Ο Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ γεννήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 1756 στο Σάλτσμπουργκ και πέθανε στις 5 Δεκεμβρίου 1791 στη Βιέννη.
Zhang Zhang Συνέντευξη στην Anne-Elen Chompret
Διάσημη βιολονίστα, η Zhang Zhang είναι μέλος της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Μόντε Κάρλο. Επίσης, έχει ιδρύσει και διευθύνει ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα, το ZhangomusiQ, το οποίο διοργανώνει συναυλίες με όλα τα έσοδα να διατίθενται για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Έχει επίσης εκδώσει το βιβλίο La voie de l’archet (Fayard, 2023).
Η γερμανική συλλογικότητα Critical Classics μόλις κυκλοφόρησε μια νέα woke έκδοση του “Μαγικού αυλού” του Μότσαρτ, απαλλαγμένη από κάθε μορφή “σεξισμού” και “ρατσισμού”. Η βιολονίστα Zhang Zhang ανησυχεί για το γεγονός ότι όλο και περισσότερα αριστουργήματα παραποιούνται στο όνομα των “προοδευτικών” αξιών.
FIGARO. – Σύμφωνα με την εξειδικευμένη ιστοσελίδα Forum Opera, η γερμανική κολεκτίβα Critical Classics αλλοίωσε το λιμπρέτο της όπερας του Μότσαρτ. Ο στόχος; Να αφαιρεθεί κάθε έκφραση είτε σεξιστική είτε ρατσιστική, προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί το κοινό σε αυτά τα ζητήματα. Αυτή η συλλογικότητα έχει αναθεωρήσει τον Μαγικό αυλό . Ως βιολιστής και μέλος της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Μόντε Κάρλο, τι γνώμη έχετε για την πρωτοβουλία αυτή;
ZHANG ZHANG. – Ο κύριος στόχος αυτής της συλλογικότητας είναι να δημιουργήσει μια όπερα “χωρίς θύματα”. Αυτό ακούγεται περισσότερο σαν τίτλος επεισοδίου των Monty Python ή του Saturday Night Live παρά σαν αξιόπιστος μουσικός θεσμός. Ζούμε σε περίεργους καιρούς. Το γεγονός ότι προτάθηκαν και έγιναν δεκτές αλλαγές που επιτρέπουν την ύπαρξη μιας νέας εκδοχής του Μαγικού Αυλού είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό. Αλλά πιο σημαντικό είναι ότι οι αλλαγές αυτές αντικατοπτρίζουν μια ιδιαίτερης μορφής βία απέναντι στις κλασικές τέχνες και την κλασική μουσική ειδικότερα. Αυτή η συλλογικότητα κατάφερε να λογοκρίνει ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της ανθρωπότητας.
Ποια νομιμοποίηση έχει αυτή η συλλογικότητα να αναθεωρεί το έργο ενός από τους μεγαλύτερους συνθέτες, του Μότσαρτ;
Κατά τη γνώμη μου, καμία. Η ομάδα που είναι υπεύθυνη για τη λήψη αυτών των αποφάσεων στο πλαίσιο της συλλογικότητας Critical Classics περιλαμβάνει έναν “αναγνώστη ευαισθησίας” του οποίου το background σχετίζεται με την καταπολέμηση της ισλαμοφοβίας και τη διατομεακότητα.
Επιπλέον, υπάρχουν μόνο τρεις μουσικοί σε αυτή τη συλλογικότητα, η καριέρα των οποίων δεν μπορεί να θεωρηθεί αρκούντως σημαντική και υψηλού κύρους ώστε να μπορεί να “τροποποιήσει” το έργο του Μότσαρτ. Ούτε μπορούν να ισχυριστούν ότι μιλούν εκ μέρους ολόκληρης της κοινότητας της κλασικής μουσικής, αφού δεν εκπροσωπούν αυτό το συλλογικό σώμα . Οι επόμενοι στόχοι τους, αν πιστέψουμε τις ανακοινώσεις τους, θα είναι τα Κατά Ματθαίον Πάθη του Μπαχ, η Μαντάμ Μπατερφλάι του Πουτσίνι και η Κάρμεν του Μπιζέ.
Η εν λόγω συλλογικότητα ανακοίνωσε ότι το μέτρο ελήφθη “για να μην προσβληθεί κανένας” και να απευθυνθεί έτσι σε ένα ευρύτερο κοινό. Δεν είναι όμως μάλλον αντιπαραγωγικό;
Το ερώτημα αφορά την πρόθεση. Είναι πρόθεσή τους -και φιλοδοξία τους- να “καθαρίσουν” και άλλα έργα που αποτελούν μέρος της μουσικής, καλλιτεχνικής ή πολιτιστικής παράδοσης; Θα είναι η Όπερα του Πεκίνου το επόμενο θύμα; Το Χάκα; Το Νο; Η ραπ; Έτσι ώστε «κανείς να μην αισθάνεται θύμα, αποκλεισμένος ή προσβεβλημένος»; Τι θα γίνει μετά; Θα ξαναζωγραφίσουν τους κλασικούς πίνακες της ζωγραφικής για να καλύψουν τα γυμνά σώματα; Θα επινοήσουν μήπως μια πιο νηφάλια εκδοχή της Βίβλου ή του Κορανίου; Και είναι απορίας άξιον που δεν ξεκίνησαν με αυτά τα κλασικά έργα, τα οποία υποδηλώνουν απείρως περισσότερη βία απ’ όση θα μπορούσε να επινοήσει -ή έστω να σκεφτεί- ο Μότσαρτ και μάλιστα απευθύνονται σε πολύ ευρύτερο κοινό.
Αν πραγματικά θέλουν να δουν “ακίνδυνες”, “χωρίς θύματα” όπερες, ίσως θα έπρεπε να επικεντρωθούν στη δημιουργία νέων έργων, σύμφωνα με τα δικά τους κριτήρια. Εκτός κι αν δεν έχουν τις απαιτούμενες δυνατότητες. Να είναι σίγουροι, πάντως, ότι μπορούν σίγουρα να βασιστούν στην τεχνητή νοημοσύνη για τη δημιουργία ενός “ιδανικού” έργου, σύμφωνα με τις φαντασιώσεις τους. Αφήστε όμως τα ιστορικά έργα στην ησυχία τους.