3 Μαρτίου 1957… Τα ελικόπτερα των Άγγλων πάνω από το κρησφύγετο περικυκλώνουν τον σταυραετό του Μαχαιρά… Εκείνος και οι σύντροφοί του αντιστέκονται, όμως μετά από πολλές ώρες τους διατάζει να εγκαταλείψουν. Εκείνος μένει μόνος και με ένα «Μολών Λαβέ» ως άλλος Λεωνίδας, στάθηκε απέναντι στους κατακτητές και με θάρρος είδε τον θάνατο κατάματα, όταν έριξαν βενζίνη και τον έκαψαν ζωντανό.
Αυτός ήταν ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο Ζήδρος όπως ήταν γνωστός κατά τη διάρκεια του αγώνα, ο υπαρχηγός της ΕΟΚΑ, που πάλεψε με τους Άγγλους κατακτητές, για την απελευθέρωση της Κύπρου από το ζυγό τους. Η μνήμη του έμεινε άσβεστη στα χρόνια, η αποφασιστικότητά του έγινε φάρος για τους νέους.
Ο Γρηγόρης Αυξεντίου γεννήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου του 1928 στη Λύση και φοίτησε στο Δημοτικό Σχολείο του χωριού του. Κατόπιν πήγε στο Γυμνάσιο Αμμοχώστου και αφότου αποφοίτησε, έφυγε για την Ελλάδα, όπου κατατάχθηκε στον ελληνικό στρατό και πέρασε από τη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού. Παράλληλα, μελετούσε φιλολογία για να μπει στην φιλοσοφική σχολή Αθηνών. Απολύθηκε από το Στρατό ως Έφεδρος Ανθυπολοχαγός Πεζικού και στη συνέχεια υπηρέτησε στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα για λίγους μήνες, προτού και επιστρέψει στην Κύπρο το 1952.
Στην πρώτη γραμμή του Αγώνα
Το 1953 ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Γρηγόρης Αυξεντίου επέστρεψε στην Κύπρο, περήφανος γιατί μπόρεσε να υπηρετήσει έστω και για λίγα χρόνια την Ελλάδα και απέκτησε και τυπικά την Ελληνική υπηκοότητα. Με τη βοήθεια του Γρηγόρη Γρηγορά από την Λύση, γνωστού και ως «Νταβέλη», στις 20 Ιανουαρίου 1955, ο «Ζήδρος», συναντήθηκε με τον Γεώργιο Γρίβα Διγενή, που ήταν αρχηγός της Ε.Ο.Κ.Α. και του έδωσε τον λόγο της στρατιωτικής του τιμής. Έτσι μπήκε στον αγώνα κατά των Άγγλων. Πήρε μεταξύ άλλων τα ψευδώνυμα, «Ζήδρος», «Ρήγας», «Αίαντας», «Άρης», «Μάστρος», «Ανταίος» και «Ζώτος».
Αγωνίστηκε σκληρά στην αντίσταση κατά των Άγγλων και πολύ γρήγορα του δόθηκε η θέση του Υπαρχηγού της Ε.Ο.Κ.Α. Υπηρέτησε ως Τομεάρχης Αμμοχώστου-Βαρωσίων, στις αρχές του Αγώνα.
Την 1η Απριλίου 1955, καταζητήθηκε από τους Άγγλους για τη συμμετοχή του στον αγώνα και μετατέθηκε στην επαρχία Κερύνειας, όπου υπηρέτησε ως τομεάρχης της ΕΟΚΑ μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1955. Από τον Δεκέμβριο του 1955 διετέλεσε τομεάρχης Πιτσιλιάς, μέχρι την ημέρα που έπεσε μαχόμενος.
Ήταν 3 Μαρτίου 1957. Στα βουνά του Μαχαιρά, ο Αυξεντίου έδινε μαθήματα ηρωϊσμού, σ’ όλη την οικουμένη. Άγγλοι στρατιώτες περικύκλωσαν το κρησφύγετό του κοντά στον Μαχαιρά.
Ο Γρηγόρης φώναξε τότε: «Σύντροφοι, ο Θεός να με βγάλει ψεύτη, προδοθήκαμε». «Αρχηγέ, μαζί σου και στον θάνατο» ψιθύρισαν όλοι. Δεν πρόλαβαν να τελειώσουν την κουβέντα τους και οι στρατιώτες έφθασαν στην είσοδο του κρησφύγετου. Φώναξαν στους άνδρες να παραδοθούν όμως καμία απάντηση. Η μάχη κράτησε για ώρες. Στην ομάδα του ήταν οι Ανδρέας Στυλιανού, Αυγουστής Ευσταθίου, Αντώνης Παπαδόπουλος και Φειδίας Συμεωνίδης, τους οποίους, όμως, διέταξε να βγουν από το κρησφύγετο και να παραδοθούν για να σωθούν, ενώ αυτός έμεινε και πολέμησε μόνος επί 10 ώρες τους εχθρούς, τραυματισμένος από θραύσμα χειροβομβίδας. Ο ίδιος αποφασισμένος να μην πέσει ζωντανός στα χέρια των Άγγλων και αν χρειαστεί να θυσιαστεί τους είπε επί λέξη: Σε προτροπές τών Άγγλων να παραδοθεί είχε μόνο μία απάντηση να δώσει «Μολών Λαβέ». Αμέσως, τέσσερις στρατιώτες όρμησαν μέσα στην σπηλιά. Ο Αυξεντίου τους υποδέχτηκε με καταιγιστικά πυρά. Οι τρεις Βρετανοί οπισθοχώρησαν έντρομοι, ο τέταρτος, ένας δεκανέας, έπεσε νεκρός. Σύμφωνα με μαρτυρία του συμπολεμιστή του Αυγουστή Ευσταθίου, που μετά τη ρίψη χειροβομβίδας στο κρησφύγετο επέστρεψε, με υπόδειξη των Άγγλων, για να διακριβώσει αν ο Αυξεντίου ήταν ζωντανός και να τον πείσει να παραδοθεί. Ο Αυγουστής προτίμησε να μείνει μαζί με τον αρχηγό του. Ο Γρηγόρης φώναξε: «Τώρα είμαστε δύο. Ελάτε να μας πάρετε». Και η μάχη συνεχίστηκε ως το απόγευμα. Προσπάθειά τους ήταν να κρατήσουν τη μάχη μέχρι να νυχτώσει και επωφελούμενοι από το σκοτάδι να διαφύγουν.
Οι Άγγλοι στρατιώτες, που αντιλήφθηκαν τον σκοπό τους, περιέλουσαν το κρησφύγετο με βενζίνη, το πυρπόλησαν και έκαψαν ζωντανό τον Αυξεντίου, ενώ ο Αυγουστής Ευσταθίου, με βαριά εγκαύματα, επιχειρεί έξοδο και συλλαμβάνεται. Οι εμπρηστικές βόμβες πετρελαίου, λαμπαδιάζουν τα πάντα. Έτσι, καιόμενος σαν λαμπάδα, έπεσε ο Γρηγόρης Αυξεντίου, άμορφη μάζα από καμένη σάρκα, πυροβολώντας ως το τέλος, Κυριακή 3 Μαρτίου 1957.
Ο Μάριος Τόκας και ο Γιάννης Ρίτσος ύμνησαν τον υπαρχηγό της ΕΟΚΑ με τον «Αποχαιρετισμό του Γρηγόρη Αυξεντίου» το 1997.
Λάβετε, φάγετε,
τούτο εστί το σώμα και το αίμα μου,
το σώμα και το αίμα του Γρηγόρη Αυξεντίου,
ενός φτωχόπαιδου, 29 χρονώ, απ’ το χωριό Λύση,
οδηγού ταξί, το επάγγελμα,
που `μαθε στη Μεγάλη Σχολή του Αγώνα,
τόσα μόνο γράμματα,
όσα να φτιάχνουν τη λέξη ” Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ι Α “,
που `μαθε στη Μεγάλη Σχολή του Αγώνα,
τόσα μόνο γράμματα,
όσα να φτιάχνουν τη λέξη ” Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ι Α “.
Πηγή: https://reporter.com.cy/