Πηγή εικόνας: balkanwars.gr
Η Πρέβεζα στις 20-10-1912 είναι πλέον περικυκλωμένη από Ελληνικά στρατεύματα που ήρθαν από τη Φιλιππιάδα. Προηγήθηκε μια μάχη με την Τουρκική φρουρά στη Νικόπολη, η οποία και τράπηκε σε φυγή. Ο Τούρκος Ταγματάρχης Διοικητής της δύναμης Πρέβεζας Mehmet Asaf, δεν πανικοβάλλεται και όπως γράφουν τα ιστορικά αρχεία «επιμένει να αμυνθεί μέχρις ενός. Μόνον κατόπιν επιμόνων πιέσεων που εδέχθη εις την σύσκεψιν που εγένετο εις τό παραλιακόν Τουρκικόν Λιμεναρχείον, αλλάζει γνώμιν και αποφασίζει την ειρηνικήν παράδοσιν της πόλεως».
Στις 21 Οκτωβρίου 1912 επιτεύχθηκε η τελικά Απελευθέρωση της Πρέβεζας. Στις 14.00 της ημέρας εκείνης ένα τάγμα του Ελληνικού Στρατού κατέλαβε την πόλη μετά από αιώνες Οθωμανικής και Βενετικής κυριαρχίας. Μετά τη συμμαχία των Βαλκανικών κρατών, (Σερβία, Μαυροβούνιο, Ελλάδα, και Βουλγαρία), στις 30 Σεπτεμβρίου του 1912 οι βαλκανικές αυτές χώρες έστειλαν συλλογικά τελεσίγραφο στην Τουρκία με το οποίο ζητούσαν την διασφάλιση της αυτονομίας των εθνικών μειονοτήτων τους, που ζούσαν στο έδαφός της.
Η Τουρκία όπως ήταν φυσικό απέρριψε το τελεσίγραφο αυτό, που έμεινε στην ιστορία γνωστό ως Διακοίνωση των Τεσσάρων Χριστιανικών Κρατών με αποτέλεσμα η σύγκρουση να είναι πλέον αναπόφευκτη. Οι εξελίξεις που ακολούθησαν υπήρξαν ραγδαίες. Ο πόλεμος που οδήγησε στην Απελευθέρωση της Πρέβεζας κηρύχθηκε επίσημα στις 9 Οκτωβρίου του 1912, ακριβώς ημερομηνία που εξέπνεε το τελεσίγραφο, έμεινε στην ιστορία ως Α’ Βαλκανικός Πόλεμος.Πλην όμως οι επιστρατεύσεις στις σύμμαχες Χώρες ξεκίνησαν πέντε ημέρες πριν.
Στις 20 Σεπτεμβρίου 1912 ο Βενιζέλος, ως Υπουργός Στρατιωτικών διόρισε τον αντιστράτηγο Κωνσταντίνο Σαπουντζάκη, αρχηγό του Στρατού Ηπείρου. Σύμφωνα με τον στρατηγό Eydoux, αρχηγό της Εν Ελλάδι Γαλλικής Στρατιωτικής Εκπαιδευτικής Αποστολής, η Στρατιά της Ηπείρου αποτελείτο από ευζώνους, ένα εφεδρικό σύνταγμα, ένα σύνταγμα Κρητών και δύο λόχους εντοπίων.Τη νύχτα της 11ης προς 20η Οκτωβρίου τμήματα του Ελληνικού Στρατού πέρασαν τον Άραχθο και κατέλαβαν αμαχητί τη Φιλιππιάδα, τον Λούρο, το Ελευθεροχώρι, τη γέφυρα της Παντάνασσας και τη Στρεβίνα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να διακοπεί η επικοινωνία του Τουρκικού Στρατού της Πρέβεζας με το στρατό της υπόλοιπης Ηπείρου και να αφεθεί το πεδίο ελεύθερο για να δράσει ο Ελληνικός Στρατός εναντίον της Πρέβεζας.Κι ενώ ο στρατός μας είχε αποκλείσει τα ηπειρωτικά παράλια μέχρι τον Αυλώνα της σημερινής Αλβανίας, απόσπασμα αποτελούμενο από ένα τάγμα πεζικού, μοίρα πεδινού πυροβολικού, ουλαμό ιππικού και σώματα προσκόπων κατευθύνθηκε στις 19 Οκτωβρίου προς την Πρέβεζα. Στις 20 Οκτωβρίου στις 07.50 εκδηλώθηκε η επίθεση των Ελλήνων με πυροβολικό και οβίδες κανονιοφόρων, εναντίον του οχυρωμένου στην Αρχαία Νικόπολη τουρκικού στρατού της Πρέβεζας, που είχε σχηματίσει εκεί γραμμή άμυνας. Την ίδια μέρα η μοίρα του Ελληνικού Στόλου του Ιονίου βομβάρδισε το φρούριο της πόλης.
Οι Τούρκοι στρατιώτες στη Νικόπολη προέβαλαν πεισματική άμυνα, αλλά αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους, και καταδιωκόμενοι από τμήμα Κρητών και Ηπειρωτών εθελοντών, να υποχωρήσουν προς την Πρέβεζα. Η κατά τις απογευματινές ώρες εκτελεσθείσα βολή του πυροβολικού κατά του φρουρίου επηρέασε τους κατοίκους της πόλης και οι πρόξενοι της Αγγλίας, της Αυστρίας και της Ρωσίας ζήτησαν από τον Τούρκο Διοικητή να παραδώσει την πόλη αμαχητί.Πράγματι ο Τούρκος Διοικητής αποδέχθηκε την πρόταση των προξένων και μετέφερε στην ελληνική πλευρά τους όρους παράδοσης της πόλης. Μετά την αποδοχή των όρων από ελληνικής πλευράς το ΙΙΙ/15 τάγμα γύρω στις 14.00 της 21ης Παντάνασσας και τη Στρεβίνα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να διακοπεί η επικοινωνία του Τουρκικού Στρατού της Πρέβεζας με το στρατό της υπόλοιπης Ηπείρου και να αφεθεί το πεδίο ελεύθερο για να δράσει ο Ελληνικός Στρατός εναντίον της Πρέβεζας.Κι ενώ ο στρατός μας είχε αποκλείσει τα ηπειρωτικά παράλια μέχρι τον Αυλώνα της σημερινής Αλβανίας, απόσπασμα αποτελούμενο από ένα τάγμα πεζικού, μοίρα πεδινού πυροβολικού, ουλαμό ιππικού και σώματα προσκόπων κατευθυνθηκε στις 19 Οκτωβρίου προς την Πρέβεζα.
Στις 20 Οκτωβρίου στις 07: 50 εκδηλώθηκε η επίθεση των Ελλήνων με πυροβολικό και οβίδες κανονιοφόρων, εναντίον του οχυρωμένου στην Αρχαία Νικόπολη τουρκικού στρατού της Πρέβεζας, που είχε σχηματίσει εκεί γραμμή άμυνας. Την ίδια μέρα η μοίρα του Ελληνικού Στόλου του Ιονίου βομβάρδισε το φρούριο της πόλης.Οι Τούρκοι στρατιώτες στη Νικόπολη προέβαλαν πεισματική άμυνα, αλλά αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους, και καταδιωκόμενοι από τμήμα Κρητών και Ηπειρωτών εθελοντών, να υποχωρήσουν προς την Πρέβεζα.
Η κατά τις απογευματινές ώρες εκτελεσθείσα βολή του πυροβολικού κατά του φρουρίου επηρέασε τους κατοίκους της πόλης και οι πρόξενοι της Αγγλίας, της Αυστρίας και της Ρωσίας ζήτησαν από τον Τούρκο Διοικητή να παραδώσει την πόλη αμαχητί.Πράγματι ο Τούρκος Διοικητής αποδέχθηκε την πρόταση των προξένων και μετέφερε στην ελληνική πλευρά τους όρους παράδοσης της πόλης. Μετά την αποδοχή των όρων από ελληνικής πλευράς το ΙΙΙ/15 τάγμα γύρω στις 14.00 της 21ης Οκτωβρίου του 1912 κατέλαβε την πόλη της Πρέβεζας. Είχε προηγηθεί η αυτοπυρπόληση και αυτοβύθιση του τουρκικού τορπιλοβόλου ‘Antalya’, ενώ ο ελληνικός στόλος με το πυροβολικό του βύθισε δύο τουρκικές βενζινακάτους μέσα στον Αμβρακικό. Το ‘Antalya’ ανελκύστηκε αργότερα και αφού επισκευάσθηκε και εξοπλίστηκε, μετονομάσθηκε σε Νικόπολις.
Πηγές:
- balkanwars.gr
- pamepreveza.gr
- epirusgate.blogspot.com
Σύνταξη κειμένου: Μίλτος Γήτας
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου