– Τα παράδοξα, οι προκλήσεις, οι (εν)τάσεις
του Γιώργου Σκαφιδά από την ιστοσελίδα Άμυνα και Διπλωματία
Η έναρξη των εργασιών της νέας νομοθετικής περιόδου στην Τουρκία είχε φέτος… κάτι το διαφορετικό. Οι βουλευτές επέστρεψαν μεν στις θέσεις του στην Εθνοσυνέλευση την 1η Οκτωβρίου, έπειτα από τις καλοκαιρινές διακοπές, για να δουν όμως από κοντά κάποιες κινήσεις τις οποίες μάλλον δεν περίμεναν: τον υπερεθνικιστή Ντεβλέτ Μπαχτσελί να χαιρετά βουλευτές του φιλοκουρδικού DEM, τους βουλευτές του αντιπολιτευόμενου CHP (ή, πιο ορθά, πολλούς από αυτούς με πρώτο τον ίδιο τον αρχηγό Οζγκιούρ Οζέλ) να σηκώνονται σε ένδειξη σεβασμού κατά την είσοδο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τους Μπαχτσελί και Οζέλ να τα λένε κατ’ ιδίαν σε φαινομενικώς καλό κλίμα…
Κι όμως, στον ίδιο χώρο μόλις τον περασμένο Αύγουστο βουλευτές «έπαιζαν μπουνιές» με τον Μπαχτσελί μάλιστα σε ρόλο «χειροκροτητή» (για την ιστορία, μέλη του κυβερνώντος ισλαμοσυντηρητικού AKP είχαν τότε επιτεθεί σε βουλευτή του αριστερού κόμματος TİP, με τον Μπαχτσελί να σπεύδει εκ των υστέρων να δικαιολογήσει την οργή των επιτιθέμενων).
Η επιστροφή στα κοινοβουλευτικά έδρανα στην Τουρκία δεν εκτυλίχθηκε, λοιπόν, ακριβώς όπως θα περίμενε κανείς με βάση τα «καθιερωμένα».
Ο 76χρονος Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ηγέτης του Κόμματος Εθνικιστής Δράσης (MHP) και εταίρος του Ερντογάν στο πλαίσιο της «Λαϊκής Συμμαχίας» (Cumhur Ittifaki) ήδη από το 2018, προκάλεσε εντύπωση όταν έσπευσε να χαιρετήσει την ομάδα του φιλοκουρδικού Κόμματος Ισότητας και Δημοκρατίας των Λαών (DEM) το οποίο έχει πια πάρει τη θέση του HDP στην Εθνοσυνέλευση.
Ο 76χρονος ηγέτης των Γκρίζων Λύκων δικαιολόγησε μάλιστα εκ των υστέρων αυτήν του την κίνηση, υποστηρίζοντας ότι «μπαίνουμε σε μια νέα εποχή» κατά την οποία «πρέπει να διασφαλίσουμε την ειρήνη στη χώρα μας, καθώς θέλουμε ειρήνη στον κόσμο». Σημειωτέον ότι κάτι ανάλογο, περί ανάγκης συμφιλίωσης στο εσωτερικό, «αρμονίας, συναίνεσης και αμοιβαίου σεβασμού», είχε πει και ο ίδιος ο πρόεδρος Ερντογάν κατά την ομιλία του από το βήμα της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης λίγο νωρίτερα την ίδια ημέρα.
Οι γνώστες υπενθυμίζουν ότι δεν είναι η πρώτη φορά που ο Μπαχτσελί ανταλλάσσει χειραψίες με Κούρδους ή φιλοκούρδους πολιτικούς. Κάτι ανάλογο είχε κάνει για παράδειγμα και το 2007, όταν είχε σφίξει το χέρι στελεχών του κόμματος DTP. Εν τω μεταξύ βέβαια, μέσα στα χρόνια που μεσολάβησαν, το DTP τέθηκε εκτός νόμου και το HDP, η ηγεσία του οποίου φυλακίστηκε, αναγκάστηκε να πάρει μέρος στις τελευταίες εκλογές ως DEM προκειμένου να διασφαλίσει τη συμμετοχή του.
Όσο για τον ίδιο τον Μπαχτσελί που τώρα παρουσιάζεται φαινομενικά «συμφιλιωτικός», εκείνος έχει περάσει δεκαετίες ζητώντας την ποινικοποίηση των φιλοκουρδικών κομμάτων τα οποία παραδοσιακά αποκηρύσσει ως «τρομοκρατικά» παρακλάδια του PKK. Τι άλλαξε εν τω μεταξύ και τώρα εκείνος υιοθετεί διαφορετική γραμμή;
Έμπειροι παρατηρητές υπογραμμίζουν, βέβαια, ότι οι κινήσεις του Μπαχτσελί, ειδικά οι μη αναμενόμενες, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται πάντοτε με επαρκείς δόσεις επιφύλαξης και αμφιβολιών. Με άλλα λόγια, ό,τι λέγεται ή γίνεται σήμερα μπορεί να έχει ανατραπεί ως αύριο.
Σημειώνεται ότι ο ηγέτης των Γκρίζων Λύκων προσέγγισε κατά την προαναφερθείσα συνεδρίαση της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης όχι μόνο τους βουλευτές του DEM αλλά και τον ηγέτη του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Οζγκιούρ Οζέλ τον οποίο φέρεται μάλιστα να κάλεσε να μην παίρνει τοις μετρητοίς όσα αρνητικά λέγονται κατά καιρούς στο πλαίσιο της πολιτικής αντιπαράθεσης.
«Μερικές φορές πρέπει να μιλάμε (σ.σ. αρνητικά) για χάρη της πολιτικής», λέγεται ότι είπε ο Μπαχτσελί απευθυνόμενος σε έναν πολιτικό όπως είναι ο Οζέλ ο οποίος έχει όμως κατηγορηθεί το τελευταίο διάστημα ότι κάνει, αν και αντιπολιτευόμενος, αδικαιολόγητα ανοίγματα «συγκατάβασης» προς την πλευρά του Ερντογάν.
Η πολιτική σκηνή της Τουρκίας δείχνει, σε κάθε περίπτωση, να διανύει μια περίοδο μετάβασης προς ένα νέο τοπίο δυνητικά διαφορετικών κομματικών συσχετισμών. Με βάση τα σημερινά δεδομένα, εάν διεξάγονταν τώρα εκλογές, το όριο του 7% που απαιτείται για την είσοδο στην Εθνοσυνέλευση θα το ξεπερνούσαν μόνο τέσσερα κόμματα: το AKP, το CHP, το DEM και το MHP.
Οι αντικειμενικά μεγάλες προκλήσεις της τρέχουσας περιόδου είναι εκείνες του πληθωρισμού και της οικονομίας, του μεταναστευτικού και των γειτονικών στην Τουρκία πολεμικών εντάσεων που έχουν πια αναζωπυρωθεί λόγω Γάζας-Λιβάνου.
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο ωστόσο, προωθείται παράλληλα και ο στόχος της υιοθέτησης ενός νέου Συντάγματος, ενώ ο Ερντογάν έχει αποκλείσει από την πλευρά του το ενδεχόμενο νέων πρόωρων εκλογών (και το μόνο κόμμα που θα μπορούσε πρακτικά να οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές εάν το θελήσει είναι το MHP). Όσο για τα κομματικά στρατόπεδα, εκείνα ταλανίζονται πια υπό την πίεση όχι μόνο εξωτερικών παραγόντων αλλά και εσωτερικών τριγμών.
Στο μέτωπο της «Λαϊκής Συμμαχίας» των AKP-MHP για παράδειγμα, κυκλοφορούν εδώ και καιρό σενάρια περί επαπειλούμενου πολιτικού διαζυγίου.
Κατά μία άποψη, το MHP από «σωσίβιο» που ήταν άλλοτε για τον Ερντογάν (κυρίως από το 2017 και έπειτα), εξελίσσεται πια σε «βαρίδι», ένα «βαρίδι» το οποίο όμως διατηρεί δημοσκοπικά τις δυνάμεις του και ισχυροποιείται πια με φόντο την κατάρρευση του Καλού Κόμματος (İYİ Parti). Αλλά και από την άλλη πλευρά, στις τάξεις του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), ο Οζέλ φέρεται να «αντιπαρατίθεται» πια, μόλις λίγους μήνες έπειτα από τις επιτυχίες των αυτοδιοικητικών εκλογών του Μαρτίου, με τους Ιμάμογλου, Γιαβάς, Κιλιτσντάρογλου κ.ά. Τι θα ακολουθήσει, μένει να φανεί. Αυτό που είναι πια απολύτως ξεκάθαρο, ωστόσο, είναι ότι το πολιτικό σκηνικό της περιόδου 2018-2023, με τις δύο αντιμαχόμενες πολυκομματικές Συμμαχίες: τη Λαϊκή και την Εθνική, δεν υφίσταται πια…