Οίνοπα ΠΟΝΤΟΝ

 

Θεοφάνης Μαλκίδης

 

 

Οίνοπα ΠΟΝΤΟΝ

 

1.Η συγκλονιστική επιγραφή

 

Η πρόσφατη παρουσία μου για άλλη μία φορά στην Φρανφκούρτη για να μιλήσω σχετικά με την υπόθεση της Γενοκτονίας, με έφερε ξανά στις όχθες του ποταμού Μάιν, εκεί που πριν πολλά χρόνια αντίκρισα με έκπληξη την περίφημη επιγραφή,   “«ΠΛΕΩΝ ΕΠΙ ΟΙΝΟΠΑ ΠΟΝΤΟΝ ΕΠ ΑΛΛΟΘΡΟΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ». Όπως και τότε, έτσι και τώρα η επιγραφή στην γερμανική αυτή πόλη, με τους πολλαπλούς συνειρμούς στην νεώτερη ελληνική (οικονομική) ζωή,  σε γεμίζει γαλήνη, ηρεμία και ξεχωριστά συναισθήματα.

Κραυγή Τουρκάλας δημοσιογράφου: Η Τουρκία ήταν χριστιανική και εξισλάμισε ανθρώπους που μισούν σήμερα τους Ορθόδοξους Έλληνες

 

"Έχω δει από πρώτο χέρι τι κάνει ο εξισλαμισμός στον πολιτισμό και την ελευθερία. Έτσι, θεωρώ ότι αυτό που σταδιακά συμβαίνει στην Ευρώπη είναι καταστροφικό και πρέπει να σταματήσει”, δηλώνει η ίδια.

Yuregine Sor - Τουρκική ταινία για τους Κρυπτοχριστιανούς του Πόντου!

 

Yuregine Sor - Τουρκική ταινία για τους Κρυπτοχριστιανούς του Πόντου!

Ποντιακά, δηλαδή αρχαία Ελληνικά, στη σημερινή Τουρκία......

Θ. Μαλκίδης 

Μία ιδιαίτερη αναφορά για τα Ποντιακά, δηλαδή τα αρχαία Ελληνικά, στη σημερινή Τουρκία. Αυτή τη φορά με χορό, τραγούδι, λόγο και πράξη......

 Γέμισε ελληνικούς ήχους η τούρκικη τηλεόραση – Το τραγούδι και η αναφορά σε περιοχές με ελληνικά ονόματα

του Χρήστου Κωνσταντινίδη (Newpost.gr)

Είναι αλήθεια, ότι στην Τουρκία τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν πατηθεί ακόμα περισσότερο, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το καλοκαίρι του 2016. Ουσιαστικά το πραξικόπημα έγινε μετά, αφού καταλύθηκαν οι δημοκρατικές διαδικασίες μόνο και μόνο για να πάρει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όλες τις εξουσίες πάνω του.
Όπως γνωρίζετε ο Τούρκος πρόεδρος προέβη σε πογκρόμ στο στρατό, στην παιδεία. Χιλιάδες άνθρωποι συνελήφθησαν στη γείτονα χώρα τους μήνες που ακολούθησαν και φυλακίστηκαν. 

Πρόσφατα, δε, οι τουρκικές αρχές εξέδωσαν νέα εντάλματα σύλληψης εις βάρος 107 καθηγητών που θεωρούνται ύποπτοι για διασυνδέσεις με τον ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, ο οποίος ζει αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ και τον οποίο η Άγκυρα κατηγορεί ότι ενορχήστρωσε το περυσινό αποτυχημένο πραξικόπημα.

Υπό αυτές τις αντιδημοκρατικές συνθήκες, όπως καταλαβαίνετε, η ελευθερία της έκφρασης πηγαίνει... περίπατο. Υπάρχουν όμως μορφές αντίστασης μέσω των τεχνών, όπως η μουσική για παράδειγμα. Εκεί Ελληνόφωνοι καλλιτέχνες από τη Μαύρη Θάλασσα προσπαθούν να επικοινωνούν τη μουσική τους. Τραγουδούν στα τούρκικα, δεν ξεχνούν όμως τη μητρική τους γλώσσα, την οποία οι παππούδες του διέσωσαν και διατήρησαν ακόμα και μετά την ανταλλαγή πληθυσμών το 1923.

Πρόσφατα δύο Ελληνόφωνοι εμφανίστηκαν σε τούρκικο κανάλι και τραγούδησαν στα ελληνικά. Πρόκειται για τη διάλεκτο που μιλούσαν οι Έλληνες της Μαύρης Θάλασσας, αυτή που στην Ελλάδα απαντάται ως ποντιακά, στην Τουρκία όμως αποκαλείται rumca, ρωμέικα δηλαδή.

Ο Αντέμ Εκίζ και η Τζεμίλε Καρά, τραγούδησαν το «Trabzon'un ilçeleri», που σημαίνει «Επαρχίες της Τραπεζούντας». Σε αυτό το τραγούδι αποκαλούν περιοχές του Ανατολικού Πόντου, όπου συνεχίζουν ακόμα και ζούνε ελληνόφωνοι πληθυσμοί, με το ελληνικό τους όνομα, κάτι που πριν μερικά χρόνια ήταν σχεδόν απαγορευμένο. Στο βίντεο που ακολουθεί θα ακούσετε να γίνεται αναφορά στα Σούρμενα, τα Πλάτανα, τα οποία στα τούρκικα ονομάζονται Ατσααμπάτ και την Τόνγια, την αρχαία Θοανία.

Η Ποντιακή διάλεκτος και ο Αστερίκον ο τεμέτερον

Ο Αστερίξ έγινε Αστερίκον. Ο καθηγητής Γ. Σαββαντίδης μετέφερε στην ποντιακή διάλεκτο τα κείμενα με τις περιπέτειές του Αστεριξ«Το ζιζάνιον», «Σπαθία και Τριαντάφυλλα» και «ο Αστερίκον σα Ολυμπιακά τ’ αγώνας»

Μεγενθυνατε
του Φάνη Μαλκίδη

1. Τα χαρακτηριστικά της ποντιακής διαλέκτου, της πλησιέστερης προς την αρχαία ελληνική γλώσσα, ομιλούμενη σήμερα διάλεκτο

Όπως γράφει ο καθηγητής Γ. Σαββαντίδης, η ποντιακή είναι μία διάλεκτος της Ελληνικής γλώσσας που ξεκινάει από τα χρόνια του αποικισμού των Ελλήνων της Ιωνίας και την εγκατάστασή τους στον Πόντο. Μέχρι τον 19ο αιώνα δεν έχουμε καθόλου γραπτά κείμενα για τη διάλεκτο, και η ποντιακή αποτελούσε το σημαντικότερο μέρος της προφορικής παράδοσης, μία διάλεκτο την οποία ονόμαζαν «ρωμέικα». Η καταγραφή διαλεκτικών κειμένων αρχίζει παρά στα τέλη του 19ου αιώνα και γίνεται συστηματικότερη από το 1928 με την ίδρυση του Αρχείου Πόντου στην Ελλάδα, από την Επιτροπή Ποντιακών Μελετών υπό τον Μητροπολίτη Τραπεζούντας Χρύσανθο και στη συνέχεια από τον π. Ανθ. Παπαδόπουλο.

Ο Μ. Τριανταφυλλίδης αναφέρει τρεις μεγάλες διαλεκτικές ομάδες στην ποντιακή διάλεκτο: (α) τα οινουντιακά (με έντονες επιδράσεις από την κοινή νεοελληνική) (β) τα τραπεζουντιακά και (γ) τα χαλδιώτικα (με μεγαλύτερες επιδράσεις από την τουρκική). Ο π. Α. Παπαδόπουλος κατατάσσει στα εξαιρετικής σημασίας βιβλία του για την διάλεκτο, τα επιμέρους ποντιακά ιδιώματα σε 6 κύριες ομάδες: α) ιδίωμα Τραπεζούντας, Ματσούκας, Σάντας και Χαλδίας (το πολυπληθέστερο) β) Όφη και Σουρμαίνων γ) Κερασούντας και Τρίπολης δ) Οινόης ε) Αμισού και στ) Ινέπολης.
Απομονωμένος, γεωγραφικά και γλωσσικά ο Πόντος διατήρησε αρκετά αρχαϊκά γλωσσικά στοιχεία, όπως αναφέρει ο Γ. Σαββαντίδης. Ενδεικτικά, το η προφέρεται ως [ε]: νύφη > [νύφε], Γιάννης (Γιάννες), διατηρείται το τελικό [ν] και επεκτείνεται σε λέξεις: πόρταν , τραπέζιν , χώμαν. Η ονομαστική ενικού των δευτερόκλιτων αρσενικών ουσιαστικών λήγει σε -ον ή -ο (ο λύκον/λύκο), ο πάππον/πάππο ). Σχηματίζονται θηλυκά επίθετα με το επίθημα -έσσα, , π.χ. ορφανέσσα (ορφανή). Τα παραθετικά σχηματίζονται ως εξής: (κι) άλλο έμορφος, πολλά έμορφος 'πάρα πολύ όμορφος'. Τα ουδέτερα υποκοριστικά σχηματίζονται με το επίθημα -όπον, π.χ. κορτσόπον (κοριτσάκι), λαλόπον (φωνούλα), πουλόπον (πουλάκι). Στα ρήματα δεν γίνεται διάκριση μεταξύ εξακολουθητικού και στιγμιαίου μέλλοντα, π.χ. θα λέγω 'θα λέω/θα πω, ο παθητικός αόριστος λήγει σε -θα, π.χ. εκοιμήθα (κοιμήθηκα) και ενεργητικός παρακείμενος λήγει σε -να, π.χ. επαρακάλνα (παρακαλούσα).
Στη σύνταξη το αντικείμενο τίθεται πάντα σε αιτιατική, π.χ. είπα τον κύρη (είπα στον κύρη), τα κλιτικά έπονται του ρήματος, π.χ. ντο λες με; (τί μου λές). Επίσης, δεν υπάρχει το αρνητικό μόριο δεν, αλλά στη θέση του εμφανίζεται το κι (ουκ).
Το λεξιλόγιο της διαλέκτου έχει πολλά δάνεια από τις γλώσσες και διαλέκτους με τις οποίες ήρθε σε επαφή (λατινική, τουρκική, αρμενική, γεωργιανή, κουρδική, κ.ά ).
Η ποντιακή διάλεκτος επηρεάστηκε σημαντικά από το μεταναστευτικό ρεύμα προς τη Ρωσία, μετά τον 17ο αιώνα και από τη βίαιη εκδίωξη μετά τη Γενοκτονία, στις αρχές του 20ου αιώνα. Πολλοί ομιλητές της διαλέκτου εγκαταστάθηκαν στον Ελλαδικό χώρο, και μερικές δεκαετίες αργότερα έφυγαν σαν μετανάστες στην Ευρώπη (Γερμανία), Αυστραλία, ΗΠΑ και Καναδά. Παράλληλα, αφού η ελληνοτουρκική ανταλλαγή των πληθυσμών έγινε στη βάση του θρησκεύματος, παρέμειναν στον Πόντο ελληνόφωνοι μουσουλμανικοί πληθυσμοί κυρίως δυτικά της Τραπεζούντας ( Τόνια) και ανατολικά της (χωριά του Όφεως) .Ο Ομέρ Ασάν συγγραφέας του βιβλίου «ο Πολιτισμός του Πόντου» αναφέρεται σε 300.000 Ποντιόφωνους, σήμερα.Στην πρώην Σοβιετική Ένωση, τη διάλεκτο την ομιλούν στη Γεωργία και την Αρμενία, στην περιοχή της Σταυρούπολης και του Κράσνονταρ, στην Κριμαία και στην περιοχή της Αζοφικής.
Στον ελλαδικό χώρο, όπως επισημαίνει ο άλλος σημαντικός μελετητής της διαλέκτου, ο καθηγητής Δ. Τομπαίδης, ομιλείται πλέον ως δεύτερη γλώσσα σε περιβάλλοντα οικεία, οικογενειακά ή φιλικά και η χρήση της αποσκοπεί στην επιβεβαίωση πιο πολύ της κοινής καταγωγής και στην εκδήλωση της επιθυμίας για διατήρηση της γλώσσας.

2. Τα μηνύματα ελπίδας για την ποντιακή διάλεκτο
Η ποντιακή διάλεκτος παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει αποτελεί μία ζωντανή «γλώσσα». Τα ελπιδοφόρα παραδείγματα πολλά. Η πρόσφατη δημοσίευση, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα των γλωσσών, από την UNESCO (Η εκπαιδευτική επιστημονική και πολιτιστική οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών) του διαδραστικού Άτλαντα των γλωσσών του πλανήτη σε κίνδυνο (www.unesco.org/culture/ich/index.php?pg=00206) , δημιουργεί νέα δεδομένα για την ποντιακή διάλεκτο. Ο Άτλαντας των παγκόσμιων γλωσσών σε κίνδυνο απαριθμεί 18 γλώσσες στην Τουρκία που αντιμετωπίζουν την εξαφάνιση, όπου μεταξύ των άλλων συμπεριλαμβάνεται η ποντιακή διάλεκτος στον κατάλογο των γλωσσών που κινδυνεύουν, προτείνοντας συγκεκριμένα μέτρα για τη διάσωσή της.
Η δημοσίευση του Άτλαντα της UNESCO αποτελεί μία σημαντική εξέλιξη για την Ποντιακή διάλεκτο, αφού για πρώτη φορά γίνεται αναφορά σ’ αυτήν από όργανο του ΟΗΕ. Μάλιστα η αναφορά αυτή συμπίπτει με την προσπάθεια που γίνεται τα τελευταία χρόνια για διατήρηση της διαλέκτου και ανάκτησης της ταυτότητας ενός πληθυσμού, που βιώνει την τρομοκρατία και τις διώξεις και κάνει καθημερινές εκπτώσεις στην ποιότητα ζωής του.
Ακόμη η δημιουργία της Wikipedia (Γουικιπαίδεια), στην ποντιακή διάλεκτο, (http://pnt.wikipedia.org/) δηλαδή η έκδοση τη ελεύθερης διαδυκτιακής εγκυκλοπαίδειας, που αναπτύσσεται συμμετοχικά από εθελοντές χρήστες και διαμορφώνει συνειδήσεις στην εποχή μας, αποτελεί σημαντική εξέλιξη. Τα άρθρα της συγκεκριμένης εγκυκλοπαίδειας γράφονται αποκλειστικά στην ποντιακή διάλεκτο, με στόχο από τώρα και στο εξής να μπορεί να ανατρέχει ο κάθε ενδιαφερόμενος, που θέλει να εξασκήσει τις γνώσεις του στην ποντιακή διάλεκτο και παράλληλα να καλυφθούν κυρίως τα «ποντιακά θέματα» και όχι μόνο.
Στην προσπάθεια διάσωσης της ποντιακής διαλέκτου θα πρέπει να προσθέσουμε τις δραστηριότητες των Συλλόγων στο εσωτερικό και το εξωτερικό.

3. Ο Αστερίκον ο τεμέτερον
Επειδή πολλές φορές γίνεται αναφορά για το γεγονός ότι οι νέοι και τα παιδιά δεν μιλούν Ποντιακά, παρότι τα καταλαβαίνουν, η κυκλοφορία κόμιξ στην ποντιακή διάλεκτο, αποτελεί μία έξυπνη και σύγχρονη προσέγγιση το ζητήματος.
Η πρωτοβουλία για έκδοση τριών κόμιξ της παγκοσμίως αγαπημένης σειράς των Uderzo και Goscinny, Αστερίξ στα ποντιακά, αποτελεί τομή στη προσπάθεια διάσωσης της διαλέκτου, αφού γίνεται κτήμα μικρών αλλά και μεγάλων θαυμαστών των περιπετειών του Γαλάτη ήρωα. Ένας ήρωας ο οποίος φέτος έγινε 50 ετών και οι περιπέτειές του έχουν πουληθεί σε 325 εκατομμύρια αντίτυπα των 33 ιστοριών, με μεταφράσεις σε πάνω από 107 γλώσσες και διαλέκτους.
Έτσι ήρθε και η σειρά των ιστοριών όπου ο Αστερίξ, και οι άλλοι ήρωες του ανυπότακτου χωριού, μιλούν Ποντιακά. Μέχρι σήμερα ο Αστερίξ, «ο Αστερίκον ο τεμέτερον», έχει δώσει μετά από την σημαντική δουλειά του καθηγητή Γ. Σαββαντίδη, ο οποίος μετέφερε στην ποντιακή διάλεκτο τα κείμενα, με τις περιπέτειές του «Το ζιζάνιον», «Σπαθία και Τριαντάφυλλα» και «ο Αστερίκον σα Ολυμπιακά τ’ αγώνας», την ευκαιρία να γίνει διακριτή η διάλεκτος σε όλους τους Έλληνες.
Μέσα από το κόμιξ, μέσα από τον αγαπητό Αστερίξ, που έγινε ο Αστερίκον, η ποντιακή ζωντανεύει και προσεγγίσει με τον γνωστό και μοναδικό τρόπο των εμπνευστών του, τον Πόντο και τη διάλεκτο. Από την Αυστραλία, την Τουρκία, τη Ρωσία και τη Γερμανία, μέχρι τις ΗΠΑ, τον Καναδά και κάθε ποντιακό χωριό και γειτονιά στην Ελλάδα. Είναι μία μοναδική ευκαιρία για να υπάρξει έλξη προς την ποντιακή διάλεκτο από νέους ανθρώπους, είναι μία σημαντική στιγμή, όπου το χθες, συνδυάζεται αρμονικά και παραγωγικά με το σήμερα και το αύριο.

Η Ποντιακή διάλεκτος

Development of the Pontic Greek Dialect
Article Sam Topalidis 2009 sam.topalidis@bigpond.com
History of the Greek LanguageAccording to Encyclopaedia Britannica (2005), the form of Greek written and spoken today evolved in four phases; Ancient Greek, Koine (also called Hellenistic Greek), Byzantine Greek and Modern Greek. [Others may consider there were no breaks in the continuous historical development of the Greek language.] Encyclopaedia Britannica (2005) states Ancient Greek is divided into Mycenaean Greek (14th–13th century BC) and Archaic and Classical Greek (8th–4th century BC), which date from the adoption of the alphabet. The development of five letters to signify vowel sounds was the principal innovation of the Greek alphabet. The language of the Archaic and Classical periods consisted of a number of dialects as a result of the Dorian invasions [which began around 1100 BC] of Greece and later of overseas Greek colonisations. These dialects comprised a West group (including Doric), an Aeolic group, an Ionic-Attic group, and an Arcade-Cypriot group. Koine was spoken from the 4th century BC to the 4th century AD and it arose from the establishment of Alexander the Great's empire. Its main basis was the Attic dialect, with some Ionic features. Koine unified the formerly fragmented local dialects and simplified Greek grammar in the course of its expansion throughout the non-Greek-speaking areas of the Hellenised world. The Atticists, who urged that the Classical language be used for all writing, dismissed Koine as ‘impure’. Their suggestion was adopted, and thus the written form, known as Byzantine Greek (5th–15th century AD), stayed rooted in the Attic tradition while the spoken language continued to develop. A chasm between the written and spoken languages opened and gradually widened. [Mackridge (1985), states Greek became the official language of the Byzantine Empire in the 6th century AD.]Modern Greek ‘could be considered’ to date from the 15th century and is of two kinds. One includes all the local dialects. The other is Standard Modern Greek, which is the official written and spoken language of Greece. Standard Modern Greek emerged from the convergence of two historical varieties of modern Greek - Demotic, which was understood by almost everyone; and Katharevousa, the ‘pure’, archaizing written language used in administration and other areas of public life. In 1976, Demotic was declared the official language of the state, replacing Katharevousa in government documents, newspapers and education.Distribution of Pontic Greek in Asia MinorThe north-east corner of Asia Minor, which borders the Black Sea (see Map 1), is known as the Pontos. Greeks colonised this region from the 7th century BC and lived there until the last Christian was forcibly expelled in 1923. These Pontic Greeks spoke a dialect called Pontic Greek. Mackridge (2007) in Topalidis (2007) states that: Pontic Greek is a dialect of the Greek language that is largely derived, like almost all the other modern Greek dialects, from the Koine (common) Greek of Hellenistic and Roman times (4th century BC – 4th century AD). It probably began to become markedly distinct from the rest of the modern Greek dialects after the Seljuk invasions of Asia Minor [in the 11th century AD], which split Pontus from the other regions of the Byzantine Empire. However, some older features of the Greek language that disappeared from other Greek dialects were retained in Pontic, while some innovations seem to have taken place in Pontic under the influence of other Greek dialects even after the medieval period. In its vocabulary, Pontic has been influenced by Persian and Caucasian languages, and in recent centuries it has taken on a large number of loanwords from Turkish. Mackridge (1991) states that when Pontic Greeks moved into Russian speaking areas, Pontic Greek also acquired a large number of Russian words. He also states that although many Pontic Greeks believe their language stems from the ancient Ionic dialect, the linguist Hatzidakis (1892 and 1930) demonstrated that only a couple of undoubtedly Ionic words could be found in Pontic Greek. The Greek linguist Triandafyllidis (1981 [1938], p. 290) in Nicholas (1999) divided Pontic Greek into three groups. ‘Oinountiac in the western, non-contiguous part of the Pontos from Inepolis to Oinoe. Trapezuntiac on the eastern shore of the Pontos, from Kerasounta [Giresun] to Ophis [Of], Chaldiot was spoken in the Chaldia region, south of the eastern shore, and including Gumushane and its surrounding villages, as well as the southern mining colonies and the coastal town of Kotyora [Ordu]. Dawkins (1937) established that the printed Pontic of Rostov on Don (see Map 1) is also Chaldiot. Nicholas (1999) agrees with Papadopoulos (1955) who limits himself to a two-way distinction between Oinountiac and Trapezuntiac-Chaldiot, given that Oinountiac tends to pattern more closely with mainstream Greek. Nicholas refers to these two variants as Western and Eastern Pontic.Hionides (1996) believes that the Pontic dialect remained so remote from the other modern Greek idioms that to the ear of the rest of Greece, it sounds like a foreign language. Map 1 The Black Sea (King 2004, p. xvii)Pontic Greek Dialect in OfDawkins (1937) states the most archaic form of Pontic Greek survived among the Moslems of Of (east of Trabzon, see Map 1). Hionides (1996) states Pontic Greek is spoken by the Turkish people of the provinces of Of and Tonya [south-west of Trabzon]. In 1985, he counted eight villages in the province of Tonya, 21 villages in the province of Of and five villages in the province of Surmene where the Turkish population spoke Pontic Greek. He also mentions that many Turks in Trabzon also fluently spoke Pontic Greek. However, Asan (1996) states that 60 villages in the Trabzon region with 40 of these villages in the Of region speak Pontic Greek. Mackridge (n.d.) at: www.omerasan.com/eng/home.html accessed on 28 December 2008, describes Ömer Asan’s important 1996 work:ever since their conversion to Islam, the Greek-speaking Pontic Muslims have not been exposed to any other kind of Greek than their own; nor did they have much close contact even with their Christian neighbours in Pontus. This means that their speech has preserved many archaic features that have now almost or completely disappeared from the Pontic spoken in Greece. (It should be said that their speech has also lost a large number of words that have been replaced by items of Turkish origin.) Ömer Asan's village, like the village where I have carried out my own linguistic fieldwork, is situated in the district of Of, east of Trebizond, which is home to the largest concentration of Greek-speakers in Pontus today. The Of district is the easternmost area in which Greek has been continuously spoken without interruption since ancient times. If Pontic is a peripheral dialect of Greek, then the sub-dialect of Of is a peripheral version of Pontic. Like most peripheral dialects, the speech of Of preserves an exceptional number of ancient words and grammatical features. For this reason the study of the sub-dialect of Of can throw fascinating light on the historical development of the Greek language.… it has been fascinating to compare the vocabulary and grammar of Çoruh, as he [Asan] records them, with the linguistic material that I and others have collected from other villages in the Of district and from other parts of Pontus both before and after 1922. The variety in vocabulary and grammar between one village and another just a few miles away is extraordinary, and we would ideally like to have such a study of every Greek-speaking village in Pontus.Ömer Asan’s article, ‘Trabzon Greek: a language without a tongue’ at: www.omerasan.com/eng/home.html accessed on 27 June 2009 (updated 2005), states that: it was in the Greek language [Pontic Greek] that the inhabitants of the Solaki Valley [near Of] (apart from the late comers) were introduced to Islam and in which the imams in question were educated. … Actually, there is no more natural and logical a way of learning any sort of unfamiliar thought, doctrine or religion than through the mother tongue. … Of the various Greek dialects in existence at the present day, Trabzon Greek, the language closest to ancient Greek … has been sacrificed to religious, national and political intrigue and impotence. Although there is no prohibition of any kind in place, Trabzon Greek, labelled by religious bigots as a ‘giaour’ [outside the Islamic faith] language, by nationalists as an ‘enemy’ language and by bureaucrats and politicians as a ‘separatist’ language, has the misfortune of being listed at the head of merely local, not national, languages.Asan’s (1996) ‘courageous’ work in Turkish on the culture of a minority group has been criticised in Turkey, where the government prefers to pasteurise its cultural past. Asan should be congratulated, not condemned for his work. We should all embrace and respect our cultural diversity as an essential part of our identity. Revithiadou and Spyropoulos (2006) have also studied Pontic Greek spoken by people from Of who had settled in the village of Nea Trapezounta in northern Greece. Drettas (1999) in Bortone (2009) estimated that 300,000 people in Greece speak Pontic Greek. RomaykaBortone (2009) states Muslim Pontic Greek spoken around the villages of Of, has no history, especially for its speakers. They have no written records and many of their speakers do not even know that the language is related to Greek. Some do not know which parts of their speech is Turkish and which is their local ‘other language’. Many call it Romayka, but never Pondiaká or Eliniká. Romayka is not formally taught and has no standard of any kind.Bortone (2009) states that many Pontic Muslims report that they did not learn Turkish until they went to school. He also believes that Romayka will probably ultimately disappear. Interesting to note, from an email I received from a Trabzon local, that in 2008, five and six year olds in a school in a village of the town of Hayrat, near Of, were observed by their teacher to speak Pontic Greek (Romayka) as their native tongue. Bortone (2009, p.83) states, Greek peripheral dialects have archaic traits; but the Greek of the Of region has traits lost everywhere else. … we would do well to emphasize the archaic nature of Romayka, if only because of the implicit irony: its archaic character is due to the very fact that Romayka has been isolated from the Greek tradition.Pontic Greek in the Soviet UnionPontic Greeks had been emigrating to the Soviet Union, including Georgia, in significant numbers from the 18th century.The first census of Imperial Russia, based solely on the criteria of language, suggested that 186,925 Greek-speaking Greeks (105,169 in the southern Caucasus) lived within the borders of the empire in 1897 (Agtzidis (1997) in Sideri (2006)). Dawkins (1937) states the number of Greek speakers in Russia was considerable. Correspondence he received from Professor Semenov of Rostov on Don (see Map 1) stated that there were 60,000 Greeks at Mariupol (south-eastern part of Ukraine, on the coastal region of the Sea of Azov) and 100,000 at Rostov on Don (the latter all speaking Pontic Greek). Sergievsky (1934) believes there were around 97,000 Mariupol Greeks, of whom some 82,000 spoke Greek. Mackridge (1991) states the Greek dialect spoken by the Mariupol Greeks differs markedly from Pontic Greek, though the two may be distantly related. Dawkins (1937) states the Pontic Greek dialect of the Gumushane district (south of Trabzon) agrees with the Greek of Rostov on Don. He believes the great mass of the Rostov population came over to Russia from this district in the Pontos.At the time of the October Revolution in Russia, Karpozilos (1999) estimated that the Pontic population in Russia to have been more than 350,000 concentrated in 34 urban centres and in about 287 villages. He also states that between the two World Wars in Southern Russia and Caucasus that it was a serious issue in which form of Greek would books and Newspapers be written. Formal Greek (Katharevousa), Demotic Greek or Pontic Greek. Karpozilos (1999, p. 148) states:to raise the Pontic dialect to the level of a language for the Greek minority posed great problems. The dialect had never been systematically written; it had a rather limited vocabulary that lacked the words and idioms to convey abstract and sophisticated ideas; it also lacked the proper words for several new political and social concepts. … In schools, it was agreed that the children should be taught demotic Greek, but for the instruction of the masses it was thought best to use both dialects - in newspapers, pamphlets and various other publications. This important decision was taken … on 10 May 1926. Joseph (2003) states, in the 1970 Soviet census, 336,869 citizens claimed Greek ethnicity but only 39%, gave Greek as their native language. In the 1979 census, 344,000 declared Greek as their ethnic status. Hionides (1996) was of the view most of these 344,000 spoke Pontic Greek.ConclusionAs human beings first, and nationalists a distant second, we should embrace our cultural history and revel in its diversity and not pasteurise it for the benefit of national conformity. With this embrace, we can also learn to respect other people's languages and cultures. The history of Pontic Greek (and how it probably began to become markedly distinct from the other Greek dialects from 11th century AD) and the Greek language is fascinating and should be documented and studied.Will Pontic Greek continue to be spoken? Bortone (2009) believes Pontic Greek spoken in the Pontos in Asia Minor today will probably disappear. The challenge is to keep the Pontic Greek dialect alive. The more recent work of researchers like Emeritus Professor Peter Mackridge, Assistant Professor Pietro Bortone, Dr Theofanis Malkidis, Ömer Asan, Dr Anthi Revithiadou and Dr Vassilios Spyropoulos have increased our knowledge of the dialect. Pontic Greek is still spoken today in Asia Minor, and by the Pontic diaspora in Greece and at least in countries like Georgia, Russia, Ukraine, Germany, Canada, Australia and the USA. Drettas (1999) estimated 300,000 speakers exist in Greece. Who could estimate how many Pontic Greek speakers actually exist worldwide today? Are you one of them? ReferencesAgtzidis, V 1997, Parefxinios diaspora. I Ellenikes egkatastasis stis vorioanatolikes periokhes tou Efxinou Pontou, [in Greek, Black Sea diaspora. The Greek settlements in the northeastern Black Sea], Kiriakidis Brothers, Thessaloniki, Greece.Asan, O 1996, Pontos kültürü (in Turkish), Baski Istanbul, Belge Yayinlari.Bortone, P 2009, ‘Greek with no models, history, or standard: Muslim Pontic Greek’, in Standard languages and language standards: Greek, past and present, (eds) A. Georgakopoulou and M. Silk, Publication 12 of the Centre for Hellenic Studies, King’s College London, Ashgate, Surrey UK, pp. 67-89. Dawkins, RM 1937, ‘The Pontic dialect of modern Greek in Asia Minor and Russia’, Transactions of the Philological Society, pp. 15-52.Drettas, G 1999, ‘To ελληνο-ποντιακó διαλεκτικó σύνολο’, [in Greek] in Χριστίδης, A.-Φ. et al. (eds) Διαλεκτικοί θύλακοι της ελληνικής γλώσσας, Athens, pp. 15-24.Hatzidakis, GN 1892, Einleitung in die neugriechische Grammatik, [in German] Breitkopf & Hartel, Leipzig.Hatzidakis, 1930, ‘Einiges über das pontische Griechisch’, [in German] Byzantinisch-Neugriechische Jahrbücher, no. 7, pp. 383-7.Hionides, C 1996, The Greek Pontians of the Black Sea, Boston, Massachusetts.Joseph, BD 2003, ‘Some reflections on Greek in a Slavic context, in both academia and the real world, with an overview of Greek in the former Soviet Union’, in Balkan and Slavic Linguistics, in Honour of the 40th Anniversary of the Department of Slavic and east European Languages and Literatures (Ohio State Working papers in Slavic Studies 2) ed. by D. Collins & A. Sims (2003), Columbus Ohio State University, pp. 93-101.Karpozilos, A 1999, ‘The Greeks in Russia’, in The Greek Diaspora in the twentieth century, (ed. Clogg), St Martins Press, New York, pp. 137-57.King, C 2004, The Black Sea: a history, Oxford University Press, Oxford. Mackridge, P 1985, The modern Greek language- a descriptive analysis of standard modern Greek, Oxford University Press, Oxford.Mackridge, P 1991, ‘The Pontic dialect: a corrupt version of ancient Greek?’, Journal of Refugee Studies, vol. 4, no. 4, pp. 335-9.Mackridge, P 2007, Personal email.Nicholas, N 1999, The story of pu: the grammaticalisation in space and time of a modern Greek complementiser, PhD thesis, University of Melbourne, Australia.Papadopoulos, AA 1955, Ιστορική Γραμματική της Ποντικής Διαλέκτου (in Greek, Historical Grammar of the Pontic Dialect), The Committee for Pontic Studies, Athens, supplement 1.Revithiadou, A and ‘Ofitika Pontic: a report on the dialect and its people’, Spyropoulos, V 2006, e-posted paper at: www.revithiadou.gr/files/reports_on_dialects/Report_OP.pdf viewed June 2009.Sergievsky, 1934, ‘The Mariupol Greek dialects: an attempt at a brief description’, Bulletin de l’ Académie des Sciences de l’ U.R.S.S., Classe des sciences sociales, no. 7.Sideri, E 2006, The Greeks of the former Soviet Republic of Georgia: memories and practices of diaspora, unpublished PhD thesis, Department of Social Anthropology, School of Oriental & African Studies, University of London. Topalidis, S 2007, A Pontic Greek History, Canberra, Australia. (Available by emailing author at: sam.topalidis@bigpond.com).Triandafyllidis, M 1981, Νεοελληνική Γραμματική: Ιστορική Εισαγωγή, (in Greek, (1938), Modern Greek Grammar: Historical Introduction), Salonika, Aristotle University.I warmly thank Assistant Professor Pietro Bortone for sending me an early copy of his 2009 paper.

Ποντιακή διάλεκτος Pontian dialect

Βίλλυ Τσάκωνα
***
*
1. Ιστορικά και γεωγραφικά στοιχεία
.
κατανομής της διαλέκτου
*
Ποντιακή ονομάζεται η νεοελληνική διάλεκτος που μιλιόταν στη βορειοανατολική Μικρά Ασία από τους ελληνόφωνους κατοίκους του Εύξεινου Πόντου και συγκεκριμένα του ανατολικού τμήματος της μικρασιατικής παραλίας. Η περιοχή αυτή περιελάμβανε περίπου 800 οικισμούς, εκτεινόταν σε μια ζώνη 400 χιλιομέτρων, από την Ινέπολη στα δυτικά μέχρι την Κολχίδα στα ανατολικά, και δεν ήταν αμιγώς ελληνόφωνη, αλλά εκεί ήταν εγκατεστημένοι και τουρκικοί πληθυσμοί. Επίσης, η διάλεκτος αυτή χρησιμοποιούνταν σε μερικά χωριά της μικρασιατικής ενδοχώρας σε βάθος 100 περίπου χιλιομέτρων από την ακτή (Τομπαΐδης 1996). Μαζί, λοιπόν, με την καππαδοκική, την ελληνοκριμαϊκή (ταυρορουμέικη) και τη διάλεκτο των Φαρασών εντάσσεται στο σύνολο των ανατολικών ελληνικών διαλέκτων.
Η ποντιακή διάλεκτος έχει τις ρίζες της στην ελληνιστική κοινή. Η διαμόρφωσή της χρονολογείται ήδη από τον 7ο ή τον 8ο αιώνα. Συγκεκριμένα, ο Browning (1991, 170-171) υποστηρίζει ότι οι αραβικές εισβολές στην περιοχή κατά τον 7ο και 8ο αιώνα, σε συνδυασμό με τις ήδη υπάρχουσες τοπικές ιδιαιτερότητες της ελληνιστικής κοινής στη Μικρά Ασία, είχαν ως αποτέλεσμα να αρχίσει να διαφοροποιείται σημαντικά ο λόγος των κατοίκων της περιοχής εκείνης. Επιπλέον, οι Έλληνες του Πόντου ζούσαν μια ιδιόμορφη συνοριακή ζωή και είχαν λίγη επαφή με τις κύριες περιοχές του ελληνικού εποικισμού δυτικότερα. Με άλλα λόγια, φαίνεται ότι ο Πόντος ήταν απομονωμένος από την υπόλοιπη βυζαντινή αυτοκρατορία και ουσιαστικά ανεξάρτητος ήδη από τον 12ο αιώνα, ενώ από τον 13ο έως τα μέσα του 15ου αποτέλεσε την ανεξάρτητη αυτοκρατορία της Τραπεζούντας.
Μέχρι τον 19ο αιώνα δεν έχουμε καθόλου γραπτά κείμενα για τη διάλεκτο αυτή, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να ανιχνεύσουμε με ακρίβεια τα στάδια και τις λεπτομέρειες της εξέλιξής της. Η ποντιακή αποτελούσε κώδικα προφορικής παράδοσης, τον οποίον οι ομιλητές του ονόμαζαν «ρωμέικα» ή «λαζικά». Η καταγραφή διαλεκτικών κειμένων δεν αρχίζει παρά στα τέλη του 19ου αιώνα και γίνεται συστηματικότερη από το 1928 και εξής με την ίδρυση του Αρχείου Πόντου στην Ελλάδα. Ωστόσο, το σύστημα γραφής που ακολουθείται παραβλέπει και ουσιαστικά «συγκαλύπτει» αρκετές της ιδιαιτερότητες, με αποτέλεσμα ούτε αυτά τα κείμενα να μας παρέχουν μια ακριβή καταγραφή της διαλέκτου. Ακριβέστερη καταγραφή της σύμφωνα με το σύγχρονο φωνητικό σύστημα έχουμε από το 1980 και εξής (Drettas 1999).
*
2. Γλωσσική περιγραφή της διαλέκτου
*
Φαίνεται ότι υπήρχε έντονη διαλεκτική διαφοροποίηση μεταξύ των επιμέρους περιοχών του Πόντου. Συγκεκριμένα, ο Τριανταφυλλίδης ([1938] 1981, 288) διακρίνει τρεις μεγάλες διαλεκτικές ομάδες: (α) τα οινουντιακά (με έντονες επιδράσεις από την κοινή νεοελληνική) (β) τα τραπεζουντιακά και (γ) τα χαλδιώτικα (με μεγαλύτερες επιδράσεις από την τουρκική). Ο Παπαδόπουλος (1953) κατατάσσει τα επιμέρους ποντιακά ιδιώματα σε 6 κύριες ομάδες: α) ιδίωμα Τραπεζούντας, Ματσούκας, Σάντας και Χαλδίας (το πολυπληθέστερο) β) Όφη και Σουρμαίνων γ) Κερασούντας και Τρίπολης δ) Οινόης ε) Αμισού και στ) Ινέπολης. Τα κριτήριά του όμως, επισημαίνει ο Drettas (1999), δεν είναι τόσο γλωσσολογικά όσο γεωγραφικά.
Καθώς η ποντιακή είναι από τις διαλέκτους που έχουν περιγραφεί αρκετά διεξοδικά, δεν θα αναφέρουμε εδώ παρά ορισμένα από τα κύρια γνωρίσματά της:
α. Φωνητική-φωνολογία
Δεν γίνεται συνίζηση στις διφθόγγους /ia/ και /io/, αλλά συναίρεση με αποτελέσματα [δ] και [φ], που προφέρονται περίπου σαν τα αντίστοιχα γερμανικά: [vasilδδes] (βασιλιάδες), [telφno] (τελειώνω). Η συνίζηση απουσιάζει γενικότερα: [folιa] (φωλιά), [peπνa] (παιδιά).
Το η προφέρεται ως [e]: νύφη > [nνfe], κλέφτης > [klιftes], Γιάννης > [αnes].
Παρατηρείται σίγηση των άτονων φωνηέντων /i/ και /u/, η οποία θυμίζει τα ημιβόρεια ιδιώματα του ελληνικού χώρου: [peγαδ] (πηγάδι), [αkson] (άκουσον), > [νndan] (γίνονταν), [kόr] (κόρη).
Διατηρείται το τελικό [n] και επεκτείνεται σε λέξεις όπου ιστορικά δεν δικαιολογείται: πόρταν [pόrtan], τραπέζιν [trapιzin], χώμαν [xόman].
Τόνος σε μια τονική ενότητα μπορεί να απαντά ακόμη και στην τέταρτη ή πέμπτη συλλαβή πριν το τέλος, οπότε αναπτύσσεται και ένας δεύτερος τόνος στη δεύτερη ή την τρίτη συλλαβή από το τέλος: κοιμόμαστε [ιηimumunιstine].
β. Μορφολογία (κλίση-παραγωγή-σύνθεση)
Όσον αφορά το ονοματικό σύστημα παρατηρούνται τα εξής:
Tο άρθρο της γενικής ενικού και για τα τρία γένη είναι [ti] (στις περισσότερες περιοχές), π.χ. /ti-tϊrk(onos)/ 'του Τούρκου', /ti-carνs/ 'της γυναίκας', /ti-xorafν/ 'του χωραφιού'.
Η ονομαστική ενικού των δευτερόκλιτων αρσενικών ουσιαστικών λήγει σε -ον ή -ο (ο λύκον/λύκο (ΚΝΕ ο λύκος), ο πάππον/πάππο (ο πάππος).
Σχηματίζονται θηλυκά επίθετα με το επίθημα -έσσα, το οποίο είναι εξαιρετικά παραγωγικό, π.χ. ορφανέσσα (ΚΝΕ ορφανή).
Τα παραθετικά σχηματίζονται ως εξής: (κι) άλλο έμορφος (ΚΝΕ ομορφότερος), πολλά έμορφος 'πάρα πολύ όμορφος'.
Τα ουδέτερα υποκοριστικά σχηματίζονται με το επίθημα -όπον, π.χ. κορτζόπον (κοριτσάκι), λαλόπον (φωνούλα), πουλόπον (πουλάκι).
Απαντά η αντωνυμία αούτος ή αβούτος (αυτός).
Στο ρηματικό σύστημα:
Δεν γίνεται διάκριση μεταξύ εξακολουθητικού και στιγμιαίου μέλλοντα (στις περισσότερες περιοχές), π.χ. θα λέγω 'θα λέω/θα πω'.
Ο παθητικός αόριστος λήγει σε -θα, π.χ. εκοιμήθα (κοιμήθηκα).
Ο ενεργητικός παρακείμενος λήγει σε -να, π.χ. επαρακάλνα (παρακαλούσα).
γ. Σύνταξη
Το αντικείμενο τίθεται πάντα σε αιτιατική, π.χ. είπα τον κύρη (είπα στον κύρη).
Τα κλιτικά έπονται του ρήματος, π.χ. έγκα σε (σου έφερα), έδειξα 'τον το χωράφι μου (του έδειξα το χωράφι μου), ντο λες με? (τί μου λές).
Επίσης, διαφορές εντοπίζονται στη θεματοποίηση και την εστίαση της πρότασης στην ποντιακή σε σχέση με την κοινή (Drettas 2000α). Xαρακτηριστική στο επίπεδο αυτό είναι η χρήση του επιτιθέμενου μορίου -πα, το οποίο αποτελεί «διακριτικό ισχυρής θεματοποίησης», π.χ. #aso-kifαlim-pa eksιvan ta-nιvram# 'από τo κεφάλι μoυ έξω βγήκαν τα νεύρα μoυ' (Drettas 1999, 19). Φαίνεται πάντως ότι η ποντιακή δέχθηκε ισχυρές επιδράσεις στη σύνταξή της από την τουρκική (Τζιτζιλής 2000).
δ. Λεξιλόγιο
Γενικά, η ποντιακή έχει δεχθεί πλήθος δανείων από τις γλώσσες με τις οποίες ήρθε σε επαφή (κυρίως την τουρκική, αλλά και την αρμενική, τη γεωργιανή, την κουρδική, την ελλαδική ελληνική και τις τουρανικές γλώσσες). Στην ποντιακή απαντούν πολλές ιδιωματικές λέξεις που δεν απαντούν στη νεοελληνική κοινή (π.χ. κουτσή/πατσή (κορίτσι), παρχάρεα (λιβάδια), χαμαιλέτες (αλευρόμυλος) ή σε άλλες διαλέκτους ή ιδιώματα, και άλλες που φαίνεται να προέρχονται από παλαιότερα στάδια της ελληνικής. Επίσης, δεν απαντά το αρνητικό μόριο δεν, αλλά στη θέση του εμφανίζεται το κι. Η ποντιακή ανήκει, κατά τον Κοντοσόπουλο (2000, 16), στη ζώνη του είντα και όχι του τί. Συγκεκριμένα, η ερωτηματική αντωνυμία στην ποντιακή είναι ντο (ντο εν αούτο (τί είναι αυτό)). Αξιοσημείωτο είναι, τέλος, ότι η ποντιακή εμφανίζει διαφορές από την κοινή νεοελληνική στην έκφραση εννοιών που σχετίζονται με τον χώρο, τον χρόνο και την ποσότητα (Κουτίτα-Καϊμάκη 1987 Κουτίτα-Καϊμάκη 1994).
*
3. Σύγχρονη κοινωνιογλωσσική κατάσταση
*
Δύο σημαντικές ανακατατάξεις επηρέασαν καθοριστικά τη σύγχρονη κατάσταση της ποντιακής διαλέκτου: αφενός το έντονο μεταναστευτικό ρεύμα με κατεύθυνση την τότε ρωσική αυτοκρατορία, το οποίο είχε αποτέλεσμα την ίδρυση πολυάριθμων ποντιακών κοινοτήτων στον βόρειο Καύκασο (Γεωργία) και τον νότιο Καύκασο (Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Χωρών) αφετέρου οι ανακατατάξεις πριν και μετά τη μικρασιατική καταστροφή, οπότε πολλοί Πόντιοι αναγκάζονται να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, κυρίως στη Μακεδονία, τη Θράκη και την Αθήνα. Ελληνόφωνοι μουσουλμανικοί πληθυσμοί παραμένουν έκτοτε μόνο δυτικά της Τραπεζούντας (περιοχή της Τόνιας) και ανατολικά της (ζώνη του Όφη Drettas 1999 Drettas 2000β Μackridge 1999).
Συνεπώς, σήμερα η ποντιακή διάλεκτος όχι μόνο έχει χάσει τη γεωγραφική της έννοια, αλλά φαίνεται και βρίσκεται σε διαδικασία υποχώρησης υπό την επίδραση της κοινής νεοελληνικής. Εξάλλου, αυτό που σήμερα γίνεται αντιληπτό ως «ποντιακή διάλεκτος» δεν είναι η σύγχρονη μορφή της, αλλά η μορφή που είχε πριν το 1922, καθώς οι περισσότερες μελέτες σχετικά με αυτή έχουν ιστορικό προσανατολισμό και βασίζονται σε υλικό που αντλήθηκε σε μια προσπάθεια «διάσωσής» της. Όπως και για τις περισσότερες νεοελληνικές διαλέκτους, απουσιάζει το υλικό και οι μελέτες σε συγχρονικό επίπεδο.
Στον ελλαδικό χώρο φαίνεται ότι ομιλείται πλέον ως δεύτερη γλώσσα σε περιβάλλοντα οικεία, οικογενειακά ή φιλικά μια ποντιακή κοινή, με έντονες τις επιδράσεις της νεοελληνικής κοινής. Η χρήση της αποσκοπεί στην επιβεβαίωση πιο πολύ της κοινής καταγωγής και στην εκδήλωση της επιθυμίας για διατήρηση της γλώσσας (Τομπαΐδης 1996). O Drettas (2000β) μάλιστα υποστηρίζει ότι, ιδιαίτερα στην περιφέρεια της Θεσσαλονίκης, η ποντιακή ενδέχεται να λειτουργεί ως υπόστρωμα για τις σύγχρονες ποικιλίες της νεοελληνικής κοινής λόγω της αυξημένης συγκέντρωσης των ομιλητών της εκεί. Τέλος, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η χρήση της ποντιακής ενισχύεται στις μέρες μας λόγω του μεταναστευτικού ρεύματος των ποντίων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης στην Ελλάδα, κάτι τέτοιο όμως μακροπρόθεσμα μπορεί να μην ισχύσει, δεδομένου ότι αυτοί εντάσσονται σε σχολεία που διδάσκεται η κοινή νεοελληνική.
Τέλος, στην Τουρκία, η ποντιακή ομιλείται από ελληνόφωνους ποντίους μουσουλμάνους, που σήμερα κατοικούν σε 30 χωριά της επαρχίας του Όφη (Οφίτες) και της επαρχίας Ηaykara, ανατολικά της Τραπεζούντας (βλ. παραπάνω). Οι Οφίτες δεν έχουν μειονοτική συνείδηση, είναι τούρκοι πατριώτες και το ιδίωμά τους (η «ρουμάικα» ή «ρούμτ~ικα») περιέχει αρκετούς αρχαϊσμούς, αλλά και έντονες επιρροές (κυρίως στο λεξιλόγιο) από την τουρκική (Mackridge 1999). Επίσης, στις πρώην δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης, ένα μέρος των ελληνόφωνων κατοίκων μιλούν ακόμη σήμερα την ποντιακή διάλεκτο. Αυτοί κατοικούν στην Υπερκαυκασία (Γεωργία, Αρμενία), τον βόρειο Καύκασο (Σταυρούπολη και Κράσνονταρ της Ρωσίας), στην Ουκρανία (Κριμαία) και στην περιοχή της Αζοφικής (Πάππου-Ζουραβλιόβα 2001)PONTIC WIKIPEDIA - ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
Για τους Πόντιους , τις Πόντιες και όσους υποστηρίζουν τη Ποντιακή Βικιπαίδεια!ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ_BECAUSE PONTIANS AND PONTIC WIKIPEDIA FANS ARE EVERYWHERE!JOIN THE GROUP! PROOVE WE ARE ALSO IN FACEBOOK!PONTIC WIKIPEDIA
http://pnt.wikipedia.org/
Έντονεν η Ποντιακή Βικιπαίδεια. "Tρανόν κεφάλαιον για την ιστορίαν τ΄Ελλένων Ποντίων."ΔΟΞΑ ΣΟΙ Ο ΘΕΟΣ!!! ΑΠΟ ΤΟ ΒΡΑΔΥ ΤΗΣ 5ης ΜΑΡΤΙΟΥ 2009 ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑ ΠΛΕΟΝ Η ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΕΛΙΔΑ: http://pnt.wikipedia.org/ΤΕΛΙΚΑ, 1,5 ΧΡΟΝΟΣ ΣΚΛΗΡΗΣ ΔΟΥΛΕΙΑΣ ΑΞΙΖΕ ΤΟ ΚΟΠΟ!!! ΜΠΡΑΒΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΣΥΝΕΙΣΦΕΡΑΝΕ ΚΑΙ ΠΡΟΠΑΝΤΩΣ ΣΤΟΝ ΗΛΙΑ, ΤΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ, ΤΟ ΖΑΧΑΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΓΓΕΛΟ!!!##################################Η Ποντιακή Βικιπαίδεια (Wikipedia) είναι γεγονόςΕΝΤΟΝΕΝ Η ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑΔ Ε Λ Τ Ι Ο Τ Υ Π Ο Υ Σίγουρα θα γνωρίζετε αλλά και θα χρησιμοποιείτε την Wikipedia (Γουικιπαίδεια), την ελεύθερη διαδυκτιακή εγκυκλοπαίδεια, που αναπτύσσεται συμμετοχικά από εθελοντές χρήστες και διαμορφώνει συνειδήσεις στην εποχή μας. Με γνώμονα την αγάπη για τον Πόντο και ειδικότερα για τη διάλεκτο, την πλησιέστερη προς την αρχαία ελληνική γλώσσα η οποία συνεχίζει να ομιλείται σήμερα όπου υπάρχουν Πόντιοι, την 23η Σεπτεμβρίου 2007 τέθηκε σε λειτουργία από τρεις νέους ανθρώπους, η δοκιμαστική έκδοση της Ποντιακής Βικιπαίδεια (Wikipedia), με πρότυπο την ελληνική και την αγγλική. Για την ιστορία, κρίνεται σκόπιμο να αναφερθούν οι συνιδρυτές αυτού του έργου, που αποτέλεσαν και το βασικό κορμό της προσπάθειας με δημιουργίες, επεξεργασίες και βελτιώσεις των κειμένων. Πρόκειται για τους:Γρηγοριάδης Ηλίας, Έλληνας ομογενής από το Oberhausen του Nordrhein-Westfalen της Γερμανίας, με Ποντιακή καταγωγή από τη πόλη του Κιλκίς. Παπαδόπουλος Δ. Ευστάθιος, Έλληνας απόδημος από το Ellwangen της Baden-Württemberg της Γερμανίας με Ποντιακή καταγωγή από το Λουτροχώρι του Δήμου Σκύδρας Νομού Πέλλης καιΓρηγορούδης Κωνσταντίνος, από τη Θεσσαλονίκη, με καταγωγή από τη Καππαδοκία. Δέκα μήνες αργότερα εντάχθηκαν στην αρχική ομάδα κοινότητα και οι μη Πόντιοι, αλλά θερμοί υποστηρικτές τούτης της προσπάθειας:Διακονικολάου Ζαχαρίας, από την Ιαλυσό-Ρόδου, ηλικίας 16 ετών (!!!) και Παλιουδάκης Άγγελος, από την Αθήνα. Μετά από δεκαπέντε μήνες σκληρής και επίμονης δουλειάς, οι παραπάνω εκπλήρωσαν όλους τους σχετικούς όρους που θέτει ως στάνταρτ του διεθνούς ιδρύματος της «Γουικιμίντια», το οποίο είναι υπεύθυνο για κάθε προσπάθεια δημιουργίας νέας Wikipedia.Αξίζει να αναφερθεί πως όλη η παραπάνω προσπάθεια πιστοποιήθηκε, όπως προβλέπεται από το καθεστώς λειτουργίας της Wikipedia, μετά από σχετική αλληλογραφία και επαφές που είχε με τους υπεύθυνους του ιδρύματος της «Γουικιμίντια», ο κ. Θεοφάνης Μαλκίδης Δρ. Κοινωνικών Επιστημών.Έτσι την 7η Ιανουαρίου 2009, δόθηκε η σχετική έγκριση για τη κανονική έκδοση της Ποντιακής Wikipedia σε δική της ανεξάρτητη σελίδα και από την 5η Μαρτίου άρχισε η κανονική της λειτουργία στη σελίδα: http://pnt.wikipedia.org/Λέγοντας «ποντιακή» εννοούμε ότι τα άρθρα της συγκεκριμένης εγκυκλοπαίδειας γράφονται αποκλειστικά στην ποντιακή διάλεκτο. Στόχος είναι φυσικά, να γίνει ένας συνδυασμός της νέας τεχνολογίας και της παλιάς συνήθειας (παράδοσης, γνώσης και ιστορίας) με το καλύτερο δυνατό τρόπο. Έτσι ώστε να μπορεί να ανατρέχει στο εξής ο κάθε ενδιαφερόμενος, που θέλει να εξασκήσει τις γνώσεις του στην ποντιακή διάλεκτο και παράλληλα να καλυφθούν κυρίως τα «ποντιακά θέματα» και όχι μόνο. Η Ποντιακή Wikipedia («ανοιχτόν εγκυκλοπαίδεια ντο γράφκεται και τρανείν απ' ατείνς που θέλνε») δημιουργήθηκε από το μηδέν και σήμερα μετά από 17 μήνες λειτουργίας της, κατάφερε έχει τη δική της στέγη και να περιέχει 174 άρθρα. Μεταξύ των άλλων, εκπροσωπεί πλέον επάξια το Ποντιακό Ελληνισμό, αλλά και μέσω αυτού τον Οικουμενικό Ελληνισμό, μέσα στη μεγάλη και παγκοσμίου φήμης οικογένεια της Wikipedia. Από εδώ και πέρα το θέμα, μετά την επίσημη έγκριση για τη λειτουργία της ιστοσελίδας, αποκτά άλλη βαρύτητα και για το λόγο αυτό, τα μέλη της κοινότητας, καλούν όλους όσους γνωρίζουν την ποντιακή, να στηρίξουνε την προσπάθεια αυτή και να συνεισφέρουν στην Ποντιακή Wikipedia, η οποία είναι πλέον κοινό κτήμα όλων των Ελλήνων Ποντίων και Ποντιόφωνων παγκοσμίως.Με τη Ποντιακή Wikipedia, της οποίας η άδεια επίσημης λειτουργίας δόθηκε παράλληλα με την αναφορά στον Άτλαντα γλωσσών της UNESCO για την ποντιακή διάλεκτο, πραγματοποιήθηκε ένα σημαντικότατο βήμα για τη διάσωση και παράλληλα διάδοση της σχεδόν 3 χιλιετιών αρχαιοελληνικής αυτής διαλέκτου, στις γενεές του μέλλοντος. Τέλος, για τη σημαντική αυτή εξέλιξη για την ποντιακή διάλεκτο τα μέλη της κοινότητας της Ποντιακής Wikipedia ευχαριστούν θερμά, τους:Μαλκίδη Θεοφάνη, Δρ. Κοινωνικών Επιστημών Καρυπίδου Σοφία, Μέλος Συντονιστικής Επιτροπής Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού (ΣΑΕ) περιφέρειας Ευρώπης & μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ελλήνων Ποντίων Ευρώπης (ΟΣΕΠΕ).Αμαραντίδη Γεώργιο, Συντονιστή του ΣΑΕ-Περιφέρειας Ευρώπης και πρώην Πρόεδρο της ΟΣΕΠΕ. Γαλανίδη Χρήστο, Επίτιμο Πρόεδρο της ΟΣΕΠΕ & μέλος της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών.Meijssen Gerard, Υπεύθυνο του Language Comitee της Wikimedia.Διαμαντίδη Ιωάννη, Πρόεδρο της Κοινότητας Ζίντελφινγκεν-Μπόμπλινγκεν.Παπαδοπούλου Δήμητρα, Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ελλήνων Ποντίων Ευρώπης.Οξυζίδη Δημήτριο, Πρόεδρο της Ποντιακής Εστίας Στουτγάρδης.Μωυσίδη Ιωάννη, Γενικό Γραμματέα της Ένωσης Ελλήνων Επιστημόνων Βάδης Βυτεμβέργης.Ανδρεάδη Γεώργιο, Συγγραφέα. Νικολαίδη Γεώργιο, Συντονιστή Νεολαίας της ΟΣΕΠΕ.Κερίδη Γεώργιο, Υπεύθυνο Πολυμέσων της Νεολαίας ΟΣΕΠΕ.Παράσογλου Αντώνιο, Υπεύθυνο Πολιτιστικού της Νεολαίας ΟΣΕΠΕ.Καλπακίδη Επαμεινώνδα, Υπεύθυνο Δημοσίων Σχέσεων-Τύπου της Νεολαίας ΟΣΕΠΕ.Σεβαστή Συμεωνίδου, Γενικό Γραμματέα της Νεολαίας ΟΣΕΠΕ & Μέλους Συντονιστικής Επιτροπής Νεολαίας ΣΑΕ-Ευρώπης.Δημητριάδη Ανδρέα, Υπεύθυνο Πολυμέσων του ΣΑΕ-Περιφέρειας Ευρώπης.Μπούντο Αθανάσιο, Υπεύθυνο Πολυμέσων του ΣΑΕ & μέλος Συντονιστικής Επιτροπής Νεολαίας ΣΑΕ-Ευρώπης.Οσιπίδη Ανέστη, πρώην Γενικό Γραμματέα της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ελλήνων Ποντίων Ευρώπης.Παπαδόπουλο Ιωάννη, Πρόεδρο του Ποντιακού Συλλόγου Ακρίτες Χερμπρέχτινγκεν. Ιστοσελίδες: http://www.pontosworld.com/ http://www.hellenicspace.com/ http://www.ellasnet.de/ http://www.akrites.de/Ιστολόγια: http://taxalia.blogspot.com/ http://makedonier.blogspot.com/ http://dhmoths.blogspot.com/ http://eptalofos.madblog.gr/ http://troktiko.blogspot.com/ Η Ρωμανία και αν επέρασε, ανθεί και φέρει κι άλλο. Υείαν και ευλογίαν.The Pontic dialect developed from the Ancient Greek dialect and originated from the Greeks who colonized the Pontus region (current day north eastern Turkey) in the 8th century BC. Today, Pontic is spoken mainly by the Pontic Greeks who reside in Greece and who were forced from Pontus their original homeland, in 1923 as a result of The Treaty of Lausanne . The dialect is also still used in the Pontus region today, by a small number of people. In this region the dialect is referred to as Rum. The dialect is also used by Pontian Greeks who reside in the diaspora.

T HE PONTIC DIALECT
All forms of Greek (with one exception) derive from the ‘Hellenistic Koine' (meaning common language) which developed throughout the Greek speaking world in areas such as Greece, parts of the Balkans, southern Italy and Sicily, Asia Minor and parts of the Middle East and North Africa., from the 4th century BC to the 4th century AD. This Greek generally superceded the Ancient Greek dialect which came before it.
Owing to it's geographic isolation from the remainder of the Greek speaking world, and accompanied by the Seljuk Turk invasions into Asia Minor around the 11th century, the dialect spoken by the Pontians took on a path of it's own, and started to differ considerably from the remainder of the Greek speaking world. Therefore, the Pontic dialect may seem unintelligible to a mainland Greek, but it is actually a form of the same Greek dialect which was spoken at some stage in the wider Greek speaking world but had since died out there.
The Pontic dialect spoken in Pontus therefore not only kept many medieval features, but it was also influenced by other languages in the Pontus, most notably Turkish, since Pontus was administratively within the Ottoman Empire and since many in the Pontus region also spoke Turkish. The Pontic dialect may also exhibit influences of Persian and other Caucasian languages.
Peter Mackridge in his article titled The Pontic dialect: A corrupt version of Ancient Greek? writes - "Linguistically speaking, Pontic shares so much in common with standard Greek that it would be absurd not to see it as another dialect of Modern Greek". Mackridge also quotes Dawkins (1937:24) who states that - "The position of Pontic is at the end of a long chain of (Greek) dialects, though it is the last link which has very nearly entirely detached itself".
A question often arises as to whether Pontic is a dialect or a language in itself. Whilst the answer may be based on linguistic interpretation, it is worth noting that the Pontic dialect was taught in schools to Pontic Greeks of the USSR during the 1930's. An assortment of publications then followed between 1930 and 1934 in particular. The dialect has been used in the arts (namely theatre) before and after 1917, and is still being used in this sphere today.
In conclusion, the Pontic dialect whilst spoken and used today in various ways and forms, faces an uphill battle when it comes to surviving in it's current form. While the possibility of teaching the dialect within Pontus today, seems near on impossible due to Turkey's strict laws on the running of Greek language schools, the future most probably lies within Greece where the majority of it's speakers reside.

References:
Peter Mackridge, St. George College, Oxford: The Pontic Dialect: A Corrupt Version of Ancient Greek?

Further Reading
Pontic Greek - Wikipedia