα κίνηση ενταφιασμού του ελληνισμού της Χειμάρρας. Ο νέος δήμος που δημιουργήθηκε ήταν μία συνένωση πρώην δήμων και επαρχιών οι οποίες ουδεμία σχέση ιστορική, γεωγραφική και θρησκευτική είχαν μεταξύ τους. Μοναδικός στόχος ήταν η αλλοίωση των δημογραφικών αναλογιών του δήμου εις βάρος του ελληνισμού, με στόχο τον περιορισμό των δυνατοτήτων εκλογής ελληνικής καταγωγής δημάρχου στη Χειμάρρα. Ο Φρέντης Μπελέρης ανέφερε στον χαιρετισμό του την ουσία της μαραθώνιας αντιπαράθεσης που είχαμε με τον Αλβανό πρωθυπουργό στην αλβανική βουλή για το συγκεκριμένο θέμα. Πίστεψαν ότι τελειώσανε οριστικά με τον ελληνισμό στην Χειμάρρα, αλλά ήρθε να ταράξει τα νερά ο Φρέντης Μπελέρης.
Το 2015 το αποτέλεσμα των εκλογών ήταν προϊόν λαθροχειριών, βίας και νοθείας. Το 2019 του απαγόρευσαν την κάθοδο στις δημοτικές εκλογές ανοίγοντας εις βάρος του δικαστική υπόθεση στο Ειδικό Δικαστήριο κατά της Διαφθοράς και του Οργανωμένου Εγκλήματος. Μετά από έναν γολγοθά η υπόθεση αρχειοθετήθηκε γιατί δεν υπήρχαν στοιχεία και αποδείξεις εναντίον του. Το 2023 ο Ράμα, που δεν μας έχει διαψεύσει ποτέ, το είχε δηλώσει ξεκάθαρα, «δεν έχετε δει τίποτα ακόμα». Και όντως δεν το είχαμε δει αυτό το πράγμα που έκανε. Είχαμε δει στο παρελθόν λαθροχειρίες, βία, νοθεία, ακόμα και κλοπή κάλπης. Για να μην αναφερθώ στις δικαστικές διώξεις κατά του τότε δημάρχου Χειμάρρας, Βασίλη Μπολάνου.
Αλλά ότι θα συνελάμβαναν δύο μέρες πριν τις εκλογές τον υποψήφιο και σήμερα εκλεγμένο δήμαρχο Χειμάρρας, Φρέντη Μπελέρη, ουδείς μπορούσε να το φανταστεί. Συνέβη και αυτό. Έχουν περάσει 4,5 μήνες και ο Φρέντης Μπελέρης, ο εκλεγμένος δήμαρχος Χειμάρρας, αυθαίρετα βρίσκεται, παραβιάζοντας κάθε έννοια κράτος δικαίου, προφυλακισμένος. Όλα αυτά στοχεύουν εκεί ακριβώς που ξεκινήσαμε: να μπει ταφόπλακα στον Ελληνισμό της Χειμάρρας.
Θα ήθελα να αναφέρω κάτι από την πρόσφατη δίκη που έγινε για τα ασφαλιστικά μέτρα, όπου παρευρισκόταν εκεί ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, Δημήτρης Βερβεσός, μαζί με τον πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Μεσολογγίου, Χρήστο Παϊσίου και τον Βέλγο δικηγόρο πρόεδρο των Δικηγόρων Χωρίς Σύνορα και πρώην πρόεδρο της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των δικηγορικών συλλόγων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Πάτρικ Χένδρικ. Ο Βέλγος δικηγόρος ενημερώθηκε με ένα σημείωμα για την υπόθεση. Έφτασε στα Τίρανα αργά την προηγούμενη μέρα της δίκης και την επόμενη μέρα παρακολούθησε τη 45λεπτη διαδικασία στο ακροατήριο. Το πρώτο του τι συμπέρασμα ήταν: «Η διαδικασία είχε έντονο πολιτικό φορτίο. Ο Φρ. Μπελέρης είναι πολιτικός κρατούμενος».
Κρατείται όμηρος από τον Ράμα γιατί θέλει να κρατήσει όμηρο τη Χειμάρρα και να εξυπηρετήσει τα τεράστια συμφέροντα τα οποία, στρατηγικό στόχο έχουν την αλλοίωση του ευρύτερου παράκτιου γεωγραφικού χώρου του Ιουνίου εις βάρος των νόμιμων δικαιούχων οι οποίοι ως επί το πλείστον είναι Έλληνες. Εργάζεται υπέρ των συμφερόντων των πελατών της κυβέρνησής του και του ίδιου. Η πιο τρανταχτή περίπτωση είναι ο περίφημος νόμος περί Στρατηγικών Επενδυτών, όπου έχρισε ως τέτοιον τον σύζυγό τής πρώην υπουργού Εξωτερικών. Η πρώην ΥΠΕΞ, ως μέλος του υπουργικού συμβουλίου, ψήφισε και η ίδια τον νόμο προκειμένου να χριστεί ο σύζυγός της στρατηγικός επενδυτής, πράγματα αδιανόητα για οποιαδήποτε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτοί είναι οι λόγοι της δίωξης του Φρέντη Μπελέρη και εμείς έχουμε αποτύχει ως Ομόνοια ως Κόμμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ως Ελληνισμός της Αλβανίας, ως ελληνική διασπορά στις Ηνωμένες Πολιτείες και αλλού, αλλά και ως Ελλάδα. Η παρατεταμένη δίωξη του Φρ. Μπελέρη λειτουργεί εις βάρος του Ελληνισμού στις πατρογονικές εστίες του. Λειτουργεί εις βάρος του κύρους και του ειδικού βάρους της Ελλάδας στην Αλβανία, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή. Όσο παρατείνεται αυτή η κατάσταση τα πλήγματα γίνονται όλο και πιο ισχυρά εις βάρος μας, οπότε απαιτείται συσπείρωση, εντατικοποίηση και αποτελεσματικότητα μέσω συντονισμού των προσπαθειών που καταβάλλονται από όλες τις πλευρές.
*Υπουργός Εξωτερικών στις κυβερνήσεις της Αυτονόµου Ηπείρου το 1914 και του Ελευθ. Βενιζέλου το 1928, στον Πρόλογο του βιβλίου του Κ. Ρέντη Το βορειοηπειρωτικόν ζήτημα, Αθήναι 1925. Το αντλήσαμε από το βιβλίο του Κώστα Χατζηαντωνίου, Χιμάρα, εκδ. 3Ε – Ελίκρανον.
**Πρόεδρος του κόμματος Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και βουλευτής στο αλβανικό κοινοβούλιο. Το κείμενο είναι η ομιλία στην εκδήλωση: «Η Χιμάρα, η Βόρειος Ήπειρος και ο ανάπηρος ελλαδισμός» (ΙΑΝΟΣ, 20 Σεπτεμβρίου 2023).