Το Facebook δεν άνοιξε απλώς ένα ρήγμα στην ιδιωτική μας ζωή. Ενισχύοντας τον εγωισμό των μαζών με καρδούλες, υψωμένους αντίχειρες και λάικς, το κοινωνικό δίκτυο έχει διεγείρει τεχνητά την επιθυμία για επίδειξη.
Ο Mark Zuckerberg απέδειξε ότι ο André Malraux είχε άδικο. Ο άνθρωπος δεν είναι πλέον ο “μίζερος μικρός σωρός από μυστικά” για τον οποίο έγραφε ο διανοούμενος. Ο νεαρός σπασίκλας της Silicon Valley, και άλλοι που τον ακολούθησαν, τον έχουν μετατρέψει οριστικά σε μια άπειρη μάζα δεδομένων που μπορούν να γίνουν χρήμα.
Αυτή η μεταμόρφωση υπήρξε ραγδαία και οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο Facebook. Τι σου αρέσει, τι μισείς, τι σκέφτεσαι, με ποιον μιλάς… Ξέρει τα πάντα για σένα. Ή σχεδόν τα πάντα. Από όλα τα κοινωνικά δίκτυα, κανένα δεν έχει προχωρήσει τόσο πολύ στην ψηφιακή κατασπάραξη της ιδιωτικής μας ζωής.
Το Facebook δεν άνοιξε απλώς ένα ρήγμα στην ιδιωτική μας ζωή. Γκρέμισε όλα τα τείχη, πριν διακηρύξει ότι αυτός ο ανοιχτός κόσμος είναι ο νέος κοινωνικός κανόνας. “Η ιδιωτικότητα τελείωσε”, ορκιζόταν με περίσσιο θράσος ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ το 2010. Ενώ το νεαρό παιδί-θαύμα αγόραζε τέσσερα σπίτια στη σειρά στο Πάλο Άλτο της Καλιφόρνια για να ζει αθέατος, ενθάρρυνε τους χρήστες του Facebook να αποκαλύπτουν όλο και περισσότερα στοιχεία για τον εαυτό τους.
Δημοσιεύστε τις φωτογραφίες σας από τις διακοπές σας, κινηματογραφήστε τη νέα σας διαδρομή του τζόκινγκ, στείλτε φωτογραφίες από το εστιατόριο όπου δειπνήσατε, οργανώστε το πάρτι γενεθλίων του μικρότερου παιδιού σας, συνομιλήστε με τους φίλους σας, μοιραστείτε ένα σχόλιο, μια πληροφορία, εκφράστε την αγανάκτησή σας… και μετά ξανακάντε τα όλα από την αρχή. Αυτή η πρόσκληση για να ξεσκεπάσετε τα πάντα φαινόταν αρκετά ακίνδυνη. Απλό, διασκεδαστικό και βολικό, το Facebook ήταν επίσης ένας αποτελεσματικός τρόπος για να κρατάτε επαφή με τους φίλους και την οικογένεια και να διευρύνετε τον κύκλο των γνωριμιών σας. Για τον Μαρκ Ζούκερμπεργκ, επρόκειτο να “κάνει τον κόσμο ένα καλύτερο, πιο δικτυωμένο τόπο
Εθελοντική δουλεία
Ένα γενναιόδωρο πρόγραμμα που δεν είχε άλλο στόχο από τη μαζική συλλογή των προσωπικών μας πληροφοριών και την εμπορευματοποίηση της ζωής μας. Η ιδιωτική μας ζωή, συχνά τετριμμένη τεμχίζερται, για να εμπορευματοποιηθεί καλύτερα.
Το Facebook δεν έχει οδηγήσει απλώς τα δισεκατομμύρια των χρηστών του στο να μεταβληθούν σε φανατικούς της διαφάνειας. Για να υποστηρίξει ένα επιχειρηματικό μοντέλο που τροφοδοτείται από την προσοχή και τη δέσμευση, θα έπρεπε να μοιράζομαστε τη ζωή μας με όσο το δυνατόν περισσότερους “φίλους”. Ενισχύοντας τον εγωισμό του πλήθους με καρδιές, υψωμένους αντίχειρες και λαίκς, το κοινωνικό δίκτυο έχει διεγείρει τεχνητά την επιθυμία για επίδειξη. Έχει καλλιεργήσει έναν πολιτισμό ξεδιαντροπιάς, όπου πρέπει να είσαι ορατός και “επικυρωμένος” για να υπάρχεις. Είμαστε πρόθυμοι να τροφοδοτούμε αυτό το εμπόριο οικειότητας. Το Facebook και οι άλλοι στη συνέχεια δημιούργησαν τις συνθήκες για μια νέα “εθελοντική δουλεία”, όπως το διατύπωσε θεωρητικά ο La Boétie.
Αν θέλουμε να ζούμε ευτυχισμένοι, πρέπει να ζούμε υπερεκτεθειμένοι. Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ κέρδισε μια περιουσία από αυτό.
Της Caroline Sallé, Le Figaro