Το ενδοξότερο και πιο πολυσήμαντο γεγονός της ιστορίας του νέου Ελληνισμού είναι αναμφισβήτητα η Επανάσταση του 1821.

Καρπός της ουσιαστικής οικονομικής και πνευματικής ανάπτυξης των Ελλήνων κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, μιας μακροχρόνιας διεργασίας, κατά την οποία διαμορφώθηκαν συνειδήσεις με δυναμισμό και με προσφορά στον υπόδουλο Ελληνισμό, η Επανάσταση οφείλει, κατά μεγάλο μέρος, την επιτυχία της στο ότι ήταν έργο όλων των Ελλήνων και Ελληνίδων. Από το Μοριά και τη Ρούμελη, τα Νησιά, τη Μακεδονία, τη Θράκη, τη Μικρά Ασία και τον Πόντο, μέχρι τις κοινότητες της Διασποράς στην Κεντρική Ευρώπη, τις παραδουνάβιες Ηγεμονίες και τη Ρωσία.