Γενοκτονία - Δικαίωμα στη Μνήμη
Μόσχα, 22 Μαΐου 2020
Σε ατμόσφαιρα έντονης συναισθηματικής φόρτισης, με ιδιαίτερη δυναμική, εκφραστικότητα, αμεσότητα και συγκίνηση την Τρίτη 19 Μαΐου 2020 πραγματοποιήθηκε από το Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού-Κ.Ε.Π. η καθιερωμένη εκδήλωση, αφιερωμένη στην ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας του χριστιανικού πληθυσμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, των Ελλήνων της Ανατολής, αυτή τη φορά σε εξ αποστάσεως διαδικτυακή σύνδεση, που εξελίχθηκε σε 4,5ωρο μαραθώνιο με έντονα συναισθήματα, συγκίνηση, μεγάλη συμμετοχή κοινού και ειδικών, ουσιαστική συζήτηση, ιστορική επισκόπηση, αξιοποίηση αποσπασμάτων νεοελληνικής λογοτεχνίας, που με γλαφυρές περιγραφές αναφέρονται στην τραγικότητα των γεγονότων της εποχής, με παράλληλη προβολή στην οθόνη μας βίντεο-ντοκουμέντων της εποχής και ειδικών παρουσιάσεων
Το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιλάμβανε:
- Σύντομη ιστορική επισκόπηση: Η παρουσία του Ελληνισμού στην περιοχή από την αρχαιότητα έως τους νεότερους χρόνους (8ος αι. π.Χ. -1923 μ.Χ.) «Η γενοκτονία του χριστιανικού πληθυσμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1908-1923). Έλληνο-τουρκικός πόλεμος 1919-1923 – Μικρασιατική Καταστροφή..
- Η Γενοκτονία και η Μικρασιατική μέσα από τα αποσπάσματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, με τη συμμετοχή καθηγητών και σπουδαστών του Κ.Ε.Π.
- Αποκλειστικά για την Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας, το Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού – Κ.Ε.Π. σάς προτείνει να παρακολουθήσετε το ντοκιμαντέρ «Η Γενοκτονία των Ποντίων», στην ελληνική, με υποτίτλους στη ρωσική (διάρκειας 34’). Παρατίθεται σύνδεσμος
Ειδικοί καλεσμένοι του διαδικτυακού μας αυτού μαραθώνιου ήσαν οι πιστοί καλοί μας φίλοι και επί σειρά ετών συνεργάτες :
και ο Έλληνες μουσικός Γιάννης Κωφόπουλος, ο οποίος εκφραστικά και συγκινητικά ερμήνευσε το παραδοσιακό ποντιακό τραγούδι «Η Ρωμανία πάρθεν».
Στην εκδήλωση συμμετείχαν
Στην εισαγωγική της ομιλία η διευθύντρια του Κ.Ε.Π. Δώρα Γιαννίτση επεσήμανε ότι η διατήρηση και ο σεβασμός της ιστορικής μνήμης αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για τη βιωσιμότητα κοινωνιών και εθνών τόσο μεμονωμένα όσο και στο σύνολό τους, εφόσον εξασφαλίζουν τη συνέχεια της παράδοσης και του πολιτισμικού κληροδοτήματος, αλλά και την αρμονική ύπαρξη και ειρηνική συνύπαρξη εθνών, στα πλαίσια πάντα κρατικών δομών που διέπονται από το κράτος δικαίου. Ο σεβασμός, η δικαίωση της ιστορικής μνήμης και η αποκατάσταση της ηθικής τάξης πραγμάτων δεν είναι, ή μάλλον δεν πρέπει να είναι, έννοιες επιλεκτικές, αλλά καθολικές. Παρ΄όλα αυτά σήμερα, από τη διεθνή κοινότητα, εκκρεμεί η αναγνώριση της γενοκτονίας του ελληνικού-χριστιανικού πληθυσμού του Πόντου, της Μικράς Ασίας αλλά και της ενδοχώρας της Ανατολίας την περίοδο 1908-1923. Δια τούτο, εκδηλώσεις, όπως η αποψινή, στις σημερινές συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, της ισοπέδωσης, του μηδενισμού, της διαστρέβλωσης και παραχάραξης της ιστορικής πραγματικότητας, της απώλειας της ταυτότητας, είναι όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρες και επιβεβλημένες από την αδήριτη ανάγκη διατήρησης του πολιτισμού, της παράδοσης, των αξιών, της ιστορικής μνήμης, της συνείδησης.
Ιδιαίτερα εύστοχη η παρέμβαση της εξαιρετικής μελετήτριας ζητημάτων γενοκτονίας, της ιστορικού, ερευνήτριας του Κέντρου Ιστορίας Ολοκαυτώματος και Γενοκτονιών του Ρωσικού Πανεπιστημίου Ανθρωπιστικών Μελετών Αρμινέ Αντονιάν (Μόσχα), η οποία επεσήμανε τη σπουδαιότητα της μελέτης της γενοκτονίας, της διατήρησης της ιστορικής μνήμης, με στόχο την αποτροπή παρόμοιων φαινομένων στο μέλλον. Η ιστορική της πατρίδα, η Αρμενία, έχει αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Ελλήνων, στη δε χώρα της μελετάται ευρύτερα το συγκεκριμένο φαινόμενο από τα σχολικά θρανία. Στη Ρωσία, το μοναδικό Επιστημονικό Ίδρυμα που καταπιάνεται επιστημονικά με το εγκληματικό αυτό φαινόμενο, είναι το Κέντρο Ιστορίας Ολοκαυτώματος και Γενοκτονιών του Ρωσικού Πανεπιστημίου Ανθρωπιστικών Μελετών, στο οποίο σύντομα θα λειτουργήσει πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών για τη μελέτη των γενοκτονιών και στο σημείο αυτό η διαπανεπιστημιακή σύμπραξη και ανταλλαγή/-ές είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη και δύναται να αποβεί εξαιρετικά εποικοδομητική. Η ίδια ανέφερε ότι η επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει οκτώ (8) στάδια γενοκτονίας, με απώτερο αυτό της άρνησης της αναγώρισής της. Συνεπώς, η σημερινή τουρκική κοινωνία, η οποία αρνείται την αναγνώριση, όχι μόνο σε επίπεδο επίσημης Πολιτείας και Κράτους, αλλά και σε επίπεδο κοινωνικών οργανώσεων, είναι συνήγορος και συμμέτοχος του εγκλήματος.
Όπως πάντα ουσιαστικός ο Θεοφάνης Μαλκίδης (Αλεξανδρούπολη) αναφέρθηκε σε στατιστικά στοιχεία θυμάτων της Γενοκτονίας (πάνω από 1 εκατ. Έλληνες της Ανατολής, από τις περιοχές του Πόντου, της Μικράς Ασίας, της Καππαδοκίας, της Ανατολίας). Καίρια επεσήμανε ότι στις 19 Μαΐου καταγράφουμε την κορύφωση της γενοκτονίας στην περιοχή του Πόντου, ενώ το 1914 είχε προηγηθεί η κορύφωση της γενοκτονίας κατά των Ελλήνων της Θράκης, ενώ το Σεπτέμβριο του 1922 ολοκληρώνεται η γενοκτονία με την κορύφωσή της, την καταστροφή της Σμύρνης. Η Γενοκτονία αποτελεί έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και το γεγονός ότι δεν καταδικάστηκε τότε, στις αρχές του περασμένου αιώνα, έδωσε τη δυνατότητα τέτοια φρικιαστικά εγκλήματα να επαναληφθούν. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Χίτλερ κατονόμαζε τον Κεμάλ ως δάσκαλό του. Οι προσπάθειες για την αναγνώριση της Γενοκτονίας σε διεθνές επίπεδο βασίζονται περισσότερο στον ενθουσιασμό και την πίστη μεμονωμένων ατόμων, η δε Τουρκία, προκειμένου ενταχθεί στην δημοκρατική και ελεύθερη διεθνή κοινότητα, θα πρέπει να αναγνωρίσει το έγκλημα της Γενοκτονίας, διαφορετικά θα παραμένει στο Μεσαίωνα και τον σκοταδισμό.
Ο Хάρης Τσιρκινίδης (Θεσσαλονίκη) συνδέθηκε μαζί μας μετά από έναν επίσης 4ωρο μαραθώνιο σε αντίστοιχη εκδήλωση του τηλεοπτικού καναλιού «Оpen». Μίλησε με τα θερμότερα λόγια για το έργο, τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές, τους συντελεστές του Κ.Ε.Π. και μοιράστηκε τις καλύτερες εντυπώσεις από τα ταξίδια του στη Ρωσία. Επίσης μίλησε με ενθουσιασμό για τον πολιτισμό του μεγάλου ρωσικού λαού και εξέφρασε την προσωπική του ευγνωμοσύνη στον πρόεδρο της Ομοσπονδίας Ελληνικών Σωματείων Ρωσίας Ιβάν Σαββίδη, о οποίος υποστήριξε την μεταφορά στην τηλεοπτική οθόνη του ιστορικού μυθιστορήματος «Кόκκινο Ποτάμι», καθώς και πρόσφατη επανέκδοση του βιβλίου στη ρωσική.
Ειδικά για την αφιερωμένη στην Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας εκδήλωσή μας λάβαμε χαιρετισμό-μήνυμα από την πρόεδρο του Πολιτιστικού Κέντρου των Αρμενίων «Αραράτ» Αλμπίνα Σουκιασιάν, το οποίο αναγνώσαμε στην αρχή της εκδήλωσης και το οποίο παρατίθεται, σε ελληνική και ρωσική, στον εξής σύνδεσμο https://yadi.sk/d/
Οι συμμετέχοντες στη συζήτηση, ακόμη και στις συνθήκες της διαδικτυακής εκδήλωσης, δεν μπορούσαμε να αποχωριστούμε, ο ένας τον άλλον, ενώ προς το τέλος της εκδήλωσης αναπτύχθηκε έντονος, εποικοδομητικός και ουσιαστικός διάλογος για την επικαιρότητα των γεγονότων της περιόδου της Γενοκτονίας, για τα μηνύματα και τα μαθήματα, που καλούμεθα σήμερα να αντλούμε, για την αδήριτη ανάγκη της διαφωτιστικής εργασίας, της παιδείας, της διατήρησης της μνήμης. Ξεκινήσαμε την εκδήλωσή μας στις 18.00 το απόγευμα και αποχωριστήκαμε στις 22.30, χωρίς ίχνος κόπωσης, τουναντίον πνευματικά πλουσιότερη και με αίσθημα ψυχικής ανάτασης.
Δραττόμεθα της ευκαιρίας για να εκφράσουμε την βαθύτατη ευγνωμοσύνη μας σε όλους τους συμμετέχοντες, που συγκίνησαν το κοινό με την ιδιαίτερη εκφραστικότητά τους. Επίσης μεγάλη ευγνωμοσύνη στους ανθρώπους που δούλεψαν κατά την προετοιμασία της εκδήλωσης, στην εν Μόσχα αποσπασμένη εκπαιδευτικό-φιλόλογο Κλαυδία Κανδηλάπτη και στους σπουδαστές μας Όλγα Μίσινα, Γιελένα Μαξούτοβα, Σοφία Γκαλάν, ΄Ολγα Κλέβιτς, Ίγκορ Μακάροβ, Γιούρι Ντιατσένκο, Αλεξάντρ Γκρζιμολόβσκι, των οποίων οι μεταφράσεις στη ρωσική αποσπασμάτων νεοελληνικής λογοτεχνίας εμπλούτισαν την Ημέρα Μνήμης!
