Σελίδες

Πέμπτη 15 Αυγούστου 2024

Τα 500 ονόματα της Παναγίας

 


Αμέτρητα είναι τα ονόματα, ή «Θεοτοκωνύμια» όπως λέγονται, που έχει δώσει ο λαός στην Παναγία. Μέχρι στιγμής υπολογίζεται πως ξεπερνούν τα 500. Άλλα βγαλμένα από ύμνους, άλλα από τον τόπο που βρίσκεται κάποιος Ναός ή Μοναστήρι κι άλλα εξαιτίας του τρόπου που έχει αγιογραφηθεί.



Από τις πιο γνωστές Παναγίες, που πήραν το όνομά τους ανάλογα με τη γεωγραφική θέση ή την τοποθεσία που βρίσκονται οι αντίστοιχες εκκλησίες, είναι οι εξής: η Παναγία η Κανάλα στην Κύθνο, η Παναγία Σουμελά, η Παναγία η Λιμνιά στη Λίμνη Ευβοίας, η Παναγία Κύκκου στην Κύπρο, η Παναγία η Ιεροσολυμίτισσα, η Παναγία η Αγιασώτισσα στην Αγιάσο και η Παναγία η Φοδελιώτισσα στο Φόδελε του Ηρακλείου Κρήτης.


Υπάρχουν, όμως, και άλλοι χαρακτηρισμοί που προσδιορίζουν το σημείο όπου βρίσκεται χτισμένος ο ναός, όπως: Παναγία Σπηλιανή, που βρίσκεται στο Πυθαγόρειο Σάμου αλλά και στη Νίσυρο, Παναγία Γκρεμιώτισσα που βρίσκεται στην Ιο, Παναγία Σαραντασκαλιώτισσα στον Μαραθόκαμπο Σάμου, Παναγία Θαλασσινή στην Ανδρο, που είναι χτισμένη σε βράχο μέσα στη θάλασσα, Παναγία η Κρεμαστή στην Ηλεία όπου η Μονή κρέμεται από έναν βράχο.


Τα προσωνύμια της Παναγίας, όμως, της αποδίδονται και ανάλογα με τον τρόπο που είναι ζωγραφισμένη η εικόνα της.


Ακόμη μία εκδοχή για την απόδοση ενός προσωνυμίου στη Θεοτόκο είναι ο συσχετισμός της με γεγονότα ή φυσικά φαινόμενα.


Μια πολύ γνωστή Παναγία είναι η Φιδούσα (ή κατ' άλλους Φιδιώτισσα) στην Κεφαλονιά. Κάθε χρόνο, κοντά στον Δεκαπενταύγουστο, στο χωριό Μαρκόπουλο της Κεφαλονιάς εμφανίζονται και κυκλοφορούν στις εικόνες των ναών του χωριού μικρά και ακίνδυνα φίδια.


Επίσης, στη Σάμο υπάρχει το μοναστήρι της Παναγίας της Βροντιανής, που ονομάστηκε έτσι γιατί στο υψόμετρο που βρίσκεται φυσάει δυνατός άνεμος ο οποίος βροντάει.


Ακόμη, στη Ζάκυνθο, στη Μονή Στροφάδων, βρίσκεται η εικόνα της Παναγίας της Θαλασσομαχούσας. Σύμφωνα με την παράδοση, η εικόνα, που κάποτε εκλάπη, πάλεψε με τα κύματα και έφτασε στο Μοναστήρι χωρίς να καταστραφεί στη θάλασσα.


Σε άλλες περιπτώσεις η Παναγία ονομάζεται ανάλογα με την ημερομηνία που γιορτάζει. Ετσι, στη Σαντορίνη απαντάται η Παναγία η Τριτιανή που γιορτάζει την τρίτη ημέρα του Πάσχα και στη Σίφνο η Παναγία η Δεκαπεντούσα, που γιορτάζει το Δεκαπενταύγουστο.


«Η ύπαρξη αυτής της πλούσιας ονοματολογίας δεν σημαίνει απλώς μια συναισθηματική σχέση του λαού με την Παναγία, αλλά κυρίως το γεγονός ότι μέσα από αυτόν τον πλούτο των ονομάτων επισημαινόταν η σημασία του προσώπου για τη Σωτηρία του κόσμου: η Μαρία έγινε το σκεύος εκλογής για να γίνει ο Θεός άνθρωπος και να διασωθεί το ανθρώπινο γένος και ο κόσμος από τη φθορά του θανάτου.


Αλλωστε, και η γιορτή της Κοίμησης αυτό ακριβώς συμβολίζει, την καταπάτηση του Θανάτου. Γι αυτό και τιμάται ως το Πάσχα του καλοκαιριού», καταλήγει ο κ. Καριώτογλου.


Πριν από μερικά χρόνια οι μαθητές του 3ου Γυμνάσιου Κερατσινίου, με επιβλέπουσα την καθηγήτρια τους κα Γαρεφαλάκη Μαρία προσπάθησαν να συγκεντρώσουν όσα το δυνατόν περισσότερα από τα ονόματα που έχει χαρίσει στην Παναγία η λαϊκή πίστη και παράδοση.


Το αποτέλεσμα είναι αν μη τι άλλο εντυπωσιακό.


1 Αγγελόκτιστος


2 Αγία Σκέπη


3 Αγιάσσου


4 Αγιοδεκτινή


5 Αγιοηλιώτισσα


6 Αγιολούσαινα


7 Αγίου όρους


8 Αγνή


9 Αγριδιώτισσα


10 Αγριλιώτισσα


11 Αειμακάριστος


12 Αειμεσιτεύουσα


13 Αθηνιώτισσα


14 Αιγύπτια


15 Αιματούσα


16 Αιμίαλου


17 Αιρκώτισσα


18 Ακαθή


19 Ακατάβλητος


20 Ακατάφλεκτη


21 Ακήραση


22 Ακρωτηριανή


23 Αλανιώτισσα


24 Αλεξανδριανή


25 Αλεξίου Κομνηνού


26 Αλεπινή


27 Αληθινή


28 Αλλοιώτισσα


29 Αλόχη


30 Αματίτση


31 Αμεμπτος


32 Αμετάθετος


33 Αμολιανή


34 Αμόλυντος


35 Αμπελακίων


36 Αμπελοκήπισσα


37 Αμωμη


38 Ανασσα


39 Αναφωνήτρια


40 Αντινίτισσα


41 Αντιφωνήτρια


42 Ανωμερίτισσα


43 Αξιον Εστί


44 Απείρανδρος


45 Απειρόγαμος


46 Απρόσιτος


47 Αρακιώτισσα


48 Αράπισσα


49 Αρβανίτισσα


50 Αρειας


51 Αρμενοκρατούσα


52 Αρσανά


53 Αρτάκης


54 Αρχαγγελιώτισσα


55 Αρχισπορίτισσα


56 Ασπραγγέλου


57 Ασπροβουνιώτισσα


58 Ασπροπαναγιά


59 Ασύγκριτη


60 Αυγουστιανή


61 Αφέντρικα


62 Αφθορος


63 Αφροδίτισσα


64 Αχειροποίητος


65 Αχραντος


66 Αψιδιώτισσα


67 Βαλουκλιώτισσα


68 Βανιώτισσα


69 Βαραγγιώτισσα


70 Βαρδιανιώτισσα


71 Βαρκού


72 Βασίλισσα


73 Βασιληγενέτειρα


74 Βατοπεδινή


75 Βατούσαινα


76 Βελανιδιά


77 Βελεστίνου


78 Βελλά


79 Βεργουπουλιανή


80 Βηματάρισσα


81 Βιγλιώτισσα


82 Βιδιανή


83 Βιργιωμένη


84 Βλασαρού


85 Βλαχέρνα


86 Βλέπουσα .


87 Βλυχιόρικα


88 Βοήθεια


89 Βορεινή


90 Βούλιστα


91 Βουναρκώτισσα


92 Βουνογιάτρισσα


93 Βουνού


94 Βουρνιώτισσα


95 Βράχου


96 Βρεσθενίτισσα


97 Βρεφοκομούσα


98 Βρεφοκρατούσα


99 Βρεφουργήσασα


100 Βρεχούσα


101 Βροντιανή


102 Βρόντου


103 Βροχής


104 Βρυσιανή


105 Γαλακτίνης


106 Γαλακτοτροφούσα


107 Γαλανή


108 Γαλανούσα


109 Γαλατιανή


110 Γαλατούσα


111 Γαλαχτοτροφία


112 Γαλαχτοφορούσα


113 Γαλουχιότισσα


114 Γενεσίου Θεοτόκου Σαβαθιανών


115 Γέννας


116 Γερόντισσα


117 Γεσθημανίτισσα


118 Γηνατού


119 Γηρομεριού


120 Γιαλούσα


121 Γιάτρισσα


122 Γκαβή


123 Γκιζιλκιζιώτισσα


124 Γκουβερνιώτισσα


125 Γλυκιώτισσα


126 Γλυκοκυματούσα


127 Γλυκοφιλούσα


128 Γλωσσά .


129 Γοιρδελάκη


130 Γοργόνα


131 Γοργοεπήκοος


132 Γουμένισσα


133 Γουμερά


134 Γουνιώτισσα


135 Γούντα


136 Γουρλομάτα


137 Γραφιώτισσα


138 Γρηγορίτσα


139 Γρηγορούσα


140 Γύψενη


141 Γωνιά


142 Δαδιού


143 Δαδιώτισσα


144 Δακρυρροούσα


145 Δαμάστα


146 Δέηση


147 Δεκαπεντούσα


148 Δένδρου


149 Δεξιοκρατούσα


150 Δεόμενη


151 Δερμάτα


152 Δέσποινα


153 Δημοκράνια


154 Διακονούσα


155 Διασώζουσα


156 Δικαιόκριτος


157 Δικαιότατη


158 Διότισσα


159 Δόβρα


160 Δομνιανίτισσας


161 Δοξάρισσα


162 Δουβέργαινα


163 Δακρύβρεχτος


164 Εγγυήτρια


165 Εκατονταπυλιανή


166 Εκκλησιάρχουσα


167 Εικονίστρια


168 Ελεημονήτρια


169 Ελαία


170 Ελαιοβρύτισσα


171 Ελειμονήτρια


172 Ελεοβρύτης


173 Ελέους


174 Ελεούσα


175 Ελευθερώτρια


176 Ελπιδοφόρα


177 Ελπϊς Πιστών


178 Ελωνα


179 Ενθρονη


180 Εξακουστή


181 Εξοχική


182 Επακούουσα


183 Επανωχωριανή


184 Επισκοπιανή


185 Επουράνιος


186 Επουράνιος Πύλη


187 Επταβηματούσα


188 Ερυπιανή


189 Εσφαγμένη


190 Ευαγγελίστρα


191 Ευρετή


192 Εύσπλαχνος


193 Ζαλακιώτισσα


194 Ζεραχιώτισσα


195 Ζεριχιώτισσα


196 Ζερμπτίτσης


197 Ζυλή


198 Ζωάρκεια


199 Ζωήρρυτος


200 Ζωηφόρος


201 Ζωοδότειρα


202 Ζωοδότρα


203 Ζωοδόχος


204 Ζωοπηγή


205 Ζωοπόρος


206 Ζωοτόκος


207 Ηγήτρια


208 Ηγουμένη


209 Ηδύπνους


210 Ηλιόκαλη


211 Ηλιοτόκος


212 θαλασσινή


213 Θαλασσίτρα


214 Θαλασσομάχισσα


215 θαλασσομαχούσα


216 Θαρεινή


217 Θεάλεχτη


218 Θεοδίδαχτη


219 Θεοδόξαστη


220 Θεόκλητη


221 Θεοκνήτωρ


222 Θεοκόσμητη


223 Θεόληπτος


224 Θεομάνα


225 Θεομητροπρεπεστέρα


226 Θεοσκέπαστη


227 Θεοτίμητη


228 Θεοτόκος


229 Θεουργία


230 Θεόφραστος


231 Θεόφρων


232 Θερμιανή


233 Θευαγέστατη


234 Θρηνούσα


235 Θρηνωδούσα


236 Θωμιανή


237 Ίαμα


238 Ίαση


239 Ιερόβλαστος


240 Ιερομύτης


241 Ιεροσολυμιτική


242 Ιεροσολυμίτισσα


243 Ιλαρώτατη


244 Ιμερόεσσα


245 Ισηγορία


246 Καγιά


247 Καθαριώτισσα


248 Καθαρών


249 Καθρέπτης


250 Κακαβιώτισσα


251 Καλαθή


252 Καλαμιώτισσα


253 Καλάμου


254 Καλιγού


255 Καλλίτοκος


256 Καλού Νερού


257 Καλυβιανή


258 Καμακάρι


259 Καματερός


260 Καμένη


261 Καμπιώτισσα


262 Κάμπου


263 Κανάλα


264 Κανδήξη


265 Κανταριώτισσα


266 Καπνικαραία


267 Καρδιοβαστάζουσα


268 Καρδιώτισσα


269 Καρποφορούσα


270 Καρύπη


271 Καστριανή


272 Κάστρου


273 Καστρουλέρου


274 Κατάκαρπος


275 Καταλωνική


276 Κατάπαυση


277 Καταπολιανή


278 Καταφυγή


279 Καψοδερματούσα


280 Κερά


281 Κέρνιτσα


282 Κεχαριτωμένη


283 Κεχρινιώτισσα


284 Κηπουραίων


285 Κισσιώτισσα


286 Κιτιού


287 Κλειδί του Παραδείσου


288 Κλεισούρας


289 Κλεφτοπαναγιά


290 Κοιμητηρίων


291 Κόκκινη


292 Κολοκυθιώτισσα


293 Κολυβιανή


294 Κορκοδειλιά


295 Κορυφή


296 Κορφιάτισσα


297 Κοσμοπόθητος


298 Κοσμοσωτείρα


299 Κοσυφοίνισσα


300 Κότσικα


301 Κουκουζέλισσα


302 Κουμπελίδικη


303 Κουνοπιώτισσα


304 Κουρίου


305 Κουροτρόφος


306 Κουτσουρώ


307 Κουφή


308 Κουφή Πέτρας


309 Κοφινή


310 Κρεμαστή


311 Κρομμυδιώτισσα


312 Κτιστή


313 Κτιτόρισσα


314 Κυκκώτισσα


315 Κυπαιότισσα


316 Κυρά Ξένη και κυρία των Αγγέλων


317 Κώμη


318 Λαγουδιανή


319 Λαμπρότατη


320 Λαμπροφορία


321 Λαοδηγήτρια


322 Λαού


323 Λαρνιώτισσα


324 Λαυριώτισσα


325 Λάχνη


326 Λεσινιώτισσα


327 Λεφένα


328 Λεχούσα


329 Λιβαδιώτισσα


330 Λιόσα


331 Λιόσα


332 Λογκοβάρδα


333 Λοιμιώτισσα


334 Λουβαρά


335 Λυκοδήμου


336 Λυκούρεσι


337 Μαγαζιώτισσα


338 Μαγδαληνή


339 Μαδύτου


340 Μακελάρια


341 Μαλεβή


342 Μανδαλάκη


343 Μανεδή


344 Μαντιλούσα


345 Μαραθούντα


346 Μαρία


347 Μαστών


348 Μαύρη


349 Μαυριώτισσα


350 Μαυρομμάτα


351 Μαχαιρωμένη


352 Με τους κρίνους


353 Μεγαλομάρτυρος


354 Μεγαλόχαρη


355 Μεσοσπορίτισσα


356 Μητέρα


357 Μητέρα Θεού επί τον θρόνο


358 Μικρά


359 Μογρονήσι


360 Μολυβδοσκέβαστη


361 Μοναρκά


362 Μυροβλύτισσα


363 Μυρτενή


364 Μυρτιδιώτισσα


365 Μυφελαιώτισσα


366 Νάπα


367 Νάσσα


368 Νέα


369 Νέγρων


370 Νεοφάνεισσα


371 Νεροφορούσα


372 Νικητάτου


373 Νικοποιός


374 Νταλλιανή


375 Νυμφοτόκος


376 Ξενοβλήτης


377 Ξένων


378 Ξεσκλαβώτρα


379 Ξεσπορίτισσα


380 Ξηροκαμπίτισσα


381 Ξηρορείτισσα


382 Ξυνήγορος


383 Οδηγήτρια


384 Οικειώτατη


385 Οικονόμισσα


386 Ολβιόδωρος


387 Ολυμπιώτισσα


388 Ομόθεος


389 Ομονοούσα


390 Ορθοκωστά


391 Οσιώτατη


392 Ουρανού και Γης


393 Παγγαιότισσα


394 Πάθους


395 Παιδεύσασα


396 Παλαιοκαστρίτισσα


397 Παλαιολογίνα


398 Παλατιανή


399 Παλίνου


400 Παμμακάριστος


401 Παναγιόχορτο


402 Πανάχραντος


403 Πανάχραντος


404 Παντάνασσα


405 Παντευλόγητη


406 Πάντιμος


407 Παντόχαρα


408 Πάντων χαρά


409 Παραμυθία


410 Παρηγορήτρα


411 Παρθένα


412 Παμμακάριστος


413 Παυσολύπη


414 Πειραιώτισσα


415 Πελαγονίτισσα


416 Πεπελινίτσης


417 Περίβλεπττος


418 Περλιγού


419 Πετραϊδα


420 Πλαγιά


421 Πλατανιώτισσα


422 Πλατυτέρα


423 Πολίτισσα


424 Πολυσπορίτισσα


425 Πονολύτρια


426 Πόνου


427 Πορταϊτισσα


428 Πορτιανή


429 Πουλάτη


430 Πρέσβειρα


431 Προαναγγελλομένη


432 Προπύλη


433 Προσηγορία


434 Προσίστισσα


435 Προστάτρια


436 Προσφυγιά


437 Προυσιώτισσα


438 Πυριότισσα


439 Πυροβολήθεισα


440 Ραγίου


441 Ραχοπήδη


442 Ρόδο το Αμάραντο


443 Ρόμβη


444 Ρουμελιώτισσα


445 Σαμακιώτισσα


446 Σεπτεμβριανή


447 Σημάου


448 Σκάλα του Ουρανού


449 Σκαλωτή


450 Σκιαδενή


451 Σκοπιότισσα


452 Σοίριζα


453 Σοτομβριανή


454 Σουμελά


455 Σπηλιώτισσα


456 Στεφάνα


457 Σώματα


458 Σωτήρα


459 Ταξιδιάρα


460 Ταταρνώτισσα


461 Τήνου


462 Tης Βάτου


463 Τίμια Σκέπη


464 Τιμιωτέρα


465 Τοπλoύ


466 Του Χάρου


467 Τουρλιανή


468 Τριχερούσα


469 Τροβάτου


470 Τρουλή


471 Τρυπητή


472 Τρυφερούσα


473 Τσαμπίκα


474 Τσυκκώτισσα


475 Υπέρμαχος


476 Υψηλή


477 Φανερουλιώτισσα


478 Φανερωμένη


479 Φαρμακολύτρα


480 Φιδιότισσα


481 Φιδοττοταμιανή


482 Φιδούσα


483 Φίδωσα


484 Φλεβαριανή


485 Φοβερά Προστασία


486 Χαιρετισμών


487 Χαλκοπρατειών


488 Χελιδονού


489 Χιλιονοματούσα


490 Χοζοβιώτισσα


491 Χρυσαφίτισσα


492 Χρυσοβαλάντη


493 Χρυσογαλούσα


494 Χρυσοδαφνιώτισσα


495 Χρυσοκαστριώτισσα


496 Χρυσοκελλαριά


497 Χρυσοπηγή


498 Χρυσοσκαλίτισσα


499 Χρυσοσπιλιώτισσα


500 Ψυχοσώστα


501 Ψυχοσώτρια