Θεοφάνης Μαλκίδης
Ο Ιωάννης Γ' Δούκας Βατάτζης: Ο Άγιος αυτοκράτορας, ως πρότυπο Ζωής και Ελευθερίας.
Είναι γεγονός ότι η ιστορία μίας
μεγάλης αυτοκρατορίας όπως η ανατολική
Ρωμαϊκή, η Βυζαντινή, όπως είναι
περισσότερο γνωστή, δεν έχει αντιληπτή
στο βάθος και στην πραγματική της αξία. Έχει άλλοτε ένα αποσιωπημένο ρόλο και
άλλοτε ένα περιορισμένης προσέγγισης
και κατανόησης χώρο.
Το
Βυζάντιο απουσιάζει στο σύνολό του και
περιορίζεται συνήθως στις σκοτεινές
στιγμές της πορείας του. Κάτι που
εκπορεύεται, κατά τη γνώμη μας, από τους
σφετεριστές της κληρονομιάς του στη
Δύση- από εκεί άλλωστε και η ξένη προς
την αλήθεια απόδοση του ονόματος
«Βυζάντιο»- και τους Νεοέλληνες, οι
οποίοι προσλαμβάνουν το Βυζάντιο από
τη Δυτική οπτική.
Η
άγνοια για την ανατολική Ρωμαϊκή
Αυτοκρατορία δε θα μπορούσε να μη
συμπεριλάβει και τους πρωταγωνιστές
του, τους αυτοκράτορες, οι οποίοι πλην εξαιρέσεων έχουν τεθεί
στο περιθώριο.
Η
εικόνα, όμως ανατολικής Ρωμαϊκής
Αυτοκρατορίας είναι τελείως διαφορετική.
Αυτή η διαφορετικότητα εκφράζεται με
τον πιο κατάλληλο τρόπο, ίσως με τον πιο
αντιπροσωπευτικό από τον αυτοκράτορα
Ιωάννη Γ' Δούκα Βατάτζη (Διδυμότειχο
1193- Νυμφαίο Μικράς Ασίας 1254 ), ο οποίος μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 κυβερνά από το 1222 έως το 1254 τη συνέχεια της
αυτοκρατορίας στη Νίκαια.
Ο
Ιωάννης Γ' Δούκας Βατάτζης γέννημα της
Θρακικής γης που ανέθρεψε αυτοκράτορες,
άρχοντες, ευγενείς, ηγεμόνες, πατριάρχες
και λαό της αυτοκρατορίας, δε θυμίζει
συνηθισμένο αρχηγό του κράτους, ακόμη
και για τα γνωστά Βυζαντινά πρότυπα.
Πολεμά, εργάζεται και πονά μαζί με το
λαό. Επικοινωνεί διπλωματικά ακόμη και
με τους Δυτικούς, προκειμένου να πετύχει
το στόχο του, ένας και μοναδικός από την
άνοδό του στο θρόνο, η ανάκτηση της
Κωνσταντινούπολης. Αποτελεί σύμβολο
του Ελληνισμού, ο οποίος πλέον προτάσσεται
ως έννοια και περιεχόμενο. Δημιουργεί
το υπόβαθρο για την ανάκτηση της
Κωνσταντινούπολης και καθυποτάσσει
ξένα και ελληνικά κύτταρα αντίστασης
και εν δυνάμει αμφισβήτησης της κυριαρχίας
του. Στηρίζει τους Ακρίτες, το λαό, τους
φτωχούς, την εγχώρια παραγωγή, τη μόρφωση,
αναδιανέμει τον δημόσιο πλούτο και
δημιουργεί κοινωνικές δομές, σε ποσότητα
και ποιότητα που εκπλήσσουν ακόμη και
σήμερα. Είναι ο ελεήμων Αυτοκράτορας,
ο άγιος.
Η ανάδειξη του βίου του Αγίου Αυτοκράτορα αποτελεί ξεχωριστή
προσπάθεια επανασύνδεσης με την ανατολική
Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, την Ελληνικότητα
και τη Θρακικότητά μας, την Εβρίτικη
παράδοση και ιστορία, που από το παρελθόν
προεκτείνεται στο παρόν και το μέλλον.
Συνδέει το ορόσημο, την άλωση της
Κωνσταντινούπολης το 1204, για τη διαμόρφωση
του μεσαιωνικού και νεότερου Ελληνισμού,
με την προσωπικότητα του Ιωάννη Γ' Δούκα
Βατάτζη. Αυτός που προετοίμασε και
πέτυχε την αναγέννηση και κατόρθωσε να
εμφυσήσει σε άρχοντες και λαό το θάρρος
για να φτάσουν λίγα χρόνια μετά το θάνατό
του στην ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης.
Από
τη ζωή του ως κυβερνήτη, διπλωμάτη,
στρατιωτικού και αρχηγού, μέχρι τη
φιλανθρωπική του δράση και πρώτιστα
την αγιοσύνη του, μπορούμε να εμπνευστούμε και να παραδειγματιστούμε, ιδιαίτερα στις σκοτεινές μέρες που ζούμε. Είναι ο βίος και η στάση του Ιωάννη Γ' Δούκα Βατάτζη, η αρχή για την ανάκτηση
του ιστορικού μας χώρου, της ταυτότητας,
του τόπου και της μνήμης μας, της Ζωής μας και της Ελευθερίας μας.
