Εκδόθηκαν τα πρακτικά του συνεδρίου "Η Επανάσταση του 1821 στον Πειραιά και την Νησιωτική Ελλάδα".
Η γόνιμη συνεργασία ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και το Πρότυπο Λύκειο της Ιωνιδείου Σχολής, που κατά τα τελευταία χρόνια έχει εκταθεί σε πολλούς τομείς, οδήγησε και στην διοργάνωση από κοινού του Συνεδρίου «Η Επανάσταση του 1821 στον Πειραιά και την Νησιωτική Ελλάδα». Το συνέδριο διεξήχθη στο πλαίσιο των εορτασμών για τα διακόσια χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης και ως ελάχιστος φόρος τιμής σε όσους αγωνίστηκαν στην Νησιωτική Ελλάδα και στην πειραϊκή χερσόνησο και τις όμορες περιοχές από το Κερατσίνι έως το Φάληρο.
Στον παρόντα τόμο περιλαμβάνονται δεκαεννέα μελέτες, από τις οποίες οι δεκαοκτώ απετέλεσαν ανακοινώσεις του συνεδρίου. Ανάμεσά τους θα ξεχωρίσουμε την κεντρική ομιλία του συνεδρίου, την οποία πραγματοποίησε ο αναπληρωτής καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γεώργιος Πάλλης. Στην ανακοίνωσή του ο κ. Πάλ-λης μας παρουσιάζει με οξυδέρκεια και ακρίβεια το τοπίο και τα κτίσματα του Πειραιά και των πλησιόχωρων ακτών του κατά τα χρόνια της Επανάστασης, επιλύοντας διάφορες απορίες της μέχρι τούδε έρευνας.
Στη συνέχεια ακουλουθούν μελέτες που αναφέρονται στον Πειραιά (Νικήτας, Μίλεσης, Μήτσας, Γαρέφος), την Κύπρο (Μπαλλή, Σελιώτη), την Κρήτη (Πέπονας), την Σάμο (Βαρβούνης, Μουρμούρης), τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου (Ναθαναήλ, Πρασσά, Κουτουξιάδου, Λιακάκη, Μαλκίδης, Πελεκάνος) και τα Επτάνησα (Πετράτος, Βλαχόπουλος, Παυλάκη).
Από το συνέδριο και ιδίως από τα κείμενα των πρακτικών του προκύπτει ότι σχετικά με τον Πειραιά υπολείπεται αρκετή δουλειά ως προς την ταύτιση σημείων και θέσεων που αναφέρονται κατά τις μάχες του 1821, επειδή υπήρχαν σε χρήση εκείνη την εποχή πολλά ονόματα για τον ίδιο τό¬πο. Άλλα από αυτά έλκουν την καταγωγή τους από την αρχαιότητα, άλλα από τον μεσαίωνα και άλλα από την πρώιμη νεότερη εποχή. Η παράλληλη και ενίοτε ταυτόχρονη χρήση τους δημιουργεί αρκετά μεγάλη σύγχυση και αυτό οφείλε¬ται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι που έγραψαν για αυτά δεν είχαν συχνά ζήσει στην πειραϊκή χερσόνησο και τις γύρω περιοχές. Πολλοί από αυτούς, Αγωνιστές ή ξένοι περιηγητές, περνούν βιαστικά και τους αναφέρουν οι ντόπιοι κάποιο τοπωνύμιο, το οποίο και καταγράφουν χωρίς και οι ίδιοι να έχουν πλήρη επίγνωση του χώρου στον οποίον αυτό αναφέρεται. Έτσι, απομένει στους ιστορικούς του Πειραιά να προχωρήσουν την έρευνα για την πλήρη και ακριβή ταύ¬τιση πολλών τοπωνυμίων της ευρύτερης περιοχής.
Από τις ανακοινώσεις τις σχετιζόμενες με την Νησιωτική Ελλάδα γίνεται σαφής ο καταλυτικός ρόλος που διαδραμάτισαν τα νησιά στην εξέλιξη της Επανάστασης και στην έστω μερική επιτυχία της. Το ελληνικό ναυτικό έδωσε πάρα πολλές λύσεις, πολύ περισσότερες από αυτές που θα αναμένονταν βάσει του όγκου και του αριθμού των πλοίων και τη δύναμη πυρός που διέθετε κατά τον Αγώνα. Παρότι δεν κατέστη δυνατόν να διαλύσει τον τουρκικό και κυρίως τον αιγυπτιακό στόλο, σίγουρα συνετέλεσε στην τελική απελευθέρωση όσων νησιών του Αιγαίου περιελήφθησαν στο Ελληνικό Βασίλειο στα 1832. Συνάμα, πολλά νησιά πλήρωσαν βαρύτατο φόρο αίματος χωρίς να δικαιωθούν άμεσα τουλάχιστον τα περισσότερα από αυτά, όπως η Χίος, η Σάμος και η Κρήτη, που χρειάστηκαν άλλοι αγώνες τις επόμενες δεκαετίες για να απελευθερωθούν και να ενωθούν με την υπόλοιπη Ελλάδα.
Κλείνοντας αυτήν την σύντομη παρουσίαση, ευελπιστούμε τα πρακτικά του συνεδρίου να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο και να συντελέσουν στην προαγωγή της έρευνας γύρω από τον Πειραιά και την Νησιωτική Ελλάδα κατά την Επανάσταση του 1821.
Συγγραφείς: Γρηγόρης Χονδροκούκης, Χαράλαμπος Μηνάογλου, Γιώργος Πάλλης, Γιώργος Ναθαναήλ, Ζαφείρης Νικήτας, Αννίτα Πρασσά, Αικατερίνη Κουτουξιάδου, Πἐτρος Πετράτος, Χαράλαμπος Βλαχόπουλος, Δήμητρα Παυλάκη, Χαρίκλεια Μπαλλή, Βασιλική Σελιώτη, Μανώλης Πέπονας, Μανόλης Βαρβούνης, Ιωάννης Μουρμούρης, Μαρία Λιακάκη, Θεοφάνης Μαλκίδης, Ιωάννης Πελεκάνος, Στέφανος Μίλεσης, Αναστάσιος Μήτσας, Μάριος Γαρέφος