Ο ΑΛΕΞ ΕΥΘΥΒΟΥΛΟΥ, γεννηθείς το 1927, όταν ήτανε στα 79 του χρόνια το 2006, σε ραδιοφωνική του συνέντευξη το στο Ράδιο Πρώτο, εξιστόρησε όσα θυμόταν όταν στα 30 του χρόνια, βρέθηκε με άλλους ξένους ανταποκριτές εφημερίδων και ειδησεογραφικών πρακτορείων, την Κυριακή 3 Μαρτίου 1957 στην Μάχη του Μαχαιρά αυτόπτης μάρτυρας της Θυσίας του 29χρονου υπαρχηγού της ΕΟΚΑ Γρηγόρη Αυξεντίου.
Μεταφέρουμε απομαγνητοφωνημένη γραπτώς την μαρτυρία του:
ΑΛΕΞ ΕΥΘΥΒΟΥΛΟΥ: Οι Άγγλοι τότε επερίμεναν ότι θα επαραδίδετουν ο Αυξεντίου και έτσι ήθελαν να γίνει η ταπεινωτική παράδοση μπροστά στον ξένο Τύπο. Έτσι μας ειδοποίησαν από την προηγούμενη νύχτα ότι κάτι είχαν να μας δείξουν πάνω στα βουνά, χωρίς να αποκαλύψουν ακριβώς περί τίνος επρόκειτο.
Τότε το Λήδρα Πάλας ήταν γεμάτο από ξένους ανταποκριτές γιατί ήτανε η δράση της ΕΟΚΑ στο μάξιμουμ εκείνην την συγκεκριμένη εποχή. Θα είχε περίπου τριάντα με σαράντα ξένους ανταποκριτές των μεγαλύτερων εφημερίδων της υφηλίου κι έτσι μας εμάζεψαν από την αυγή, έβαλαν τους ξένους δημοσιογράφους μέσα σε ένα λεωφορείο και ανεβήκαμε προς τον Μαχαιρά. Μας επήραν επί τόπου. Και βέβαια άμα εφτάσαμεν εκεί μας αποκάλυψαν ότι επρόκειτο ακριβώς για το ότι είχαν εντοπίσει το κρησφύγετο του Αυξεντίου.
Αυτοί περίμεναν πως θα πηγαίναμε επί τόπου και θα βλέπαμε έναν ταπεινωμένο Αυξεντίου και αιχμάλωτο των Άγγλων. Αντί αυτού, όταν εφτάσαμεν επί τόπου, γύρω στις οκτώ το πρωί αν θυμάμαι καλά, ακόμα η μάχη εσυνεχίζετουν.
Ακούαμε τους πυροβολισμούς και τις εκρήξεις κι έτσι εμείναμεν στην απέναντι πλευράν του βουνού παρακολουθώντας την όλην εξέλιξη της μάχης. Στο τέλος μας άφησαν να πλησιάσουμε στο κρησφύγετο.
Επειδή τότε εγώ εκτός από ανταποκριτής της Associated Press που έστελλα ανταποκρίσεις και επήγαιναν σε όλον τον κόσμο, ετραβούσα και ταινία για το αγγλικό δίκτυο Independent Television, μας άφησαν και τραβήξαμε σκηνές από το εσωτερικό του κρησφυγέτου. Μόλις επλησίασαν έγινε κάποια έκρηξη μέσα στο κρησφύγετο και τότε όλοι μας τρέξαμε να κρυφτούμε γιατί δεν ξέραμε τι μπορούσε να ακολουθήσει. Φαίνεται ότι υπήρχαν κάποια πυρομαχικά μέσα στο κρησφύγετο και έγινε η έκρηξη.
Αυτό έγινε αρκετήν ώρα μετά που εκόπασαν οι πυροβολισμοί και έτσι ένοιωθαν οι ίδιοι οι Άγγλοι ότι ήταν ασφαλές να πλησιάσουν οι δημοσιογράφοι για να τραβήξουν κάποιες φωτογραφίες ίσως του πτώματος του ήρωα που ήταν μέσα στο κρησφύγετο.
Φαίνεται ότι οι Άγγλοι απογοητεύτηκαν πάρα πολύ από το γεγονός ότι αντί να μας παρουσιάσουν έναν ταπεινωμένον Αυξεντίου, οι εκπρόσωποι των Μέσων Επικοινωνίας ολόκληρου του κόσμου ήταν επί τόπου για να περιγράψουν ακριβώς την πιο ηρωική στιγμή του απελευθερωτικού αγώνος του κυπριακού λαού.
Και την επόμενη μέρα σε ολόκληρον τον κόσμο, όλες οι εφημερίδες και οι τηλεοπτικοί και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί είχαν να κάμουν με τον Γρηγόρη Αυξεντίου και με τον αγώνα της ΕΟΚΑ για την απελευθέρωση της Κύπρου από τον αποικιακόν ζυγόν. Κάτι που ασφαλώς δεν επερίμεναν οι Άγγλοι.
Και το πιο σημαντικό ήταν ότι όλες οι ανταποκρίσεις από όλους αυτούς τους δημοσιογράφους υπογράμμιζαν την ηρωικήν αντίσταση του Γρηγόρη Αυξεντίου. Γιατί εκείνη η μάχη ήταν κάτι το συνταραχτικό για αυτούς που την παρακολούθησαν. Ένας ολόκληρος στρατός να πολεμά με έναν μόνον άνθρωπο, ο οποίος μάλιστα εξανάφερε στη μνήμη όλου του κόσμου το ιστορικό Μολών Λαβέ του Λεωνίδα.Γιατί, όταν του ζήτησαν οι Άγγλοι να παραδοθεί αυτή ήταν η απάντησή του και επολέμησε μέχρι τέλους.
Γράφτηκε στην πρώτη σελίδα όλων σχεδόν των αγγλικών εφημερίδων τη Δευτέρα 4 Μαρτίου 1957 και ήταν ευκαιρία να θυμηθούν και οι Άγγλοι δημοσιογράφοι και ο υπόλοιπος κόσμος το Μολών Λαβέ και τι σημαίνει αυτό. Δηλαδή η αποφασιστικότητα κάποιων να να πεθάνουν για την ελευθερία.
Εμείς επαρακολουθούσαμεν την μάχη από κάποια μικρή απόσταση, τετρακόσια ίσως πεντακόσια μέτρα από την μια πλευρά του βουνού ήταν η κοιλάδα και το κρησφύγετο ήταν χαμηλά στην απέναντι πλευρά. Δεν βλέπαμε τους Άγγλους που είχαν περικυκλώσει το κρησφύγετο από κοντά, τους βλέπαμε από πίσω.
Στην εξέλιξη της μάχης, τις τελευταίες στιγμές, ήρθε ένα ελικόπτερο πάνω από το κρησφύγετο και έριχνε βενζίνη για να κάψουν τον Αυξεντίου όταν είδαν ότι αυτός ο άνθρωπος επολεμούσε μέχρι τέλους και δεν μπόρεσαν να τον εξοντώσουν. Και ίσως να ήταν εξαιτίας της πυρκαγιάς που ο πληγωμένος πια Αυξεντίου έμεινε μέσα στο κρησφύγετο και κάηκε εντελώς στο τέλος. Ήταν το πιο τραγικό αυτής της ιστορίας. Οι ίδιοι οι Άγγλοι στρατιώτες ένοιωθαν ασφαλώς κάποιο δέος εκείνην την στιγμή. Να βλέπουν έναν άνθρωπο να συνεχίζει να πολεμά μόνος του εναντίον όλων αυτών που είχαν περιτριγυρίσει το κρησφύγετό του.
Επίσης πρέπει να αναφερθούμε και στο γεγονός ότι ο Αυξεντίου επέμενε να φύγουν οι άλλοι σύντροφοί του που ήσαν μέσα στο κρησφύγετο. Μας πήραν οι Άγγλοι για να μας δείξουν τους συντρόφους του Αυξεντίου. Και είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με αυτούς, γιατί ήταν κι αυτοί επί τόπου και παρακολουθούσαν την μάχη από κάποιαν απόσταση.
Ήταν κάτι το τραγικό γιατί όλοι έκλαιαν για τον χαμό του Μάστρου τους όπως τον αποκαλούσαν. Εμιλούσα με αυτούς και τους εζήτησα να μας εξιστορήσουν τα γεγονότα. Και μάλιστα ήταν εκεί ένας Άγγλος δημοσιογράφος εκ μέρους της Κυπριακής Ραδιοφωνικής Υπηρεσίας, του μόνου τότε στην Κύπρο ραδιοφώνου. Εκείνος δεν ήθελε να απαθανατίσει την εξιστόρηση των γεγονότων από τους συντρόφους του Αυξεντίου γιατί τότε οι Άγγλοι ενόμιζαν ότι ο Αυξεντίου ήταν ένας απλός τρομοκράτης όπως και οι σύντροφοί του και γιατί να τους δώσουν την ευκαιρία να εκφράσουν τις απόψεις τους από το κρατικό, το αποικιοκρατικό ραδιόφωνο. Αλλά τον έπεισα. Του είπα, κοίταξε αυτή είναι μια πραγματικά ιστορική στιγμή. Ηχογράφησε αυτά που έχουν να πουν αυτοί οι άνθρωποι και μπορεί στο μέλλον να χρησιμοποιήσουν αυτά έδω σαν μια ιστορική μαρτυρία για το τι έγινε στην Κύπρο. Δέχτηκε τουλάχιστον να ηχογραφήσει αυτά που έλεγαν οι σύντροφοι του Αυξεντίου. Όταν όμως εγύρισε πίσω στη Λευκωσία και παρέδωσε την κασέτα στην διεύθυνση του αποικιακού ραδιοσταθμού, οι υπεύθυνοι τότε δυστυχώς κατέστρεψαν αυτήν την μοναδική μαρτυρία των συντρόφων του Αυξεντίου, Αντώνη Παπαδόπουλου, Ανδρέα Στυλιανού, Φειδία Συμεωνίδη και Αυγουστή Ευσταθίου οι οποίοι έκλαιγαν εκείνην τη στιγμή όταν εμιλούσαν και εξιστορούσαν την εξέλιξη της περικύκλωσης του κρησφυγέτου και τι τους είπε ο Αυξεντίου ότι έπρεπε να φύγουν και να τον αφήσουν εκείνον εκεί.
Και για μας τους δημοσιογράφους που εκαλύψαμεν αυτήν την μάχη, αυτήν την ιστορική στιγμή, ήταν μια από τις πιο αξέχαστες εμπειρίες της δημοσιογραφικής μας καριέρας. Πράγματι. Και το λέω αυτό όχι μόνο εκ μέρους μου αλλά και εκ μέρους όλων των άλλων συναδέλφων και ιδίως των ξένων. Και μεταξύ των ξένων ανταποκριτών υπήρχαν και κάποιοι από τους πιο διάσημους δημοσιογράφους της εποχής στη διεθνή δημοσιογραφία, άνθρωποι οι οποίοι είχαν έρθει στην Κύπρο ύστερα από τον πόλεμο στην Κορέα και είχαν μιαν τρομερή πείρα και τότε ήταν μόλις λίγα χρόνια μετά το τέλος του Παγκοσμίου Πολέμου, είχε και ανθρώπους που είχαν πείρα και από τον μεγάλο πόλεμο. Και όμως εσυνταράχτηκαν και αυτοί από την ηρωική αντίσταση του Αυξεντίου»...
ΑΥΤΑ μας είχε πει στο Ράδιο Πρώτο το 2006 ο 97χρονος σήμερα Άλεξ Ευθυβούλου.
Λάζ.Α.Μαύρος 3 Μαρτίου 2024