Από αριστερά, ο πρόεδρος της Ουρουγουάης, Luis Lacalle Pou, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, και ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Luiz Inácio Lula da Silva σε συνάντηση του εμπορικού μπλοκ της νοτιοαμερικανικής Mercosur τον Δεκέμβριο
Ένας αυξανόμενος αριθμός χωρών, συμπεριλαμβανομένων των Συμμάχων της Αμερικής, συνάπτουν εμπορικές συμφωνίες, καθώς η κυβέρνηση Τραμπ υψώνει έναν υψηλότερο φράχτη γύρω από το παγκόσμιο εμπόριο.
Patricia Cohen – ΝΥΤ 3 Φεβρουαρίου
Καθώς ο πρόεδρος Τραμπ άνοιξε αυτό το Σαββατοκύριακο αυτό που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε έναν παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο, ένας αυξανόμενος αριθμός χωρών, συμπεριλαμβανομένων των στενότερων συμμάχων της Αμερικής, συνάπτουν τις δικές τους οικονομικές συνεργασίες χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αν η Ουάσιγκτον σηκώνει έναν ψηλότερο φράχτη γύρω από το εμπόριό της, άλλα έθνη χαμηλώνουν τον δικό τους.
Μόλις τους τελευταίους δύο μήνες, η Ευρωπαϊκή Ένωση συνήψε τρεις νέες εμπορικές συμφωνίες:
Ολοκληρώνοντας διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν πριν από 25 χρόνια, κατέληξε σε μια σημαντική συμφωνία με τέσσερις χώρες της Νότιας Αμερικής τον Δεκέμβριο για τη δημιουργία μιας από τις μεγαλύτερες εμπορικές ζώνες στον κόσμο, που θα συνδέει αγορές με 850 εκατομμύρια ανθρώπους.
Δύο εβδομάδες αργότερα, η ΕΕ συνήψε συμφωνία με την Ελβετία. Στη συνέχεια, τον περασμένο μήνα, ενίσχυσε τις εμπορικές συμφωνίες με το Μεξικό. Επίσης, επανέλαβε τις συνομιλίες, μετά από αναβολή 13 ετών, για μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τη Μαλαισία.
«Με την Ευρώπη, αυτό που βλέπετε είναι αυτό που παίρνετε», καυχήθηκε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula Von der Leyen, στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας. «Παίζουμε με τους κανόνες. Οι συμφωνίες μας δεν έχουν κρυφές δεσμεύσεις».
Το Σάββατο, ο κ. Τραμπ ανήγγειλε δασμούς 25 τοις εκατό στο Μεξικό και τον Καναδά –εταίρους σε ένα εμπορικό μπλοκ που ο ίδιος δημιούργησε κατά την πρώτη του θητεία– και δασμούς 10 τοις εκατό στην Κίνα. Το Μεξικό και ο Καναδάς ορκίστηκαν αμέσως να προβούν σε αντίποινα και η Κίνα δήλωσε ότι θα εξετάσει «αντίμετρα». Η Ευρώπη, υποσχέθηκε ο κ. Τραμπ τις τελευταίες ημέρες, είναι η επόμενη: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση μας έχει φερθεί τόσο απαίσια».
Φυσικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες, με τη μεγαλύτερη και ισχυρότερη οικονομία του πλανήτη, δεν μπορούν να αγνοηθούν. Αλλά μπορούν, τουλάχιστον κάποιες φορές, να την αποφύγουν.
Τιμωρώντας παλαιούς συμμάχους με δασμούς, ο κ. Τραμπ ενθαρρύνει άλλα έθνη να σχηματίσουν εμπορικά μπλοκ και δίκτυα που αποκλείουν τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο πρόεδρος Τραμπ επέβαλε δασμούς 25% στα περισσότερα καναδικά προϊόντα…
Αυτόν τον μήνα, η Ινδονησία έγινε το 10ο έθνος που εντάχθηκε στα BRICS, μια ομάδα που περιλαμβάνει τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική και ιδρύθηκε το 2009. Αυτή η οικονομική λέσχη περιλαμβάνει πλέον τον μισό παγκόσμιο πληθυσμό και περισσότερο από το 40% της συνολικής οικονομικής παραγωγής. Άλλες οκτώ χώρες, μεταξύ των οποίων η Βολιβία, η Ταϊλάνδη, το Καζακστάν και η Ουγκάντα, βρίσκονται στο δρόμο για να γίνουν πλήρεις εταίροι.
Τον Μάιο, η Ένωση Κρατών Νοτιοανατολικής Ασίας των 10 χωρών, γνωστή ως ASEAN, θα συναντηθεί με τα έξι κράτη της Μέσης Ανατολής που αποτελούν το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου. Η διοργανώτρια χώρα της συνόδου κορυφής, η Μαλαισία, έχει προσκαλέσει και την Κίνα να συμμετάσχει.
Η Κίνα είναι επίσης έτοιμη να επικαιροποιήσει τη δική της συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την ASEAN, η οποία περιλαμβάνει την Καμπότζη, τις Φιλιππίνες, την Ινδονησία και το Βιετνάμ. Παράλληλα, το εμπόριο και οι επενδύσεις μεταξύ της ASEAN και της Ινδίας, του πολυπληθέστερου έθνους του κόσμου, διευρύνονται.
Η Βρετανία, επίσης, πραγματοποίησε πρόσφατα μια νέα εταιρική σχέση. Τον Δεκέμβριο, εντάχθηκε επίσημα στο δια-Ειρηνικό εμπορικό μπλοκ, μια ομάδα χωρών που περιλαμβάνει την Αυστραλία, το Μπρουνέι, τον Καναδά, τη Χιλή, την Ιαπωνία, τη Μαλαισία, το Μεξικό, τη Νέα Ζηλανδία, το Περού, τη Σιγκαπούρη και το Βιετνάμ. Το Λονδίνο επιδιώκει επίσης να αποκαταστήσει τις τρωθείσες οικονομικές σχέσεις του με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Και οι αξιωματούχοι της Βραζιλίας και του Μεξικού έχουν μιλήσει για την επέκταση των εμπορικών τους συμφωνιών.
Η παγκόσμια οικονομία γίνεται όλο και περισσότερο «μια οικονομία που χαρακτηρίζεται από ολοένα και βαθύτερες εμπορικές σχέσεις εξαιρουμένων των Ηνωμένων Πολιτειών», δήλωσε ο Jacob F. Kirkegaard, ανώτερος συνεργάτης στις Βρυξέλλες στο Ινστιτούτο Peterson για τα Διεθνή Οικονομικά.
Η τάση αυτή δεν είναι απαραίτητα επιθυμητή, ανέφερε, αλλά οι ρυθμίσεις προσφέρουν μια «δεύτερη καλύτερη» επιλογή, δεδομένης της απόρριψης από την Αμερική μιας πιο ανοικτής οικονομικής τάξης. Πρόσθεσε ότι ο πολλαπλασιασμός των εμπορικών συνασπισμών, όπως αυτός μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών της Νότιας Αμερικής, βοήθησε επίσης τις χώρες να αποφύγουν την υπερβολική εξάρτηση από την Κίνα.
Στην πραγματικότητα οι τελευταίες μονομερείς και προστατευτιστικές ανακοινώσεις του κ. Τραμπ επιτάχυναν το ξετύλιγμα μιας μπομπίνας που είχε ήδη αρχίσει να ξετυλίγεται.
Το 2016, οι Βρετανοί, δυσαρεστημένοι με τις επιταγές που συμφωνήθηκαν από τα άλλα 27 μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ψήφισαν υπέρ της εξόδου. Ο πρόεδρος Τραμπ κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του καταφέρθηκε εναντίον οποιουδήποτε θεσμού και συμφωνίας – του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, της Συνθήκης για την κλιματική αλλαγή και των εμπορικών εταιρικών σχέσεων με χώρες της περιοχής του Ειρηνικού – που θα μπορούσαν να περιορίσουν τα δικαιώματά του.
Όμως η οικονομική ισχύς σε όλο τον κόσμο έχει μετατοπιστεί και άλλο. Η Κίνα αναδείχθηκε σε οικονομική υπερδύναμη. Όχι μόνο αντιπροσωπεύει πλέον περισσότερο από το 30% της παγκόσμιας μεταποίησης, αλλά έχει επίσης κάνει άλμα μπροστά από τον υπόλοιπο κόσμο στην φθηνή παραγωγή εξελιγμένων ηλεκτρικών οχημάτων, μπαταριών και ηλιακών συλλεκτών.
Οι περιφερειακές εμπορικές διαδρομές και τα δίκτυα μεταξύ συμμάχων αναπτύχθηκαν ταχύτερα, αφότου η πανδημία Covid-19 εξέθεσε τα τρωτά σημεία της εφοδιαστικής αλυσίδας, η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία και οι σχέσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας επιδεινώθηκαν.
Οι μεγαλύτερες αλλαγές στο εμπόριο παρατηρούνται στην Ασία. Σχεδόν το 60 τοις εκατό του εμπορίου της Ασίας πραγματοποιείται εντός της περιοχής, σύμφωνα με νέα έκθεση της HSBC Global Research. Και οι μισοί από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους εμπορικούς διαδρόμους του κόσμου βρίσκονται εκεί. Το 2023, οι εξαγωγές της Κίνας προς τα κράτη της ASEAN θα προσπεράσουν εκείνες από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Λιμάνι Yangshan στη Σαγκάη. Οι μισοί από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους εμπορικούς διαδρόμους στον κόσμο βρίσκονται στην Ασία.
Το εμπόριο της Κίνας με τη Λατινική Αμερική – τη Βραζιλία, ειδικότερα – έχει επίσης αυξηθεί, ενώ η θέση της Ινδίας ως παγκόσμιας οικονομικής δύναμης έχει επίσης ενισχυθεί. Ξεπέρασε τη Βρετανία για να γίνει η πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου το 2022. «Το εμπόριο της Ινδίας επεκτάθηκε σε όλο το γεωπολιτικό φάσμα», ανέφερε μια ενημερωτική έκθεση για το εμπόριο που κυκλοφόρησε την περασμένη εβδομάδα από το McKinsey Global Institute.
Και η Ινδία βρίσκεται σε τροχιά ανάδειξης σε κορυφαίο εξαγωγέα ψηφιακών υπηρεσιών, οι οποίες δεν υπόκεινται σε δασμούς. Ένας αυξανόμενος αριθμός ευρωπαϊκών, αυστραλιανών και ιαπωνικών πολυεθνικών εταιρειών ανοίγουν εκεί επιχειρησιακούς κόμβους – γνωστούς ως κέντρα διαχείρισης παγκόσμιων δυνατοτήτων.
Το Νέο Δελχί έδειξε την οικονομική του ανεξαρτησία αρνούμενο να συμμορφωθεί με τις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Και τώρα είναι μαζί με την Κίνα οι μεγαλύτεροι αγοραστές φθηνότερου ρωσικού πετρελαίου.
Έθνη του Περσικού Κόλπου, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, έχουν επίσης στρέψει την προσοχή τους στην Ινδία και την Κίνα, αυξάνοντας τις εξαγωγές ενέργειας για να καλύψουν την αυξανόμενη ζήτηση. Σύμφωνα με μια έκθεση, η Ασία λαμβάνει περισσότερο από το 70 τοις εκατό των συνολικών εξαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου του Περσικού Κόλπου.
Το παγκόσμιο εμπόριο εξακολουθεί να αυξάνεται, αλλά αναδιατάσσεται.
«Δεν είμαστε στη δεκαετία του 1930», δήλωσε ο κ. Kirkegaard του Ινστιτούτου Peterson, αναφερόμενος στον ολέθριο εμπορικό πόλεμο και την εμβάθυνση της ύφεσης που συνέβαλαν οι Ηνωμένες Πολιτείες να προκληθεί με την ψήφιση των δασμών Smoot-Hawley. «Δεν είναι το τέλος του παγκόσμιου εμπορικού συστήματος», αναφέρει. «Αυτό οδηγεί απλώς σε ένα εντελώς διαφορετικό παγκόσμιο εμπορικό σύστημα».
Το εμπόριο, όπως φαίνεται, είναι σαν το νερό που ρέει μέσα σε ένα ρυάκι γεμάτο βράχους. Όταν δεν μπορεί να περάσει μέσα από αυτά, τα παρακάμπτει.
