Στις 17/9/2023 ελληνική ανθρωπιστική αποστολή με προορισμό τη Ντέρνα (Λιβύη) κατέληξε σε τραγωδία: πέντε νεκροί (τρεις στρατιωτικοί και δύο πολίτες-μεταφραστές) και πολλοί τραυματίες. Οι Ελληνίδες και οι Έλληνες που σκοτώθηκαν ήταν οι εξής:
Μέσα στους μήνες που ακολούθησαν, σειρά δημοσιευμάτων ανέδειξε πτυχές της υπόθεσης. Οι οικογένειες συναντήθηκαν με τον πρωθυπουργό και του παρέδωσαν λεπτομερές υπόμνημα με χάρτες και καίρια ερωτήματα, επιμένοντας ότι ο σχεδιασμός και η εκτέλεση της αποστολής είχαν κρίσιμες παραλείψεις.
Τα κρίσιμα ερωτήματα των συγγενών.
Γιατί η συμμετοχή δεν ήταν εθελοντική και πώς ενημερώθηκαν/διατάχθηκαν τα στελέχη;
Για ποιο λόγο αλλάχθηκε τρεις φορές ο προορισμός προσγείωσης (Τομπρούκ → Αλ-Μπάιντα → Βεγγάζη) και ποιος το ενέκρινε;
Ποια ανάλυση ρίσκου έγινε και ποια μέτρα προτάθηκαν/λήφθηκαν;
Τι δεδομένα είχε η Ομάδα Σχεδίασης και από ποιους φορείς ζητήθηκαν επιπλέον πληροφορίες;
Ποιος ήταν ο τελικός υπογράφων της αποστολής;
Ποιες αποφάσεις ελήφθησαν, από ποιους και πότε;
Είχε το διατιθέμενο υγειονομικό προσωπικό επαρκή μέσα/εκπαίδευση για αποστολή υψηλού ρίσκου;
Γιατί δεν λειτούργησαν οι επικοινωνίες και ποιο ήταν το σχετικό σχέδιο;
Ζητήματα σχεδιασμού και εκτέλεσης
Αλλαγές πτήσης/διαδρομής που αύξησαν τον κίνδυνο (π.χ. μεταφορά μέσω Βεγγάζης).
Ελλιπής προετοιμασία για επιχειρησιακό πεδίο με αστάθεια/κινδύνους.
Κενά στις επικοινωνίες και στην κρίσιμη ενημέρωση πεδίου.
Σύγχυση στην επικοινωνιακή διαχείριση, που τροφοδότησε σενάρια χωρίς σαφή κατάληξη.
Οι καταγγελίες για συγκάλυψη
Οι συγγενείς καταγγέλλουν ότι δύο χρόνια μετά:
Δεν έχουν αποδοθεί ευθύνες,
Υποθέσεις αρμοδιοτήτων μπήκαν στο αρχείο,
Ορισμένοι εμπλεκόμενοι στην ιεραρχία επιβραβεύτηκαν αντί να ελεγχθούν.
Ζητούν πλήρη διαλεύκανση με διοικητικές/δικαστικές πράξεις και θεσμικές εγγυήσεις ώστε να μην επαναληφθεί.
Τι ζητούν τώρα οι οικογένειες
Ολοκλήρωση ανεξάρτητης και διαφανούς έρευνας, με δημοσιοποίηση πορισμάτων.
Θεσμοθέτηση δεσμευτικών πρωτοκόλλων για ανθρωπιστικές αποστολές σε εμπόλεμες/ασταθείς ζώνες (ανάλυση ρίσκου, εκπαίδευση, επικοινωνίες, chain of command).
Λογοδοσία για τον επιχειρησιακό σχεδιασμό και τις αποφάσεις εντολής/εκτέλεσης.