Σεμινάριο στην Ξάνθη για την ποντιακή διάλεκτο

Το Σάββατο 17 και την Κυριακή 18 Οκτωβρίου το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και παράδοσης σε συνεργασία με τους συλλόγους Ποντίων Ξάνθης και Νεολαίας Νομού Ροδόπης "Η Τραπεζούντα", πραγματοποιεί σεμινάριο για τη ποντιακή διάλεκτο.

Θα πραγματοποιηθεί μια μελέτη της ιστορικής διαδρομής των Ελλήνων του Εύξεινου Πόντου και της Διαχρονικής παρουσίας της Ελληνικής γλώσσας στη Μαύρη Θάλασσα. Επίσης θα εξεταστεί η σχέση της ποντιακής διαλέκτου με την αρχαία Ελληνική, οι Ιδιωματισμοί, οι επιρροές της από άλλες γλώσσες και η σημερινή πραγματικότητα.

Εισηγητές του σεμιναρίου θα είναι οι
• Φάνης Μαλκίδης, Δρ. Κοινωνικών Επιστημών,
• Γιάννης Νικολαΐδης Σύλλογος ποντιακής Νεολαίας Νομού Ροδόπης "Η Τραπεζούντα", Οικονομολόγος



Για περισσότερες πληροφορίες αλλά και για δηλώσεις συμμετοχής μπορείτε να επικοινωνείτε τη γραμματεία του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης στο τηλέφωνο 25410-29282 και 26635.

Με την ευγενική υποστήριξη των Εκδόσεων- Βιβλιοπωλείο «ΣΠΑΝΙΔΗ».



ΙΔΡΥΜΑ ΘΡΑΚΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ & ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ
Κτήριο 1 – Οδ. Ανδρούτσου & 12 Αποστόλων Κτήριο 2 – Καπνεργατών 9
Τ.κ. 67 100, Ξάνθη, τηλ.: 25410 29282 – 26635, fax.: 25410 62086
Web: www.fthrace.gr blog: fthrace.blogspot.com email: fthrace@otenet.gr

Θεοφάνης Μαλκίδης Το αλβανικό εθνικό ζήτημα. Έκδοση του Ιδρύματος Βορειοηπερωτικών Ερευνών (ΙΒΕ)

Το 28ο στη σειρά βιβλίο του Ι.Β.Ε. είναι η εργασία του Θεοφάνη Μαλκίδη και γίνεται για πρώτη φορά γνωστή στην ελληνική γλώσσα. Προλογίζει ο πρόεδρος του ΙΒΕ κ. Ξενοφών Κοντούρης.

Το αλβανικό εθνικό ζήτημα στη μεταψυχροπολεμική περίοδο αποτελεί μείζον πολιτικό θέμα για τις ελίτ που διαχειρίστηκαν την εξουσία, αλλά και για την κοινωνία τόσο στην Αλβανία, όσο και στο Κοσυφοπέδιο και την ΠΓΔΜ. Παρότι το ζήτημα των Αλβανών έγινε μέρος της μεταψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης, εσωτερικής ρητορείας και αντικείμενο εκμετάλλευσης, όταν άλλα προβλήματα στην "περίοδο μετάβασης" ήταν πολύ έντονα (φτώχεια, διαφθορά, "πυραμίδες"), εντούτοις δεν έπαψε να συγκινεί την συντριπτική πλειοψηφία των αλβανικών πληθυσμών εντός και εκτός της Αλβανίας.

Το "εθνικό ζήτημα", όπως αναλύεται στην "Πλατφόρμα για την επίλυση του αλβανικού εθνικού ζητήματος" της Αλβανικής Ακαδημίας Επιστημών, η οποία παρουσιάζεται για πρώτη φορά ολοκληρωμένη στην ελληνική γλώσσα, συμπίπτει με τα οράματα για ένωση όλων των αλβανικών πληθυσμών της χερσονήσου του Αίμου.

Στην αλβανική περίπτωση το εθνικό ζήτημα δεν αποτελεί ένα ασαφές και νεφελώδες όραμα μίας συγκεκριμένης πολιτικής και οικονομικής ομάδας που για τα δικά της συμφέροντα προωθεί τις εθνικές διεκδικήσεις.

Τους ταυτισμένους με την εθνική ολοκλήρωση αλβανικούς πληθυσμούς, τους συνεπαίρνει η προοπτική της εθνικής καταξίωσης και φροντίζουν να το αποδεικνύουν με πολλούς τρόπους και σε κάθε τόπο ακολουθώντας τις περιστάσεις και τις ανάγκες (άλλοτε το Ισλάμ και άλλοτε τον αλβανισμό ως μόνη "θρησκεία"), σε κάθε περίοδο ακολουθώντας τον ισχυρό (Ιταλία, Άξονα, ΕΣΣΔ, ΗΠΑ).

Το αλβανικό εθνικό ζήτημα αποτελεί σημαντική παράμετρο του παρόντος και μέλλοντος της χερσονήσου του Αίμου, μετά τις αλλαγές στο Κοσσυφοπέδιο, την ΠΓΔΜ, τις επιδιωκόμενες στο Μαυροβούνιο και τη Σερβία (Πρέσεβο) και τις προσδοκίες για την Ελλάδα (Τσάμηδες, αλβανική μειονότητα). Κάθε υποτίμηση του αλβανικού εθνικού ζητήματος δε συμβαδίζει με τις προσδοκίες του λαού για την εθνική του ολοκλήρωση, την οποία αναζητά μέσα από την ενιαία εθνική ταυτότητα και καταξίωση, μέσα από (εφήμερες) συμμαχίες, ριζοσπαστικές διεκδικήσεις και βία.




Συνέντευξη για το βιβλίο "Οι όψεις του Αλβανικού ζητήματος", (Μ. Μαρτίδου, Εφημερίδα Χρόνος Κομοτηνή)
«Το αλβανικό εθνικό ζήτημα στην μεταψυχροπολεμική περίοδο», είναι ο τίτλος του βιβλίου που κυκλοφόρησε, δίνοντας πολλές, διαφορετικές αλλά πολύ σημαντικές όψεις του αλβανικού ζητήματος, από τις εκδόσεις του ιδρύματος βορειοηπειρωτικών ερευνών. Την πραγματεία αυτή υπογράφει ο Λέκτορας του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης Φάνης Μαλκίδης, ο οποίος ερεύνησε και καταγράφει αυτό το ζήτημα.

Ο κ. Μαλκίδης ήταν προσκεκλημένος της εκπομπής «η συνέντευξη της εβδομάδας» στο ράδιο Χρόνος 87,5fm όπου μίλησε για την έκδοση αποκαλύπτοντας πτυχές του ζητήματος σε σχέση με την Ελλάδα, αλλά και προτείνοντας λύσεις και χειρισμούς στο πεδίο της εξωτερικής μας πολιτικής.





Επίσης αξίζει να αναφερθεί για τους ερευνητές ότι για πρώτη φορά παρουσιάζεται σε μετάφραση μέσα από την έκδοση αυτή «η πλατφόρμα για την επίλυση του αλβανικού εθνικού ζητήματος όπως την αντιλαμβάνεται η Αλβανική Ακαδημία επιστημών» κι έτσι το πόνημα γίνεται ακόμη πιο ουσιαστικό στην προσέγγιση του μελετητή. Απόσπασμα της συνέντευξης παρουσιάζεται στο σημερινό φύλλο του «Χρόνου»







Κύριε Μαλκίδη είναι μία πρώτη επίσημη αποτύπωση των αλβανικών θέσεων αλλά και των ζητημάτων που προκύπτουν μέσα από το λεγόμενο αλβανικό ζήτημα;

-Το 1998 λίγους μήνες πριν τους βομβαρδισμούς στο Κοσσυφοπέδιο, εκδόθηκε στα Τίρανα η «πλατφόρμα επίλυσης του αλβανικού εθνικού ζητήματος» από την Ακαδημία επιστημών των Τιράνων. Είναι η επίσημη άποψη της αλβανικής επιστήμης και πολιτικής για το εθνικό ζήτημα σε όλη την περιοχή της Ν.Α. Ευρώπης και τα Βαλκάνια.

Κυκλοφορεί δύο μήνες πριν από τους βομβαρδισμούς στο Κοσσυφοπέδιο και έρχεται να καλύψει ένα κενό το οποίο υπήρχε για πάρα πολύ καιρό σε ό,τι αφορά τους αλβανικούς πληθυσμούς στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, στο Κοσσυφοπέδιο, στην πρώην σερβική αυτή επαρχία, στο Μαυροβούνιο και στην Ελλάδα, καθώς και σε πολιτισμικές μειονότητες Αλβανών οι οποίες υπάρχουν στη Νότιο Ιταλία, την Τουρκία και αλλού.

Το βιβλίο περιλαμβάνει ένα εισαγωγικό σημείωμα πλούσιο σε παραπομπές και βιβλιογραφία σε σχέση με τα αλβανικό εθνικό ζήτημα από την δημιουργία της αλβανικής εθνικής ιδέας, μέχρι την δημιουργία του αλβανικού κράτους το 1914. Περιλαμβάνει την αλβανική πολιτική στην περίοδο του μεσοπολέμου, τον Ψυχρό πόλεμο και επικεντρώνεται μετά το 1991 όταν δημιουργήθηκε ένα νέο καθεστώς στην γειτονική χώρα.

Θίγονται σίγουρα ζητήματα που αφορούν την ελληνική μειονότητα της Αλβανίας, τα ζητήματα των Τσάμηδων και της Τσαμουριάς.

-Θα πρέπει να σας πω ότι εξειδικεύεται το αλβανικό εθνικό ζήτημα και η πλατφόρμα που δημοσιεύεται για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα, δεν έχει δημοσιευτεί άλλη φορά, καταρχήν στον πληθυσμό του Κοσσυφοπεδίου, όπου εκεί ζητούν χωρίς άλλη λύση, την οδό της ανεξαρτησίας.

Στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας επιζητούν μία λύση εκδημοκρατισμού της κοινωνίας της χώρας και περισσότερων δικαιωμάτων για την αλβανική μειονότητα, η οποία είναι περίπου το 30% του πληθυσμού σήμερα, ζητούνται περισσότερα δικαιώματα στο Μαυροβούνιο όπου εκεί οι αλβανικοί πληθυσμοί είναι περίπου 15% και ζητείται απόδοση περισσότερων δικαιωμάτων α) με την επιστροφή των περιουσιών στην περίπτωση των Τσάμηδων και την απόδοση ίδιων δικαιωμάτων με αυτά που έχει η ελληνική μειονότητα στην Αλβανία για τους Αλβανούς μετανάστες οι οποίοι βρίσκονται στην Ελλάδα.

Θα πρέπει να σας αναφέρω ότι παρότι το κείμενο αυτό αποτελεί το πιο επίσημο χάρτη ουσιαστικά των αλβανικών πληθυσμών σε όλη την Βαλκανική, έχει μία σημασία το γεγονός ότι ενώ στάλθηκε στην Πρίσνα στην εκεί ακαδημία επιστημών, αυτό στάλθηκε πίσω ως πολύ μετριοπαθές παρότι ζητούσε την ανεξαρτησία των αλβανικών πληθυσμών του Κοσσυφοπεδίου, παρότι ζητούσε περισσότερα δικαιώματα για την αλβανική μειονότητα στην Ελλάδα κλπ.


Συνεπώς δηλαδή παρότι ζητείται το μείζον από αυτό το κείμενο, ουσιαστικά και αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο φαντάζομαι ότι μπορείτε να το δείτε και να το δούμε όλοι μας, φαντάζεστε τι ζητούν πλέον πέραν της ανεξαρτησίας και οι αλβανικοί πληθυσμοί στο Κοσσυφοπέδιο.

Είναι ένα ζήτημα πολύ ενδιαφέρον κατά την γνώμη μου το βιβλίο το οποίο καλύπτει ουσιαστικά όλη την αλβανική εθνική ιδεολογία στην περιοχή, είναι πολύ επίκαιρο λόγω των συνομιλιών που υπάρχουν για το μέλλον του Κοσσυφοπεδίου, είναι πολύ επίκαιρο από το γεγονός ότι 30 Απριλίου θα έχουμε το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία του Μαυροβουνίου, που εκεί θα παίξει ένα ρόλο και η αλβανική μειονότητα.

Είναι πολύ επίκαιρο το γεγονός ότι στην γειτονική χώρα της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας ουσιαστικά υπάρχει μία συγκυβέρνηση μεταξύ Σλάβων και Αλβανών μετά την συμφωνία της Αχρίδας το 2001, από την στιγμή που υπάρχει αλβανικό κόμμα στην κυβέρνηση, η δυτική χώρα έχει ουσιαστικά καντονοποιηθεί, έχει γίνει μία ανεξάρτητη, ένα κράτος εν κράτει.


Στην περιοχή και έχει φυσικά πολύ ενδιαφέρον για την χώρα μας όχι μόνο από το ζήτημα των Τσάμηδων, όσο από το γεγονός ότι ζητούνται ίδια δικαιώματα με αυτά τα οποία δεν εφαρμόζονται στην περίπτωση της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία για το 1 εκατομμύριο περίπου Αλβανούς μετανάστες, που βρίσκονται στην Ελλάδα.

Κύριε Μαλκίδη, όλα αυτά είναι εξόχως ενδιαφέροντα γιατί και εσείς ως διδάκτορας κοινωνικών σπουδών πραγματικά τα προσεγγίζετε και με την ιστορική τους διάσταση αλλά και με την κοινωνική τους, ήθελα όμως να μας πείτε αν μέσα από το βιβλίο προκύπτει, πέρα από την αποτίμηση της σημερινής πραγματικότητας και κάποια λύση.

-Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η ερώτηση, γιατί εδώ και χρόνια νομίζω ότι το διαπιστώνουμε ότι λείπει μία καθαρά ελληνική πολιτική πρόταση και σχέδιο και ανάλυση καθώς και πρόγραμμα για την περιοχή, παρά υπάρχει μία ουσιαστικά μεταφορά αυτών των οποίων υπάρχουν και λέγονται στην Ε.Ε. ή από την Δύση γενικότερα, από τις ΗΠΑ, για την περιοχή.

Το είδαμε πολύ πρόσφατα με την συμφωνία του Ντέϊτον που δημιούργησε ένα κράτος έκτρωμα στην Βοσνία – Ερζεγοβίνη, το βλέπετε με την επέμβαση που έγινε στο Κοσσυφοπέδιο, το βλέπετε με τις λύσεις οι οποίες προωθούνται για την περιοχή. Συνεπώς, υπάρχει μία συνολική πρόταση ξέχωρα από την αποτίμηση και την εμφάνιση για πρώτη φορά του συγκροτημένου αλβανικού εθνικού ζητήματος μέσα από αυτό το βιβλίο.

Υπάρχει για πρώτη φορά και μία πρόταση καθαρά ελληνική, ένα σχέδιο, ένα πρόγραμμα, το οποίο θα αναλύει για κάθε περιοχή της Βαλκανικής ποια θα πρέπει να είναι και η συγκεκριμένη πρόταση η ελληνική, τόσο για το Κοσσυφοπέδιο που ένα άλλο κράτος και ιδιαίτερα αυτό το οποίο συνολικά ονομάζουμε «Μεγάλη Αλβανία», αυτή ουσιαστικά είναι η πρόταση η οποία προκύπτει από αυτό το βιβλίο, η δημιουργία μιας Μεγάλης Αλβανίας, η οποία θα περιλαμβάνει περιοχές της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, του Μαυροβουνίου, όλο το Κοσσυφοπέδιο, ενδεχομένως όπως ξέρετε από εθνικιστικούς κύκλους της γειτονικής χώρας δείτε και ένα μέρος της Ηπείρου αυτό το οποίο ονομάζεται «Τσαμουριά».

Συνεπώς νομίζω η καλύτερη πρόταση που μπορεί να γίνει είναι ότι η Ελλάδα έχει μία ιδιαίτερη θέση στην περιοχή, έχει μία ιδιαίτερη ιστορία και νομίζω ότι δεν πρέπει να αναπαραγάγει ξένες θέσεις και ξένες λύσεις προς την περιοχή, αλλά κυρίως να αναζητήσει στην δική της ιστορία και κυρίως την επαφή με τους γειτονικούς λαούς. Νομίζω ότι αυτό μπορεί να είναι και μία λύση όχι σύγκρουσης αλλά ειρήνης και συμφιλίωσης, πραγματικής φιλίας.

Θα μου επιτρέψετε κι εγώ να συμπληρώσω σε αυτό το κλείσιμο την σύντομης αναφοράς μας, και την διαπίστωση ότι κάθε υποτίμηση του αλβανικού εθνικού θέματος, δεν συμβαδίζει με τις προσδοκίες του λαού για την εθνική του ολοκλήρωση, την οποία αναζητά μέσα από την ενιαία εθνική ταυτότητα και καταξίωση, μέσα από εφήμερες συμμαχίες και ριζοσπαστικές διεκδικήσεις και βία.

-Συμφωνώ απολύτως. Εξάλλου πρέπει να ξέρετε και νομίζω ότι αυτό μπορεί να αναπαραχθεί πολύ όμορφα

γιατί αντικατοπτρίζει και μία ολόκληρη ιδεολογία, υπάρχει μία αλβανική παροιμία που λέει: εκεί που είναι το σπαθί, είναι και η πίστη. Εκεί που είναι το σπαθί, εκεί είναι και η δύναμη. Όποιος λοιπόν είναι ο ισχυρός αυτόν θέλουν να ακολουθήσουν. Αυτό το είδαμε και από την ιστορία, το βλέπουμε και σήμερα. Εύχομαι όμως να πρυτανεύσει η λογική, να πρυτανεύσει η ειρήνη, κυρίως να πρυτανεύσει μία ελληνική πρόταση για την περιοχή, η οποία κατά την γνώμη μου απουσιάζει.

Σας ευχαριστώ πολύ.

H Ακαδημία Επιστημών της Αλβανίας και το εγκυκλοπαιδικό λεξικό. Εθνικισμός και ανθελληνισμός

H Ακαδημία Επιστημών της Αλβανίας και το αλβανικό εγκυκλοπαιδικό λεξικό

1. Ο εθνικιστικός ρόλος της Αλβανικής Ακαδημίας Επιστημών

Σχετικά νεοσύστατη- ιδρύθηκε το 1972- η Αλβανική Ακαδημία Επιστημών, είναι το πιο σημαντικό επιστημονικό ίδρυμα της χώρας. Περιλαμβάνει επιστημονικά ιδρύματα, κέντρα και οργανισμούς, και παρότι η νομοθεσία μετά το 1991 καθορίζει το καθεστώς της ως ανεξάρτητο ίδρυμα, εντούτοις συνεχίζει να χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση.
Οι κύριοι στόχοι της Ακαδημίας είναι η ανάληψη και η δημοσιοποίηση μελετών και ερευνών σε διάφορους τομείς της επιστήμης, η συνεργασία με το δίκτυο των ιδρυμάτων της και άλλα επιστημονικά ιδρύματα και πανεπιστήμια στην Αλβανία, η συμμετοχή του επιστημονικού της δυναμικού σε ποικίλες δραστηριότητές τους, η συγκρότηση των διαδικασιών για την απόκτηση επιστημονικών βαθμών και τίτλων, η οργάνωση εθνικών και διεθνών δραστηριοτήτων, η δημιουργία και η σύσφιγξη σχέσεων καθώς και η συνεργασία με τις ξένες Ακαδημίες.

Η Ακαδημία Επιστημών ήδη επί καθεστώτος Χότζα και Κόματος Εργασίας της Αλβανίας, είχε δείξει κάποιες τάσεις προς την κατεύθυνση τεκμηρίωσης και ανάληψης της πρωτοπορίας στο εθνικό ζήτημα, όταν σε έκδοσή της με τον τίτλο «Οι Αλβανοί και οι περιοχές τους» (1982) είχε συμπεριλάβει κείμενα πανεπιστημιακών από το Κοσσυφοπέδιο. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, η ίδια Ακαδημία θα έλθει πολλές φορές σε αντιπαράθεση με την ομόλογή της του Βελιγραδίου, πάνω στο ερώτημα, κατά πόσον οι σημερινοί Αλβανοί είναι απόγονοι των αρχαίων Ιλλυριών, συνεπώς οι αλβανικοί πληθυσμοί του Κοσσυφοπεδίου είναι αυτόχθονες πριν από την κάθοδο των σλαβικών φύλων. Η αποφασιστική όμως τομή στη δράση της Ακαδημίας ήρθε με τη δημοσίευση της «Πλατφόρμας για την επίλυση του Αλβανικού Ζητήματος». (στα ελληνικά βλ. Μαλκίδης Θ. Ιωάννινα 2006).

Το βιβλίο αυτό- αντίτυπα του οποίου θα πουληθούν σε μαζική κλίμακα στην Αλβανία, στο Κοσσυφοπέδιο, τις αλβανικές επαρχίες της πΓΔΜ, και στην αλβανική Διασπορά- χαρακτηρίζεται από αλυτρωτισμό, αφού υποστηρίζεται η «ένωση όλων των Αλβανών σε ένα εθνικό κράτος» και γίνεται λόγος για «το σύνολο του Κοσσυφοπεδίου, με την πρωτεύουσά του τα Σκόπια», ενώ τα όρια του «ιστορικά εθνικού αλβανικού χώρου» απλώνονται πολύ πέρα από τις κατοικούμενες από Αλβανούς περιοχές της πρώην Γιουγκοσλαβίας, για να περιλάβουν την «μείζονα Τσαμουριά» (μέχρι την Πρέβεζα), την Καστοριά και τη Φλώρινα.

2. Ο εθνικισμός και ανθελληνισμός συνεχίζεται

Πρόσφατα, η Ακαδημία Επιστημών της Αλβανίας κυκλοφόρησε τον πρώτο και δεύτερο τόμο του Αλβανικού Εγκυκλοπαιδικού Λεξικού. Στη εισαγωγή του Λεξικού η Αλβανική Ακαδημίας, υπογραμμίζεται ότι το συγκεκριμένο λεξικό είναι «εθνικού χαρακτήρα». Το περιεχόμενό του «αφορά το αλβανικό έθνος και την πατρίδα του».
Στους δύο πρώτους τόμους το Αλβανικό Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό δεν παραιτείται από τους γνωστούς εθνικιστικούς ισχυρισμούς «επιβεβαίωσης» της αλβανικής καταγωγής και εθνικότητας της Ηπείρου, της Άρτας, των Ιωαννίνων, Πρέβεζας και Ηγουμενίτσας, περιοχές οι οποίες, σύμφωνα με το Λεξικό, παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα με τη χάραξη των Ελληνο-αλβανικών συνόρων.

Επίσης, έντονη είναι η παραχάραξη και η οικειοποίηση της ελληνικής ιστορίας κυρίως σε σχέση με την Ήπειρο, ενώ δυσφημιστική είναι η στάση του Λεξικού προς την εθνική ελληνική μειονότητα, την καταγωγή και τον πολιτισμό της. Το λεξικό δεν έχει διαφορετικό λήμμα για τον εθνικό, δημογραφικό και γεωγραφικό προσδιορισμό της εθνικής ελληνικής μειονότητας και ούτε για το ρόλο της στο αλβανικό κράτος.

Στο λήμμα «Δρόπολη» μια από τις περιοχές με συμπαγή ελληνικό μειονοτικό πληθυσμό, περιοχή στην οποία στο καθεστώς Χότζα, αναγνωρίστηκε ως μειονοτική περιοχή και προπαγανδιστικά δόθηκε ρόλος συμβόλου εκπροσώπησης του συνόλου της εθνικής ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία, οι Έλληνες κάτοικοί της δεν θεωρούνται αυτόχθονες, αλλά ερχόμενοι, χωρίς να προσδιορίζει χρονικά το πότε εγκαταστάθηκαν εδώ οι Έλληνες.

Ειδικότερα στη σελίδα 537, (Α΄τόμος) επισημαίνονται τα εξής: « Σε σχέση με το πότε και τις συνθήκες κατά τις οποίες εγκαταστάθηκε ελληνικός πληθυσμός στη Δρόπολη, καθώς και με το μέρος καταγωγής τους, έχουν εκδηλωθεί διάφορες απόψεις». Επίσης το Λεξικό αναφέρει ότι δύο χωριά της Δρόπολης είναι αλβανικής εθνικότητας και ειδικότερα η Φράστανη και η Λιούγκαρη.

Για άλλες περιοχές με αμιγή ελληνικό πληθυσμό, όπως η Φοινίκι, το Αλίκο, η Δίβρη, το Μεσοπόταμο κλπ, δεν αναφέρεται η καθαρότητα του ελληνικού στοιχείου. Για τη δημογραφική σύσταση αυτών των περιοχών αναφέρεται ότι «στην πλειοψηφία ο πληθυσμός ανήκει στην ελληνική μειονότητα».

Για τον πληθυσμό της περιοχής της Λιβαδιάς με αμιγή ελληνικό πληθυσμό, δεν αναφέρεται καν η ελληνική του εθνικότητα, ενώ το αποκορύφωμα αυτής της ιστορικής διαστρέβλωσης αποτελεί η περιοχή της Χιμάρας, η οποία αποτελεί διαχρονικό στόχο της αλβανικής εθνικιστικής και ανθελληνικής πολιτικής.

Εντούτοις παρατεταμένη είναι η προσπάθεια που καταβάλλεται στο Λεξικό να κατασκευαστεί τεχνητά η εικόνα ότι στις σημερινές περιοχές με αμιγή ελληνικό πληθυσμό, ιστορικά ήταν έντονο το αλβανικό στοιχείο.

Οι συντάκτες του λεξικού σε καμιά περίπτωση δεν λησμονούν να αναφέρουν τα ονόματα που οι Αλβανοί είχαν δώσει στα ελληνικά χωριά, παραχωρημένα σ΄ αυτούς από την οθωμανική αυτοκρατορία. Ή τα αναφέρουν με τα αλβανικά ονόματα που έδωσε στα το καθεστώς του Κόμματος εργασίας της Αλβανίας, το οποίο παραχάραξε την ιστορία της περιοχής.

Στο λεξικό δεν αναφέρονται οι προσωπικότητες της εθνικής ελληνικής μειονότητας , ενώ στις ελάχιστες αναφορές προς τέτοιες προσωπικότητες, ή αναφέρεται απλώς ότι «κατάγεται από οικογένεια με γονείς ελληνικής εθνικότητας» , ή παρουσιάζονται ως Αλβανοί.

Ο εθνικισμός και ο ανθελληνισμός όπως αναλύεται στα κείμενα της Ακαδημίας Επιστημών των Τιράνων συμπίπτει με τα οράματα των Αλβανών λίγο πριν τη δημιουργία του αλβανικού κράτους για ένωση των αλβανικών πληθυσμών της Βαλκανικής και την παραχάραξη της ιστορίας. Η Ακαδημία εκφράζει στο ιδεολογικό επίπεδο, το όραμα και τους εθνικούς πόθους, καθώς και το διαχρονικό ανθελληνισμό έναντι της ελληνικής μειονότητας. Ζήτημα σοβαρό το οποίο απειλεί την ειρήνη και τη συνεργασία μεταξύ των λαών και συνεχίζει την πολιτική καταπίεσης και εξαφάνισης μίας από τις καταπιεσμένης εθνικής ομάδας στην περιοχή. Της ελληνικής εθνικής μειονότητας.


Ο Φάνης Μαλκίδης είναι διδάκτωρ κοινωνικών επιστημών. Έχει γράψει τα βιβλία «Η εθνική ελληνική μειονότητα στην Αλβανία» (στην ελληνική, αγγλική, και αλβανική γλώσσα), «Οι ελληνοαλβανικές σχέσεις» και «Το αλβανικό εθνικό ζήτημα».

Η εθνική ελληνική μειονότητα στην Αλβανία (έκδοση στα Ελληνικά, Αγγλικά και Αλβανικά)

Η Εθνική Ελληνική Μειονότητα στην Αλβανία.

Συνέντευξη του Φάνη Μαλκίδη στην δημοσιογράφο Μαρία Παπαδοπούλου και στην εφημερίδα «Παρατηρητής της Θράκης»

«Η Εθνική Ελληνική Μειονότητα στην Αλβανία» είναι ο τίτλος του βιβλίου του Φάνη Μαλκίδη, το οποίο κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό. Το βιβλίο, το οποίο κυκλοφορεί στην ελληνική, αγγλική και αλβανική γλώσσα, αποτελεί μια γενική αναφορά στο Βορειοηπειρωτικό ζήτημα, στο ζήτημα της Εθνικής ελληνικής μειονότητας που ζει στην Αλβανία και στοχεύει στην εισαγωγή του θέματος τόσο στο ελληνικό, όσο και κυρίως στο διεθνές περιβάλλον.

Όπως εξήγησε ο κ. Μαλκίδης, η τρίγλωσση αυτή έκδοση θα χρησιμεύσει «ώστε να γίνει γνωστό στο ελληνικό, αγγλόφωνο και αλβανικό κοινό το ζήτημα της εθνικής ελληνικής μειονότητας. Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια συμβολή στη γενικότερη έρευνα για την ελληνική μειονότητα στην Αλβανία, η οποία μετά το 1913-14, όταν δημιουργήθηκε το Αλβανικό κράτος, έμεινε στα όριά το, παρότι ήταν ένας αυτόχθονος, συμπαγής ελληνικός πληθυσμός και τοπικά ήταν πλειοψηφία».

Μιλώντας για το ζήτημα της εθνικής Ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία, ο κ. Μαλκίδης τόνισε ότι αποτελεί ένα ζήτημα, το οποίο για πάρα πολλά χρόνια έμεινε στο περιθώριο της πολιτικής ενασχόλησης και επιστημονικής έρευνας, γιατί «περιορίστηκε σ’ ένα εσωτερικό πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα και δεν αντιμετωπίστηκε ως ένα διεθνές ζήτημα, ως θέμα προάσπισης των ανθρωπίνων και μειονοτικών δικαιωμάτων και κυρίως ως ένα ζήτημα, με το οποίο θα ασχοληθεί η ελληνική διπλωματία και η εξωτερική πολιτική.

Αποτελέσματα αυτής εσωτερικής αντιμετώπισης του ζητήματος και πολλές φορές και της άγνοιας, διαπιστώθηκαν πρόσφατα με την έλευση των Βορειοηπειρωτών στην Ελλάδα. Η μαζική φυγή των Ελλήνων μετά το 1991 από την Αλβανία, που τροφοδότησε σημαντικές εξελίξεις στο, η εκπαίδευση των μελών της Ελληνικής μειονότητας, η θρησκευτική της ελευθερία, η απόδοση στους δικαιούχους των περιουσιών που είχε καρπωθεί το προηγούμενο καθεστώς, η μη υλοποίηση από την αλβανική πλευρά των δεσμεύσεων για τα ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα και άλλα σημαντικά προβλήματα, αποτελούν θέματα με τα οποία ασχολείται το βιβλίο».

Το βιβλίο του κ. Μαλκίδη έχει προκαλέσει έντονο ενδιαφέρον, αφού για πάρα πολλά χρόνια έλειπε μία τέτοια έκδοση και μάλιστα σε γλώσσες που έχει η κάθε μία τις δικές ιδιαιτερότητες και παραστάσεις σχετικά με τους Έλληνες Βορειοηπειρώτες που ζουν στην Αλβανία.
«Το βιβλίο εκδόθηκε σε πολύ σημαντική συγκυρία, αφού γνωρίζουμε ότι μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου θα γίνει γνωστή η πρόταση της διεθνούς κοινότητας για το Κοσσυφοπέδιο. Συνεπώς, τέτοια ζητήματα που αφορούν την περιοχή μας, που αφορούν τα δικαιώματα όλων των εθνοτήτων και μειονοτήτων που πρέπει να γίνονται σεβαστά, αποκτούν και μια επικαιρότητα με τη διάσπαση του Κοσσυφοπεδίου», τόνισε ο κ. Μαλκίδης ο οποίος θεωρεί ότι «η ελληνική εθνική μειονότητα πρέπει να έχει ένα εργαλείο πολιτικής ανάλυσης και πρότασης καθώς και επιστημονικής έρευνας».

« Το βιβλίο αγγίζει όχι μόνο τα ιστορικά δεδομένα, αλλά και τα σύγχρονα πολιτικά, αφού και στο παράρτημα του βιβλίου υπάρχουν οι διάφορες συνθήκες, οι οποίες έχουν υπογραφεί και αφορούν την εθνική ελληνική μειονότητα και τον σεβασμό των ανθρωπίνων και μειονοτικών δικαιωμάτων, δικαιωμάτων τα οποία σχετίζονται με μια αυτόχθονη εθνική ομάδα, έναν αυτόχθονο πληθυσμό ο οποίος ζει για χιλιάδες χρόνια στο σημερινό αλβανικό κράτος».

Pontus and future

The speech of Michalis Charalalambidis

During the unveiling of the Pontian genocide Monument in Pennsylvania, United States of America, September 10, 2006.

THE KEMALIST APARTHEID IS ONE THING AND DEMOCRACY IS ANOTHER
NEITHER A SCYLLA NOR A HARYBDIS
POLYCENTRIC ANATOLIA

In the mythical sphere, Pontos is evident through Promitheas, the Argonauts,
Iason, the Amazons. According to the Greek believe regarding the creation
of the world, Pontos is one of the basic elements of its creation.
In our historical world, it is evident through the Greek city-states, Sinope,
Amisos, Trapesous, and Kerasous. The Mithridates kings of Pontos; especially
Mithridates VI, the Eupator, erected a statue of Plato in the Academy, which the
Great philosopher himself had established. The Komnini emperors
of the Trapezous empire (1204-1461); the Ypsilanti Leaders of the Greek
and Balkan revolution against the parasitic, feudal, Ottoman regime in the 19th
century.
A new Democracy, in order to honor their ideals and struggles that which are in
accordance with them, named one of its new cities after their names, the name
Ypsilanti in Michigan. This democracy was the United States of America.
For thousands of years Pontos had not only been Financial and Commercial center
But also a Cultural Center.The philosopher, Diogenis, the one who initiated the
Term “cosmopolites”, where the word cosmopolitan derives from. The
geographer and historian Stravon, and Bessarione, the one who rescued the classic
Greek literature texts and books from the totaliterian Ottoman-Islamic brutality;
the great patron of both the European and the Western Civilization, were all
Pontians.
Pontos was a model of an harmonious relation betaween the natural and human
architecture setting, among the nations , the civilizations, the peoples. This
harmony was violently ceased by totalitarian ideologies. This historic cultural
center was murdered and left to neglect and underdevelopment. This is what
the Ottoman Turkish occupation meant, the Sultanic regime, the most brutal
regime ever existed in mankind history. However, the final stroke was given by
the ideology of death, that of Kemalism stood and still stands for. Even nowdays,
other peoples in Asia Minor experience this continuous genocidal racism.
Pontos today is full of ruins of churches, monasteries court yards, palaces,
Government houses, residences, tutorial institutions, villages, towns, castles
which had been exceptional establishments, creations of the universal culture.
1. Greek Intellectual and Politician

If they had not been ravaged, they would have been more majestic than Tuscany,
Vourgoundia,and Antalousia. Yet, the Sultanic Turkish Islam was much more
different than the one in Antalousia. It was brutal and destructive. Nowhere else
throughout the world do you encounter such a big number of monument ruins.
In that area the Taliban had pre-existed from the time to time, eliminating both
People and monuments, they had been supported by Europe and the Soviet. An
Immoral alliance.

Among those ruins today one can encounter the last guardians, the descendents of
that civilization, who after centuries of totalitarian and racist typhoons, they insist
on using a language which is the closest existing to the ancient Greek language.
They are the numerous indigenous populations of those who were Islamized
as well as the Crypto-Christian Pontians who remained in Pontos.

Through the ruins one can identify the melancholic and at the same sweet-looking
Figures of little children, who being asked: “What is your father’s and mother’s
name”? (“Pos len ton kiris ke tin manas”) respond the way a child would have
responded in the Homeric era: “the one hears to the name Aise, the other to
moamet” ( “eis Aise akoui, eis Moamet”). Homer in his verse would say: “ He
heard to the name Achilles, Odisseas, Aiantas”. He does not use a structure
saying that his name was Achilleas. The modern Turkish state denies the
existence of such a language. This was the response of Altay Gengiger(2), the
Turkish representative to the U.N. organization after our intervention to the
Human Rights Commission (February 2002) concerning the rights of those who
were Islamized and today still live in Pontos. He is abolishing instead of
nourishing the language that constitutes the foundation of the Universal
Cultural Inheritance. The young children at school are being terrorized in order
not to use this language. For over eight decades the crime of the Genocide that
had been committed in Pontos by the Neo-Turks and the Kemalists, is still, due to
geopolitical reasons, in process through the crime of silence.

“This should not bring any inconvenience to Turkey”

The cries of the survivors, almost half of the total population, were ceased. After
Kemalism, those who survived escaping to Russia, had to deal with Stalinism.
The Pontian refugees in Russia were displaced to Central Asia, the land of the
Turks. It is a case of one of the biggest disruptions in history.
Yet we, the new generation of pontians, are children of the goddess Mnimosini
(Memory), and the Muses. The ones who gave us the words Music, Museum, as
the Metropolitan Museum.
During the last decades we have asserted the retrieval of our bonds with Mnimosini (Memory) and Muses, thus asserting our right to Memory.
As all the peoples who have undergone policies of violence, we have established
A day to commemorate the Pontian Holocaust, the 19th of May.

It is an Honor for the State of New York, its governor George Patakis the recognition of this crime and his view coincidence with our memory (19th May, 2006). We now have a common memory regarding the totalitarian violence of the Islamic fundamentalism that the City of New York has experienced. Due to geopolitical reasons, our deads have been left with no monuments, no graves, since they parished during the death marches in the inner of Anatolia and Kurdistan, the Auschwitz and Maundhausen in flow.
However, today, on the 10th of September, 2006, there is a great relief, particularly by the part of those who survived and managed to come to the United States of America, straight from Pontos, without even going through Greece. These people speak both Pontian and American.

This monument, the first in the United States, has special gravitas because it is created in a City with a name of which emits messages of an ideology of life, of friendship, and of brotherhood. This is what Philadelphia means in Greek.

Your City, through its very name, stands opposed to any ideology of death that is expressed by Nazism, Kemalism, Islamic totalitarian fundamentalism, an ideology which attributes a perspective of decline to Muslim world overall.
The Greeks and the Pontians, we are people who have known all of them; the Crusades and the Holy Wars, the Nazis and the Kemalists. That is the reason why our word is the word of truth. The truth, the City (Polis) and democracy Demokratia), are the hope to all people, all cultures and religions.

With the gods of war all other gods will be killed. The gods have already abandoned Pontos in the period of 1916-1923. As the gods consider to leave , that if they did not already leave from Libanon, Israel, and Palestine.With “an eye for an eye” all people will get blind.

This City, Philadelphia, from its foundation as a capital of a new Democracy, has been identified with the ideals of life, Freedom, Independence, and Democracy.
That is why, it is of special significance to this City to recall in our memory two great humanists, diplomats, brothers (Philadelphous), friends of our right to life and of presence in our historic homeland, erecting two monuments in their memory. One monument in Athens and other in the United States of
and to this day, they did not erect monuments in memory of these two magnificent men. However, contemporary history brings back th3e memory and the paradigm of the two great American Diplomats, George Horton and Henry Morgenthau. They regarded ever since as hubris to soil the American Democracy with the Kemalist goulaks and the kemalist Auschwitz, as Devislik was in Pontos, South of Trapezous. It has been described by their contemporaries.

Both Diplomats were supporters of Life, human beings, all human beings, peoples
All peoples. Because, apart from anything else, the peoples were and are the conductors, the subjects, the swallows of Democracy in that tragic and historic area of Asia Minor Democracy is neither a Scylla of Kemalism nor a Charybdis
of an easily manipulated , peculiar, destructive and violent Turkish Islam. Nor is the synthesis of the above the guilty Sphinx. The democratic, polycentric, Federated, Civil, and Administrative systems deter all totalitarian ideologies, and lead their peoples, all peoples independently of religion, and nationality, towards mutual respect, co-existence, and prosperity. This is what happened in Germany after Hitler, and in the Iberic peninsula after Franco. This should be done in Iraq. This is the peoples need in Asia Minor and in Mesopotamia. We were much too alone and rather few in Greece and in Europe, when Sadam bombed with chemicals the indigenous historic people, the Kurds (Kartouchous of Xenophon); they are today, the national majority group in Asia Minor.

The quest of the true democracy is much more powerful and mature in Asia Minor. Decades ago I said that it constitutes the basic presupposition for stability, peace, development and prosperity in the wider region. However, the kemalist Apartheid is one thing and Democracy is another. Historically, Asia Minor, Ionia,
Is the birthplace of Democracy both for Europe as well as for Asia. A fact which stems from history. All peoples of Asia Minor and Mesopotamia have a right to their own Renaissance and Democracy and therefore to Peace.

Paintings, historic figures, works of art referring to Pontos, are scattered and decorate nowdays many museums of Europe. I recently heard that in a church in Northern Italy, one can identify the face of Maria Komnini, a princes of Trapezous.She was the most beautiful woman in the 1.400 world. In the 18th century operettas were written in Europe praising her. The Pontians, however, they are not people of Museums. We are the most tragic part of Hellenism and of the European peoples. We have known all, totalitarianisms, Kemalism, Nazism, Fascism, and Stalinism.

We are continuously refugees

Nevertheless, we are a living peoples with flesh and blood, with a high degree of dignity and self respect. We are now more than we were after the genocide and the uprooting, scattered all over the world. Kemal did not solve the Pontian question through slaughtering , he failed. Pontos did not disappear from the face of the earth as he wanted. The Pontians who remaind in Pontos are quite proud and happy to declare that they are Pontians. The same way as the Kurds declare that they are Kurds; and in this , Kemal has also failed.

An expression of this self-respect is this monument in Philadelphia, is the result of Dr.Vassilios Theosdorides labours, a man with great soul and of impeccable moral conviction.

Thanks to you all, the American-Greek citizens will now have in Philadelphia the Ensign of their remembrance, their self-respect and their continuity. The same way that the Americans, the New Yorkers have got their monument,
Ground Zero
Still, the state institutions of the United States, the Congress and the Senate, will be in full harmony with the heritage of the City of Philadelphia when they will recognize –as some other states already have-the second Genocide of the 20th century, The Pontian Genocide. They will also be in harmony with the values and the ideals that the two great men Horton and Morgenthau held, having deep knowledge of the region and a friendly attitude towards its peoples.

I personally, as a descendent of the survivors and of many more who were left un buried in the snowy mountains and the valleys of Anatolia , Pontos and Kurdistan, have a duty to contribute towards the attribution of the rightful for them position in the historic memory of our people. For, if Devislik had been avoided or condmned as they had claimed , not only there would have been no Auschwitz, but it would have put an end to this constant violence and death that has been overflowing and distorting for decades ou historic region. Asia Minor and Mesopotamia no longer accept this distortion and claim their authenticity.

Νέα έκδοση για τη Μικρά Ασία

Νέα έκδοση για τον Μικρασιατικό Ελληνισμό. Δήμος Νέας Ιωνίας Αττικής- Κέντρο Σπουδής και Ανάδειξης Μικρασιατικού Ελληνισμού .«Τρεις Χιλιετίες Μικρασιατικού Πολιτισμού. Επιστήμες- Γράμματα-Τέχνες». Πρακτικά 3ου Συμποσίου Νέα Ιωνία.


Ο καλαίσθητος αυτός τόμος με τίτλο «Τρεις Χιλιετίες Μικρασιατικού Πολιτισμού. Επιστήμες- Γράμματα-Τέχνες», περιλαμβάνει τις ανακοινώσεις των εισηγητών που έλαβαν μέρος στο Γ’ Συμπόσιο Μικρασιατικού Πολιτισμού που διεξήχθη στη Νέα Ιωνία Αττικής με πρωτοβουλία του Κέντρου Σπουδής και Ανάδειξης Μικρασιατικού Πολιτισμού (ΚΕ. ΜΙ. ΠΟ.)

Προτάσσεται ο Πίνακας των μελών της τιμητικής Επιστημονικής και της Οργανωτικής Επιτροπής (σ.9), ακολουθεί το Πρόγραμμα (σσ. 10-12), κατάλογος των Εισηγητών (σσ.13-15), ο χαιρετισμός της Α.Θ.Π. του Οικου μενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου Α’ (σσ. 19-20), οι χαιρετισμοί των επισήμων (σσ. 21-28), η απονομή της τιμής στην Κυρία Νάνσυ Χόρτον κόρη του αμερικανού διπλωμάτη Τζορτζ Χόρτον (σσ.29-32), η ο ποία υπήρξε το τιμώμενο πρόσωπο του Συνεδρίου, και ακολουθούν τα Κείμενα των εισηγητών. Οι Τίτλοι των ανακοινώσεων είναι οι εξής: Ν. Ουζούνογλου «Μικρά Ασία: Γενέτειρα των Επιστημών-Τεχνολογίας και Ιατρικής» (σσ. 35-47), Χ. Μπαλόγλου «Η πολιτιστική πολιτική των Ατταλιδών βασιλέων της Περγάμου» (σσ. 49-76), Γ. Ματσόπουλος «Η Ιατρική παράδοση στη Μικρά Ασία» (σσ. 77-90), Α. Παυλίδης «Η δυναμική της μικρασιατικής παράδοσης» (σσ. 91- 95),

Β. Καραγεώργος «Η σημασία της Μικράς Ασίας για το Βυζάντιο
Χρ. Παπασωτηρίου «Το Βυζάντιο στη Μικρά Ασία» (σσ.107-111), Μ. Μελετόπουλος «Οικονομικές προϋποθέσεις του Μικρασιατικού Πολιτισμού» (σσ. 121-139), Γ. Ντέλλας «Οι εκκλησίες της Παναγίας της Πυργιώτισσας και του Αρχάγγελου Μιχαήλ-Ταξιάρχη στο Λιβίσι της Μ. Ασίας» (σσ. 141-155), Μ. Γ. Βαρβούνης «Μικρασιατικός και Σαμιακός λαϊκός Πολιτισμός: ταυτότητες, ετερότητες και πολιτισμικές διαδρομές» (σσ. 156-166), Θ. Μαλκίδης «Μορφές πολιτισμού στον Πόντο τον 19ο και 20ο αιώνα» (σσ. 169-185), Φλωρίν Μαρινέσκου «Πολιτικές προσωπικότητες του Ελληνισμού που έδρασαν στον ευρύτερο Μικρασιατικό χώρο: οι οικογένειες Μουρούζη-Υψηλάντη. Οι σχέσεις αυτών με τη Μολδαβία και Βλαχία» (σσ. 187-195), Ευ. Ζεγκίνης «Θρησκευτικές και πολιτιστικές σχέσεις των ετεροδόξων δερβίσηδων της Μικρασίας με τους Ελληνορθοδόξους πληθυσμούς» (σσ. 197-209), Ν. Βικέτος «Ιερός Πολύκαρπος. Το εβδομαδιαίο θρησκευτικό περιοδικό της Σμύρνης κατά την πρώτη περίοδο της εκδοτικής του πορείας (1911-1914) (σσ215-233) Χρυσόθεμις Σταματοπούλου-Βασιλάκου «Το ελληνικό θέατρο στη Σμύρνη. Μία σφαιρική προσέγγιση (σσ. 225-237).

Χαρακτηριστικό γνώρισμα των εισηγήσεων, και ειδικό εκείνων που είναι βιβλιογραφικά ενημερωμένες, είναι η πρωτοτυπία των διαπραγματευομένων θεμάτων, η σαφήνεια των νοημάτων και απόψεων, ενώ μία πρόσθετη ιδιότητα είναι η καταχώριση ερωτήσεων και της σχετικής συζητήσεως που ακολούθησε μετά από ορισμένες εισηγήσεις.

Η άρτια, καλαίσθητη τυπογραφικά και ταχεία έκδοση του τόμου οφείλει πολλά στην φροντίδα και τον συντονισμό του Προέδρου του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ Χάρη Σαπουντζάκη ενός ακαμάτου και αόκνου μελετητή του Μικρασιατικού πολιτισμού. Θερμά συγχαρητήρια οφείλονται σε όλους τους συντελεστές της εκδόσεως.

Η Σύμβαση-Πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης για τις Εθνικές μειονότητες

Η Σύμβαση-Πλαίσιο
για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων

1. Εισαγωγή
Την 1η Φεβρουαρίου 1998, τέθηκε σε ισχύ η Σύμβαση-Πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης
για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων. Ήταν ένα σημαντικό ορόσημο, διότι η Σύμβαση
είναι το πρώτο νομικά δεσμευτικό πολυμερές όργανο που είναι αφιερωμένο στην προστασία των
μειονοτήτων εν γένει. Η αποτελεσματικότητά της, όμως, πιθανότατα θα εξαρτηθεί από το κατά
πόσον θα την πάρουν σοβαρά οι κυβερνήσεις και από τη δύναμη του μηχανισμού
παρακολούθησης του Συμβουλίου της Ευρώπης να επιβλέψει την υλοποίησή της. Η ενεργή
ανάμιξη των μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ) είναι κρίσιμη και για τους δύο αυτούς
παράγοντες. Οι ΜΚΟ μπορούν τόσο να ενθαρρύνουν τις κυβερνήσεις να κάνουν τις απαραίτητες
αλλαγές στη νομοθεσία και την πολιτική τους για να κάνουν πράξη τις αρχές που διαφυλάσσει η
Σύμβαση, όσο και να βοηθήσουν –παρέχοντας πληροφορίες και αναλύσεις– στην
παρακολούθηση της συμμόρφωσης των κυβερνήσεων. Αυτή η έκδοση έχει σκοπό να
υποστηρίξει αυτή τη διαδικασία αυξάνοντας την επίγνωση για τη Σύμβαση και εξηγώντας πώς
οι ΜΚΟ και οι μειονοτικές οργανώσεις1 μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν για να προστατέψουν
και να προωθήσουν τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Στο Άρθρο 22 αυτής της Σύμβασης
δηλώνεται ότι συμπληρώνει τα ήδη υπάρχοντα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις
ελευθερίες.
Η Σύμβαση είναι αποτέλεσμα μιας απόφασης που πάρθηκε στη Διάσκεψη Κορυφής Αρχηγών
Κρατών και Κυβερνήσεων στη Βιέννη το 1993. Βασίζεται στα κείμενα, τόσο του Τελικού
Κειμένου της Συνάντησης Ανθρώπινης Διάστασης της Κοπεγχάγης του 1990 της Διάσκεψης για
την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΔΑΣΕ)2, όσο και της Διακήρυξης του ΟΗΕ για
τα Δικαιώματα των Προσώπων που ανήκουν σε Εθνικές ή Εθνοτικές, Θρησκευτικές και
Γλωσσικές Μειονότητες του 1992. Η Σύμβαση-Πλαίσιο μπορεί να λειτουργήσει ως υπόδειγμα
και νομικό ορόσημο για τη νομοθεσία και την πρακτική των Κρατών-Μελών του Συμβουλίου
της Ευρώπης και των κρατών που είναι πρόθυμα να γίνουν μέλη, σε ό,τι αφορά τη μεταχείριση
που επιφυλάσσουν στις μειονότητες.
Η Σύμβαση μπορεί να θεωρηθεί ως το πιο πρόσφατο και περιεκτικό διεθνές πρότυπο για τις
εθνικές μειονότητες και η υιοθέτησή του έχει αρχίσει να γίνεται υποχρεωτική για τα κράτη που
υποβάλλουν αίτηση για να γίνουν Κράτη-Μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η Σύμβαση έχει
ηθικό και πολιτικό κύρος παρʼ όλο που δεν έχει ίσως κυρωθεί νομικά από ορισμένες χώρες.
Γιατί μειονοτικά δικαιώματα;
Η μεγαλύτερη προσοχή στο διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχει δοθεί στα
δικαιώματα των ατόμων. Συχνά τα άτομα που ανήκουν σε μια μειονότητα δεν έχουν τη
δυνατότητα να απολαύσουν πλήρως τα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες τους επειδή
υφίστανται διακρίσεις με βάση την εθνοτική, θρησκευτική ή γλωσσική τους ταυτότητα. Ωστόσο,
οι διατάξεις περί απουσίας διακρίσεων δεν αρκούν για να διασφαλίσουν στις μειονότητες τη
δυνατότητα να απολαμβάνουν πλήρη και πραγματική ισότητα. Η απαγόρευση των διακρίσεων
έχει ως αποτέλεσμα την ισότητα βάσει του νόμου (ισονομία), αλλά δεν εξασφαλίζει την ισότητα
στην πράξη (ισοπολιτεία). Επιπλέον, χρειάζονται ειδικά δικαιώματα και μέτρα για την
προστασία των μειονοτήτων για να ξεπεραστούν πρακτικές διακρίσεων και να επιτευχθεί η
ισότητα στην πράξη (ισοπολιτεία).
Τα μειονοτικά δικαιώματα είναι ανθρώπινα δικαιώματα. Τα μειονοτικά δικαιώματα δεν είναι
προνόμια. Υπάρχουν για να μπορούν οι μειονότητες να διαφυλάσσουν και να αναπτύσσουν την
ταυτότητα, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις παραδόσεις τους. Μόνο τότε μπορούν να
απολαύσουν πλήρη και πραγματική ισότητα. Έτσι, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα στον τομέα της
παιδείας, του πολιτισμού, της θρησκείας, αλλά και στις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές
υποθέσεις, για να περιέλθουν οι μειονότητες σε κατάσταση πραγματικής ισότητας με τον
υπόλοιπο πληθυσμό. Τα μέτρα για την προώθηση πλήρους και πραγματικής ισότητας δεν
θεωρούνται πράξεις διακρίσεων.
Τι είναι το Συμβούλιο της Ευρώπης;
Το Συμβούλιο της Ευρώπης, με έδρα στο Στρασβούργο της Γαλλίας, ιδρύθηκε το 1949 ως
οργανισμός για τη συνεργασία μεταξύ των κυβερνήσεων και των κοινοβουλίων της Ευρώπης3.
Στόχος του είναι να πετύχει μεγαλύτερη ενότητα μεταξύ των Κρατών-Μελών του προκειμένου
να διευκολύνει την οικονομική και κοινωνική τους πρόοδο και να διαφυλάξει τις αρχές της
πολυφωνικής δημοκρατίας, το σεβασμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου. Τα
Κράτη-Μέλη πρέπει να ασπαστούν αυτές τις αρχές και να διασφαλίσουν ότι όλοι οι άνθρωποι
που βρίσκονται στη δικαιοδοσία τους είναι σε θέση να απολαμβάνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα
και τις θεμελιώδεις ελευθερίες.
Η δομή του Συμβουλίου της Ευρώπης
Το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι οργανισμός κρατών. Έχει τόσο πολιτικούς, όσο και
δικαστικούς ή οιονεί δικαστικούς μηχανισμούς για να επιβλέπει το έργο του. Τα κύρια πολιτικά
όργανα είναι:
• Η Επιτροπή Υπουργών, η οποία παίρνει τις σημαντικές εκτελεστικές αποφάσεις και
καθοδηγεί τη δράση του οργανισμού. Αποτελείται από τους Υπουργούς Εξωτερικών κάθε
Κράτους-Μέλους. Συνεδριάζει δύο φορές το χρόνο. Ωστόσο υπάρχουν εβδομαδιαίες
συναντήσεις των αναπληρωτών τους (των μονίμων εκπροσώπων των Κρατών-Μελών στο
Στρασβούργο).
• Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση, που είναι το φόρουμ συζήτησης για το έργο του Συμβουλίου.
Αποτελείται από μέλη των εθνικών κοινοβουλίων που εκπροσωπούν διαφορετικές πολιτικές
ομάδες. Έχει εξουσία υποβολής συστάσεων, συμμετέχει σε αποφάσεις επιλογής Κρατών-
Μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης και εκλέγει το Γενικό Γραμματέα.
• Το Κογκρέσο Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών, ένα ημι-κοινοβουλευτικό σώμα που
αποτελείται από τοπικούς και περιφερειακούς αιρετούς εκπροσώπους από τα Κράτη-Μέλη.
• Οι Διακυβερνητικές Επιτροπές Εμπειρογνωμόνων, όπως η Διευθύνουσα Επιτροπή για τα
Ανθρώπινα Δικαιώματα (CDDH) με μια Υπο-Επιτροπή για μειονοτικά θέματα (DH-MIN).
Αυτές σχηματίζονται για να υλοποιήσουν δραστηριότητες που τους αναθέτει η Επιτροπή
Υπουργών, όπως η σύνταξη σχεδίων συστάσεων, αποφάσεων, συμβάσεων και άλλων
νομικών και μη νομικών κειμένων.
• Η Συμβουλευτική Επιτροπή για τη Σύμβαση-Πλαίσιο για την Προστασία των Εθνικών
Μειονοτήτων (ΣΠΕΜ) που είναι ανεξάρτητο σώμα εμπειρογνωμόνων επιλεγμένων από την
Επιτροπή Υπουργών μεταξύ υποψηφίων που έχουν προτείνει τα Συμβαλλόμενα Κράτη. Ο
ρόλος της είναι να εξετάζει τις εκθέσεις των Κρατών-Μελών και να προετοιμάζει
γνωμοδοτήσεις για τα μέτρα που αυτά έχουν λάβει για να υλοποιήσουν τη Σύμβαση.
Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει νομικούς μηχανισμούς που παρακολουθούν τη συμμόρφωση
των κρατών με τις δεσμεύσεις τους που απορρέουν από τις Συμβάσεις του Συμβουλίου της
Ευρώπης. Ο γνωστότερος είναι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, που
παρακολουθεί την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ECHR) αποφασίζοντας
για υποθέσεις που φέρνουν ενώπιόν του άτομα ή κράτη4. Ο μηχανισμός παρακολούθησης για τη
Σύμβαση-Πλαίσιο θα περιγραφεί με περισσότερες λεπτομέρειες παρακάτω.
Ολόκληρη η δομή του Συμβουλίου εξυπηρετείται από τη Γραμματεία της στο Στρασβούργο, η
οποία είναι οργανωμένη σε 15 διευθύνσεις. Μία από αυτές είναι η Διεύθυνση Ανθρώπινων
Δικαιωμάτων, η οποία περιλαμβάνει τη Μονάδα Μειονοτήτων.
Υπάρχουν διάφορες ευκαιρίες για τη συμμετοχή ΜΚΟ στη λειτουργία του Συμβουλίου. Οι
ΜΚΟ που λειτουργούν σε διεθνές επίπεδο μπορούν να αποκτήσουν συμβουλευτικό καθεστώς,
το οποίο επιτρέπει στα όργανα και στα σώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης να τις
συμβουλεύονται σε ζητήματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος. Οι εθνικές και τοπικές ΜΚΟ μπορούν
τουλάχιστον να αποκτήσουν έμμεση πρόσβαση μέσω της σύνδεσής τους με διεθνείς ΜΚΟ που
έχουν συμβουλευτικό καθεστώς. Πέρα από τη συμβουλευτική διαδικασία μέσα από κάποιο
επίσημο καθεστώς, υπάρχουν πολλοί άλλοι τρόποι με τους οποίους οι ΜΚΟ μπορούν να
εμπλακούν στο έργο του Συμβουλίου στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Για
παράδειγμα, πολλές επιτροπές διατηρούν συνδέσμους με ΜΚΟ με συγκεκριμένο πεδίο
εξειδίκευσης, οι εκπρόσωποι των οποίων προσκαλούνται σε συναντήσεις και συμβάλλουν
ενεργά στην προετοιμασία των εκθέσεων. Επίσης, οι ΜΚΟ μπορούν να υποβάλλουν γραπτή
πληροφόρηση στους διάφορους μηχανισμούς παρακολούθησης που λειτουργούν στο Συμβούλιο.
Όργανα ανθρώπινων δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης
Μία σημαντική συμβολή του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι τα διάφορα όργανά του για την
προστασία και την προώθηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στα Κράτη-Μέλη του. Στα όργανα
αυτά περιλαμβάνονται:
• η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ECHR),
• η Σύμβαση-Πλαίσιο για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων,
• ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης,
• η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων,
καθώς και όργανα που αντιμετωπίζουν συναφή ζητήματα:
• η Ευρωπαϊκή Σύμβαση περί Ιθαγένειας,
• η Ευρωπαϊκή Χάρτα για τις Περιφερειακές ή Μειονοτικές Γλώσσες,
• η Ευρωπαϊκή Χάρτα Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Καθένα από αυτά τα όργανα καλύπτει έναν ειδικό τομέα προστασίας, όπως υποδηλώνουν τα
ονόματά τους. Υπάρχουν όμως στο καθένα από αυτά συγκεκριμένα άρθρα που σχετίζονται με
τους προβληματισμούς των μειονοτήτων, όπως άρθρα που αφορούν τη ʽμη διάκρισηʼ και την
ʽισότηταʼ. Οι υπερασπιστές των μειονοτικών δικαιωμάτων που θέλουν να εργαστούν στο
πλαίσιο του συστήματος του Συμβουλίου της Ευρώπης θα πρέπει να εξοικειωθούν με τη γκάμα
των οργάνων και με τους διαθέσιμους μηχανισμούς παρακολούθησης προκειμένου να είναι
ενήμεροι όταν θα αποφασίζουν ποια όργανα και ποιους μηχανισμούς θα χρησιμοποιήσουν.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI) ιδρύθηκε επίσης
μετά τη Διάσκεψη Κορυφής της Βιέννης του 1993. Δεν παρακολουθεί μια συγκεκριμένη
Σύμβαση, αλλά αποτιμά την αποτελεσματικότητα της σειράς μέτρων –νομικών, πολιτικών,
κτλ.– που έχουν λάβει τα Κράτη-Μέλη για να καταπολεμήσουν το ρατσισμό, την ξενοφοβία, τον
αντισημιτισμό και τη μισαλλοδοξία. Η ECRI προετοιμάζει εκθέσεις κατά χώρα με συστάσεις
προς τις αντίστοιχες κυβερνήσεις. Οι ΜΚΟ μπορούν να υποβάλλουν πληροφόρηση στην ECRI.
Τα μέλη της –ένα μέλος και ένας αναπληρωτής από καθένα από τα Κράτη-Μέλη– προτείνονται
από την κυβέρνηση με βάση την εξειδίκευσή τους στο θέμα αυτό.
Για περισσότερες πληροφορίες βλ. «ΜΚΟ και το Έργο του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα
Ανθρώπινα Δικαιώματα: Ευκαιρίες Συνεργασίας», που έχει εκδοθεί από τη Μονάδα
Ευαισθητοποίησης στα Ανθρώπινα Δικαιώματα της Διεύθυνσης Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του
Συμβουλίου της Ευρώπης.5
2. Περιεχόμενο της Σύμβασης-Πλαισίου για την Προστασία
των Εθνικών Μειονοτήτων
Η Σύμβαση-Πλαίσιο για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων είναι το πρώτο πολυμερές
όργανο για την αντιμετώπιση της κατάστασης των μειονοτήτων με νομικά δεσμευτικό
χαρακτήρα.
Η χρήση του όρου ʽπλαίσιοʼ αναφέρεται στο γεγονός ότι η Σύμβαση περιέχει διατάξεις
ʽπρογραμματικού τύπουʼ. Εν όψει των διαφορετικών καταστάσεων και προβλημάτων στα
Κράτη-Μέλη, οι συντάκτες της Σύμβασης δεν θεώρησαν εφικτό να συμπεριλάβουν διατάξεις με
λεπτομερή ή συγκεκριμενοποιημένα δικαιώματα για τις μειονότητες. Η Σύμβαση, επομένως,
διατυπώνει γενικούς στόχους και αρχές που αφορούν ζητήματα όπως οι διασυνοριακές επαφές,
η παιδεία, η πλήρης και πραγματική ισότητα, η ταυτότητα, το συνεταιρίζεσθαι, η θρησκεία, η
γλώσσα, τα ΜΜΕ και η συμμετοχή. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αρκετές διατάξεις ξεπερνούν το
στάδιο της απλής δήλωσης αρχών, έτσι ώστε η Σύμβαση-Πλαίσιο μερικές φορές αποκαλείται
υβριδική σύμβαση. Το Προοίμιο της Σύμβασης λέει ότι τα Κράτη-Μέλη είναι υποχρεωμένα να
εφαρμόσουν τους σκοπούς και τις αρχές μέσα από εθνική νομοθεσία και πολιτικές. Η
Επεξηγηματική Έκθεση της Σύμβασης εξηγεί στην παράγραφο 11 ότι οι διατάξεις αφήνουν στα
κράτη ένα βαθμό διακριτικής ευχέρειας στην υλοποίηση των σκοπών και των αρχών
προκειμένου να τους δώσουν τη δυνατότητα να λάβουν υπόψη τους τις ιδιαίτερες περιστάσεις.
Η Σύμβαση δημιουργεί νομικές υποχρεώσεις για τους Συμβαλλόμενους. Υποχρεώνει τα
Συμβαλλόμενα Κράτη να υλοποιήσουν τις αρχές της Σύμβασης λαμβάνοντας ειδικά μέτρα,
αποφεύγοντας ορισμένες πρακτικές και εγγυώμενα συγκεκριμένα δικαιώματα. Ωστόσο, οι
διατάξεις της είναι διατυπωμένες ως κρατικές υποχρεώσεις και όχι με όρους συγκεκριμένων
δικαιωμάτων για τα άτομα που ανήκουν σε μειονότητες, όπως γίνεται στην ECHR. Αν τα άτομα
πιστεύουν ότι τα δικαιώματά τους με βάση την ECHR έχουν παραβιαστεί, μπορούν, στα
περισσότερα Κράτη-Μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, να επικαλεστούν την ECHR ως
νομική βάση για τις διεκδικήσεις τους ενώπιον εθνικού δικαστηρίου. Αν δεν ικανοποιηθούν με
το αποτέλεσμα των εθνικών ένδικων μέσων, μπορούν να προσφύγουν στο Ευρωπαϊκό
Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων. Δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο με τη Σύμβαση-Πλαίσιο.
Έτσι, αν και ορισμένα άρθρα της Σύμβασης κάνουν ρητές αναφορές σε δικαιώματα προσώπων
που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, εξαρτάται από την εθνική νομοθεσία των Κρατών-Μελών
κατά πόσον αυτά τα δικαιώματα υπάγονται ή όχι στη δικαιοδοσία των δικαστηρίων στο εθνικό
επίπεδο. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι διάφορες διατάξεις της Σύμβασης
αλληλεπικαλύπτονται με εκείνες της ECHR, όπως για παράδειγμα το δικαίωμα στην ελευθερία
της έκφρασης. Ο κύριος λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ότι ορισμένοι Συμβαλλόμενοι στη
Σύμβαση-Πλαίσιο ενδέχεται να μην είναι Κράτη-Μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και έτσι
ενδέχεται να μην είναι συμβεβλημένα στην ECHR. Οι μειονότητες μπορούν επίσης να
αξιοποιήσουν την ECHR για την προώθηση της υπόθεσής τους.
Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η Επεξηγηματική Έκθεση δηλώνει ότι δεν προβλέπονται
συλλογικά δικαιώματα εθνικών μειονοτήτων. Αντίθετα, προβάλλει το επιχείρημα ότι η
προστασία μιας εθνικής μειονότητας μπορεί να επιτευχθεί μέσω της προστασίας των
δικαιωμάτων των ατόμων που είναι μέλη μειονότητας. Ωστόσο η Σύμβαση-Πλαίσιο δεν
αντιτίθεται στην εισαγωγή συλλογικών δικαιωμάτων, αλλά την θεωρεί ζήτημα τεχνικής
επιλογής.
Η έμφαση τίθεται στην προστασία των προσώπων που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες, τα
οποία μπορούν να ασκούν τα δικαιώματά τους ατομικά και από κοινού με άλλους. Υπάρχει,
εντούτοις, μία συλλογική διάσταση στα Άρθρα 10, 11 και 14 με αναφορές σε γλωσσικά
δικαιώματα σε περιοχές που κατοικούνται από πρόσωπα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες
κατά παράδοση ή σε σημαντικό αριθμό.
Άρθρα
Οι ΜΚΟ που θέλουν να χρησιμοποιήσουν τη σύμβαση στο έργο τους, θα πρέπει να αναφερθούν
στο ίδιο το κείμενο της Σύμβασης. Αυτή δίνει λεπτομέρειες για τις συγκεκριμένες υποχρεώσεις
και το κείμενό της είναι νομικά δεσμευτικό για τα κράτη που την έχουν κυρώσει. Εντούτοις, η
επισκόπηση που ακολουθεί προσφέρει μια γενική αίσθηση των όσων καλύπτονται από τη
Σύμβαση.
Το Προοίμιο είναι το τμήμα που παρέχει το λόγο υιοθέτησης της Σύμβασης-Πλαισίου, καθώς
και μια σημαντική διεισδυτική θεώρηση του ʽπνεύματοςʼ της συμφωνίας. Όπως εξηγήθηκε
παραπάνω, οι αρχές στο κείμενο είναι διατυπωμένες με γενικούς όρους. Οι δηλώσεις στο
προοίμιο θα πρέπει να θεωρηθούν ως οδηγός για την ερμηνεία της Σύμβασης. Η Σύμβαση
αναγνωρίζει ότι ʽοι ανακατατάξεις της ευρωπαϊκής ιστορίας απέδειξαν ότι η προστασία των
εθνικών μειονοτήτων είναι απαραίτητη για τη σταθερότητα, την εμπέδωση της δημοκρατίας και
την ειρήνηʼ σε αυτήν την ήπειρο [Τα αποσπάσματα στα ελληνικά προέρχονται από τη μετάφραση
που έκανε το Ίδρυμα Μαραγκοπούλου στο «Η Προστασία των Μειονοτήτων» (Σάκκουλας, 1997),
αν και δυστυχώς έχουν αποδοθεί μερικοί όροι με διαφορετικό τρόπο σε διαφορετικά σημεία της
ΣΠΕΜ]. Τονίζει, μεταξύ άλλων, ότι ʽμια πλουραλιστική και αληθινά δημοκρατική κοινωνία
οφείλει όχι μόνο να σέβεται την εθνοτική, πολιτιστική, γλωσσική και θρησκευτική ταυτότητα
κάθε προσώπου που ανήκει σε εθνική μειονότητα, αλλά και να δημιουργεί συνθήκες τέτοιες που
να επιτρέπουν την έκφραση, τη διαφύλαξη και την ανάπτυξη αυτής της ταυτότηταςʼ. Έτσι, τα
Κράτη-Μέλη απαιτείται να αναλάβουν δράση. Δηλώνει επίσης ότι ʽη δημιουργία ενός κλίματος
ανεκτικότητας και διαλόγου είναι απαραίτητη ούτως ώστε η πολιτιστική πολυμορφία να
αποτελέσει πηγή και παράγοντα εμπλουτισμού, όχι διχασμού, κάθε κοινωνίαςʼ. Ακολουθεί μία
σύνοψη της Σύμβασης με τα σημεία στα οποία δίνουμε έμφαση:
Το Τμήμα Ι, Άρθρα 1-3, διατυπώνει αρκετές γενικές αρχές:
• Το Άρθρο 1 δηλώνει ότι η προστασία των εθνικών μειονοτήτων είναι μέρος του διεθνούς
συστήματος προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
• Το Άρθρο 2 δηλώνει ότι η Σύμβαση πρέπει να εφαρμοστεί καλόπιστα και με συνεργασία
μεταξύ κρατών.
• Το Άρθρο 3 λέει ότι κάθε άτομο που ανήκει σε εθνική μειονότητα είναι ελεύθερο να
επιλέξει –χωρίς τον κίνδυνο δυσμενών επιπτώσεων– αν θα αντιμετωπίζεται ως μειονοτικός ή
όχι, και ότι τα δικαιώματα που απορρέουν από τις αρχές της Σύμβασης-Πλαισίου μπορούν
να ασκούνται ατομικά ή από κοινού με άλλους.
Το Τμήμα ΙΙ, Άρθρα 4-19, είναι το κυρίως λειτουργικό μέρος του κειμένου και περιέχει τις
διατάξεις ʽπρογραμματικού τύπουʼ. Αυτές διατυπώνουν τους στόχους και τις αρχές που
προστατεύονται από τη Σύμβαση-Πλαίσιο. Τα Κράτη-Μέλη θα πρέπει να εφαρμόσουν τις
διατάξεις μέσω νομοθεσίας και κατάλληλων πολιτικών στο έδαφός τους και, όπου αρμόζει,
μέσω διμερών και πολυμερών συμφωνιών.
• Το Άρθρο 4 καθορίζει την υποχρέωση των Κρατών-Μελών να εγγυώνται το ʽδικαίωμα
ισότητας ενώπιον του νόμου και ίσης προστασίας από το νόμοʼ [δηλαδή ισονομίας και
ισοπολιτείας]. Επίσης υποχρεώνει τα κράτη να πάρουν ʽκατάλληλα μέτραʼ για να
προωθήσουν την ʽπλήρη και πραγματική ισότηταʼ σε όλους τους τομείς της ζωής και
προσδιορίζει ότι αυτά τα μέτρα δεν θα θεωρηθούν πράξεις διακρίσεων.
• Το Άρθρο 5 υποχρεώνει τα Κράτη-Μέλη να ʽκαλλιεργήσουν τις κατάλληλες συνθήκεςʼ
ώστε οι μειονότητες να διατηρήσουν και να αναπτύξουν τον πολιτισμό τους, και να
διαφυλάξουν την ταυτότητά τους. Επίσης καθορίζει ότι τα κράτη θα πρέπει να
διασφαλίσουν ότι οι μειονότητες δεν θα οδηγηθούν σε ʽαναγκαστικήʼ αφομοίωση.
• Το Άρθρο 6 ζητά από τα Κράτη-Μέλη να ενθαρρύνουν τον αμοιβαίο σεβασμό, την
ανεκτικότητα, τον διαπολιτισμικό διάλογο και τη συνεργασία μεταξύ όλων των προσώπων
στη χώρα τους. Υποχρεώνει περαιτέρω τα Κράτη-Μέλη να προστατεύουν τα άτομα από
ʽδιάκριση, εχθρότητα, ή βίαʼ σε βάρος τους λόγω της μειονοτικής τους ταυτότητας.
• Το Άρθρο 7 αφορά το δικαίωμα στην ελευθερία της ειρηνικής συνάθροισης, του
συνεταιρίζεσθαι, της έκφρασης, της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας.
• Το Άρθρο 8 έχει να κάνει με το δικαίωμα εκδήλωσης ʽτης θρησκείας ή των πεποιθήσεων
και της ίδρυσης θρησκευτικών φορέων, οργανώσεων, και ενώσεωνʼ.
• Το Άρθρο 9 καθορίζει ότι το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης περιλαμβάνει την
ελευθερία να λαμβάνει κανείς και να μεταδίδει πληροφορίες στη γλώσσα της μειονότητας.
Επίσης προστατεύει από τις διακρίσεις στην πρόσβαση στα ΜΜΕ και προωθεί τη
δυνατότητα να δημιουργούν οι μειονότητες τα δικά τους ΜΜΕ.
• Το Άρθρο 10 καλύπτει τις γλωσσικές ελευθερίες, περιλαμβανομένης της χρήσης της
γλώσσας της μειονότητας κατʼ ιδίαν και δημοσίως, και ενώπιον διοικητικών και δικαστικών
αρχών.
• Το Άρθρο 11 συνεχίζει με τη χρήση μειονοτικών ονομάτων, και την ανάρτηση
πληροφοριών και τοπογραφικών ενδείξεων στη γλώσσα της μειονότητας.
• Το Άρθρο 12 αναφέρεται στη διαπολιτισμική εκπαίδευση, τέτοια ώστε τα Κράτη-Μέλη
είναι υποχρεωμένα να καλλιεργούν τη γνώση ʽγια τον πολιτισμό, την ιστορία, τη γλώσσα και
τη θρησκείαʼ των μειονοτήτων και της πλειονότητας. Πρέπει επίσης να ʽπροάγουν την
ισότητα ευκαιριών όσον αφορά την πρόσβαση σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσηςʼ.
• Το Άρθρο 13 προστατεύει το δικαίωμα των μειονοτήτων να δημιουργούν και να
διαχειρίζονται ʽτα δικά τους ιδιωτικά ιδρύματα εκπαίδευσης και κατάρτισηςʼ, χωρίς αυτό
να συνεπάγεται οποιαδήποτε οικονομική υποχρέωση για την κυβέρνηση.
• Το Άρθρο 14 προστατεύει το δικαίωμα εκμάθησης της μειονοτικής γλώσσας. Επιπλέον,
ασχολείται με τη δυνατότητα των μειονοτήτων να μαθαίνουν τη μειονοτική γλώσσα ή να
διδάσκονται στη γλώσσα αυτή, χωρίς αυτό να θίγει την εκμάθηση της επίσημης γλώσσας ή
τη διδασκαλία στη γλώσσα αυτή.
• Το Άρθρο 15 υποχρεώνει τα Κράτη-Μέλη να δώσουν στις μειονότητες τη δυνατότητα να
συμμετέχουν αποτελεσματικά στην πολιτιστική, κοινωνική και οικονομική ζωή, καθώς
και στα κοινά.
• Το Άρθρο 16 δηλώνει ότι τα Κράτη-Μέλη δεν επιτρέπεται να ʽμεταβάλλουν την
πληθυσμιακή αναλογίαʼ σε περιοχές με συγκεντρώσεις μειονοτήτων όταν αυτά τα μέτρα
αποσκοπούν στον περιορισμό των δικαιωμάτων που καλύπτονται από τη Σύμβαση.
• Το Άρθρο 17 προστατεύει το δικαίωμα των μειονοτήτων να ʽδιατηρούν ελεύθερα και
ειρηνικά επαφές πέραν των συνόρωνʼ. Επίσης προστατεύει το δικαίωμα να συμμετέχουν
σε δραστηριότητες ΜΚΟ, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
• Το Άρθρο 18 καλύπτει τη συνεργασία μεταξύ κρατών ενθαρρύνοντας διμερείς και
πολυμερείς συμφωνίες μεταξύ τους για την προστασία των μειονοτήτων.
• Το Άρθρο 19 δηλώνει ότι οι μόνοι ʽπεριορισμοί ή παρεκκλίσειςʼ που μπορούν να κάνουν
τα Κράτη-Μέλη στις αρχές της Σύμβασης είναι εκείνοι που επιτρέπονται από άλλα διεθνή
νομικά όργανα.
Το Μέρος ΙΙΙ, Άρθρα 20-23, επικεντρώνεται σε ζητήματα σχετικά με την ερμηνεία των αρχών
του Μέρους ΙΙ.
• Το Άρθρο 20 απαιτεί από τα πρόσωπα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες να σέβονται την
εθνική νομοθεσία.
• Το Άρθρο 21 προστατεύει την εδαφική ακεραιότητα και την πολιτική ανεξαρτησία των
κρατών.
• Το Άρθρο 22 ορίζει ότι η Σύμβαση δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να περιορίσει
υψηλότερα πρότυπα προστασίας, που προβλέπονται, είτε από άλλα διεθνή όργανα, είτε από
την εθνική νομοθεσία.
• Το Άρθρο 23 αφορά την ερμηνεία των δικαιωμάτων που υπόκεινται σε διατάξεις, τόσο της
Σύμβασης, όσο και της ECHR.
Το Μέρος IV, Άρθρα 24-26, και το Μέρος V, Άρθρα 27-32, καθορίζουν τις αρχές για την
παρακολούθηση και την έναρξη ισχύος της Σύμβασης. Αυτά περιγράφονται με περισσότερες
λεπτομέρειες παρακάτω.
Ερμηνεία της Σύμβασης-Πλαισίου
Όπως περιγράψαμε νωρίτερα, η Σύμβαση-Πλαίσιο για την Προστασία των Εθνικών
Μειονοτήτων χρησιμοποιεί ʽδιατάξεις προγραμματικού τύπουʼ. Στα κράτη δίνεται ʽένα μέτρο
διακριτικής ευχέρειαςʼ στις αποφάσεις για το πώς να εφαρμόσουν τους στόχους της Σύμβασης
στη χώρα τους με βάση τις συγκεκριμένες συνθήκες που επικρατούν εκεί. Οι διατάξεις είναι
διατυπωμένες με γενικούς όρους και περιέχουν χαρακτηρισμούς όπως ʽσημαντικός αριθμόςʼ
(ʽsubstantial numbersʼ - Άρθρα 10.2, 11.3 και 14.2), ʽεπαρκής ζήτησηʼ (ʽsufficient demandʼ -
Άρθρα 11.3 και 14.2), ʽπραγματική ανάγκηʼ (ʽa real needʼ - Άρθρο 10.2), ʽαν είναι αναγκαίοʼ
(ʽwhere necessaryʼ - Άρθρα 4.2, 18.1 και 19), ʽόπου είναι απαραίτητοʼ (ʽwhere appropriateʼ -
Άρθρα 11.3 και 12.1) και ʽστο μέτρο του δυνατούʼ (ʽas far as possibleʼ - Άρθρα 9.3, 10.2 και
14.2). [Σημ. Μεταφραστών: Στο υπάρχον ελληνικό κείμενο οι όροι αυτοί μεταφράζονται συχνά με
διαφορετικό τρόπο σε διαφορετικά σημεία– γιʼ αυτό και αναφέρονται εδώ και οι αγγλικοί όροι].
Αν και είναι αλήθεια ότι η κατάσταση των μειονοτήτων διαφέρει από χώρα σε χώρα και
συνεπώς απαιτούνται διαφορετικές προσεγγίσεις, ο κίνδυνος είναι οι γενικόλογα διατυπωμένοι
στόχοι και αρχές να τύχουν περιοριστικής ερμηνείας από μερικά από τα Συμβαλλόμενα Μέρη.
Αυτή η ευελιξία μετατροπής των αρχών σε εσωτερική εθνική νομοθεσία και πολιτικές που
ταιριάζουν κατά τον καλύτερο τρόπο στη συγκεκριμένη κατάσταση των Συμβαλλομένων
Κρατών ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί από μερικά Συμβαλλόμενα Κράτη για να αποφύγουν τις
υποχρεώσεις τους. Σε αυτό το πλαίσιο, έχουν ήδη εκφραστεί σοβαρές αμφιβολίες αναφορικά με
τις επιπτώσεις της Σύμβασης.
Από την άλλη πλευρά, θα μπορούσε κανείς επίσης να ισχυριστεί ότι η γενικόλογη διατύπωση
των διατάξεων της Σύμβασης δεν θα λειτουργήσει απαραίτητα σε βάρος των μειονοτήτων. Τα
κράτη είναι υποχρεωμένα να ερμηνεύσουν τις διατάξεις με το πνεύμα της Σύμβασης. Ιδιαίτερα
σημαντικές σε σχέση με αυτό είναι οι σαφείς δηλώσεις στο Προοίμιο. Οι ΜΚΟ μπορούν να
χρησιμοποιήσουν την έναρξη ισχύος της Σύμβασης ως ευκαιρία για να ξεκινήσουν διάλογο με
τις αρχές για την ερμηνεία της και να προσφέρουν ιδέες για την υλοποίησή της.
Επιπλέον, το Άρθρο 22 συνδέει τη Σύμβαση με άλλα διεθνή όργανα και απαγορεύει στα κράτη
να χρησιμοποιήσουν τη Σύμβαση για να μειώσουν τα υπάρχοντα πρότυπα. Η Σύμβαση θα
πρέπει να ʽδιαβαστεί μαζίʼ με τα άλλα διεθνή πρότυπα για να διασφαλιστεί ότι θα ισχύσει το
μέγιστο πρότυπο προστασίας που προσφέρει το διεθνές δίκαιο. Το Άρθρο 22 επίσης απαγορεύει
στα κράτη να χρησιμοποιήσουν τη Σύμβαση για να μειώσουν την υπάρχουσα προστασία των
μειονοτήτων με βάση το εθνικό δίκαιο. Από αυτήν την άποψη θα πρέπει επίσης να δοθεί
προσοχή σε εκείνα τα διεθνή όργανα, που γίνονται δεσμευτικά μέσω διμερών συμφωνιών.
Ο όρος ʽεθνική μειονότηταʼ
Ένα από τα κύρια ζητήματα αναφορικά με την ερμηνεία της Σύμβασης θα είναι ο όρος ʽεθνική
μειονότηταʼ. Η Σύμβαση δεν δίνει ορισμό μιας ʽεθνικής μειονότηταςʼ. Αυτό σημαίνει ότι δεν
υπάρχει σαφής συμφωνία σχετικά με τους τύπους των ομάδων που καλύπτει η Σύμβαση. Η
Επεξηγηματική Έκθεση λέει στην παράγραφο 12 ότι οι συντάκτες αποφάσισαν να
ακολουθήσουν αυτήν την ʽπραγματιστική προσέγγισηʼ, επειδή δεν θεώρησαν δυνατό να
διατυπωθεί ένας ορισμός που θα είχε την υποστήριξη όλων των Κρατών-Μελών του
Συμβουλίου της Ευρώπης. Αυτήν την πραγματιστική προσέγγιση έχει υιοθετήσει επίσης ο
Ύπατος Αρμοστής του ΟΑΣΕ για τις Εθνικές Μειονότητες. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι
σε άλλους διεθνείς οργανισμούς δεν υπάρχει συναίνεση για έναν ορισμό της ʽεθνικής
μειονότηταςʼ ή της ʽμειονότηταςʼ. Η συνήθης πρακτική είναι να θεωρείται η κατηγοριοποίηση
των μειονοτήτων ως πραγματικό και όχι ως νομικό ζήτημα. Η Υπο-Επιτροπή του ΟΗΕ για την
Πρόληψη των Διακρίσεων και την Προστασία των Μειονοτήτων έχει κάνει μια σειρά από
απόπειρες να συμφωνηθεί ένας ορισμός. Όμως μέχρι στιγμής δεν έχει επιτευχθεί οποιαδήποτε
συναίνεση.
Ωστόσο, η συνέπεια που έχει αυτό για τη Σύμβαση είναι ότι μερικά κράτη6 θα μπορούσαν να
υποβάλουν δηλώσεις, κατά την κύρωση ή την υπογραφή της Σύμβασης, οι οποίες να περιέχουν
έναν ορισμό ή/και να κατονομάζουν τις ομάδες που καλύπτει η Σύμβαση στη χώρα τους ή να
δηλώνουν ότι δεν υπάρχουν εθνικές μειονότητες στη δικαιοδοσία τους. Τα περισσότερα κράτη
δεν έχουν προβεί σε τέτοιες δηλώσεις, αλλά μένει να δούμε σε ποιες ομάδες θα εφαρμοστεί η
Σύμβαση. Η ανάλυση των δηλώσεων που έχουν γίνει μέχρι στιγμής δείχνει ότι υπάρχουν δύο
κύριες κατηγορίες ομάδων που μερικά κράτη πιστεύουν ότι θα πρέπει να αποκλειστούν: ομάδες
μη πολιτών7 και μεταναστών.8 Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ίδια η Σύμβαση δεν απαιτεί ρητά
τα πρόσωπα που ανήκουν σε μειονότητες να είναι πολίτες προκειμένου να εμπίπτουν στο
προστατευτικό της πλαίσιο, και μόνο λίγα άρθρα αναφέρονται σε περιοχές που κατοικούνται
παραδοσιακά από άτομα που ανήκουν σε μειονότητες.
Αντίστροφα, ένας αριθμός κρατών ορίζουν ότι όλες οι εθνοτικές, θρησκευτικές ή γλωσσικές
κοινότητες θα απολαμβάνουν τα δικαιώματα αυτής της Σύμβασης. Το πλεονέκτημα, όμως, της
απουσίας ορισμού στη Σύμβαση, είναι ότι καμία ομάδα δεν αποκλείεται εκ των προτέρων. Εφʼ
όσον δεν υπάρχει ορισμός, υπάρχει χώρος για διάλογο. Εντέλει δεν είναι στο χέρι των κρατών
να αποφασίσουν από μόνα τους ποιες ομάδες είναι μειονότητες και ποιες όχι.9 Όπως
αναφέρθηκε παραπάνω, οι ΜΚΟ μπορούν να επισημάνουν στα κράτη την υποχρέωσή τους να
ερμηνεύουν τις διατάξεις με το πνεύμα της Σύμβασης, δηλαδή θα πρέπει να ενεργήσουν με
πραγματική αφοσίωση στην προστασία των μειονοτήτων. Επιπλέον θα πρέπει να σημειωθεί ότι,
σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, οι επιφυλάξεις και οι δηλώσεις δεν μπορούν να αντίκεινται στο
αντικείμενο και το σκοπό του συμφώνου, και ότι η αρχή της μη διάκρισης απαγορεύει
αδικαιολόγητες διαφοροποιήσεις μεταξύ ομάδων όταν τα κράτη χαρακτηρίζουν ομάδες πως
είναι ή δεν είναι ʽεθνικές μειονότητεςʼ.
3. Υλοποίηση της Σύμβασης: Μηχανισμός Παρακολούθησης
Πέρα από μια εποικοδομητική προσέγγιση και διάθεση συνεργασίας των Συμβαλλομένων
Κρατών, η επιτυχία της Σύμβασης θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την παρακολούθηση της
υλοποίησής της. Ένας μηχανισμός παρακολούθησης που να λειτουργεί καλά μπορεί να
συμβάλει ουσιαστικά στο να ξεπεραστεί ο κίνδυνος των διαφορετικών και περιοριστικών
ερμηνειών.
Το Τμήμα IV της Σύμβασης, Άρθρα 24-26, καλύπτει το μηχανισμό παρακολούθησης.
Προβλέπει ότι η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης θα παρακολουθεί την
υλοποίηση της Σύμβασης με βάση εκθέσεις τις οποίες θα υποβάλουν τα κράτη και ότι μία
Συμβουλευτική Επιτροπή θα βοηθά την Επιτροπή Υπουργών σε αυτό το έργο. Το Σεπτέμβριο
1997, η Επιτροπή Υπουργών υιοθέτησε το Ψήφισμα 97(10) που παρέχει περαιτέρω καθοδήγηση
για τη σύνθεση, την εκλογή και το διορισμό της Συμβουλευτικής Επιτροπής, και για τις
διαδικασίες που θα ακολουθηθούν στην επιτέλεση των λειτουργιών παρακολούθησης. Η
Απόφαση καθορίζει ότι η Συμβουλευτική Επιτροπή αποτελείται από ʽανεξάρτητους
εμπειρογνώμονεςʼ. Αυτό έχει μεγάλη σημασία. Η Επιτροπή (αναπληρωτών) Υπουργών είναι ένα
πολιτικό όργανο στο οποίο εκπροσωπούνται όλα τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Κατά συνέπεια, η εμπλοκή ενός αμερόληπτου σώματος στην αποτίμηση των Κρατικών
Εκθέσεων μειώνει το επίπεδο πολιτικοποίησης.
Τα Συμβαλλόμενα Κράτη πρέπει να περιγράφουν στις εκθέσεις τους πώς εφαρμόζεται στις
χώρες τους η Σύμβαση. Η Συμβουλευτική Επιτροπή θα εξετάσει πρώτη αυτές τις εκθέσεις και,
σε αυτήν την εξέταση, μπορεί επίσης να λάβει υπόψη της στοιχεία που υποβάλλονται από άλλες
πηγές, μεταξύ των οποίων από μειονότητες και ΜΚΟ. Έπειτα διατυπώνει τις γνωμοδοτήσεις της
για την υλοποίηση των αρχών της Σύμβασης. Η Επιτροπή (αναπληρωτών) Υπουργών θα
εξετάσει τότε (τόσο την Κρατική Έκθεση όσο και) τις γνωμοδοτήσεις της Συμβουλευτικής
Επιτροπής για να διαμορφώσει συμπεράσματα και, όπου αρμόζει, συστάσεις προς το κράτος
σχετικά με την αποτελεσματικότητα της υλοποίησης της Σύμβασης από αυτό.
Ο μηχανισμός παρακολούθησης, επομένως, δεν είναι μία διαδικασία ατομικών αναφορών όπως
συμβαίνει με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων. Όμως οι ΜΚΟ μπορούν να
διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο παρέχοντας πληροφορίες και αναλύσεις που θα
χρησιμοποιηθούν όταν θα αποτιμώνται οι Κρατικές Εκθέσεις.
Οι Κρατικές Εκθέσεις
Τα κράτη που έχουν κυρώσει τη Σύμβαση είναι υποχρεωμένα να υποβάλουν τις αρχικές τους
εκθέσεις μέσα σε 12 μήνες από την έναρξη ισχύος της Σύμβασης στο εν λόγω κράτος.10 Από
τότε και στο εξής κάθε Συμβαλλόμενο Κράτος πρέπει να υποβάλει έκθεση κάθε πενταετία.
Επιπλέον, η Επιτροπή Υπουργών μπορεί να ζητά έκτακτες εκθέσεις προκειμένου να
αντιμετωπίσει καταστάσεις που μπορεί να προκύψουν στο ενδιάμεσο διάστημα μεταξύ δύο
περιοδικών εκθέσεων ενός Συμβαλλόμενου Μέρους. Οι Κρατικές Εκθέσεις θα
δημοσιοποιούνται μόλις τις λάβει το Συμβούλιο της Ευρώπης. Τα Κράτη έχουν την επιλογή να
δημοσιοποιούν τις εκθέσεις τους πριν από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Μερικά μπορεί να το
κάνουν, ακολουθώντας το παράδειγμα εκείνων των κρατών που υιοθετούν δημόσια διαδικασία
κατά την προετοιμασία της έκθεσης.
Οι εκθέσεις θα πρέπει να περιέχουν ʽπλήρεις πληροφορίες για τα νομοθετικά και άλλα μέτρα
που έλαβαν προκειμένου να κάνουν πράξη τις αρχές που διατυπώνονται στη Σύμβασηʼ.
Υπάρχουν λεπτομερείς οδηγίες που καθορίζουν τις πληροφορίες που πρέπει να περιλαμβάνονται
στις αρχικές Κρατικές Εκθέσεις.11 Οι οδηγίες αυτές έχουν συνταχθεί από τη Συμβουλευτική
Επιτροπή και διατίθενται από το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Το Μέρος Ι θα πρέπει να περιλαμβάνει μία εισαγωγή για το πώς το κράτος έχει προσπαθήσει να
εφαρμόσει τη Σύμβαση. Θα πρέπει επίσης να περιέχει βασικές πληροφορίες για τη χώρα και την
πολιτική της σχετικά με την προστασία των μειονοτήτων. Τα κράτη θα πρέπει επίσης να
αναφέρουν πώς έχουν προωθήσει την ευαισθητοποίηση για τη Σύμβαση, τόσο στο κοινό εν
γένει, όσο και στις σχετικές κυβερνητικές αρχές.
Στο Μέρος ΙΙ, τα κράτη πρέπει να τεκμηριώνουν τα μέτρα που έχουν πάρει για να εφαρμόσουν
τη Σύμβαση παρουσιάζοντας πληροφορίες κατʼ άρθρο. Με αυτόν τον τρόπο, τα κράτη θα πρέπει
να επιδεικνύουν πώς ανταποκρίνονται στους στόχους καθεμιάς από τις προγραμματικές αρχές
της Σύμβασης.
Οι οδηγίες υποδεικνύουν πέντε κατηγορίες πληροφοριών και καθορίζουν για κάθε άρθρο την
κατηγορία των απαιτούμενων πληροφοριών. Οι κατηγορίες είναι:
• αφηγηματικές πληροφορίες που περιγράφουν τη δραστηριότητα του κράτους για να
εκπληρώσει το στόχο,
• νομικά κείμενα και κάθε διαθέσιμο μέσο προσφυγής σχετικό με την εν λόγω αρχή,
• κρατική υποδομή των αρχών που έχουν αρμοδιότητα ή/και ευθύνες στον εν λόγω τομέα,
• πολιτικές, μέτρα, προγράμματα, δηλώσεις και έγγραφα από κυβερνητικούς φορείς, και
δημόσιες δαπάνες ή προϋπολογισμούς, και
• τεκμηριωμένες πληροφορίες, περιλαμβανομένων στατιστικών και άλλων στοιχείων, για να
δίνεται η δυνατότητα αξιολόγησης του πόσο αποτελεσματικές υπήρξαν στην πράξη οι
ενέργειες του κράτους (όπως εκτίθενται λεπτομεριακά στις υπόλοιπες κατηγορίες
πληροφοριών) για την εκπλήρωση των αρχών.
Ρόλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής και της Επιτροπής Υπουργών
Το καθήκον της Συμβουλευτικής Επιτροπής είναι να εξετάζει τις Κρατικές Εκθέσεις και να
προετοιμάζει γνωμοδοτήσεις για τα μέτρα που έχουν λάβει τα κράτη για να εφαρμόσουν τη
Σύμβαση. Η Συμβουλευτική Επιτροπή είναι ένα ανεξάρτητο σώμα εμπειρογνωμόνων.12 Η
Επιτροπή Υπουργών τους επιλέγει μεταξύ των υποψηφίων που έχουν προτείνει τα
Συμβαλλόμενα Κράτη. Κάθε μέλος υπηρετεί με την ατομική του/της ιδιότητα και επομένως δεν
είναι εκπρόσωπος της κυβέρνησης. Τα μέλη πρέπει να έχουν ʽαναγνωρισμένη εξειδίκευσηʼ στον
τομέα της προστασίας των μειονοτήτων, και να είναι ανεξάρτητα και αμερόληπτα. Η θητεία
τους διαρκεί τέσσερα χρόνια και μπορούν να διοριστούν εκ νέου μόνο μία φορά. Αν και το κάθε
μέλος προτείνεται από ένα κράτος, αυτό το κράτος δεν μπορεί να αποσύρει τον υποψήφιό του
από τη στιγμή που αυτό το πρόσωπο έχει γίνει μέλος της Επιτροπής. Τα μέλη της
Συμβουλευτικής Επιτροπής δεν επιτρέπεται να ψηφίζουν για τις γνωμοδοτήσεις που αφορούν τις
Κρατικές Εκθέσεις της χώρας που τα πρότεινε.
Ο μέγιστος αριθμός ʽτακτικών μελώνʼ στη Συμβουλευτική Επιτροπή είναι 18. Έτσι είναι
αναπόφευκτο ότι δεν θα υπάρχει μέλος διορισμένο αναφορικά με το καθένα από τα
Συμβαλλόμενα Κράτη. Η Επιτροπή Υπουργών διατηρεί κατάλογο εγκεκριμένων υποψηφίων
από κάθε Συμβαλλόμενο Κράτος. Θα πληρώσει τυχόν κενές θέσεις διορίζοντας ανθρώπους από
αυτόν τον κατάλογο, δίνοντας προτεραιότητα σε ανθρώπους που έχουν προταθεί από εκείνα τα
κράτη που δεν είχαν προηγουμένως μέλος της επιλογής τους στη Συμβουλευτική Επιτροπή.
Αυτό δημιουργεί ένα σύστημα εκ περιτροπής, έτσι ώστε η γεωγραφική σύνθεση να
μεταβάλλεται με τον καιρό. Στο μεταξύ, οι εμπειρογνώμονες που περιλαμβάνονται στον
κατάλογο υπηρετούν ως ʽπρόσθετα μέληʼ και παρίστανται στην Επιτροπή χωρίς δικαίωμα
ψήφου όταν αυτή εξετάζει την Κρατική Έκθεση της χώρας τους. Ταυτόχρονα, όπως αναφέρθηκε
παραπάνω, τα τακτικά μέλη δεν έχουν δικαίωμα ψήφου αναφορικά με τις γνωμοδοτήσεις για τις
Κρατικές Εκθέσεις των χωρών που τους υπέδειξαν.
Όταν αποτιμά μια Κρατική Έκθεση, η Συμβουλευτική Επιτροπή μπορεί να κάνει χρήση
πρόσθετων πληροφοριών για να σχηματίσει πλήρη εικόνα για την υλοποίηση της Σύμβασης-
Πλαισίου. Μπορεί, για παράδειγμα, να ζητά πρόσθετες πληροφορίες από το κράτος. Μπορεί
επίσης να προσκαλεί άλλες πηγές, όπως ΜΚΟ, να υποβάλουν πληροφορίες, αν και πρέπει να
ενημερώσει την Επιτροπή Υπουργών ότι σκοπεύει να το πράξει. Το Μάιο 1999, η Επιτροπή
Υπουργών σημείωσε την πρόθεση της Συμβουλευτικής Επιτροπής ʽνα προσκαλέσει, κατά τη
διάρκεια του αρχικού κύκλου υποβολής εκθέσεων, όπου αρμόζει, την υποβολή πληροφοριών
από διεθνείς οργανισμούς, συνηγόρους του πολίτη (ombudsmen) και εθνικούς θεσμούς για την
προώθηση και την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, καθώς και από εκπροσώπους από
την κοινωνία των πολιτών και από ΜΚΟʼ. Άλλες πηγές, περιλαμβανομένων των ΜΚΟ, μπορούν
επίσης να υποβάλουν πληροφόρηση με δική τους πρωτοβουλία.
Η Συμβουλευτική Επιτροπή μπορεί να ζητήσει συνάντηση κεκλεισμένων των θυρών με την εν
λόγω κυβέρνηση και είναι υποχρεωμένη να πραγματοποιήσει τέτοια συνάντηση αν το ζητήσει η
κυβέρνηση. Μπορεί επίσης να πραγματοποιήσει συναντήσεις με άλλους, αν λάβει πρώτα την
εντολή από την Επιτροπή Υπουργών. Ήδη ένα κράτος, η Φινλανδία, έχει προσκαλέσει τη
Συμβουλευτική Επιτροπή να επισκεφθεί τη Φινλανδία για διάλογο. Κατά τη διάρκεια της
επίσκεψης η Συμβουλευτική Επιτροπή συναντήθηκε τόσο με εκπροσώπους της κυβέρνησης, όσο
και με ΜΚΟ. Μπορεί να μοιραστεί πληροφορίες με άλλους μηχανισμούς παρακολούθησης του
Συμβουλίου της Ευρώπης,13 καθώς και με όργανα και σώματα άλλων διακυβερνητικών
οργανισμών. Για να αυξήσει την αποτελεσματικότητά της, η Συμβουλευτική Επιτροπή έχει
σχηματίσει μικρές ομάδες εργασίας για να αποτιμήσουν κάθε Κρατική Έκθεση και να
συντάξουν σχέδια γνωμοδοτήσεων για τις εκθέσεις. Τα πορίσματά τους παρουσιάζονται στο
σύνολο της Συμβουλευτικής Επιτροπής και η τελική γνωμοδότηση θα υιοθετηθεί με ψηφοφορία
κατά πλειοψηφία των τακτικών μελών. Στη συνέχεια, οι γνωμοδοτήσεις της για τα μέτρα που
έλαβε το κράτος διαβιβάζονται στην Επιτροπή Υπουργών.14 Η Συμβουλευτική Επιτροπή μπορεί
επίσης να προτείνει στην Επιτροπή Υπουργών να υιοθετήσει ορισμένες συστάσεις ειδικές ως
προς τη χώρα.
Η Επιτροπή Υπουργών εξετάζει τόσο την Κρατική Έκθεση, όσο και τις γνωμοδοτήσεις της
Συμβουλευτικής Επιτροπής. Διαμορφώνει συμπεράσματα σχετικά με την επάρκεια των μέτρων
που έλαβε το κράτος για την υλοποίηση της Σύμβασης. Μπορεί επίσης να κάνει συστάσεις προς
το κράτος και να θέσει προθεσμία μέσα στην οποία το κράτος θα πρέπει να παράσχει
πληροφόρηση για το πώς υλοποιεί αυτές τις συστάσεις. Όλα τα συμπεράσματα και οι συστάσεις
δημοσιοποιούνται. Η γνωμοδότηση της Συμβουλευτικής Επιτροπής δημοσιοποιείται επίσης
ταυτόχρονα, εκτός αν η Επιτροπή Υπουργών αποφασίσει σε συγκεκριμένη περίπτωση να την
διατηρήσει εμπιστευτική.
Τα συμπεράσματα και οι συστάσεις της Επιτροπής Υπουργών δεν έχουν νομικά δεσμευτικό
χαρακτήρα και δεν υπάρχει σύστημα επιβολής κυρώσεων. Ωστόσο, αναμένεται ο διάλογος
μεταξύ των Συμβαλλομένων Κρατών και των Επιτροπών να είναι εποικοδομητικός, και
ενδέχεται συχνά να καταλήγει σε ουσιώδεις αλλαγές στην εν λόγω χώρα. Μία από τις
σημαντικές δυνάμεις θα είναι η πολιτική πίεση που προκύπτει σε μια ατμόσφαιρα όπου το
κράτος είναι υπό εξέταση.



Οργανισµός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη
Ύπατος Αρµοστής για τις Εθνικές Μειονότητες
OSCE / HCNM
P.O. Box 20062
The Netherlands
Τηλ. 00.31.70.312.5500
Fax 00.31.70.363.5910
E-mail: hmailto:hcnm@hcnm.org
Internet : http://www.osce.org
Συµβούλιο της Ευρώπης
Council of Europe
F-67075 Strasbourg Cedex
France
Τηλ.: 00.33.(0)3 88 41 20 00
Internet: http://www.coe.int
Υπηρεσία Πληροφόρησης για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα (Human Rights Information Service)
Συµβούλιο της Ευρώπης (Council of Europe)
Τηλ: 0033 (0)3 88 41 20 24
Fax: 0033 (0)3 88 41 27 04
E-mail: hmailto:hricdoc@coe.int
Internet: http://www.humanrights.coe.int/minorities/Eng/SiteMap.htm
Internet (εκδόσεις): http://book.coe.int
Γραµµατεία Συµβουλευτικής Επιτροπής για τη Σύµβαση-Πλαίσιο για την Προστασία των
Εθνικών Μειονοτήτων (Secretariat of the Advisory Committee on the FCNM)
∆ιεύθυνση Ανθρώπινων ∆ικαιωµάτων – Μονάδα Μειονοτήτων (Directorate of Human Rights –
Minorities Unit)
Συµβούλιο της Ευρώπης (Council of Europe)
Τηλ: 00.33. (0)3 88 41 2963
Fax: 00.33. (0)3 88 41 2793
Κείµενα Συµβουλίου της Ευρώπης
Framework Convention for the Protection of National Minorities – Collected Texts ISBN 92-
871-3907-5 (περιέχει τα παρακάτω κείµενα)
Framework Convention for the Protection of National Minorities and Explanatory Report,
Strasbourg, Φεβρουάριος 1995, Η (95) 10.
Outline for the Reports to be submitted pursuant to Article 25 Paragraph 1 of the Framework
Convention for the Protection of National Minorities, υιοθετήθηκε από την Επιτροπή Υπουργών
στις 30 Σεπτεµβρίου 1998 στην 642η συνάντηση των Αναπληρωτών των Υπουργών,
ACFC/INF(98)1.
Resolution (97)10: Rules adopted by the Committee of Ministers on the Monitoring
Arrangements under Articles 24 to 26 of the Framework Convention for the Protection of
National Minorities, υιοθετήθηκε από την Επιτροπή Υπουργών στις 17 Σεπτεµβρίου 1997 στην
601η συνάντηση των Αναπληρωτών των Υπουργών.
Rules of Procedure at the Advisory Committee on the Framework Convention for the Protection
of National Minorities (ACFC/INF (98)2).
Άλλα χρήσιµα κείµενα
Alfredsson, Gudmundur and Melander, Göran, A Compilation of Minority Rights Standards: A
Selection of Texts from International and Regional Human Rights Instruments and other
Documents, Raoul Wallenberg Institute of Human Rights and Humanitarian Law Report No.24,
Lund, Σουηδία, 1997.
Σύµβαση Πλαίσιο του Συµβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων:
Ανάλυση και Παρατηρήσεις για το Μηχανισµό Παρακολούθησης, ∆ιεθνής Οµάδα για τα
∆ικαιώµατα των Μειονοτήτων, Ελληνική Οµάδα για τα ∆ικαιώµατα των Μειονοτήτων και
ΕΤΕΠΕ, Αθήνα, 2000.
Alfredsson, Gudmundur and Erika Ferrer ∆ικαιώµατα Μειονοτήτων: Οδηγός για τις ∆ιαδικασίες
και τα Όργανα του ΟΗΕ, ∆ιεθνής Οµάδα για τα ∆ικαιώµατα των Μειονοτήτων, Ελληνική Οµάδα
για τα ∆ικαιώµατα των Μειονοτήτων και ΕΤΕΠΕ, Αθήνα, 2000.
United Nations, Manual on Human Rights Reporting, UN Document HR/PUB/91/1, 1991.
Ιστοσελίδα Ευρωπαϊκού Κέντρου Μειονοτικών Θεµάτων (ECMI): http://www.ecmi.de
Ιστοσελίδα Κέντρου Τεκµηρίωσης και Πληροφόρησης για τις Μειονότητες στην Ευρώπη –
Νοτιοανατολική Ευρώπη (CEDIME-SE):
http://www.greekhelsinki.gr/english/reports/CEDIME-FCNM.html
Ιστοσελίδα Μειονοτικών Ηλεκτρονικών Πηγών (MINELRES):
http://www.riga.lv/minelres/coe/index.htm
6. Γλωσσάρι
Κράτος-Μέλος – µία ευρωπαϊκή χώρα που έχει κάνει µε επιτυχία αίτηση για να γίνει δεκτή ως
µέλος του Συµβουλίου της Ευρώπης και συµφωνεί να τηρεί τις καταστατικές αρχές του.
Κύρωση – η διαδικασία µε την οποία ένα κράτος τελικά επιβεβαιώνει ότι έχει την πρόθεση να
δεσµεύεται από ένα σύµφωνο το οποίο έχει προηγουµένως υπογράψει· η συναίνεσή του δεν
ισχύει µέχρι να γίνει η κύρωση.
Όργανο – ένας όρος που καλύπτει όλα τα έγραφα που ενσωµατώνουν τόσο δεσµευτικά όσο και
µη δεσµευτικά, από νοµικής πλευράς, κείµενα (ανθρώπινα δικαιώµατα).
Πρότυπο – γενικά σηµαίνει ένα παραδεδεγµένο µοντέλο πρακτικής και, στο διεθνές δίκαιο
ανθρώπινων δικαιωµάτων, αναφέρεται στους κανόνες ή στις αρχές που θεωρούνται θεµιτές και
που τα κράτη συµφωνούν να τηρούν.
Συµβαλλόµενο Μέρος – όρος που χρησιµοποιείται στη Σύµβαση-Πλαίσιο και αναφέρεται σε
ένα κράτος που έχει συµφωνήσει να δεσµεύεται από αυτήν.
Σύµβαση – όρος που χρησιµοποιείται στο Συµβούλιο της Ευρώπης για πολυµερή σύµφωνα που
έχουν συµφωνηθεί εκεί.
Σύµφωνο – ένα νοµικό όργανο το οποίο, όταν προσυπογράφεται µε κύρωση, δεσµεύει ένα
κράτος να τηρεί τις διατάξεις στις οποίες έχει συµφωνήσει.
Υπογραφή – το πρώτο βήµα µε το οποίο ένα κράτος προσυπογράφει ένα σύµφωνο αλλά ακόµη
δεν δεσµεύεται νοµικά από αυτό πλήρως.