Του Γιάννη Κιουλέκα
Σαν σήμερα το 1938 πέθανε ο Μουσταφά Κεμάλ,
ο ιδρυτής του σύγχρονου τουρκικού κράτους που
στηρίχθηκε στην ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ των Χριστιανικών
ιστορικών εθνών σε Αν. Θράκη & Μικρά Ασία :
Ελλήνων, Αρμενίων, Ασσυρίων...
Ο κεμαλισμός υπήρξε το ανώτατο στάδιο του νεοτουρκισμού ολοκληρώνοντας την περίοδο 1919-1922 την γενοκτονία των Ελλήνων που ξεκίνησαν οι νεότουρκοι "σύναγωνιστές" του μ. κεμάλ στην Αν. Θράκη & Δυτική Μικρά Ασία το 1914]
Φοβερή σύμπτωση, φάρσα της Ιστορίας με προφανή συμβολισμό, είναι ότι ο απηνής διώκτης των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και του Πόντου, ο Μουσταφά Ριζά, γνωστός ως Κεμάλ Ατατούρκ, απεβίωσε στις 10 Νοεμβρίου του 1938. Μία ημέρα δηλαδή μετά τη Νύχτα των Κρυστάλλων στη ναζιστική Γερμανία. Λες και περίμενε την έμπρακτη διαδοχή του στις θηριωδίες για να κλείσει τον κύκλο του.
Εντυπωσιακό όμως είναι ότι τον θρήνησε με εγκωμιαστικό κείμενο και εν ονόματι του ελληνικού έθνους ο «υπερπατριώτης», ο «μέγας εθνάρχης» Ιωάννης Μεταξάς, σε συλλυπητήριο τηλεγράφημά του προς την τουρκική κυβέρνηση:
«Yπό το κράτος της πλέον οδυνηράς συγκινήσεως, η Βασιλική Κυβέρνησις, ο Ελληνικός Λαός και εγώ συμμεριζόμεθα το εθνικόν πένθος όπερ πλήττει τόσον βαρέως την φίλην και σύμμαχον Τουρκίαν. Εν τη σκληρά ταύτη δοκιμασία η σκέψις απάσης της Ελλάδος στρέφεται προς το ευγενές φίλον έθνος, δια να εκφράση την βαθυτάτην αυτής συμπάθειαν.
Αποτίουσα φόρον τιμής εις την μνήμην του περιφανούς αρχηγού, του γενναίου στρατιώτου, του πεφωτισμένου αναμορφωτού της Τουρκίας, η Ελλάς ουδέποτε θα λησμονήσει ότι ο πρόεδρος Κεμάλ Ατατούρκ υπήρξε ο κύριος θεμελιωτής της ελληνοτουρκικής συνεννοήσεως και ότι εσφυρηλάτησε τους δεσμούς της αδιαλύτου φιλίας, ήτις ενώνει τις δύο χώρες μας εν τω κοινώ ιδεώδες της ειρηνικής συνεργασίας. Θα διατηρήσει πιστώς την συγκεκινημένην ανάμνησιν του μεγάλου εκλιπόντος, του οποίου το κραταιόν έργον θα κατευθύνη διά παντός τας τύχας του ευγενούς τουρκικού έθνους»
Όσο κι αν προσπαθήσει κανείς να δικαιολογήσει το κείμενο αυτό μέσα από το κλίμα της ελληνοτουρκικής προσέγγισης στη δεκαετία του '30, οι εκφράσεις του είναι επαίσχυντες και σοκαριστικές. Διότι, ένα τυπικό κείμενο συλλυπητηρίων θα μπορούσε να έχει γραφτεί εντελώς διαφορετικά και κυρίως να μην αποπνέει θαυμασμό και ευγνωμοσύνη προς έναν μακελλάρη που κατέσφαξε λαούς της Ανατολίας και αφάνισε τον μικρασιατικό ελληνισμό. Και, βέβαια, είναι ασυγχώρητο ότι διατυπώθηκε από τον Ιωάννη Μεταξά εν ονόματι και ερήμην του μαρτυρικού ελληνικού έθνους, το οποίο παρουσιάζεται σαν ψυχασθενής να αποτίει «φόρον τιμής» στον βασανιστή του με «πιστώς συγκεκινημένην ανάμνησιν».
Είχε προηγηθεί βεβαίως η πρόταση του Ελευθερίου Βενιζέλου για απονομή του Νόμπελ Ειρήνης στον Κεμάλ και είχε ήδη αναρτηθεί από το 1934 η αναμνηστική πλάκα στη Θεσσαλονίκη, έξω από το σπίτι όπου υποτίθεται πως γεννήθηκε.
Το πράγμα όμως δεν σταμάτησε εκεί. Η κυβέρνηση Μεταξά, μετά την άρνηση του τότε ιδιοκτήτη να πουλήσει το οίκημα στον Δήμο Θεσσαλονίκης, προχώρησε στην υποχρεωτική απαλλοτρίωσή του και σε δωρεά προς το τουρκικό κράτος ενημερώνοντας με επίσημη επιστολή τον πρωθυπουργό της Τουρκίας Ισμέτ Ινονού. Την δε επομένη του θανάτου του Μουσταφά Κεμάλ, στις 11/11/1938, το Δημοτικό Συμβούλιο της Θεσσαλονίκης έλαβε την απόφαση να μετονομάσει την οδό Αποστόλου Παύλου σε «Κεμάλ Ατατούρκ».
Η αρχική ονομασία της οδού επανήλθε το 1955 μετά τους διωγμούς των Ελλήνων της Πόλης. Παραταύτα, το 2012, επί κυβέρνησης Γ. Α. Παπανδρέου και δημαρχίας Γιάννη Μπουτάρη, το «Σπίτι του Κεμάλ» κηρύχθηκε πολιτιστικό μνημείο και ανακαινίστηκε για τουριστικούς λόγους. Αυτό βεβαίως ουδόλως συγκίνησε τους Τούρκους που έναν χρόνο αργότερα δεν δίστασαν να μετατρέψουν σε τζαμί την Αγία Σοφία στην Τραπεζούντα, ναό βυζαντινό του 13ου αιώνα, μεγάλης ιστορικής, αρχιτεκτονικής και καλλιτεχνικής αξίας.
Η ισχυρή προπαγάνδα του τουρκικού εθνικισμού είχε φροντίσει να παρουσιάσει τη Θεσσαλονίκη ως «Selânik», γενέτειρα του μεγάλου ηγέτη της Τουρκίας, και τον ίδιον ως ύψιστη προσωπικότητα της πόλης. Παρόλο που δεν υπάρχουν σαφείς ιστορικές μαρτυρίες για τον τόπο της γέννησής του και η λαϊκή παράδοση τον θυμάται να έχει γεννηθεί σε μία αγροικία στον Λαγκαδά, το μεταξικό καθεστώς έσπευσε να υιοθετήσει την τουρκική εκδοχή χωρίς καν να υπάρχει λόγος. Οι εκκρεμότητες μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είχαν λυθεί από το 1930 με τη Συμφωνία της Άγκυρας και το Ελληνοτουρκικό «Σύμφωνο Φιλίας, Ουδετερότητας, Συνδιαλλαγής και Διαιτησίας». Οπότε, γεννιούνται ερωτηματικά γι αυτήν την ιδιαίτερη λατρεία προς το πρόσωπο του αρχισφαγέα της Ανατολίας.
Η Ιστορία έχει δείξει πως οι αρχηγοί των φασιστικών καθεστώτων θαύμαζαν τον Μουσταφά Κεμάλ και τις μεθόδους του. Το τουρκικό εθνικιστικό κίνημα αποτέλεσε πρότυπο για τους Ναζί, όσον αφορά στην πολιτική οργάνωση και στον τρόπο κατάκτησης της εξουσίας, στη μεταχείριση των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων και στις πολιτικές εθνοκάθαρσης. Ο φυλετισμός, η λαϊκή καθοδήγηση, οι διωγμοί, οι μαζικές εκτοπίσεις, τα στρατόπεδα συγκεντρώσεων, τα τάγματα εργασίας και οι γενοκτονίες ήταν κοινές πρακτικές σε όλα τα ολοκληρωτικά καθεστώτα τα οποία υιοθέτησαν πολλές από τις κεμαλικές πρακτικές.
Ο δε Μεταξάς, όσο κι αν είχε πολύτιμες στρατιωτικές γνώσεις, όσο κι αν διέθετε στρατηγική διορατικότητα, δεν έπαυε να είναι θαυμαστής των καθεστώτων αυτών και των ισχυρών εμπνευστών τους. Εκτός από το φασιστικό κόμμα της Ιταλίας και το εθνικοσοσιαλιστικό της Γερμανίας, είχε ως πρότυπο και το τουρκικό Λαϊκό Κόμμα του Κεμάλ. Και, καθώς στήριζε τη γερμανική πολιτική στην Ανατολή, εκτίμησε ως καταδικασμένη ενέργεια την ελληνική αποστολή στη Μικρασία, θεωρώντας πως το ελληνικό κράτος θα έπρεπε να επιμείνει στην ουδετερότητα, και να προσπεράσει τις μαζικές εκτοπίσεις και την εθνοκάθαρση εις βάρος των ελληνικών πληθυσμών που διώκονταν υπό την καθοδήγηση του Γερμανού Στρατηγού Όττον Λίμαν φον Σάντερς από το 1914. Έτσι, προκειμένου να προφυλάξει τον εαυτό του από τον καταλογισμό ευθυνών, ο «άκαπνος» Μεταξάς απέφυγε να αντιμετωπίσει τον Κεμάλ στο πεδίο της μάχης αρνούμενος την αρχιστρατηγία την άνοιξη του 1921, τότε δηλαδή που τα πράγματα ήταν ακόμα αναστρέψιμα.
Ο Μουσταφά Κεμάλ πάντως, μπορεί να κοιμάται ήσυχος τον αιώνιο ύπνο στο μνημειώδες μαυσωλείο του, το Anıtkabir στην Άγκυρα. Ο Ρεντζέπ Ταγίπ Ερντογάν φροντίζει να κρατά διαρκώς ενημερωμένο το ποινικό μητρώο της χώρας του...
