Φωτογραφία: Ara Güler, Πνευματικά δικαιώματα: Ara Güler Doğuş Art and Museum Inc.
ΜΕΛΕΤΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ
6-7 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
Φέτος, τιμούμε την 70ή επέτειο του Πογκρόμ της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου 1955. Σε αυτές τις οργανωμένες επιθέσεις που στόχευαν Αρμένιους, Έλληνες, Εβραίους και Σύριους που ζούσαν σε διάφορες πόλεις, κυρίως στην Κωνσταντινούπολη, χιλιάδες σπίτια, επιχειρήσεις και ιεροί τόποι κάηκαν, καταστράφηκαν και λεηλατήθηκαν. Αυτό το γεγονός άφησε βαθιά σημάδια στη συλλογική μνήμη και τη ζωή των μειονοτήτων στην Τουρκία. Το να μην ξεχνάμε αυτή την οδυνηρή σελίδα της ιστορίας μας υπενθυμίζει για άλλη μια φορά τη ζωτική σημασία της ενίσχυσης της κουλτούρας της συνύπαρξης για να αποτρέψουμε την επανάληψη παρόμοιων γεγονότων και, για να το πετύχουμε αυτό, πόσο σημαντικό είναι να γνωρίζουμε και να κατανοούμε ο ένας τον άλλον.
Μέσα από όλες αυτές τις προσπάθειες, ελπίζουμε να συμβάλουμε στην ενδυνάμωση της κουλτούρας της συνύπαρξης στην Τουρκία, στη διάδοση μιας προοπτικής που βασίζεται στα δικαιώματα και στην αύξηση της κοινωνικής ευαισθητοποίησης.
ΤΙ ΣΥΝΕΒΗ ΣΤΙΣ 6-7 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1955;
Τα γεγονότα που ξεκίνησαν στις 6 Σεπτεμβρίου 1955, με τον τίτλο «Το σπίτι του Ατατούρκ βομβαρδίστηκε» στην εφημερίδα Istanbul Express, η οποία πρόσκειται στο Δημοκρατικό Κόμμα, αποτελούν μια από τις πιο σκοτεινές σελίδες στην ιστορία της Τουρκίας. Η είδηση, που ανακοινώθηκε στο κρατικό ραδιόφωνο στις 13:00 και βασίστηκε στον ισχυρισμό ότι είχε ριχτεί βόμβα στο σπίτι όπου γεννήθηκε ο Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη, πυροδότησε οργανωμένες επιθέσεις εναντίον Ελλήνων, Αρμενίων, Εβραίων και Σύριων πολιτών. Κατά τη διάρκεια αυτής της διήμερης υστερίας μαζικών καταστροφών και λεηλασιών, καταστράφηκαν χιλιάδες καταστήματα, εκκλησίες, συναγωγές, κτίρια εφημερίδων και νεκροταφεία στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη. Σύμφωνα με επίσημες πηγές, υπέστησαν ζημιές 4.214 κατοικίες, 1.004 χώροι εργασίας, 73 εκκλησίες, 1 συναγωγή, 2 μοναστήρια και 26 σχολεία. Οι επιθέσεις επικεντρώθηκαν ιδιαίτερα σε θρησκευτικούς χώρους. Οι εκκλησίες μετατράπηκαν σε ερείπια μέσα σε λίγες ώρες, χρησιμοποιήθηκε δυναμίτης για την ανατίναξή τους, καταστράφηκαν ιερά αντικείμενα και άνοιξαν τάφοι.
Για όσους επιθυμούν να διαβάσουν περαιτέρω, θα θέλαμε να μοιραστούμε μια προσωπική μαρτυρία, ένα φωτογραφικό αρχείο και μια ακαδημαϊκή μελέτη. Μετά το πογκρόμ, η οικογένεια Γκιοκτσεγιάν, η οποία κατείχε ένα μικρό κατάστημα με νήματα στο Μεγάλο Παζάρι, αναγκάστηκε να εγκατασταθεί στον Λίβανο. Ο Κρικόρ Γκιοκτσεγιάν, ο οποίος ήταν επτά ετών τότε, αφηγείται σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Agos ότι οι γονείς του ένιωσαν μεγάλη απογοήτευση και δυσαρέσκεια κατά τη διάρκεια των γεγονότων της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου: «Αποφάσισαν να φύγουν από την Τουρκία επειδή δεν μπορούσαν να βρουν λόγο για τόσο θυμό και μίσος». Το μοναδικό φωτογραφικό αρχείο του Δημητρίου Καλουμένου, του φωτογράφου του Οικουμενικού Πατριαρχείου εκείνη την εποχή, ρίχνει φως στο ξεχασμένο και σκοτεινό πρόσωπο της βίας εκείνης της νύχτας και στη ζημιά που άφησε στα σώματα, τις ζωές και τις αναμνήσεις των ανθρώπων, στο βιβλίο 6-7 Σεπτεμβρίου 1955: Μέσα από τον φακό του Πατριαρχείου Φωτογράφος Δημήτριος Καλουμένος, «Και η Ιδιοκτησία σας και η Ζωή σας!» Τόμος 2, που εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο istos και συντάχθηκε από τον δημοσιογράφο Serdar Korucu. Το βιβλίο της Dilek Güven, Cumhuriyet Dönemi Azınlık Politikaları ve Stratejileri Bağlamında 6-7 Eylül Olayları [Τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου στο πλαίσιο των πολιτικών και στρατηγικών της μειονότητας της Ρεπουμπλικανικής Εποχής], που εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο İletişim είναι ένα από τα πιο περιεκτικά θέματα σχετικά με τις ακαδημαϊκές μελέτες.
Το βιβλίο μας, το οποίο περιλαμβάνει τις εργασίες που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο «Δικαιώματα των Μειονοτήτων στην Εκατονταετηρίδα της Δημοκρατίας» που πραγματοποιήθηκε στις 17-18 Νοεμβρίου 2023, στην αίθουσα Havak του κτιρίου Anarad Hığutyun του Ιδρύματος Hrant Dink, έχει εκδοθεί στα τουρκικά και τα αγγλικά . Στο βιβλίο, ερευνητές και ακαδημαϊκοί εξετάζουν τα δικαιώματα διαφόρων μειονοτικών ομάδων που ζουν στην Τουρκία, τον μετασχηματισμό που έχουν υποστεί αυτά τα δικαιώματα και τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι μειονότητες, μαζί με μελέτες περιπτώσεων.
Στη σειρά podcast « Azınlık Hâlleri», συνεχίζουμε να συζητάμε πολιτικές, ζητήματα και πιθανές λύσεις για τα δικαιώματα των μειονοτήτων εντός και εκτός Τουρκίας. Οι συνομιλίες μας με ειδικούς στον τομέα χρησιμεύουν ως ένας ολοκληρωμένος εκπαιδευτικός πόρος. Φέτος, μιλήσαμε με τη Lerna Ekmekçioğlu για τη Συνθήκη της Λωζάνης και τις πολιτικές ιθαγένειας της πρώιμης δημοκρατικής εποχής. με την Yeşim Bayar για τον νόμο περί επωνύμων και τον αντίκτυπο των πολιτικών ονομάτων στις μειονότητες. με την Anna Maria Beylunioğlu για την πολιτική του φαγητού και τη σημασία του για τις μειονοτικές κοινότητες. με τη Nazan Maksudyan για την έννοια της παιδικής ηλικίας και τι σημαίνει να είσαι παιδί σε μειονοτικές κοινότητες. με τη Melissa Bilal για τη σημασία της μουσικής για τις μειονότητες. με τη Seda Altuğ για την κατάσταση των μειονοτήτων στη Συρία. με τον İlay Romain Örs για το ιστορικό των ελληνικών απελάσεων του 1964. με την Elif Kevser Özer για τις εμπειρίες των Ελλήνων κατά τη διάρκεια των απελάσεων του 1964 με βάση μαρτυρίες. με τον Şerif Derince για το δικαίωμα στη μητρική γλώσσα, τα προβλήματα που αντιμετώπισαν στην εκπαίδευση στη μητρική γλώσσα και πιθανές λύσεις. και με τον Sergen Gül σχετικά με τις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν οι Ρομά και την περιβαλλοντική αδικία που αντιμετωπίζουν. Μπορείτε να έχετε πρόσβαση στα επεισόδια εδώ . Η σειρά podcast μας θα συνεχιστεί. Εάν έχετε προτάσεις θεμάτων ή προτάσεις για καλεσμένους, παρακαλούμε στείλτε μας email στη διεύθυνση podcast@hrantdink.org .
Τα δια ζώσης σεμινάρια του δεύτερου εξαμήνου της Ακαδημίας Δικαιωμάτων των Μειονοτήτων HDV, την οποία ιδρύσαμε πέρυσι με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πραγματοποιήθηκαν από τις 23 έως τις 26 Μαΐου 2025. Στο τετραήμερο πρόγραμμα, είκοσι συμμετέχοντες από διαφορετικές περιοχές της Τουρκίας είχαν την ευκαιρία να μάθουν από ειδικούς στον τομέα των δικαιωμάτων των μειονοτήτων από την Τουρκία και το εξωτερικό σχετικά με το εύρος των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, την εφαρμογή τους στην Τουρκία, παραδείγματα από διαφορετικές χώρες και στρατηγικές υπεράσπισης. Μπορείτε να αποκτήσετε πρόσβαση στο περιεχόμενο και το πρόγραμμα της ακαδημίας εδώ.
ΧΟΡΗΓΗΣΗ
Στο πλαίσιο της Ακαδημίας Δικαιωμάτων των Μειονοτήτων HDV, διαθέτουμε επίσης ένα πρόγραμμα επιχορηγήσεων για τους συμμετέχοντες. Οι συμμετέχοντες που ολοκλήρωσαν με επιτυχία την Ακαδημία Δικαιωμάτων των Μειονοτήτων HDV του 2024 κέρδισαν το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση στο Πρόγραμμα Επιχορηγήσεων μέσω των ιδρυμάτων τους. Από τις εννέα αιτήσεις που υποβλήθηκαν στο πρόγραμμα, η επιτροπή επιλογής αποφάσισε να υποστηρίξει πέντε έργα. Αυτά τα έργα, από διάφορους τομείς, στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση και την ενίσχυση της υπεράσπισης στον τομέα των δικαιωμάτων των μειονοτήτων.
Δικαιούχοι επιχορηγήσεων και τα έργα τους:
Βακφί Beyoğlu Üç Horan Ermeni Kilisesi – Νομικά Πρόσωπα και Ιδιοκτησία Κοινοτικών Ιδρυμάτων στο Πλαίσιο των Δικαιωμάτων των Μειονοτήτων
GOLA Kültür Sanat ve Ekoloji Derneği – From Stones to Words: Tracing Laz Culture
Κάρτες τοπικής αραβικής διαλέκτου Küresel Değişim Derneği – Antakya
Rengarenk Umutlar Derneği – Ένα ταξίδι μέσα από την κοινωνική και χωρική μνήμη στο Sur
Sivil ve Ekolojik Haklar Derneği – Un Libro Abierto – Ανοιχτό Βιβλίο
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ
Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της Ακαδημίας Δικαιωμάτων των Μειονοτήτων HDV, διεξάγουμε εργαστήρια με διάφορα θέματα, όπως τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μειονότητες, τις λύσεις τους και τις εξελίξεις που σχετίζονται με τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Το πρώτο από αυτά διοργανώσαμε στις 20 Νοεμβρίου 2024, στη Σχολή Fener Maraşlı σε συνεργασία με τις εκδόσεις istos και το Ίδρυμα Hrant Dink, στο πλαίσιο συνεδρίου με τίτλο «Οι απελάσεις του 1964 και οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης στην 60ή επέτειό τους». Ως αποτέλεσμα της απόφασης που ελήφθη το 1964, άρχισαν οι απελάσεις Ελλήνων υπηκόων που διέμεναν στην Κωνσταντινούπολη και τις επόμενες εβδομάδες, δεκάδες χιλιάδες Έλληνες, συμπεριλαμβανομένων πολιτών της Τουρκίας, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Τουρκία. Καθ' όλη τη διάρκεια του συνεδρίου, οι απελάσεις του 1964 εξετάστηκαν στις διάφορες διαστάσεις τους με τη συμμετοχή ακαδημαϊκών και ερευνητών, καθώς και μαρτύρων που βίωσαν την εξορία. Θα συνεχίσουμε να κοινοποιούμε πληροφορίες σχετικά με τα εργαστήρια που θα διοργανώσουμε τις επόμενες εβδομάδες.
ΣΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΜΝΗΜΗΣ ΤΟΥ 23.5 ΧΡΑΝΤ ΝΤΙΝΚ
Ενώ τιμούμε την 6η-7η Σεπτεμβρίου, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτό το ιστορικό τραύμα αποτελεί μέρος της εμπειρίας των μειονοτήτων στην Τουρκία. Σε αυτό το πλαίσιο, σας συνιστούμε να επισκεφθείτε τον Χώρο Μνήμης Χραντ Ντινκ 23.5 , ο οποίος ρίχνει φως στη ζωή και τον αγώνα του Χραντ Ντινκ και στην ιστορία της εφημερίδας Agos. Ο χώρος προσφέρει την ευκαιρία να βιώσετε τη συνέχεια του αγώνα για τα δικαιώματα των μειονοτήτων και τη σημασία του σήμερα.
