Λόγος τού Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως, τόν γνωστό κυρίως γιά τά θαύματά του, ἀλλά καί ἐξαίρετο Θεολόγο γιά ὅσους μελέτησαν συγγράμματά του, πώς τό δῶρο τῆς γλώσσας χρησιμοποιήθηκε ἀπό μερικούς σοφούς προγόνους μας, σέ συνδιασμό μέ τό συναφές δῶρο τῆς θείας Προνοίας, τήν φιλοσοφία, γιά νά ξεπεράσουν τίς δεισιδαιμονίες τῆς ἐποχῆς τους, καί νά προετοιμάσουν τό δρόμο γιά τήν ὑποδοχή τῆς πίστεως στόν Ἰησοῦ Χριστό:
«Ἡ Ἑλληνική φιλοσοφία εἶναι ἡ βάση καί τό θεμέλιο γιά μία ἀληθινή ἀνάπτυξη καί μόρφωση. Εἶναι ὁ παιδαγωγός τοῦ ἀνθρώπου… Ἡ Ἑλληνική φιλοσοφία ἐδίδαξε τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ γιά τήν ἀνθρωπότητα, καί μέ τίς ὀρθές ἀπό τίς θεωρεῖες της, χειραγώγησε ὡς παιδαγωγός τήν ἀνθρωπότητα πρός τόν Χριστό. Ἡ φιλοσοφία ὑπῆρξε καί εἶναι κτῆμα τῶν Ἑλλήνων καί κανένας δέν εἶναι δυνατόν νά τήν ἀφαιρέσει ἀπό αὐτούς. Μέ τήν διάδοσή της ἀνάμεσα στά ἔθνη τά προσελκύει καί τούς προσφέρει Ἑλληνικότητα, χωρίς ἡ ἴδια νά χάνει ποτέ τήν ἑλληνικότητά της. Ὅσοι γίνονται ὀπαδοί της, ὅσοι ὁμιλοῦν τήν Ἑλληνική γλώσσα, δέν εἶναι πιά ξένοι, ἀποβάλλουν κάθε βαρβαρότητα καί ἀποκτοῦν ἑλληνικότητα καί εὐγένεια.
Ὁ προορισμός τῆς Ἑλληνικῆς φιλοσοφίας εἶναι ἡ διάπλαση ὅλων, κατά τέτοιον τρόπο, ὥστε νά γίνωνται Ἕλληνες. Ἡ Ἑλληνική φιλοσοφία γεννήθηκε χάριν τοῦ Χριστιανισμοῦ καί ταυτίσθηκε μέ αὐτόν, γιά νά ἐργασθεῖ γιά τήν σωτηρία τῆς ἀνθρωπότητος. Ἕλληνες καί φιλοσοφία εἶναι ἔννοιες ἀξεχώριστες. Αὐτό μαρτυρεῖ καί ὁ Ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν Παῦλος, ὅταν ἀναφέρει: «Οἱ Ἕλληνες ἀναζητοῦν μέ πάθος τήν σοφία». Γιατί ὁ Ἕλληνας εἶναι πραγματικά γεννημένος γιά νά φιλοσοφεῖ, ἐπειδή εἶναι γεννημένος γιά νά διδάσκει τήν ἀνθρωπότητα».
Καί συνεχίζει κατόπιν ὁ Ἅγιος: «Ἀλλά ἄν ἡ ταυτόσημη μέ τόν Ἕλληνα φιλοσοφία εἶναι ὁ παιδαγωγός, ὁ ὁδηγός πρός τόν Χριστιανισμό, πρέπει νά καταλήξουμε στό συμπέρασμα, ὅτι ὁ Ἕλληνας πλασμένος φιλόσοφος, εἶναι καί πλασμένος Χριστιανός. Εἶναι πλασμένος νά γνωρίσει τήν Ἀλήθεια καί νά τήν διαδίδει στά ἄλλα ἔθνη. Ναί, ὁ Ἕλληνας ἐγεννήθηκε ἀπό θέληση τῆς Θείας Πρόνοιας διδάσκαλος τῆς ἀνθρωπότητος. Αὐτό τό ἔργο εἶναι ἡ πνευματική κληρονομιά του, αὐτή εἶναι ἡ ἀποστολή του, αὐτό εἶναι τό ξεχωριστό κάλεσμά του ἀνάμεσα στά ἔθνη».
Καί ἐπεξηγεῖ ὁ Ἅγιος Νεκτάριος: «Οἱ Θεῖοι λόγοι τοῦ Σωτῆρος, ὅταν τοῦ ἀνήγγειλαν ὅτι ἐζήτησαν νά τόν ἰδοῦν Ἕλληνες, «τώρα ἐδοξάσθηκε ὁ Υἱός τοῦ Ἀνθρώπου» εἶχαν ἕνα βαθύ νόημα. Ἦταν λόγοι προφητικοί, πρόβλεψη τῶν μελλόντων. Οἱ ἐκεῖ ἐμφανισθέντες Ἕλληνες ἦταν ἀντιπρόσωποι ὄλου τοῦ Ἑλληνικοῦ ἔθνους. Στήν παρουσία τούς διέβλεψε ὁ Ἰησοῦς τό ἔθνος ἐκεῖνο στό ὁποῖο ἐπρόκειτο νά δοθεῖ ἡ ἱερή παρακαταθήκη, γιά νά τήν διαφυλάξει χάριν τῆς ἀνθρωπότητος. Ἀπό τόν πόθο τῶν Ἑλλήνων νά τόν ἀναζητήσουν διέκρινε ὅτι ἦσαν πρόθυμοι νά δεχθοῦν τήν διδασκαλία Του, προέβλεψε ὅτι θά δοξασθεῖ ἀπό τήν πίστη τῶν ἐθνῶν, καί ἀνεγνώρισε τό ἀπό καταβολῆς τοῦ κόσμου προετοιμασμένο ἔθνος γιά νά φέρει εἰς πέρας τήν ἀποστολήν, καί νά ὁλοκληρώσει τόν ὕψιστο Σκοπό. Γιατί πραγματικά, ἀπό καταβολῆς κόσμου, εἶχε κληθεῖ τό Ἑλληνικό ἔθνος νά πραγματοποιήσει αὐτόν τόν σκοπό καί ἦταν γιά αὐτόν πλασμένο.
Ὁ Θεός μέσα στά πλαίσια τῆς θείας Τοῦ Πρόνοιας, διέπλασε τό Ἑλληνικό Ἔθνος σάν ὀφθαλμό στό σῶμα τῆς ἀνθρωπότητος, καί ἀπό αὐτή τή θέση τό ἐκάλεσε νά ἐργασθεῖ γιά τήν ἀναγέννησή της». Ἀκολούθως ὁ Ἅγιος Νεκτάριος ἐπικαλεῖται τόν Ἱερό Κλήμη ὁ ὁποῖος δέχεται ὅτι κάθε ὀρθή φιλοσοφία προέρχεται ἀπό τόν Θεό, παραβάλλει τήν σοφία πρός τήν βροχή καί ὅσους φιλοσοφοῦν μέ τήν ποικιλία τῶν βοτάνων, καί στηρίζει στίς Παροιμίες κέφ. Β39, στόν Ἐκκλησιαστῆ καί στή Σοφία Σειράχ τήν ἀλήθεια τῶν λεγομένων του. Καί πάλι μόνος του, ὁ ἍγιοςΝεκτάριος, ἐρωτᾶ: «Γιατί νά γραφοῦν Ἑλληνικά οἱ Γραφές καί ὄχι Ρωμαϊκά; Ἤ σέ κάποια ἄλλη γλώσσα»; Καί ἀπαντάει ἀμέσως; «Ἡ θεία Πρόνοια εἶχε, γιά αὐτό, εἰδικό λόγο, ὅτι τό Ἑλληνικό ἔθνος εἶχε ἤδη κληθεῖ ἀπό τήν ἐμφάνισή του, νά ἐργασθεῖ γιά τόν Χριστιανισμό».
Ἁγίου Νεκταρίου.
