Πολλοὶ εἶναι οἱ συγγραφεῖς ποὺ ἔχουν προφητεύσει, μὲ τὸν ἕνα ἢ μὲ τὸν ἄλλο τρόπο, τὴν κατάρρευση τῆς Δύσης. Μὲ ἀφετηρία τοῦ genre τὸ ἐμβληματικὸ ἔργο τοῦ Σπέγκλερ, οἱ ἀφηγήσεις τῆς καταστροφῆς τοῦ πολιτισμοῦ ὅπως τὸν ξέρουμε ‒ἐνίοτε ἀλληγορικές, ὡς ἀναφορὰ στὴν Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία- ἔχουν ἐξ ἴσου συνεπὲς ἀκροατήριο.
Αὐτὸ δὲν εἶναι ἄξιο ἀπορίας –ὄχι μόνο εἶναι ἀναμενόμενο, ἀλλὰ σήμερα θὰ ἔπρεπε νὰ ἦταν καὶ ἐπαινετό. Τὰ συνεχῆ μηνύματα ποὺ λαμβάνουμε -ἀπὸ τὰ Μέσα, ἢ καὶ ἀπ’εὐθείας ἀπὸ τὸ Ὑπουργεῖο ΠΡΟΠΟ‒ εἶναι μηνύματα ἐπικείμενης καταστροφῆς ‒ἀπὸ τὸν κορωνοϊό, ἀπὸ τὸν Πούτιν, ἀπὸ τὴν ὑπερθέρμανση τοῦ πλανήτη, ἀπὸ τὸν πληθωρισμό, ἀπὸ τὶς καταιγίδες, κ.ο.κ. Ὁ πολὺ καλὸς καὶ πολὺ προετοιμασμένος πολίτης, λοιπόν, γιατὶ νὰ μὴν γενικεύσει καὶ νὰ συμπεράνει ὅτι ἀπειλεῖται ὁλόκληρος ὁ πολιτισμός του μὲ ἐπικείμενη συντριβή;
Πολὺ «δυτικοκεντρικὸ» τὸ ἀφήγημα, θὰ ἀπαντοῦσαν τὰ Μέσα –αὐτὰ εἶναι παγκόσμια προβλήματα! Δὲν θὰ συντριβεῖ μόνο ὁ δικός μας πολιτισμός -ἤ, ἔστω, ὁ πολιτισμὸς ποὺ μᾶς ἔχει ὑπὸ τὶς προστατευτικές του φτεροῦγες‒ ἀλλὰ ὅλοι οἱ πολιτισμοί, σὲ μία πυρηνικὴ ἀποκάλυψη/παγκόσμια διακοπὴ ρεύματος/στέρευση τῶν ὑδάτων, κ.λπ. Καὶ ἄλλωστε –συμπληρώνουν χωρὶς νὰ πάρουν ἀνάσα- δὲν χρειάζεται νὰ ἀνησυχεῖτε γιατὶ οἱ Ἀμερικανοὶ τοὺς ἔχουν τοὺς Κινέζους γιὰ πλάκα. Ὁπότε μπορεῖ νὰ βουλιάξουμε, ἀλλὰ θὰ βουλιάξουμε ὅλοι μαζί –οὔτε λόγος νὰ γίνει σὲ διακόσια χρόνια ἡ Ὁλλανδία ἕνας προορισμὸς «πολυεθνικῶν» σὰν τὸ Μπαγκλαντές, ἂς ποῦμε.
Ἡ εἰκονογράφηση, λοιπόν, τῆς παρακμῆς τῆς Δύσης, περιστρέφεται, μαζὶ μὲ ὅλα τὰ σενάρια «καταστροφῆς», γύρω ἀπὸ τὶς ταινίες ἐπιστημονικῆς φαντασίας. Θὰ ἔχουμε μαζικὲς ἐξεγέρσεις: οἱ φτωχοὶ θὰ βγοῦν στοὺς δρόμους! Θὰ ἔχουμε μαζικὴ μετανάστευση: «τῆς γῆς οἱ κολασμένοι» θὰ κινοῦν κατὰ ἑκατομμύρια τὴν φορὰ γιὰ νὰ βροῦν ἕνα μέρος ἠπήνεμο. Θὰ ἔχουμε μαζικὲς ἐλλείψεις: οἱ ἄνθρωποι θὰ καταλήξουν νὰ τρῶνε τὰ χορτάρια ποὺ φυτρώνουν στὸν δρόμο, ὅπως ἔκαναν οἱ παπποῦδες μας στὴν κατοχή… Ἤ, ἀκόμη πιὸ φαντασμαγορικά, θὰ σβήσουν ὅλα σὲ μιὰ μόνο στιγμή, μὲ μιὰ μόνη λάμψη, σὲ ἕνα πύρινο μέτωπο φωτιᾶς ποὺ θὰ κινήσει νὰ φάει τὸ σύμπαν –πυρηνικὴ ἀποκάλυψη! Ὅ,τι καὶ ἂν συμβεῖ καὶ μὲ ὅποια σειρὰ καὶ ἂν συμβεῖ, ὁ κόσμος μας μετὰ ἀπὸ αὐτὸ θὰ θυμίζει τὸ σημεῖο μηδέν: ὅλα σκοτεινά, τσίγκινα, μισογκρεμισμένα καὶ σκονισμένα, μὲ μερικὲς μόνο δειλὲς φωνὲς νὰ ἔχουν ἀπομείνει ζωντανὲς γιὰ νὰ κλαψουρίζουν σιγανά. Αὐτὴ ἡ εἰκονογράφηση εἶναι ἠ αἰτία ποὺ φαίνονται ἐκτὸς τόπου καὶ χρόνου ὅσοι μιλοῦν γιὰ τὴν παρακμὴ τῆς Δύσης: ὅ,τι καὶ νὰ λέτε γιὰ τὰ ἤθη ἢ γιὰ τὸ δημόσιο χρέος ἢ γιὰ τὴν δημογραφία, σίγουρα δὲν εἶναι ἀρκετὸ γιὰ νὰ ἐπιφέρει κάτι τέτοιο –κάτι σὰν κι αὐτό!
Χρησιμοποιοῦμε, ἔτσι, τὴν ἴδια λέξη θέλοντας νὰ ποῦμε διαφορετικὰ πράγματα. Ὅπως εἶπε ὁ Γάλλος διανοούμενος Ρεμί Μπράγκ σὲ ἐπερχόμενη συνέντευξή του στὴν κυριακάτικη «Ἑστία», «πρέπει να καταλάβουμε ότι η καταστροφή δεν χρειάζεται να είναι κάτι βίαιο ή απότομο. Μπορούμε να έχουμε ένα είδος ήρεμου αφανισμού.» Αὐτὸ ἀκριβῶς συνέβη μὲ τοὺς Χριστιανοὺς τῆς Ἀγγλίας, ποὺ κατέστησαν γιὰ πρώτη φορὰ ἐδῶ καὶ χίλια χρόνια μειονότητα στὴν χώρα -ἀφανίστηκαν ἥρεμα. Κανεὶς δὲν βγῆκε νὰ σφάξει τοὺς Χριστιανοὺς μὲ αὐτοκρατορικὸ διάταγμα, ὅπως στὴν Ρώμη, ἢ νὰ τοὺς καταδώσει στὴν μυστικὴ ἀστυνομία, ὅπως στὴν Σοβιετία. Ἀφανίστηκαν μὲ soft μεθόδους –μὲ τὸν χλευασμό, μὲ τὴν ὑποτίμηση, προπαντὸς ὅμως μὲ τὸ νὰ τοὺς ἀγνοήσουν ἐπιδεικτικά, ὥσπου νὰ διαμορφωθεῖ πλέον μία κουλτούρα ποὺ δὲν διατηρεῖ καμία ἀνάμνηση τοῦ Χριστιανισμοῦ.
Ἡ δραστικὴ μείωση τῶν Χριστιανῶν τῆς Ἀγγλίας, ἔτσι, δὲν ἀποτελεῖ οὔτε σύμπτωμα οὔτε προάγγελο οὔτε σημάδι τῆς παρακμῆς τῆς Δύσης. Εἶναι ἡ ἴδια ἡ παρακμὴ τῆς Δύσης. Καὶ δὲν περιορίζεται στὴν Ἀγγλία. Ἡ τάση στὶς δυτικὲς χῶρες εἶναι νὰ ἀγνοοῦν ἢ καὶ νὰ καταργοῦν ἐνεργὰ τὰ κομβικὰ στοιχεῖα τῆς ταυτότητάς τους, ὅπως ἡ ἱστορία, ἡ ἀρχαία φιλοσοφία, καί, πρώτη ἀπ’ὅλα, ἡ θρησκεία. Στὴν θέση τους ἐνθρονίζεται μία φανατικὴ κοινωνιολογία, ἡ ὁποία ἐπιχειρεῖ νὰ διαφεντεύσει ὅλες τὶς ἄλλες ἐπιστῆμες ‒ὅπως ἄλλοτε ἡ θεολογία‒ προκειμένου νὰ «ἐπιλύσει» ἕνα σωρὸ «προβλήματα»… Οἱ γενιὲς ποὺ βρίσκονται σήμερα ἢ θὰ βρεθοῦν σύντομα στὰ πανεπιστήμια εἶναι γενιὲς ποὺ θὰ ἔχουν σιγά-σιγά ξεχάσει τὸν δυτικὸ τρόπο σκέψης, ἀκριβῶς ὅπως οἱ νέοι τῆς Ἀγγλίας ξέχασαν τὸν Χριστιανισμό. Εἶναι αὐτὴ ἡ ἀλλοίωση, ἢ καλύτερα, ὁ σιωπηρὸς ἀφανισμὸς τῆς δυτικῆς ταυτότητας, ποὺ ἀποτελεῖ τὴν παρακμὴ τῆς Δύσης. Καὶ δὲν χρειάζεται καμία κατάκτηση ἀπὸ Κινέζους ἢ Γ΄ Παγκόσμιος γιὰ νὰ τὴν «ἐπαληθεύσει».
της Μαρίας Κορνάρου
Δημοσιεύθηκε στην Εστία, 5 Δεκεμβρίου 2022