Βιβλιοπαρουσίαση
Ανδρέας Μπαλτάς
Τα Καράμπουρνα της Μικρασιατικής Ερυθραίας. Ιστορικό Λεύκωμα
Επιμέλεια - Πρόλογος: Θοδωρής Κοντάρας
Φωτογραφίες: Tahsin Isbilen, Levent Duranli, Aydin Cetinbostanoglu
Εκδόσεις Μπαλτά Γλύφα Βαρθολομιού Ηλείας 2010, σ. 192.
Η Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή καθώς και η έλευση των προσφύγων στην Ελλάδα το 1922, αποτελεί μία μεγάλη τομή στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Τόσο, για το μεγάλο τραύμα που επέφερε, με τη βίαιη αποκοπή των προσφύγων από τις εστίες τους και τη διακοπή της μακραίωνης παρουσίας ελληνικών πληθυσμών, όσο και για την εγκατάστασή τους στην Ελλάδα.
Ο συγγραφέας Ανδρέας Μπαλτάς, γόνος προσφύγων της Μικρασίας που εγκαταστάθηκαν μετά τη Γενοκτονία και το διωγμό, στον οικισμό της Γλύφας Ηλείας, με το βιβλίο του για τα Καράμπουρνα της Μικρασιατικής Ερυθραίας, συμβάλλει αποφασιστικά στην διατήρηση της ιστορικής μνήμης, συνδέοντας με τη βοήθεια κειμένων και φωτογραφιών, το χθες με το σήμερα και με το αύριο.
Ο Θοδωρής Κοντάρας, επιμελητής της έκδοσης, αναφέρει στον πρόλογο ότι «έχει περάσει σχεδόν ένας αιώνας από την Μικρασιατική Καταστροφή…. κι όμως φαίνεται πως η νοσταλγία των απογόνων των προσφύγων για την πατρογονική γη είναι συναίσθημα βαρύ, που τους συντροφεύει πάντα….αυτό το ζήτημα σήμερα απασχολεί σοβαρά πολλούς προσφυγογενείς, που κάνουν έργο ζωής την προβολή της μικρασιατικής πατρίδας τους».
Και πράγματι ο Ανδρέας Μπαλτάς έχει κάνει έργο ζωής την ανάδειξη της Μικράς Ασίας, τόσο με τη δραστηριότητά του στον προσφυγικό σύλλογο της Γλύφας, ο οποίος εδώ και χρόνια παρεμβαίνει αποφασιστικά στο Μικρασιατικό ζήτημα, όσο και με τις συγγραφικές του συμβολές.
Όπως σημειώνει «δεν υπήρξε κατά το παρελθόν κάποια συνολική μελέτη για τα χωριά της ιωνικής χερσονήσου της Μέλαινας Άκρας» και πραγματικά το βιβλίο αποτελεί μία ολοκληρωμένη συνολική εργασία για την περιοχή αυτή.
Ο Ανδρέας Μπαλτάς οριοθετεί και το αναδεικνύει ακόμη περισσότερο, το αυτονόητο για την συντριπτική πλειοψηφία των προσφύγων της Μικράς Ασίας και άλλων πατρίδων της Ανατολής. Αρχικά, την παραδοχή ότι παρά το γεγονός ότι η Άλωση της Κωνσταντινούπολης θεωρείται ως η τραγικότερη στιγμή του Ελληνισμού, ασφαλώς η Μικρασιατική καταστροφή έχει ακόμη πιο καταστροφικές διαστάσεις. Το Μικρασιατικό ζήτημα, για το συγγραφέα, δεν έληξε το 1922 με την καταστροφή. Ήταν και παραμένει ένα ζήτημα με πολλές διαστάσεις, που έχει σημαδέψει ανεξίτηλα την πορεία του Ελληνικού έθνους. Παρότι όμως αποτελεί τομή για τον ελληνικό λαό, πρόσφυγες και μη, δυστυχώς ουδέποτε αποτέλεσε αντικείμενο σοβαρής προσέγγισης, αντίθετα έχει περιπέσει σε λήθη.
Έτσι με δεδομένη αυτήν την κατάσταση μέχρι πριν λίγα χρόνια ο Μικρασιατικός Ελληνισμός περιορίστηκε σε μία στείρα μνήμη και μια μονοδιάστατη μεταφορά του πολιτισμικού του πλούτου, που δεν παρήγε τίποτα και δεν συνέβαλλε σε τίποτα. Έτσι μετά τη βιολογική και πολιτισμική γενοκτονία του Ελληνισμού, οι επιζώντες της καταστροφής υπέστησαν και μία γενοκτονία της μνήμης.
Παρά το γεγονός ότι το τελευταίο χρονικό διάστημα έχουν αρκετά βήματα για τη Μικρασιατική αυτογνωσία, εντούτοις δεν έχει γίνει εφικτή στο μέγιστο βαθμό η επιστροφή στη Μικρασιατική ταυτότητα, αφού κάθε τόσο υπάρχουν σημάδια και πράξεις, αλλά και παραλείψεις και ολιγωρίες, που ακυρώνουν τη μεγάλη αυτή προσπάθεια επαναφοράς.
Το Μικρασιατικό ζήτημα για το συγγραφέα είναι ένα ζωντανό θέμα, με ιδιαίτερες αναφορές στο πεδίο της δυναμικής μνήμης που καθημερινά εμπλουτίζεται. Το Μικρασιατικό είναι πολιτισμός, θέατρο, μουσική, αρχιτεκτονική, γαστρονομία, είναι ιστορία του αρχαίου ελληνικού, βυζαντινού και νεοελληνικού πνεύματος, είναι παιδεία, είναι πολιτισμός και χιλιάδες άλλες ψηφίδες από το ψηφιδωτό που καταστράφηκε το 1922.
Ο συγγραφέας κρατά ορισμένες ψηφίδες από τη Μικρά Ασία, τις οποίες τις παρέλαβε από τους προγόνους του. Από μία περιοχή, όπως η Γλύφα Ηλείας με ελάχιστους πρόσφυγες σε σχέση με τον όγκο των προσφύγων που εγκαταστάθηκαν σε άλλες περιοχές της πατρίδας μας, ο Α. Μπαλτάς κατορθώνει να αφομοιώσει τα Μικρασιατικά βιώματα και αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να νιώσει, να μυρίσει, να γευτεί, το σύνολο της Μικρασιατικής του ταυτότητας. Αυτό μπορεί να γίνει με την ανασκαφή του παρελθόντος του. Εκεί στα Καράμπουρνα της Μικρασιατικής Ερυθραίας, εκεί που έζησαν για χιλιάδες χρόνια οι πρόγονοί του.
Σήμερα, για αυτούς τους νέους ανθρώπους, όπως είναι ο συγγραφέας έχει σημασία να πράττει κάποιος ως Μικρασιάτης αναλογιζόμενος την καταγωγή του. Με αξιοπρέπεια και με αυτοσεβασμό. Απέναντι στο πλούσιο παρελθόν του και κυρίως έναντι του εφάμιλλου όπως πρέπει να είναι μέλλον του. Το βιβλίο αποτελεί μία συμβολή στο Μικρασιατικό ζήτημα έτσι όπως εμφανίζεται σήμερα, δηλαδή ένα ζωντανό θέμα. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί που επιδίωξαν με τη βία να εξαφανιστεί ο Μικρασιατικός Ελληνισμός και ο πολιτισμός του δεν το κατάφεραν.
Το βιβλίο του Ανδρέα Μπαλτά, αποτελεί μία σημαντική μαρτυρία λόγου και εικόνας, μία σημαντική παρακαταθήκη γνώσης για τη Μικρασιατική ταυτότητα, και ευχόμαστε στο συγγραφέα να έχει και ανάλογη συνέχεια. Είμαστε σίγουροι ότι έχει ακόμη πολλά να μας πει και να μας δείξει, αφού όπως γράφει « η εξερεύνηση της γης των προγόνων μου, αποτελεί για μένα ένα διαρκή διακαή πόθο».
Θεοφάνης Μαλκίδης
