Βίλλυ Τσάκωνα
***
*
1. Ιστορικά και γεωγραφικά στοιχεία
.
κατανομής της διαλέκτου
*
Ποντιακή ονομάζεται η νεοελληνική διάλεκτος που μιλιόταν στη βορειοανατολική Μικρά Ασία από τους ελληνόφωνους κατοίκους του Εύξεινου Πόντου και συγκεκριμένα του ανατολικού τμήματος της μικρασιατικής παραλίας. Η περιοχή αυτή περιελάμβανε περίπου 800 οικισμούς, εκτεινόταν σε μια ζώνη 400 χιλιομέτρων, από την Ινέπολη στα δυτικά μέχρι την Κολχίδα στα ανατολικά, και δεν ήταν αμιγώς ελληνόφωνη, αλλά εκεί ήταν εγκατεστημένοι και τουρκικοί πληθυσμοί. Επίσης, η διάλεκτος αυτή χρησιμοποιούνταν σε μερικά χωριά της μικρασιατικής ενδοχώρας σε βάθος 100 περίπου χιλιομέτρων από την ακτή (Τομπαΐδης 1996). Μαζί, λοιπόν, με την καππαδοκική, την ελληνοκριμαϊκή (ταυρορουμέικη) και τη διάλεκτο των Φαρασών εντάσσεται στο σύνολο των ανατολικών ελληνικών διαλέκτων.
Η ποντιακή διάλεκτος έχει τις ρίζες της στην ελληνιστική κοινή. Η διαμόρφωσή της χρονολογείται ήδη από τον 7ο ή τον 8ο αιώνα. Συγκεκριμένα, ο Browning (1991, 170-171) υποστηρίζει ότι οι αραβικές εισβολές στην περιοχή κατά τον 7ο και 8ο αιώνα, σε συνδυασμό με τις ήδη υπάρχουσες τοπικές ιδιαιτερότητες της ελληνιστικής κοινής στη Μικρά Ασία, είχαν ως αποτέλεσμα να αρχίσει να διαφοροποιείται σημαντικά ο λόγος των κατοίκων της περιοχής εκείνης. Επιπλέον, οι Έλληνες του Πόντου ζούσαν μια ιδιόμορφη συνοριακή ζωή και είχαν λίγη επαφή με τις κύριες περιοχές του ελληνικού εποικισμού δυτικότερα. Με άλλα λόγια, φαίνεται ότι ο Πόντος ήταν απομονωμένος από την υπόλοιπη βυζαντινή αυτοκρατορία και ουσιαστικά ανεξάρτητος ήδη από τον 12ο αιώνα, ενώ από τον 13ο έως τα μέσα του 15ου αποτέλεσε την ανεξάρτητη αυτοκρατορία της Τραπεζούντας.
Μέχρι τον 19ο αιώνα δεν έχουμε καθόλου γραπτά κείμενα για τη διάλεκτο αυτή, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να ανιχνεύσουμε με ακρίβεια τα στάδια και τις λεπτομέρειες της εξέλιξής της. Η ποντιακή αποτελούσε κώδικα προφορικής παράδοσης, τον οποίον οι ομιλητές του ονόμαζαν «ρωμέικα» ή «λαζικά». Η καταγραφή διαλεκτικών κειμένων δεν αρχίζει παρά στα τέλη του 19ου αιώνα και γίνεται συστηματικότερη από το 1928 και εξής με την ίδρυση του Αρχείου Πόντου στην Ελλάδα. Ωστόσο, το σύστημα γραφής που ακολουθείται παραβλέπει και ουσιαστικά «συγκαλύπτει» αρκετές της ιδιαιτερότητες, με αποτέλεσμα ούτε αυτά τα κείμενα να μας παρέχουν μια ακριβή καταγραφή της διαλέκτου. Ακριβέστερη καταγραφή της σύμφωνα με το σύγχρονο φωνητικό σύστημα έχουμε από το 1980 και εξής (Drettas 1999).
*
2. Γλωσσική περιγραφή της διαλέκτου
*
Φαίνεται ότι υπήρχε έντονη διαλεκτική διαφοροποίηση μεταξύ των επιμέρους περιοχών του Πόντου. Συγκεκριμένα, ο Τριανταφυλλίδης ([1938] 1981, 288) διακρίνει τρεις μεγάλες διαλεκτικές ομάδες: (α) τα οινουντιακά (με έντονες επιδράσεις από την κοινή νεοελληνική) (β) τα τραπεζουντιακά και (γ) τα χαλδιώτικα (με μεγαλύτερες επιδράσεις από την τουρκική). Ο Παπαδόπουλος (1953) κατατάσσει τα επιμέρους ποντιακά ιδιώματα σε 6 κύριες ομάδες: α) ιδίωμα Τραπεζούντας, Ματσούκας, Σάντας και Χαλδίας (το πολυπληθέστερο) β) Όφη και Σουρμαίνων γ) Κερασούντας και Τρίπολης δ) Οινόης ε) Αμισού και στ) Ινέπολης. Τα κριτήριά του όμως, επισημαίνει ο Drettas (1999), δεν είναι τόσο γλωσσολογικά όσο γεωγραφικά.
Καθώς η ποντιακή είναι από τις διαλέκτους που έχουν περιγραφεί αρκετά διεξοδικά, δεν θα αναφέρουμε εδώ παρά ορισμένα από τα κύρια γνωρίσματά της:
α. Φωνητική-φωνολογία
Δεν γίνεται συνίζηση στις διφθόγγους /ia/ και /io/, αλλά συναίρεση με αποτελέσματα [δ] και [φ], που προφέρονται περίπου σαν τα αντίστοιχα γερμανικά: [vasilδδes] (βασιλιάδες), [telφno] (τελειώνω). Η συνίζηση απουσιάζει γενικότερα: [folιa] (φωλιά), [peπνa] (παιδιά).
Το η προφέρεται ως [e]: νύφη > [nνfe], κλέφτης > [klιftes], Γιάννης > [αnes].
Παρατηρείται σίγηση των άτονων φωνηέντων /i/ και /u/, η οποία θυμίζει τα ημιβόρεια ιδιώματα του ελληνικού χώρου: [peγαδ] (πηγάδι), [αkson] (άκουσον), > [νndan] (γίνονταν), [kόr] (κόρη).
Διατηρείται το τελικό [n] και επεκτείνεται σε λέξεις όπου ιστορικά δεν δικαιολογείται: πόρταν [pόrtan], τραπέζιν [trapιzin], χώμαν [xόman].
Τόνος σε μια τονική ενότητα μπορεί να απαντά ακόμη και στην τέταρτη ή πέμπτη συλλαβή πριν το τέλος, οπότε αναπτύσσεται και ένας δεύτερος τόνος στη δεύτερη ή την τρίτη συλλαβή από το τέλος: κοιμόμαστε [ιηimumunιstine].
β. Μορφολογία (κλίση-παραγωγή-σύνθεση)
Όσον αφορά το ονοματικό σύστημα παρατηρούνται τα εξής:
Tο άρθρο της γενικής ενικού και για τα τρία γένη είναι [ti] (στις περισσότερες περιοχές), π.χ. /ti-tϊrk(onos)/ 'του Τούρκου', /ti-carνs/ 'της γυναίκας', /ti-xorafν/ 'του χωραφιού'.
Η ονομαστική ενικού των δευτερόκλιτων αρσενικών ουσιαστικών λήγει σε -ον ή -ο (ο λύκον/λύκο (ΚΝΕ ο λύκος), ο πάππον/πάππο (ο πάππος).
Σχηματίζονται θηλυκά επίθετα με το επίθημα -έσσα, το οποίο είναι εξαιρετικά παραγωγικό, π.χ. ορφανέσσα (ΚΝΕ ορφανή).
Τα παραθετικά σχηματίζονται ως εξής: (κι) άλλο έμορφος (ΚΝΕ ομορφότερος), πολλά έμορφος 'πάρα πολύ όμορφος'.
Τα ουδέτερα υποκοριστικά σχηματίζονται με το επίθημα -όπον, π.χ. κορτζόπον (κοριτσάκι), λαλόπον (φωνούλα), πουλόπον (πουλάκι).
Απαντά η αντωνυμία αούτος ή αβούτος (αυτός).
Στο ρηματικό σύστημα:
Δεν γίνεται διάκριση μεταξύ εξακολουθητικού και στιγμιαίου μέλλοντα (στις περισσότερες περιοχές), π.χ. θα λέγω 'θα λέω/θα πω'.
Ο παθητικός αόριστος λήγει σε -θα, π.χ. εκοιμήθα (κοιμήθηκα).
Ο ενεργητικός παρακείμενος λήγει σε -να, π.χ. επαρακάλνα (παρακαλούσα).
γ. Σύνταξη
Το αντικείμενο τίθεται πάντα σε αιτιατική, π.χ. είπα τον κύρη (είπα στον κύρη).
Τα κλιτικά έπονται του ρήματος, π.χ. έγκα σε (σου έφερα), έδειξα 'τον το χωράφι μου (του έδειξα το χωράφι μου), ντο λες με? (τί μου λές).
Επίσης, διαφορές εντοπίζονται στη θεματοποίηση και την εστίαση της πρότασης στην ποντιακή σε σχέση με την κοινή (Drettas 2000α). Xαρακτηριστική στο επίπεδο αυτό είναι η χρήση του επιτιθέμενου μορίου -πα, το οποίο αποτελεί «διακριτικό ισχυρής θεματοποίησης», π.χ. #aso-kifαlim-pa eksιvan ta-nιvram# 'από τo κεφάλι μoυ έξω βγήκαν τα νεύρα μoυ' (Drettas 1999, 19). Φαίνεται πάντως ότι η ποντιακή δέχθηκε ισχυρές επιδράσεις στη σύνταξή της από την τουρκική (Τζιτζιλής 2000).
δ. Λεξιλόγιο
Γενικά, η ποντιακή έχει δεχθεί πλήθος δανείων από τις γλώσσες με τις οποίες ήρθε σε επαφή (κυρίως την τουρκική, αλλά και την αρμενική, τη γεωργιανή, την κουρδική, την ελλαδική ελληνική και τις τουρανικές γλώσσες). Στην ποντιακή απαντούν πολλές ιδιωματικές λέξεις που δεν απαντούν στη νεοελληνική κοινή (π.χ. κουτσή/πατσή (κορίτσι), παρχάρεα (λιβάδια), χαμαιλέτες (αλευρόμυλος) ή σε άλλες διαλέκτους ή ιδιώματα, και άλλες που φαίνεται να προέρχονται από παλαιότερα στάδια της ελληνικής. Επίσης, δεν απαντά το αρνητικό μόριο δεν, αλλά στη θέση του εμφανίζεται το κι. Η ποντιακή ανήκει, κατά τον Κοντοσόπουλο (2000, 16), στη ζώνη του είντα και όχι του τί. Συγκεκριμένα, η ερωτηματική αντωνυμία στην ποντιακή είναι ντο (ντο εν αούτο (τί είναι αυτό)). Αξιοσημείωτο είναι, τέλος, ότι η ποντιακή εμφανίζει διαφορές από την κοινή νεοελληνική στην έκφραση εννοιών που σχετίζονται με τον χώρο, τον χρόνο και την ποσότητα (Κουτίτα-Καϊμάκη 1987 Κουτίτα-Καϊμάκη 1994).
*
3. Σύγχρονη κοινωνιογλωσσική κατάσταση
*
Δύο σημαντικές ανακατατάξεις επηρέασαν καθοριστικά τη σύγχρονη κατάσταση της ποντιακής διαλέκτου: αφενός το έντονο μεταναστευτικό ρεύμα με κατεύθυνση την τότε ρωσική αυτοκρατορία, το οποίο είχε αποτέλεσμα την ίδρυση πολυάριθμων ποντιακών κοινοτήτων στον βόρειο Καύκασο (Γεωργία) και τον νότιο Καύκασο (Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Χωρών) αφετέρου οι ανακατατάξεις πριν και μετά τη μικρασιατική καταστροφή, οπότε πολλοί Πόντιοι αναγκάζονται να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, κυρίως στη Μακεδονία, τη Θράκη και την Αθήνα. Ελληνόφωνοι μουσουλμανικοί πληθυσμοί παραμένουν έκτοτε μόνο δυτικά της Τραπεζούντας (περιοχή της Τόνιας) και ανατολικά της (ζώνη του Όφη Drettas 1999 Drettas 2000β Μackridge 1999).
Συνεπώς, σήμερα η ποντιακή διάλεκτος όχι μόνο έχει χάσει τη γεωγραφική της έννοια, αλλά φαίνεται και βρίσκεται σε διαδικασία υποχώρησης υπό την επίδραση της κοινής νεοελληνικής. Εξάλλου, αυτό που σήμερα γίνεται αντιληπτό ως «ποντιακή διάλεκτος» δεν είναι η σύγχρονη μορφή της, αλλά η μορφή που είχε πριν το 1922, καθώς οι περισσότερες μελέτες σχετικά με αυτή έχουν ιστορικό προσανατολισμό και βασίζονται σε υλικό που αντλήθηκε σε μια προσπάθεια «διάσωσής» της. Όπως και για τις περισσότερες νεοελληνικές διαλέκτους, απουσιάζει το υλικό και οι μελέτες σε συγχρονικό επίπεδο.
Στον ελλαδικό χώρο φαίνεται ότι ομιλείται πλέον ως δεύτερη γλώσσα σε περιβάλλοντα οικεία, οικογενειακά ή φιλικά μια ποντιακή κοινή, με έντονες τις επιδράσεις της νεοελληνικής κοινής. Η χρήση της αποσκοπεί στην επιβεβαίωση πιο πολύ της κοινής καταγωγής και στην εκδήλωση της επιθυμίας για διατήρηση της γλώσσας (Τομπαΐδης 1996). O Drettas (2000β) μάλιστα υποστηρίζει ότι, ιδιαίτερα στην περιφέρεια της Θεσσαλονίκης, η ποντιακή ενδέχεται να λειτουργεί ως υπόστρωμα για τις σύγχρονες ποικιλίες της νεοελληνικής κοινής λόγω της αυξημένης συγκέντρωσης των ομιλητών της εκεί. Τέλος, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η χρήση της ποντιακής ενισχύεται στις μέρες μας λόγω του μεταναστευτικού ρεύματος των ποντίων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης στην Ελλάδα, κάτι τέτοιο όμως μακροπρόθεσμα μπορεί να μην ισχύσει, δεδομένου ότι αυτοί εντάσσονται σε σχολεία που διδάσκεται η κοινή νεοελληνική.
Τέλος, στην Τουρκία, η ποντιακή ομιλείται από ελληνόφωνους ποντίους μουσουλμάνους, που σήμερα κατοικούν σε 30 χωριά της επαρχίας του Όφη (Οφίτες) και της επαρχίας Ηaykara, ανατολικά της Τραπεζούντας (βλ. παραπάνω). Οι Οφίτες δεν έχουν μειονοτική συνείδηση, είναι τούρκοι πατριώτες και το ιδίωμά τους (η «ρουμάικα» ή «ρούμτ~ικα») περιέχει αρκετούς αρχαϊσμούς, αλλά και έντονες επιρροές (κυρίως στο λεξιλόγιο) από την τουρκική (Mackridge 1999). Επίσης, στις πρώην δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης, ένα μέρος των ελληνόφωνων κατοίκων μιλούν ακόμη σήμερα την ποντιακή διάλεκτο. Αυτοί κατοικούν στην Υπερκαυκασία (Γεωργία, Αρμενία), τον βόρειο Καύκασο (Σταυρούπολη και Κράσνονταρ της Ρωσίας), στην Ουκρανία (Κριμαία) και στην περιοχή της Αζοφικής (Πάππου-Ζουραβλιόβα 2001)PONTIC WIKIPEDIA - ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
Για τους Πόντιους , τις Πόντιες και όσους υποστηρίζουν τη Ποντιακή Βικιπαίδεια!ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ_BECAUSE PONTIANS AND PONTIC WIKIPEDIA FANS ARE EVERYWHERE!JOIN THE GROUP! PROOVE WE ARE ALSO IN FACEBOOK!PONTIC WIKIPEDIA
http://pnt.wikipedia.org/
Έντονεν η Ποντιακή Βικιπαίδεια. "Tρανόν κεφάλαιον για την ιστορίαν τ΄Ελλένων Ποντίων."ΔΟΞΑ ΣΟΙ Ο ΘΕΟΣ!!! ΑΠΟ ΤΟ ΒΡΑΔΥ ΤΗΣ 5ης ΜΑΡΤΙΟΥ 2009 ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑ ΠΛΕΟΝ Η ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΕΛΙΔΑ: http://pnt.wikipedia.org/ΤΕΛΙΚΑ, 1,5 ΧΡΟΝΟΣ ΣΚΛΗΡΗΣ ΔΟΥΛΕΙΑΣ ΑΞΙΖΕ ΤΟ ΚΟΠΟ!!! ΜΠΡΑΒΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΣΥΝΕΙΣΦΕΡΑΝΕ ΚΑΙ ΠΡΟΠΑΝΤΩΣ ΣΤΟΝ ΗΛΙΑ, ΤΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ, ΤΟ ΖΑΧΑΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΓΓΕΛΟ!!!##################################Η Ποντιακή Βικιπαίδεια (Wikipedia) είναι γεγονόςΕΝΤΟΝΕΝ Η ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑΔ Ε Λ Τ Ι Ο Τ Υ Π Ο Υ Σίγουρα θα γνωρίζετε αλλά και θα χρησιμοποιείτε την Wikipedia (Γουικιπαίδεια), την ελεύθερη διαδυκτιακή εγκυκλοπαίδεια, που αναπτύσσεται συμμετοχικά από εθελοντές χρήστες και διαμορφώνει συνειδήσεις στην εποχή μας. Με γνώμονα την αγάπη για τον Πόντο και ειδικότερα για τη διάλεκτο, την πλησιέστερη προς την αρχαία ελληνική γλώσσα η οποία συνεχίζει να ομιλείται σήμερα όπου υπάρχουν Πόντιοι, την 23η Σεπτεμβρίου 2007 τέθηκε σε λειτουργία από τρεις νέους ανθρώπους, η δοκιμαστική έκδοση της Ποντιακής Βικιπαίδεια (Wikipedia), με πρότυπο την ελληνική και την αγγλική. Για την ιστορία, κρίνεται σκόπιμο να αναφερθούν οι συνιδρυτές αυτού του έργου, που αποτέλεσαν και το βασικό κορμό της προσπάθειας με δημιουργίες, επεξεργασίες και βελτιώσεις των κειμένων. Πρόκειται για τους:Γρηγοριάδης Ηλίας, Έλληνας ομογενής από το Oberhausen του Nordrhein-Westfalen της Γερμανίας, με Ποντιακή καταγωγή από τη πόλη του Κιλκίς. Παπαδόπουλος Δ. Ευστάθιος, Έλληνας απόδημος από το Ellwangen της Baden-Württemberg της Γερμανίας με Ποντιακή καταγωγή από το Λουτροχώρι του Δήμου Σκύδρας Νομού Πέλλης καιΓρηγορούδης Κωνσταντίνος, από τη Θεσσαλονίκη, με καταγωγή από τη Καππαδοκία. Δέκα μήνες αργότερα εντάχθηκαν στην αρχική ομάδα κοινότητα και οι μη Πόντιοι, αλλά θερμοί υποστηρικτές τούτης της προσπάθειας:Διακονικολάου Ζαχαρίας, από την Ιαλυσό-Ρόδου, ηλικίας 16 ετών (!!!) και Παλιουδάκης Άγγελος, από την Αθήνα. Μετά από δεκαπέντε μήνες σκληρής και επίμονης δουλειάς, οι παραπάνω εκπλήρωσαν όλους τους σχετικούς όρους που θέτει ως στάνταρτ του διεθνούς ιδρύματος της «Γουικιμίντια», το οποίο είναι υπεύθυνο για κάθε προσπάθεια δημιουργίας νέας Wikipedia.Αξίζει να αναφερθεί πως όλη η παραπάνω προσπάθεια πιστοποιήθηκε, όπως προβλέπεται από το καθεστώς λειτουργίας της Wikipedia, μετά από σχετική αλληλογραφία και επαφές που είχε με τους υπεύθυνους του ιδρύματος της «Γουικιμίντια», ο κ. Θεοφάνης Μαλκίδης Δρ. Κοινωνικών Επιστημών.Έτσι την 7η Ιανουαρίου 2009, δόθηκε η σχετική έγκριση για τη κανονική έκδοση της Ποντιακής Wikipedia σε δική της ανεξάρτητη σελίδα και από την 5η Μαρτίου άρχισε η κανονική της λειτουργία στη σελίδα: http://pnt.wikipedia.org/Λέγοντας «ποντιακή» εννοούμε ότι τα άρθρα της συγκεκριμένης εγκυκλοπαίδειας γράφονται αποκλειστικά στην ποντιακή διάλεκτο. Στόχος είναι φυσικά, να γίνει ένας συνδυασμός της νέας τεχνολογίας και της παλιάς συνήθειας (παράδοσης, γνώσης και ιστορίας) με το καλύτερο δυνατό τρόπο. Έτσι ώστε να μπορεί να ανατρέχει στο εξής ο κάθε ενδιαφερόμενος, που θέλει να εξασκήσει τις γνώσεις του στην ποντιακή διάλεκτο και παράλληλα να καλυφθούν κυρίως τα «ποντιακά θέματα» και όχι μόνο. Η Ποντιακή Wikipedia («ανοιχτόν εγκυκλοπαίδεια ντο γράφκεται και τρανείν απ' ατείνς που θέλνε») δημιουργήθηκε από το μηδέν και σήμερα μετά από 17 μήνες λειτουργίας της, κατάφερε έχει τη δική της στέγη και να περιέχει 174 άρθρα. Μεταξύ των άλλων, εκπροσωπεί πλέον επάξια το Ποντιακό Ελληνισμό, αλλά και μέσω αυτού τον Οικουμενικό Ελληνισμό, μέσα στη μεγάλη και παγκοσμίου φήμης οικογένεια της Wikipedia. Από εδώ και πέρα το θέμα, μετά την επίσημη έγκριση για τη λειτουργία της ιστοσελίδας, αποκτά άλλη βαρύτητα και για το λόγο αυτό, τα μέλη της κοινότητας, καλούν όλους όσους γνωρίζουν την ποντιακή, να στηρίξουνε την προσπάθεια αυτή και να συνεισφέρουν στην Ποντιακή Wikipedia, η οποία είναι πλέον κοινό κτήμα όλων των Ελλήνων Ποντίων και Ποντιόφωνων παγκοσμίως.Με τη Ποντιακή Wikipedia, της οποίας η άδεια επίσημης λειτουργίας δόθηκε παράλληλα με την αναφορά στον Άτλαντα γλωσσών της UNESCO για την ποντιακή διάλεκτο, πραγματοποιήθηκε ένα σημαντικότατο βήμα για τη διάσωση και παράλληλα διάδοση της σχεδόν 3 χιλιετιών αρχαιοελληνικής αυτής διαλέκτου, στις γενεές του μέλλοντος. Τέλος, για τη σημαντική αυτή εξέλιξη για την ποντιακή διάλεκτο τα μέλη της κοινότητας της Ποντιακής Wikipedia ευχαριστούν θερμά, τους:Μαλκίδη Θεοφάνη, Δρ. Κοινωνικών Επιστημών Καρυπίδου Σοφία, Μέλος Συντονιστικής Επιτροπής Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού (ΣΑΕ) περιφέρειας Ευρώπης & μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ελλήνων Ποντίων Ευρώπης (ΟΣΕΠΕ).Αμαραντίδη Γεώργιο, Συντονιστή του ΣΑΕ-Περιφέρειας Ευρώπης και πρώην Πρόεδρο της ΟΣΕΠΕ. Γαλανίδη Χρήστο, Επίτιμο Πρόεδρο της ΟΣΕΠΕ & μέλος της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών.Meijssen Gerard, Υπεύθυνο του Language Comitee της Wikimedia.Διαμαντίδη Ιωάννη, Πρόεδρο της Κοινότητας Ζίντελφινγκεν-Μπόμπλινγκεν.Παπαδοπούλου Δήμητρα, Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ελλήνων Ποντίων Ευρώπης.Οξυζίδη Δημήτριο, Πρόεδρο της Ποντιακής Εστίας Στουτγάρδης.Μωυσίδη Ιωάννη, Γενικό Γραμματέα της Ένωσης Ελλήνων Επιστημόνων Βάδης Βυτεμβέργης.Ανδρεάδη Γεώργιο, Συγγραφέα. Νικολαίδη Γεώργιο, Συντονιστή Νεολαίας της ΟΣΕΠΕ.Κερίδη Γεώργιο, Υπεύθυνο Πολυμέσων της Νεολαίας ΟΣΕΠΕ.Παράσογλου Αντώνιο, Υπεύθυνο Πολιτιστικού της Νεολαίας ΟΣΕΠΕ.Καλπακίδη Επαμεινώνδα, Υπεύθυνο Δημοσίων Σχέσεων-Τύπου της Νεολαίας ΟΣΕΠΕ.Σεβαστή Συμεωνίδου, Γενικό Γραμματέα της Νεολαίας ΟΣΕΠΕ & Μέλους Συντονιστικής Επιτροπής Νεολαίας ΣΑΕ-Ευρώπης.Δημητριάδη Ανδρέα, Υπεύθυνο Πολυμέσων του ΣΑΕ-Περιφέρειας Ευρώπης.Μπούντο Αθανάσιο, Υπεύθυνο Πολυμέσων του ΣΑΕ & μέλος Συντονιστικής Επιτροπής Νεολαίας ΣΑΕ-Ευρώπης.Οσιπίδη Ανέστη, πρώην Γενικό Γραμματέα της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ελλήνων Ποντίων Ευρώπης.Παπαδόπουλο Ιωάννη, Πρόεδρο του Ποντιακού Συλλόγου Ακρίτες Χερμπρέχτινγκεν. Ιστοσελίδες: http://www.pontosworld.com/ http://www.hellenicspace.com/ http://www.ellasnet.de/ http://www.akrites.de/Ιστολόγια: http://taxalia.blogspot.com/ http://makedonier.blogspot.com/ http://dhmoths.blogspot.com/ http://eptalofos.madblog.gr/ http://troktiko.blogspot.com/ Η Ρωμανία και αν επέρασε, ανθεί και φέρει κι άλλο. Υείαν και ευλογίαν.The Pontic dialect developed from the Ancient Greek dialect and originated from the Greeks who colonized the Pontus region (current day north eastern Turkey) in the 8th century BC. Today, Pontic is spoken mainly by the Pontic Greeks who reside in Greece and who were forced from Pontus their original homeland, in 1923 as a result of The Treaty of Lausanne . The dialect is also still used in the Pontus region today, by a small number of people. In this region the dialect is referred to as Rum. The dialect is also used by Pontian Greeks who reside in the diaspora.
T HE PONTIC DIALECT
All forms of Greek (with one exception) derive from the ‘Hellenistic Koine' (meaning common language) which developed throughout the Greek speaking world in areas such as Greece, parts of the Balkans, southern Italy and Sicily, Asia Minor and parts of the Middle East and North Africa., from the 4th century BC to the 4th century AD. This Greek generally superceded the Ancient Greek dialect which came before it.
Owing to it's geographic isolation from the remainder of the Greek speaking world, and accompanied by the Seljuk Turk invasions into Asia Minor around the 11th century, the dialect spoken by the Pontians took on a path of it's own, and started to differ considerably from the remainder of the Greek speaking world. Therefore, the Pontic dialect may seem unintelligible to a mainland Greek, but it is actually a form of the same Greek dialect which was spoken at some stage in the wider Greek speaking world but had since died out there.
The Pontic dialect spoken in Pontus therefore not only kept many medieval features, but it was also influenced by other languages in the Pontus, most notably Turkish, since Pontus was administratively within the Ottoman Empire and since many in the Pontus region also spoke Turkish. The Pontic dialect may also exhibit influences of Persian and other Caucasian languages.
Peter Mackridge in his article titled The Pontic dialect: A corrupt version of Ancient Greek? writes - "Linguistically speaking, Pontic shares so much in common with standard Greek that it would be absurd not to see it as another dialect of Modern Greek". Mackridge also quotes Dawkins (1937:24) who states that - "The position of Pontic is at the end of a long chain of (Greek) dialects, though it is the last link which has very nearly entirely detached itself".
A question often arises as to whether Pontic is a dialect or a language in itself. Whilst the answer may be based on linguistic interpretation, it is worth noting that the Pontic dialect was taught in schools to Pontic Greeks of the USSR during the 1930's. An assortment of publications then followed between 1930 and 1934 in particular. The dialect has been used in the arts (namely theatre) before and after 1917, and is still being used in this sphere today.
In conclusion, the Pontic dialect whilst spoken and used today in various ways and forms, faces an uphill battle when it comes to surviving in it's current form. While the possibility of teaching the dialect within Pontus today, seems near on impossible due to Turkey's strict laws on the running of Greek language schools, the future most probably lies within Greece where the majority of it's speakers reside.
References:
Peter Mackridge, St. George College, Oxford: The Pontic Dialect: A Corrupt Version of Ancient Greek?
Further Reading
Pontic Greek - Wikipedia
***
*
1. Ιστορικά και γεωγραφικά στοιχεία
.
κατανομής της διαλέκτου
*
Ποντιακή ονομάζεται η νεοελληνική διάλεκτος που μιλιόταν στη βορειοανατολική Μικρά Ασία από τους ελληνόφωνους κατοίκους του Εύξεινου Πόντου και συγκεκριμένα του ανατολικού τμήματος της μικρασιατικής παραλίας. Η περιοχή αυτή περιελάμβανε περίπου 800 οικισμούς, εκτεινόταν σε μια ζώνη 400 χιλιομέτρων, από την Ινέπολη στα δυτικά μέχρι την Κολχίδα στα ανατολικά, και δεν ήταν αμιγώς ελληνόφωνη, αλλά εκεί ήταν εγκατεστημένοι και τουρκικοί πληθυσμοί. Επίσης, η διάλεκτος αυτή χρησιμοποιούνταν σε μερικά χωριά της μικρασιατικής ενδοχώρας σε βάθος 100 περίπου χιλιομέτρων από την ακτή (Τομπαΐδης 1996). Μαζί, λοιπόν, με την καππαδοκική, την ελληνοκριμαϊκή (ταυρορουμέικη) και τη διάλεκτο των Φαρασών εντάσσεται στο σύνολο των ανατολικών ελληνικών διαλέκτων.
Η ποντιακή διάλεκτος έχει τις ρίζες της στην ελληνιστική κοινή. Η διαμόρφωσή της χρονολογείται ήδη από τον 7ο ή τον 8ο αιώνα. Συγκεκριμένα, ο Browning (1991, 170-171) υποστηρίζει ότι οι αραβικές εισβολές στην περιοχή κατά τον 7ο και 8ο αιώνα, σε συνδυασμό με τις ήδη υπάρχουσες τοπικές ιδιαιτερότητες της ελληνιστικής κοινής στη Μικρά Ασία, είχαν ως αποτέλεσμα να αρχίσει να διαφοροποιείται σημαντικά ο λόγος των κατοίκων της περιοχής εκείνης. Επιπλέον, οι Έλληνες του Πόντου ζούσαν μια ιδιόμορφη συνοριακή ζωή και είχαν λίγη επαφή με τις κύριες περιοχές του ελληνικού εποικισμού δυτικότερα. Με άλλα λόγια, φαίνεται ότι ο Πόντος ήταν απομονωμένος από την υπόλοιπη βυζαντινή αυτοκρατορία και ουσιαστικά ανεξάρτητος ήδη από τον 12ο αιώνα, ενώ από τον 13ο έως τα μέσα του 15ου αποτέλεσε την ανεξάρτητη αυτοκρατορία της Τραπεζούντας.
Μέχρι τον 19ο αιώνα δεν έχουμε καθόλου γραπτά κείμενα για τη διάλεκτο αυτή, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να ανιχνεύσουμε με ακρίβεια τα στάδια και τις λεπτομέρειες της εξέλιξής της. Η ποντιακή αποτελούσε κώδικα προφορικής παράδοσης, τον οποίον οι ομιλητές του ονόμαζαν «ρωμέικα» ή «λαζικά». Η καταγραφή διαλεκτικών κειμένων δεν αρχίζει παρά στα τέλη του 19ου αιώνα και γίνεται συστηματικότερη από το 1928 και εξής με την ίδρυση του Αρχείου Πόντου στην Ελλάδα. Ωστόσο, το σύστημα γραφής που ακολουθείται παραβλέπει και ουσιαστικά «συγκαλύπτει» αρκετές της ιδιαιτερότητες, με αποτέλεσμα ούτε αυτά τα κείμενα να μας παρέχουν μια ακριβή καταγραφή της διαλέκτου. Ακριβέστερη καταγραφή της σύμφωνα με το σύγχρονο φωνητικό σύστημα έχουμε από το 1980 και εξής (Drettas 1999).
*
2. Γλωσσική περιγραφή της διαλέκτου
*
Φαίνεται ότι υπήρχε έντονη διαλεκτική διαφοροποίηση μεταξύ των επιμέρους περιοχών του Πόντου. Συγκεκριμένα, ο Τριανταφυλλίδης ([1938] 1981, 288) διακρίνει τρεις μεγάλες διαλεκτικές ομάδες: (α) τα οινουντιακά (με έντονες επιδράσεις από την κοινή νεοελληνική) (β) τα τραπεζουντιακά και (γ) τα χαλδιώτικα (με μεγαλύτερες επιδράσεις από την τουρκική). Ο Παπαδόπουλος (1953) κατατάσσει τα επιμέρους ποντιακά ιδιώματα σε 6 κύριες ομάδες: α) ιδίωμα Τραπεζούντας, Ματσούκας, Σάντας και Χαλδίας (το πολυπληθέστερο) β) Όφη και Σουρμαίνων γ) Κερασούντας και Τρίπολης δ) Οινόης ε) Αμισού και στ) Ινέπολης. Τα κριτήριά του όμως, επισημαίνει ο Drettas (1999), δεν είναι τόσο γλωσσολογικά όσο γεωγραφικά.
Καθώς η ποντιακή είναι από τις διαλέκτους που έχουν περιγραφεί αρκετά διεξοδικά, δεν θα αναφέρουμε εδώ παρά ορισμένα από τα κύρια γνωρίσματά της:
α. Φωνητική-φωνολογία
Δεν γίνεται συνίζηση στις διφθόγγους /ia/ και /io/, αλλά συναίρεση με αποτελέσματα [δ] και [φ], που προφέρονται περίπου σαν τα αντίστοιχα γερμανικά: [vasilδδes] (βασιλιάδες), [telφno] (τελειώνω). Η συνίζηση απουσιάζει γενικότερα: [folιa] (φωλιά), [peπνa] (παιδιά).
Το η προφέρεται ως [e]: νύφη > [nνfe], κλέφτης > [klιftes], Γιάννης > [αnes].
Παρατηρείται σίγηση των άτονων φωνηέντων /i/ και /u/, η οποία θυμίζει τα ημιβόρεια ιδιώματα του ελληνικού χώρου: [peγαδ] (πηγάδι), [αkson] (άκουσον), > [νndan] (γίνονταν), [kόr] (κόρη).
Διατηρείται το τελικό [n] και επεκτείνεται σε λέξεις όπου ιστορικά δεν δικαιολογείται: πόρταν [pόrtan], τραπέζιν [trapιzin], χώμαν [xόman].
Τόνος σε μια τονική ενότητα μπορεί να απαντά ακόμη και στην τέταρτη ή πέμπτη συλλαβή πριν το τέλος, οπότε αναπτύσσεται και ένας δεύτερος τόνος στη δεύτερη ή την τρίτη συλλαβή από το τέλος: κοιμόμαστε [ιηimumunιstine].
β. Μορφολογία (κλίση-παραγωγή-σύνθεση)
Όσον αφορά το ονοματικό σύστημα παρατηρούνται τα εξής:
Tο άρθρο της γενικής ενικού και για τα τρία γένη είναι [ti] (στις περισσότερες περιοχές), π.χ. /ti-tϊrk(onos)/ 'του Τούρκου', /ti-carνs/ 'της γυναίκας', /ti-xorafν/ 'του χωραφιού'.
Η ονομαστική ενικού των δευτερόκλιτων αρσενικών ουσιαστικών λήγει σε -ον ή -ο (ο λύκον/λύκο (ΚΝΕ ο λύκος), ο πάππον/πάππο (ο πάππος).
Σχηματίζονται θηλυκά επίθετα με το επίθημα -έσσα, το οποίο είναι εξαιρετικά παραγωγικό, π.χ. ορφανέσσα (ΚΝΕ ορφανή).
Τα παραθετικά σχηματίζονται ως εξής: (κι) άλλο έμορφος (ΚΝΕ ομορφότερος), πολλά έμορφος 'πάρα πολύ όμορφος'.
Τα ουδέτερα υποκοριστικά σχηματίζονται με το επίθημα -όπον, π.χ. κορτζόπον (κοριτσάκι), λαλόπον (φωνούλα), πουλόπον (πουλάκι).
Απαντά η αντωνυμία αούτος ή αβούτος (αυτός).
Στο ρηματικό σύστημα:
Δεν γίνεται διάκριση μεταξύ εξακολουθητικού και στιγμιαίου μέλλοντα (στις περισσότερες περιοχές), π.χ. θα λέγω 'θα λέω/θα πω'.
Ο παθητικός αόριστος λήγει σε -θα, π.χ. εκοιμήθα (κοιμήθηκα).
Ο ενεργητικός παρακείμενος λήγει σε -να, π.χ. επαρακάλνα (παρακαλούσα).
γ. Σύνταξη
Το αντικείμενο τίθεται πάντα σε αιτιατική, π.χ. είπα τον κύρη (είπα στον κύρη).
Τα κλιτικά έπονται του ρήματος, π.χ. έγκα σε (σου έφερα), έδειξα 'τον το χωράφι μου (του έδειξα το χωράφι μου), ντο λες με? (τί μου λές).
Επίσης, διαφορές εντοπίζονται στη θεματοποίηση και την εστίαση της πρότασης στην ποντιακή σε σχέση με την κοινή (Drettas 2000α). Xαρακτηριστική στο επίπεδο αυτό είναι η χρήση του επιτιθέμενου μορίου -πα, το οποίο αποτελεί «διακριτικό ισχυρής θεματοποίησης», π.χ. #aso-kifαlim-pa eksιvan ta-nιvram# 'από τo κεφάλι μoυ έξω βγήκαν τα νεύρα μoυ' (Drettas 1999, 19). Φαίνεται πάντως ότι η ποντιακή δέχθηκε ισχυρές επιδράσεις στη σύνταξή της από την τουρκική (Τζιτζιλής 2000).
δ. Λεξιλόγιο
Γενικά, η ποντιακή έχει δεχθεί πλήθος δανείων από τις γλώσσες με τις οποίες ήρθε σε επαφή (κυρίως την τουρκική, αλλά και την αρμενική, τη γεωργιανή, την κουρδική, την ελλαδική ελληνική και τις τουρανικές γλώσσες). Στην ποντιακή απαντούν πολλές ιδιωματικές λέξεις που δεν απαντούν στη νεοελληνική κοινή (π.χ. κουτσή/πατσή (κορίτσι), παρχάρεα (λιβάδια), χαμαιλέτες (αλευρόμυλος) ή σε άλλες διαλέκτους ή ιδιώματα, και άλλες που φαίνεται να προέρχονται από παλαιότερα στάδια της ελληνικής. Επίσης, δεν απαντά το αρνητικό μόριο δεν, αλλά στη θέση του εμφανίζεται το κι. Η ποντιακή ανήκει, κατά τον Κοντοσόπουλο (2000, 16), στη ζώνη του είντα και όχι του τί. Συγκεκριμένα, η ερωτηματική αντωνυμία στην ποντιακή είναι ντο (ντο εν αούτο (τί είναι αυτό)). Αξιοσημείωτο είναι, τέλος, ότι η ποντιακή εμφανίζει διαφορές από την κοινή νεοελληνική στην έκφραση εννοιών που σχετίζονται με τον χώρο, τον χρόνο και την ποσότητα (Κουτίτα-Καϊμάκη 1987 Κουτίτα-Καϊμάκη 1994).
*
3. Σύγχρονη κοινωνιογλωσσική κατάσταση
*
Δύο σημαντικές ανακατατάξεις επηρέασαν καθοριστικά τη σύγχρονη κατάσταση της ποντιακής διαλέκτου: αφενός το έντονο μεταναστευτικό ρεύμα με κατεύθυνση την τότε ρωσική αυτοκρατορία, το οποίο είχε αποτέλεσμα την ίδρυση πολυάριθμων ποντιακών κοινοτήτων στον βόρειο Καύκασο (Γεωργία) και τον νότιο Καύκασο (Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Χωρών) αφετέρου οι ανακατατάξεις πριν και μετά τη μικρασιατική καταστροφή, οπότε πολλοί Πόντιοι αναγκάζονται να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, κυρίως στη Μακεδονία, τη Θράκη και την Αθήνα. Ελληνόφωνοι μουσουλμανικοί πληθυσμοί παραμένουν έκτοτε μόνο δυτικά της Τραπεζούντας (περιοχή της Τόνιας) και ανατολικά της (ζώνη του Όφη Drettas 1999 Drettas 2000β Μackridge 1999).
Συνεπώς, σήμερα η ποντιακή διάλεκτος όχι μόνο έχει χάσει τη γεωγραφική της έννοια, αλλά φαίνεται και βρίσκεται σε διαδικασία υποχώρησης υπό την επίδραση της κοινής νεοελληνικής. Εξάλλου, αυτό που σήμερα γίνεται αντιληπτό ως «ποντιακή διάλεκτος» δεν είναι η σύγχρονη μορφή της, αλλά η μορφή που είχε πριν το 1922, καθώς οι περισσότερες μελέτες σχετικά με αυτή έχουν ιστορικό προσανατολισμό και βασίζονται σε υλικό που αντλήθηκε σε μια προσπάθεια «διάσωσής» της. Όπως και για τις περισσότερες νεοελληνικές διαλέκτους, απουσιάζει το υλικό και οι μελέτες σε συγχρονικό επίπεδο.
Στον ελλαδικό χώρο φαίνεται ότι ομιλείται πλέον ως δεύτερη γλώσσα σε περιβάλλοντα οικεία, οικογενειακά ή φιλικά μια ποντιακή κοινή, με έντονες τις επιδράσεις της νεοελληνικής κοινής. Η χρήση της αποσκοπεί στην επιβεβαίωση πιο πολύ της κοινής καταγωγής και στην εκδήλωση της επιθυμίας για διατήρηση της γλώσσας (Τομπαΐδης 1996). O Drettas (2000β) μάλιστα υποστηρίζει ότι, ιδιαίτερα στην περιφέρεια της Θεσσαλονίκης, η ποντιακή ενδέχεται να λειτουργεί ως υπόστρωμα για τις σύγχρονες ποικιλίες της νεοελληνικής κοινής λόγω της αυξημένης συγκέντρωσης των ομιλητών της εκεί. Τέλος, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η χρήση της ποντιακής ενισχύεται στις μέρες μας λόγω του μεταναστευτικού ρεύματος των ποντίων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης στην Ελλάδα, κάτι τέτοιο όμως μακροπρόθεσμα μπορεί να μην ισχύσει, δεδομένου ότι αυτοί εντάσσονται σε σχολεία που διδάσκεται η κοινή νεοελληνική.
Τέλος, στην Τουρκία, η ποντιακή ομιλείται από ελληνόφωνους ποντίους μουσουλμάνους, που σήμερα κατοικούν σε 30 χωριά της επαρχίας του Όφη (Οφίτες) και της επαρχίας Ηaykara, ανατολικά της Τραπεζούντας (βλ. παραπάνω). Οι Οφίτες δεν έχουν μειονοτική συνείδηση, είναι τούρκοι πατριώτες και το ιδίωμά τους (η «ρουμάικα» ή «ρούμτ~ικα») περιέχει αρκετούς αρχαϊσμούς, αλλά και έντονες επιρροές (κυρίως στο λεξιλόγιο) από την τουρκική (Mackridge 1999). Επίσης, στις πρώην δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης, ένα μέρος των ελληνόφωνων κατοίκων μιλούν ακόμη σήμερα την ποντιακή διάλεκτο. Αυτοί κατοικούν στην Υπερκαυκασία (Γεωργία, Αρμενία), τον βόρειο Καύκασο (Σταυρούπολη και Κράσνονταρ της Ρωσίας), στην Ουκρανία (Κριμαία) και στην περιοχή της Αζοφικής (Πάππου-Ζουραβλιόβα 2001)PONTIC WIKIPEDIA - ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
Για τους Πόντιους , τις Πόντιες και όσους υποστηρίζουν τη Ποντιακή Βικιπαίδεια!ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ_BECAUSE PONTIANS AND PONTIC WIKIPEDIA FANS ARE EVERYWHERE!JOIN THE GROUP! PROOVE WE ARE ALSO IN FACEBOOK!PONTIC WIKIPEDIA
http://pnt.wikipedia.org/
Έντονεν η Ποντιακή Βικιπαίδεια. "Tρανόν κεφάλαιον για την ιστορίαν τ΄Ελλένων Ποντίων."ΔΟΞΑ ΣΟΙ Ο ΘΕΟΣ!!! ΑΠΟ ΤΟ ΒΡΑΔΥ ΤΗΣ 5ης ΜΑΡΤΙΟΥ 2009 ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΑ ΠΛΕΟΝ Η ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΕΛΙΔΑ: http://pnt.wikipedia.org/ΤΕΛΙΚΑ, 1,5 ΧΡΟΝΟΣ ΣΚΛΗΡΗΣ ΔΟΥΛΕΙΑΣ ΑΞΙΖΕ ΤΟ ΚΟΠΟ!!! ΜΠΡΑΒΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΣΥΝΕΙΣΦΕΡΑΝΕ ΚΑΙ ΠΡΟΠΑΝΤΩΣ ΣΤΟΝ ΗΛΙΑ, ΤΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ, ΤΟ ΖΑΧΑΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΓΓΕΛΟ!!!##################################Η Ποντιακή Βικιπαίδεια (Wikipedia) είναι γεγονόςΕΝΤΟΝΕΝ Η ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑΔ Ε Λ Τ Ι Ο Τ Υ Π Ο Υ Σίγουρα θα γνωρίζετε αλλά και θα χρησιμοποιείτε την Wikipedia (Γουικιπαίδεια), την ελεύθερη διαδυκτιακή εγκυκλοπαίδεια, που αναπτύσσεται συμμετοχικά από εθελοντές χρήστες και διαμορφώνει συνειδήσεις στην εποχή μας. Με γνώμονα την αγάπη για τον Πόντο και ειδικότερα για τη διάλεκτο, την πλησιέστερη προς την αρχαία ελληνική γλώσσα η οποία συνεχίζει να ομιλείται σήμερα όπου υπάρχουν Πόντιοι, την 23η Σεπτεμβρίου 2007 τέθηκε σε λειτουργία από τρεις νέους ανθρώπους, η δοκιμαστική έκδοση της Ποντιακής Βικιπαίδεια (Wikipedia), με πρότυπο την ελληνική και την αγγλική. Για την ιστορία, κρίνεται σκόπιμο να αναφερθούν οι συνιδρυτές αυτού του έργου, που αποτέλεσαν και το βασικό κορμό της προσπάθειας με δημιουργίες, επεξεργασίες και βελτιώσεις των κειμένων. Πρόκειται για τους:Γρηγοριάδης Ηλίας, Έλληνας ομογενής από το Oberhausen του Nordrhein-Westfalen της Γερμανίας, με Ποντιακή καταγωγή από τη πόλη του Κιλκίς. Παπαδόπουλος Δ. Ευστάθιος, Έλληνας απόδημος από το Ellwangen της Baden-Württemberg της Γερμανίας με Ποντιακή καταγωγή από το Λουτροχώρι του Δήμου Σκύδρας Νομού Πέλλης καιΓρηγορούδης Κωνσταντίνος, από τη Θεσσαλονίκη, με καταγωγή από τη Καππαδοκία. Δέκα μήνες αργότερα εντάχθηκαν στην αρχική ομάδα κοινότητα και οι μη Πόντιοι, αλλά θερμοί υποστηρικτές τούτης της προσπάθειας:Διακονικολάου Ζαχαρίας, από την Ιαλυσό-Ρόδου, ηλικίας 16 ετών (!!!) και Παλιουδάκης Άγγελος, από την Αθήνα. Μετά από δεκαπέντε μήνες σκληρής και επίμονης δουλειάς, οι παραπάνω εκπλήρωσαν όλους τους σχετικούς όρους που θέτει ως στάνταρτ του διεθνούς ιδρύματος της «Γουικιμίντια», το οποίο είναι υπεύθυνο για κάθε προσπάθεια δημιουργίας νέας Wikipedia.Αξίζει να αναφερθεί πως όλη η παραπάνω προσπάθεια πιστοποιήθηκε, όπως προβλέπεται από το καθεστώς λειτουργίας της Wikipedia, μετά από σχετική αλληλογραφία και επαφές που είχε με τους υπεύθυνους του ιδρύματος της «Γουικιμίντια», ο κ. Θεοφάνης Μαλκίδης Δρ. Κοινωνικών Επιστημών.Έτσι την 7η Ιανουαρίου 2009, δόθηκε η σχετική έγκριση για τη κανονική έκδοση της Ποντιακής Wikipedia σε δική της ανεξάρτητη σελίδα και από την 5η Μαρτίου άρχισε η κανονική της λειτουργία στη σελίδα: http://pnt.wikipedia.org/Λέγοντας «ποντιακή» εννοούμε ότι τα άρθρα της συγκεκριμένης εγκυκλοπαίδειας γράφονται αποκλειστικά στην ποντιακή διάλεκτο. Στόχος είναι φυσικά, να γίνει ένας συνδυασμός της νέας τεχνολογίας και της παλιάς συνήθειας (παράδοσης, γνώσης και ιστορίας) με το καλύτερο δυνατό τρόπο. Έτσι ώστε να μπορεί να ανατρέχει στο εξής ο κάθε ενδιαφερόμενος, που θέλει να εξασκήσει τις γνώσεις του στην ποντιακή διάλεκτο και παράλληλα να καλυφθούν κυρίως τα «ποντιακά θέματα» και όχι μόνο. Η Ποντιακή Wikipedia («ανοιχτόν εγκυκλοπαίδεια ντο γράφκεται και τρανείν απ' ατείνς που θέλνε») δημιουργήθηκε από το μηδέν και σήμερα μετά από 17 μήνες λειτουργίας της, κατάφερε έχει τη δική της στέγη και να περιέχει 174 άρθρα. Μεταξύ των άλλων, εκπροσωπεί πλέον επάξια το Ποντιακό Ελληνισμό, αλλά και μέσω αυτού τον Οικουμενικό Ελληνισμό, μέσα στη μεγάλη και παγκοσμίου φήμης οικογένεια της Wikipedia. Από εδώ και πέρα το θέμα, μετά την επίσημη έγκριση για τη λειτουργία της ιστοσελίδας, αποκτά άλλη βαρύτητα και για το λόγο αυτό, τα μέλη της κοινότητας, καλούν όλους όσους γνωρίζουν την ποντιακή, να στηρίξουνε την προσπάθεια αυτή και να συνεισφέρουν στην Ποντιακή Wikipedia, η οποία είναι πλέον κοινό κτήμα όλων των Ελλήνων Ποντίων και Ποντιόφωνων παγκοσμίως.Με τη Ποντιακή Wikipedia, της οποίας η άδεια επίσημης λειτουργίας δόθηκε παράλληλα με την αναφορά στον Άτλαντα γλωσσών της UNESCO για την ποντιακή διάλεκτο, πραγματοποιήθηκε ένα σημαντικότατο βήμα για τη διάσωση και παράλληλα διάδοση της σχεδόν 3 χιλιετιών αρχαιοελληνικής αυτής διαλέκτου, στις γενεές του μέλλοντος. Τέλος, για τη σημαντική αυτή εξέλιξη για την ποντιακή διάλεκτο τα μέλη της κοινότητας της Ποντιακής Wikipedia ευχαριστούν θερμά, τους:Μαλκίδη Θεοφάνη, Δρ. Κοινωνικών Επιστημών Καρυπίδου Σοφία, Μέλος Συντονιστικής Επιτροπής Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού (ΣΑΕ) περιφέρειας Ευρώπης & μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ελλήνων Ποντίων Ευρώπης (ΟΣΕΠΕ).Αμαραντίδη Γεώργιο, Συντονιστή του ΣΑΕ-Περιφέρειας Ευρώπης και πρώην Πρόεδρο της ΟΣΕΠΕ. Γαλανίδη Χρήστο, Επίτιμο Πρόεδρο της ΟΣΕΠΕ & μέλος της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών.Meijssen Gerard, Υπεύθυνο του Language Comitee της Wikimedia.Διαμαντίδη Ιωάννη, Πρόεδρο της Κοινότητας Ζίντελφινγκεν-Μπόμπλινγκεν.Παπαδοπούλου Δήμητρα, Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ελλήνων Ποντίων Ευρώπης.Οξυζίδη Δημήτριο, Πρόεδρο της Ποντιακής Εστίας Στουτγάρδης.Μωυσίδη Ιωάννη, Γενικό Γραμματέα της Ένωσης Ελλήνων Επιστημόνων Βάδης Βυτεμβέργης.Ανδρεάδη Γεώργιο, Συγγραφέα. Νικολαίδη Γεώργιο, Συντονιστή Νεολαίας της ΟΣΕΠΕ.Κερίδη Γεώργιο, Υπεύθυνο Πολυμέσων της Νεολαίας ΟΣΕΠΕ.Παράσογλου Αντώνιο, Υπεύθυνο Πολιτιστικού της Νεολαίας ΟΣΕΠΕ.Καλπακίδη Επαμεινώνδα, Υπεύθυνο Δημοσίων Σχέσεων-Τύπου της Νεολαίας ΟΣΕΠΕ.Σεβαστή Συμεωνίδου, Γενικό Γραμματέα της Νεολαίας ΟΣΕΠΕ & Μέλους Συντονιστικής Επιτροπής Νεολαίας ΣΑΕ-Ευρώπης.Δημητριάδη Ανδρέα, Υπεύθυνο Πολυμέσων του ΣΑΕ-Περιφέρειας Ευρώπης.Μπούντο Αθανάσιο, Υπεύθυνο Πολυμέσων του ΣΑΕ & μέλος Συντονιστικής Επιτροπής Νεολαίας ΣΑΕ-Ευρώπης.Οσιπίδη Ανέστη, πρώην Γενικό Γραμματέα της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ελλήνων Ποντίων Ευρώπης.Παπαδόπουλο Ιωάννη, Πρόεδρο του Ποντιακού Συλλόγου Ακρίτες Χερμπρέχτινγκεν. Ιστοσελίδες: http://www.pontosworld.com/ http://www.hellenicspace.com/ http://www.ellasnet.de/ http://www.akrites.de/Ιστολόγια: http://taxalia.blogspot.com/ http://makedonier.blogspot.com/ http://dhmoths.blogspot.com/ http://eptalofos.madblog.gr/ http://troktiko.blogspot.com/ Η Ρωμανία και αν επέρασε, ανθεί και φέρει κι άλλο. Υείαν και ευλογίαν.The Pontic dialect developed from the Ancient Greek dialect and originated from the Greeks who colonized the Pontus region (current day north eastern Turkey) in the 8th century BC. Today, Pontic is spoken mainly by the Pontic Greeks who reside in Greece and who were forced from Pontus their original homeland, in 1923 as a result of The Treaty of Lausanne . The dialect is also still used in the Pontus region today, by a small number of people. In this region the dialect is referred to as Rum. The dialect is also used by Pontian Greeks who reside in the diaspora.
T HE PONTIC DIALECT
All forms of Greek (with one exception) derive from the ‘Hellenistic Koine' (meaning common language) which developed throughout the Greek speaking world in areas such as Greece, parts of the Balkans, southern Italy and Sicily, Asia Minor and parts of the Middle East and North Africa., from the 4th century BC to the 4th century AD. This Greek generally superceded the Ancient Greek dialect which came before it.
Owing to it's geographic isolation from the remainder of the Greek speaking world, and accompanied by the Seljuk Turk invasions into Asia Minor around the 11th century, the dialect spoken by the Pontians took on a path of it's own, and started to differ considerably from the remainder of the Greek speaking world. Therefore, the Pontic dialect may seem unintelligible to a mainland Greek, but it is actually a form of the same Greek dialect which was spoken at some stage in the wider Greek speaking world but had since died out there.
The Pontic dialect spoken in Pontus therefore not only kept many medieval features, but it was also influenced by other languages in the Pontus, most notably Turkish, since Pontus was administratively within the Ottoman Empire and since many in the Pontus region also spoke Turkish. The Pontic dialect may also exhibit influences of Persian and other Caucasian languages.
Peter Mackridge in his article titled The Pontic dialect: A corrupt version of Ancient Greek? writes - "Linguistically speaking, Pontic shares so much in common with standard Greek that it would be absurd not to see it as another dialect of Modern Greek". Mackridge also quotes Dawkins (1937:24) who states that - "The position of Pontic is at the end of a long chain of (Greek) dialects, though it is the last link which has very nearly entirely detached itself".
A question often arises as to whether Pontic is a dialect or a language in itself. Whilst the answer may be based on linguistic interpretation, it is worth noting that the Pontic dialect was taught in schools to Pontic Greeks of the USSR during the 1930's. An assortment of publications then followed between 1930 and 1934 in particular. The dialect has been used in the arts (namely theatre) before and after 1917, and is still being used in this sphere today.
In conclusion, the Pontic dialect whilst spoken and used today in various ways and forms, faces an uphill battle when it comes to surviving in it's current form. While the possibility of teaching the dialect within Pontus today, seems near on impossible due to Turkey's strict laws on the running of Greek language schools, the future most probably lies within Greece where the majority of it's speakers reside.
References:
Peter Mackridge, St. George College, Oxford: The Pontic Dialect: A Corrupt Version of Ancient Greek?
Further Reading
Pontic Greek - Wikipedia
