Η ιστορία των Θρακιωτών μέχρι τον διωγμό του 1922
Σε ένα ταξίδι που ζωντανεύει τις περιγραφές των προσφύγων προγόνων μας από την Ανατολική Θράκη μας μετέφερε χθες ο συγγραφέας Χρίστος Ζαφείρης, στην αίθουσα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Καβάλας.Παιχνίδι μνήμης και ιστορίας, μέσα από φωτογραφίες και ιστορικές μαρτυρίες, όπου καταγράφεται το πνεύμα και η πορεία των «τελευταίων της ελληνικής δόξας», όπως χαρακτηρίζονται οι Θρακιώτες.
Αυτό αποτυπώνεται στο βιβλίο του Χρίστου Ζαφείρη, σύμφωνα με τον συγγραφέα Διαμαντή Αξιώτη, αλλά δε στέκεται μόνο εκεί. Το βιβλίο είναι ένα πλήρες οδοιπορικό στην Ανατολική Θράκη, με τις παραδόσεις, τα προϊόντα, τη μουσική, το εμπόριο και την καθημερινότητα των κατοίκων.
Τα μοναστήρια, οι εκκλησίες, η εκπαιδευτική και κοινωνική ανάπτυξη, η αφθονία, ο πλούτος και το αρμονικό γεωγραφικό και φυσικό τοπίο, συνθέτουν μία πλήρη εικόνα της αλησμόνητης δόξας που γνώρισε αυτός ο τόπος. Μία δόξα που πλήττεται με σφοδρότητα, μέσα από διωγμούς και ξεριζωμούς, με την ταπείνωση και την ανέχεια να ορμούν χωρίς οίκτο και να ισοπεδώνουν το αρμονικό περιβάλλον και τις ζωές των Θρακιωτών, που για αιώνες ζούσαν κι ευημερούσαν στην ευρύτερη περιοχή. Τέτοιες τραγικές στιγμές, όπως το μαύρο Πάσχα του 1914, δε γενούν τη λήθη. Το αντίθετο, μάλιστα. Ξυπνούν τις μνήμες και τη νοσταλγία, με εφαλτήριο τον πόνο και την καταστροφή, μέσα από τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του βιβλίου του κ. Ζαφείρη.
Άλλωστε ο τόπος δημιουργεί ταυτότητα, όπως ανέφερε και ο Φάνης Μαλκίδης. Ο ίδιος στάθηκε σε συγκεκριμένα σημεία του βιβλίου, όπως στο ρόλο των Βουλγάρων στους κατατρεγμούς των Θρακιωτών, στο ρόλο του Βενιζέλου, ο οποίος άλλοτε αχνοφαίνεται κι άλλοτε είναι πιο καθοριστικός, στη γλαφυρή αφήγηση του Χέμινγουεϊ, ανταποκριτή από το Τορόντο, όπου διαβάστηκε κι απόσπασμα, καθώς και στην ακτινοβολία που εξέπεμπαν οι πολιτιστικοί και φιλεκπαιδευτικοί σύλλογοι της περιοχής. Παράλληλα, στάθηκε και στην επαναλαμβανόμενη αναφορά στην πρωτεύουσα της Ανατολικής Θράκης, την Αδριανούπολη, καθώς και σε χαρακτηριστικά ήθη κι έθιμα που πέρασαν και στις παραδόσεις της Ελλάδας, όπως τα αναστενάρια. Αξιοσημείωτος είναι και ο χάρτης που αφορά στους οικισμούς της Ανατολικής Θράκης, ενώ ο κ. Μαλκίδης δεν μπορούσε να παραλείψει και την αναφορά στην ιδιαίτερή του πατρίδα, το Κάραγατζ, με τους διωγμένους προγόνους του να ιδρύουν αργότερα τη Νέα Ορεστιάδα.
Ο συγγραφέας, επέλεξε να μιλήσει τελευταίος για το βιβλίο του, τονίζοντας πως το σύγγραμμα αποτελεί μια προσωπική ματιά αυτογνωσίας και προσωπικής μνήμης, κι όχι τόσο μία στυγνή ιστορική καταγραφή. Η τριχοτόμηση της ενιαίας Θράκης, στις αρχές του 20ου αιώνα, επέφερε μία μαρτυρική πορεία στους κατοίκους της, ωστόσο δεν κατάφερε να σβήσει το έντονο ελληνικό στοιχείο, το οποίο είναι ευδιάκριτο ακόμη και σήμερα, με μία απλή παρατήρηση των μνημείων της περιοχής .Αυτά τα πολιτιστικά απομεινάρια, από απλή ανάμνηση μιας λαμπρής εποχής, πρέπει να μετατραπούν σε αφορμή για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας κι όχι για τη συντήρηση της επιλεκτικής μνήμης.
Ο συγγραφέας ετοιμάζει ένα ακόμη βιβλίο με θέμα την Ανατολική Ρωμυλία, ενώ στο τέλος της εκδήλωσης βραβεύτηκε κι από τον Πρόεδρο της Θρακικής Εστίας, Νίκο Τσουμπάκη. Ο τελευταίος, μάλιστα, πρότεινε στο συγγραφέα να μεταφράσει το βιβλίο και στα τουρκικά.
