Διακόσια χρόνια πριν: Η Ελλάδα είναι ελεύθερο κράτος με Σύνταγμα και αναγνωρισμένο από την… Αϊτή
Συνέντευξη του Θεοφάνη Μαλκίδη στον Λευτέρη Θεοδωρακόπουλο
Η πρώτη εθνοσυνέλευση, τα παρασκήνια και η διεθνής αναγνώριση
200 χρόνια κλείνουν σήμερα από μια πολύ κομβική μέρα για την νεότερη ιστορία.
Η Ελλάδα αποκτά το πρώτο της Σύνταγμα και ταυτόχρονα αναγνωρίζεται ως ελεύθερο κράτος από την μακρινή Αϊτή.
15 Ιανουαρίου του 1822 και η Ελλάδα που μετά από 400 χρόνια σκλαβιάς επαναστατεί και γυρίζει σελίδα. Την σελίδα της Ελευθερίας. Δύο μέρες πριν η A’ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου καθιερώνει τη γαλανόλευκη ως επίσημο σύμβολο του επαναστατημένου γένους των Ελλήνων και πλέον το έθνος αναγεννήθηκε!
Ο Δρ. του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοφάνης Μαλκίδης φωτίζει στιγμές από την Α’ εθνοσυνέλευση των Ελλήνων που θέσπισε την ελευθερία στην χώρα.
«Τέτοιες ημέρες του 1821 και του 1822, από την 20η Δεκεμβρίου μέχρι την 15η Ιανουαρίου, οι επαναστατημένοι πρόγονοί μας συγκεντρώθηκαν στην Πιάδα (Νέα Επίδαυρο), όπου συγκρότησαν την Α΄ Εθνοσυνέλευση. Εκεί, μεταξύ των άλλων διακήρυτταν τα εξής: «Το ελληνικό Έθνος το υπό τη φρικώδη οθωμανικήν δυναστείαν, μη δυνάμενον να φέρη τον βαρύτατον απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας και αποσείσαν αυτόν με μεγάλας θυσίας, κηρύττει σήμερον διά των νομίμων παραστατών του εις εθνικήν συνειγμένην συνέλευσιν ενώπιον θεού και ανθρώπων την πολιτικήν αυτού ύπαρξιν και ανεξαρτησίαν»».
Στην συνέχεια ο Δρ. Μαλκίδης μιλά για τον Δημήτριο Υψηλάντη χαρακτηρίζοντας τον ως από τις πιο αγνές προσωπικότητες που αναδείχθηκαν κατά την διάρκεια του Αγώνα.
Ειδικότερα λέει,
«Μία προσωπικότητα που είχε ρόλο στην προετοιμασία της Α΄ Εθνοσυνέλευσης συνδυάζοντας την πολιτική του δράση με την αδιαμφισβήτητη στρατιωτική του παρουσία, διαφέροντας , ήταν ο Δημήτριος Υψηλάντης. Από τις πιο αγνές μορφές της Επανάστασης, θερμός πατριώτης, έντιμος αγωνιστής και γενναίος, όπως γράφει ο Μακρυγιάννης ήταν ο πιο ανιδιοτελής άνθρωπος που είχε γνωρίσει. Από την αρχή όμως διαφώνησε με τους κατ΄ επάγγελμα πολιτικούς και τους εξαρτώμενους από αυτούς πρόκριτους, οι οποίοι δεν ήθελαν να απωλέσουν τα προνόμιά τους και να υπακούουν σ’ αυτόν».
Αναγνωρίστηκε αρχιστράτηγος παρότι δεν ήταν παρών στις εργασίες της Α΄ Εθνοσυνέλευσης, αφού βρισκόταν με τον Κολοκοτρώνη στην πολιορκία του Ακροκορίνθου».
Πρόεδρος του Εκτελεστικού ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος
Στην συνέχεια ο κ. Μαλκίδης αναφέρει στο Newsbomb.gr ότι το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας ψηφίστηκε στην Επίδαυρο και πρόεδρος του Εκτελεστικού ήταν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.
Ειδικότερα αναφέρει,
«Οι πολιτικοί στην Επίδαυρο ψήφισαν το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας και εκλέξανε ως πρόεδρο του Εκτελεστικού (ως πρωθυπουργό δηλαδή) τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, ενώ τον Δημήτριο Υψηλάντη τον εξέλεξαν ως Πρόεδρο του Βουλευτικού, για να δείξουν ότι τον υπολόγιζαν και να μη φανεί η εμπάθειά τους. Έλπιζαν όμως ότι έτσι θα περιόριζαν την πολεμική του δράση, η οποία θα τον έκανε ισχυρό με τις επιτυχίες του.
Στο Βουλευτικό σώμα, όπου ήταν πρόεδρος, γνώρισε τις μηχανορραφίες και το πολιτικό παρασκήνιο και αηδιασμένος παραιτήθηκε, συνεχίζοντας τον Αγώνα Απελευθέρωσης».
Η Αϊτή ήταν η πρώτη που αναγνώρισε το ελληνικό κράτος
Η ηγεσία των ελληνικών επαναστατικών δυνάμεων και η Πελοποννησιακή Γερουσία αμέσως μετά την κήρυξη της Επανάστασης στην Α' Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου, υπογράφουν την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας της Ελλάδος, γεγονός που αποτελεί την πρώτη πράξη διεθνούς δικαίου της επαναστατημένης χώρας. Παράλληλα, επιφανείς Έλληνες που ζούσαν στο Παρίσι, όπως ο Αδαμάντιος Κοραής, κοινοποίησαν έκκλησή τους προς την παγκόσμια κοινότητα, ζητώντας βοήθεια και συμπαράσταση. Η μοναδική «απάντηση» έφθασε από το «Χαΐτιον», τη σημερινή Αϊτή.
Η φτωχή Αϊτή ήταν η δεύτερη χώρα στο δυτικό ημισφαίριο, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, που διακήρυξε την ανεξαρτησία της την 1η Ιανουαρίου 1804. Η χώρα έγινε η πρώτη ανεξάρτητη δημοκρατία Αφροαμερικανών και το μόνο κράτος που γεννήθηκε έπειτα από επιτυχημένη επανάσταση των δούλων. Μέχρι και το 1820 οι διαμάχες στην Αϊτή τόσο με τους Γάλλους και τους Ισπανούς όσο και για την ανάληψη της εξουσίας δεν έχουν σταματήσει.
Μέχρι που τελικά αναλαμβάνει την εξουσία ο μιγάς Ζαν Πιερ Μπουαγέ, ο οποίος συνέβαλε και στην ολοκληρωτική επιτυχία της επανάστασης στη χώρα του. Η χώρα παρέμενε φτωχή και μόλις είχε αρχίσει να ανακάμπτει από τις συνεχείς μάχες, όμως αυτό δεν σταμάτησε τον Μπουαγέ από το να εκφράσει ανοιχτά την στήριξη της χώρας του στον ελληνικό λαό και τον δίκαιο αγώνα του. Ο Αϊτινός πρόεδρος ήταν ο μόνος που απάντησε θετικά στην επιστολή που είχε αποστείλει ο Αδαμάντιος Κοραής και οι υπόλοιποι επιφανείς Έλληνες στην παγκόσμια κοινότητα. Ο Μπουαγιέ με απαντητική επιστολή στις 15 Ιανουαρίου 1822 αναγνωρίζει το δικαίωμα των Ελλήνων γι’ αυτοδιάθεση και μιλά με θερμά λόγια για την επανάσταση. Αποτελεί την πρώτη επίσημη αναγνώριση της ελληνικής επανάστασης και του ελληνικού κράτους: «Με μεγάλο ενθουσιασμό μάθαμε ότι η Ελλάδα αναγκάστηκε τελικά να αρπάξει τα όπλα, για να αποκτήσει την ελευθερία της και τη θέση που της ανήκει ανάμεσα στα κράτη. Πολίτες, μεταφέρετε στους συμπατριώτες σας τις θερμότερες ευχές για απελευθέρωση, που σας στέλνει ο λαός της Αϊτής», έγραφε μεταξύ άλλων ο Ζαν Πιερ Μπουαγέ.
100 Αϊτινοί πέθαναν στο ταξίδι προς την Ελλάδα!
Η Αϊτή έστειλε στους Έλληνες 45 τόνους καφέ, προς πώληση, ώστε να αγοραστούν όπλα και πολεμοφόδια, αλλά το κυριότερο έστειλε και 100 Αϊτινούς εθελοντές. Οι 100 Αϊτινοί δεν έφθασαν ποτέ στην Ελλάδα! Πεθαίνουν από τις κακουχίες κατά τη διάρκεια του μεγάλου και επίπονου ταξιδιού από την άκρη του Ατλαντικού στα νερά της Μεσογείου. Η θυσία τους θεωρείται από τις πιο ηρωικές πράξεις που σημειώθηκαν από μη Έλληνες κατά τη διάρκεια της επανάστασης.
Δεύτερη η Μεγάλη Βρετανία
Μετά την Αϊτή η πρώτη από τις «Μεγάλες Δυνάμεις», που διαφοροποιήθηκε και στήριξε τους Έλληνες ήταν τελικά η Μεγάλη Βρετανία, η οποία αναγνώρισε την επανάσταση ενάμιση χρόνο. Βέβαια έπαιξαν ρόλο οι συγκυρίες και το ρεύμα φιλελληνισμού που είχε εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη.
Κόντρες και συγκρούσεις στην Β’ Εθνοσυνέλευλεση
Και φυσικά δεν άργησαν να έρθουν οι πρώτες συγκρούσεις ενώ το έθνος έκανε τα πρώτα του βήματα ως ελεύθερο. Ο Δρ. Θεοφάνης Μαλκίδης εξηγεί στο Newsbomb.gr:
«Κατά τη διάρκεια της Β΄ Εθνοσυνέλευσης στο Άστρος (29 Μαρτίου- 18 Απριλίου 1823) η αντιπαράθεση μεταξύ της κεντρικής διοίκησης και των οπλαρχηγών εντείνεται και ο Υψηλάντης αρνήθηκε να συμβιβαστεί. Το γεγονός που τον εξόργισε, όμως, ήταν η μεθόδευση του Μαυροκορδάτου για το πρώτο αγγλικό δάνειο, η οποία έγινε στις αρχές του 1824, λέγοντας το εκπληκτική φράση του πως «οι Έλληνες έχουμε πληρώσει πολύ ακριβά την ελευθερία μας για να την πουλήσουμε τόσο φτηνά στον πρώτο τυχόντα».
Η πατριωτική στάση του Δημήτριου Υψηλάντη συνεχίστηκε και στις άλλες πολιτικές συνάξεις, αφού ήταν ένας από τους ελάχιστους που δεν υπέγραψε το καλοκαίρι του 1825 την απονενοημένη «πράξη υποταγής», σύμφωνα με την οποία το ελληνικό Έθνος έθετε «…εκουσίως την ιεράν παρακαταθήκην της αυτού Ελευθερίας, Εθνικής Ανεξαρτησίας και της πολιτικής αυτού υπάρξεως υπό την μοναδικήν υπεράσπισιν της Μεγάλης Βρεταννίας».
Το ίδιο έπραξε με την επιστολή του προς την Γ΄ Εθνοσυνέλευση που ξεκίνησε στην Νέα Επίδαυρο και συνεχίστηκε στην Τροιζήνα το 1826. Το Μεσολόγγι είχε πέσει και ο Ιμπραήμ κατέστρεφε την Πελοπόννησο. Η Συνέλευση αποφάσισε να ζητήσει τη μεσολάβηση της Αγγλίας για συμβιβασμό με το Σουλτάνο, όμως ο Υψηλάντης αντέδρασε και έστειλε ένα μνημειώδες κείμενο:
«Κύριοι!
Και ως απλούς πολίτης και ως πρωταίτιος του σημερινού αγώνος, χρεωστώ εις το Έθνος μου, εις την οικογένειάν μου, εις εμέ τον ίδιον να εκφράσω παρρησία τα φρονήματά μου εις μίαν κρίσιμον περίστασιν, εκ της οποίας κρέμαται η μέλλουσα τύχη της Ελλάδος.
Η Εθνική Συνέλευσις, αποφασίζουσα να ζητήση την μοναδικήν μεσιτείαν του εν Κωνσταντινουπόλει πρέσβεως της Αγγλίας, δια να συμβιβάση την Ελλάδα με τους τυράννους της, παρεκτρέπεται από τα ιερά χρέη της, και από τον προς ον όρον της συγκροτήσεώς της.
Ο λαός, Κύριοι, του οποίου παρρησιάζετε το πρόσωπον, δεν σας έδωκε πληρεξουσιότητα να καταργήσετε την εθνικήν και πολιτικήν ανεξαρτησίαν του, αλλά να την στερεώσετε, να την διαιωνίσετε. Η ιστορία θέλει κρίνει μίαν ημέραν αδεκάστως αυτήν την πράξιν σας. …Αν εξ’ εναντίας δια λόγους αποκρύφους εις εμέ η Εθνική Συνέλευσις επιμένη εις την προλαβούσαν απόφασίν της, κρίνω χρέος μου ιερόν και απαραίτητον να διαμαρτυρηθώ ως και ήδη διαμαρτύρομαι επισήμως κατ’ αυτής ενώπιον του Ελληνικού λαού, και όλων των λοιπών της χριστιανικής Ευρώπης, ως κατά μιας πράξεως παρανόμου, αντιελληνικής και διόλου αναξίας ενός Έθνους, το οποίον υπεδουλώθη μεν πολλάκις, πλην ποτέ δεν εσυμβιβάσθη με τους τυράννους του.
Έλλην όμως και φίλος άδολος της ελευθερίας του Έθνους μου, δεν θέλω λείψει να συναγωνισθώ μετά των λοιπών συναδέλφων μου και να χύσω και την τελευταίαν ρανίδα του αίματός μου ενόσω διαρκεί ο υπέρ ανεξαρτησίας πόλεμος. Παρακαλώ δε να μοι δοθή επίσημον αντίγραφον της παρούσης μου διαμαρτυρήσεως. Τη 12 Απριλίου 1826, εις Πιάδαν. Ο πατριώτης Δημήτριος Υψηλάντης»
Αντί απαντήσεως η Εθνική Συνέλευση απέκλεισε τον Υψηλάντη «από κάθε πολιτικόν και στρατιωτικόν υπούργημα» με το σκεπτικό ότι «καθυβρίζει αυθαδώς τους νομίμους πληρεξουσίους του έθνους και διαμαρτύρεται εναντίον αυτών διά τας πράξεις των».
Ο Σπυρίδων Τρικούπης γράφει σχετικά για τον Υψηλάντη: «Μεταξύ των μεγάλων μορφών του Εικοσιένα η παρουσία αυτού του ανδρός ακτινοβολεί με τη λάμψη του ευγενέστερου και του καθαρότερου μετάλλου…… θαύμαζε τη δημοκρατία, δαπάνησε το μεγαλύτερο μέρος της οικογενειακής του περιουσίας και δεν του έμεινε παρά μόνο ένα σπαθί. Άξιος της πατρίδας του από την αρχή ως το τέλος της επανάστασης. Ανιδιοτελής σε κάθε περίπτωση…»».
