Το παρακάτω αποτελεί μία μικρή συνέντευξη που πήραμε από τον Γιώργη Κουτάντο, ο οποίος διατηρεί μουσείο και εργαστήριο ξυλογλυπτικής στους πρόποδες του Ψηλορείτη στην Κρήτη. Ο κύριος Κουτάντος συνέθεσε το ξυλόγλυπτο που φαίνεται στη φωτογραφία, που δείχνει τον δικό μας Σολωμό Σολωμού να ανεβαίνει στον ιστό και μία ηλικιωμένη γυναίκα να κρατά τη φωτογραφία του Τάσου Ισαάκ. Όπως μας είπε, η ηλικιωμένη γυναίκα συμβολίζει και όλες τις μάνες των αγνοουμένων του 1974. Είναι παρήγορο που υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που, με τόση νηφαλιότητα, τιμούν τον Τάσο, τον Σολωμό και όλη την Κύπρο, την οποία θεωρούν αδιάσπαστο κομμάτι της Ελλάδας. Καλή ανάγνωση.
- Κύριε Κουτάντε, τι σας ενέπνευσε ώστε να δημιουργηθεί αυτό το υπέροχο ξυλόγλυπτο, που είναι εις μνήμην του Τάσου, του Σολωμού και όλων των αγνοουμένων του 1974;
Αυτό που με ενέπνευσε και με άγγιξε βαθιά ήταν η ηρωική αυτοθυσία του Σολωμού Σολωμού και ο μαρτυρικός θάνατος του Τάσου Ισαάκ. Δεν νομίζω ότι δεν ακούμπησε τον οποιονδήποτε είδε τότε στην τηλεόραση τον φριχτό θάνατο δύο νέων ανθρώπων. Εγώ τότε, τον Αύγουστο του 1996, ήμουν 16 χρονών, αλλά και οι δύο εικόνες έμειναν στη μνήμη μου και παραμένουν λες και ήταν εχθές.
Πάντα προσπαθώ στα έργα μου να φτιάχνω ανθρώπους που εκτιμώ και αγαπώ ή σκηνές ή ιστορίες που με έχουν αγγίξει συναισθηματικά. Αυτός ήταν και ο κύριος λόγος που έφτιαξα αυτό το ξυλόγλυπτο. Είναι βέβαια λίγο άσχημο να λες ότι σε ενέπνευσε ο θάνατος δύο ανθρώπων, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα. Πριν ξεκινήσω τη δημιουργία του ξυλόγλυπτου, θεώρησα σωστό και πρέπον να πάρω τη συγκατάθεση και τη σύμφωνη γνώμη της οικογένειας των θυμάτων, όπως και την είχα, γιατί αν η απάντηση ήταν αρνητική, εγώ δεν θα το έφτιαχνα.
Η ηλικιωμένη γυναίκα που έχω σκαλίσει και κρατάει τη φωτογραφία του Τάσου Ισαάκ θα συμβολίζει το πένθος εκείνων των τριών ημερών που χάθηκαν δύο νέοι άνθρωποι για τη λευτεριά του νησιού τους, όπως επίσης θα συμβολίζει και όλες τις μάνες των αγνοουμένων από την τούρκικη εισβολή το 1974. Την έχω κάνει επίτηδες ηλικιωμένη, γιατί αν υποθέσουμε ότι το 1974 ήταν 40 χρονών, σήμερα, μετά από 41 χρόνια παράνομης κατοχής, έχει γίνει 81. Γέρασε να περιμένει και ακόμα περιμένει… Και όπως το πρόβλημα των αγνοουμένων συνεχίζει να υφίσταται στην Κύπρο, έτσι συνεχίζει να υπάρχει και το κυπριακό πρόβλημα, η παράνομη τούρκικη κατοχή.
- Τι είναι αυτό που σας συνδέει τόσο βαθιά με την Κύπρο;
Το συναίσθημα που θέλω να πιστεύω έχουν όλοι οι Έλληνες εντός και εκτός Ελλάδας. Το συναίσθημα που είμαστε όλοι Έλληνες και ότι είμαστε όλοι αδέρφια, η ίδια ράτσα. Το συναίσθημα πως ένα ελληνικό νησί είναι σχεδόν το μισό υπό κατοχή, το συναίσθημα της συμπόνιας και της υποστήριξης. Και αν οι πολιτικές καταστάσεις ήταν διαφορετικές το 1974, τώρα μπορεί να ήμασταν και ένα έθνος. Εγώ προσωπικά, όταν επισκεφτεί το μουσείο μου κάποιος από την Κύπρο, αισθάνομαι το ίδιο που αισθάνομαι και για κάποιον που έχει έρθει από τη Θεσσαλονίκη ή από άλλο μέρος της Ελλάδας. Και όταν κάποιος από την Κύπρο με λέει Ελλαδίτη, εμένα προσωπικά αυτή η λέξη με πειράζει.
Κάποτε, είχα δουλέψει σε ένα εργοστάσιο στην Αγγλία για λίγο διάστημα και τα αφεντικά ήταν Κύπριοι και θυμάμαι ότι μου συμπεριφέρθηκαν όσο καλύτερα μπορούσαν. Είναι και κάποιοι Κύπριοι που έχω γνωρίσει στο μουσείο που και εκτιμώ και αγαπώ και πιστεύω και αυτοί το ίδιο…
- Τι συναισθήματα προκαλεί το ξυλόγλυπτο στους Ελλαδίτες ή στους Κύπριους επισκέπτες του μουσείου σας; Τι σας μεταφέρουν;
Τα συναισθήματα που προκαλεί το ξυλόγλυπτο σε όλους τους Έλληνες είναι τα έξης: συγκίνηση, λύπη, περηφάνια, αλλά και παράπονο.
Συγκίνηση (πολύ συχνά βλέπω άντρες και γυναίκες να βουρκώνουν μπροστά στο ξυλόγλυπτο), γιατί φέρνει στη μνήμη τα θλιβερά γεγονότα του Αυγούστου του 1996, λύπη για τον άδικο και σκληρό χαμό δύο νέων ανθρώπων, περηφάνια για την αυτοθυσία του Τάσου να σώσει τη ζωή κάποιου άλλου και να χάσει τη δική του, περηφάνια για τη γενναιότητα του Σολωμού να κατεβάσει την τούρκικη σημαία, αδιαφορώντας για τα όπλα που τον σημαδεύανε, αδιαφορώντας για την ίδια του τη ζωή, αλλά και παράπονο προς την κυπριακή κυβέρνηση που δεν έχει κάνει κάποιο ηρώο, κάποιο μνημείο για να τιμήσει τη μνήμη αλλά και την αυτοθυσία του Τάσου και του Σολωμού. Αυτοί οι άνθρωποι έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία της Κύπρου και όχι για προσωπικό όφελος και οφείλει η κυπριακή κυβέρνηση να τιμήσει τη μνήμη τους φτιάχνοντας ένα μνημείο ως αναγνώριση για την αυτοθυσία τους.
- Ποια μηνύματα λάβατε εσείς από τη θυσία του Τάσου και του Σολωμού το 1996 στη Δερύνεια;
Τα μηνύματα που έλαβα από τη θυσία του Τάσου και του Σολωμού είναι τα εξής: Πρώτο και σημαντικότερο μήνυμα, ότι υπάρχουν άνθρωποι που ακόμα αντιστέκονται ενάντια στην τούρκικη κατοχή και δεν τα έχουν παρατήσει, άνθρωποι που είναι διατεθειμένοι να χάσουν και την ίδια τους τη ζωή για την ελευθερία του νησιού τους. Δεύτερο μήνυμα, την απραξία και απουσία του ελληνικού και κυπριακού κράτους από τα γεγονότα εκείνες και τις επόμενες μέρες. Τρίτο μήνυμα, ότι αργά ή γρήγορα θα έρθει η λευτεριά και στο κατεχόμενο μέρος της Κύπρου. Κάπου είχα διαβάσει ότι στην Κρήτη την περίοδο της τουρκοκρατίας (400 χρόνια σκλαβιάς) είχαν γίνει πάνω από 200 μικρές και μεγάλες εξεγέρσεις πριν έρθει η λευτεριά στο νησί.
- «Η Κύπρος αναστέναξε και φώναξε μητέρα κι η Κρήτη της απάντησε εδώ είμαι θυγατέρα», λέει μια παλιά μαντινάδα. Αληθεύει;
Η Κρήτη και ο κρητικός λαός νομίζω έχει αποδείξει σε όλους τους μεγάλους αγώνες του έθνους για τη λευτεριά ότι ήταν και είναι παρών, αρκεί να του ζητηθεί. Δεν είναι τυχαίο που ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε καταγωγή από την Κρήτη. Και όπως σας έγραψα και την προηγούμενη φορά, όταν έγινε η επιστράτευση το 1974, εδώ στα χωριά μας οι άντρες τραγουδούσαν πάνω στα φορτηγά που θα ερχόντουσαν στην Κύπρο για να βοηθήσουν ενάντια στην τούρκικη εισβολή, αψηφώντας τον θάνατο. Το αν η κυβέρνησή μας τότε δεν τους έστειλε ποτέ εκεί, αυτό είναι άλλο θέμα. Αν ποτέ ξανά ζητήσει βοήθεια η Κύπρος από την Κρήτη και γενικότερα από όλη την Ελλάδα, θέλω να πιστεύω ότι θα είμαστε δίπλα σας την επόμενη φορά.
Εφημερίδα Ένωσις
