Θ. Μαλκίδης
Ο Ελληνικός Σύλλογος «Πόντος»
Μέρος της ομιλίας στην εκδήλωση για τη Γενοκτονία που οργάνωσε ο Σύλλογος Ποντίων Λαυρίου «Μιθριδάτης»
Ο Ελληνικός Σύλλογος Μερζιφούντας «Πόντος» ιδρύθηκε από μαθητές και αποφοίτους του Κολεγίου «Ανατόλια» το 1903. Στη διοίκησή του συμμετείχαν τόσο οι μαθητές όσο και οι καθηγητής του κολεγίου και η δραστηριότητά του αφορούσε τους τομείς του αθλητισμού, του πνεύματος, της τέχνης. Επίσης, ο σύλλογος διοργάνωνε θεατρικές παραστάσεις, είχε βιβλιοθήκη, ενώ το 1910 ανέλαβε την έκδοση του περιοδικού «Πόντος» ως «Μηνιαίον δημοσίευμα φιλολογικόν, επιστημονικόν και παιδαγωγικόν».
Στις τελευταίες εκλογές του Ελληνικού Συλλόγου «Πόντος» που έγιναν τον Μάιο του 1920, στο αξίωμα του προέδρου αναδείχθηκε ο καθηγητής Δ. Θεοχαρίδης, στη θέση του αντιπροέδρου ο Χαράλαμπος Ευσταθιάδης, γραμματέας ο Αναστάσιος Παυλίδης, ταμίας ο Συμεών Ανανιάδης, και υπεύθυνος για το αθλητικό τμήμα ο Γρηγόριος Τσακάλωφ. Όλοι τους 8 μήνες αργότερα θα συλλαμβάνονταν από τους Τούρκους, και με εξαίρεση τον Τσακάλωφ, ο οποίος ήταν Ρώσος πολίτης, θα δολοφονούνταν στην Αμάσεια το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1921.
Σημαντικό μέλος και αθλητής του Συλλόγου ήταν ο Συμεών Ανανιάδης. Ο Ανανιάδης γεννήθηκε στη Σαμψούντα, εισήχθη στο «Ανατόλια» το 1919 και ήταν πολύ καλός αθλητής του στίβου.
Όπως γράφει ο συμμαθητής και φίλος του Ευθύμιος Κουζινός, το 1920 έβλεπε το μέλλον του ευοίωνο: «Είχαμε επιβιώσει από σφαγές τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια και είχε βάλει τρεις στόχους, να πιάσει και εάν είναι δυνατόν να "σπάσει" το παγκόσμιο ρεκόρ στα 100 μέτρα, να φοιτήσει στην αμερικανική ιατρική σχολή στη Βηρυτό και να συνεχίσει σπουδές στη Βιέννη και να παντρευτεί μια όμορφη συμπατριώτισσά του από την περιοχή του Αλαχάμ η οποία φοιτούσε στο αμερικανικό Λύκειο. Μάλιστα κάθε Σάββατο δεν έχανε την ευκαιρία να συμμετέχει στις συνεδριάσεις του "Πόντος", όπου εκεί την έβλεπε ο Συμεών» (Couzinos E., Twenty three years in Asia Minor [1899-1922], New York, Vantage Press 1969, σ. 67. Μετάφραση - εισαγωγή- επιμέλεια Θεοφάνης Μαλκίδης).
Στις 12 Φεβρουαρίου 1921 οι Τούρκοι περικύκλωσαν το «Ανατόλια». Αρχικά έψαχναν για όπλα και εκρηκτικά και στη συνέχεια, αφού δεν βρήκαν τίποτα, κατευθύνθηκαν στο γραφείο του προέδρου του Κολεγίου Τζ. Γουάιτ. Εκεί οι Τούρκοι είδαν δύο χάρτες που απεικόνιζαν την περιοχή του Πόντου, σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους. Η εύρεση των χαρτών οδήγησε τους Τούρκους να ζητήσουν να δουν τη βιβλιοθήκη του συλλόγου «Πόντος». Στη βιβλιοθήκη υπήρχαν εκατοντάδες βιβλία στην ελληνική και ειδικότερα στην αρχαιοελληνική γλώσσα, έργα κλασικών συγγραφέων τυπωμένα τα περισσότερα στην Αθήνα. Ανάμεσά τους βρήκαν και ένα σημειωματάριο με τις δραστηριότητες του Συλλόγου, το οποίο θεωρήθηκε «επαναστατικό».
Η φωτογραφία του ποδοσφαιρικού τμήματος του Συλλόγου ερέθισε ακόμη περισσότερο τους Τούρκους. Οι αθλητές της ποδοσφαιρικής ομάδας «Πόντος» είχαν άσπρες και μπλε οριζόντιες ρίγες και το γράμμα «Π» στο στήθος.
Το βράδυ της ίδιας μέρας ο Συμεών Ανανιάδης, ο οποίος ήταν παρών κατά τη διάρκεια της εφόδου των κεμαλικών στη βιβλιοθήκη του Συλλόγου, μίλησε με τον Κουζινό, λέγοντάς του πόσο δύσκολα είναι τα πράγματα. Όπως είπε ο Ανανιάδης, «αυτό είναι το τέλος». Λίγο πριν τις 12 το βράδυ τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του συλλόγου κατευθύνθηκαν στο γραφείο του προέδρου του Κολεγίου, όπου έγινε η σύλληψή τους από τους Τούρκους. Στην συνέχεια οδηγήθηκαν στην Αμάσεια όπου με ψευδείς κατηγορίες καταδικάστηκαν σε θάνατο μαζί με τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του Ελληνισμού.
Ένας από τους μαθητές του Κολλεγίου και αθλητής του Συλλόγου, ο Στυλιανός Χατζόπουλος γλύτωσε από βέβαιο θάνατο επειδή είχε καταφύγει στο Νοβοροσίσκ, όπου δημιούργησε το Ελληνικό Αθλητικό Σύλλογο «Ολυμπία».
Ο Ελληνικός Σύλλογος «Πόντος» Μερζιφούντας αποτέλεσε ένα θεσμικό δημιούργημα των Ελλήνων που συνέβαλε αποφασιστικά στην πνευματική, πολιτισμική, αθλητική και κοινωνική ανύψωση.
Η έρευνα έδειξε, και στο μέλλον θα δείξει ακόμη πιο έντονα, ότι σύλλογοι και σωματεία, οργανωμένες θεσμικές εκφράσεις των Ελλήνων που έζησαν για χιλιάδες χρόνια στη Μικρά Ασία όπως ο «Πόντος» της Μερζιφούντας ξεχώρισαν με τη δραστηριότητά τους και απέδειξαν την κοινωνική, αθλητική και εν τέλει και την εθνική τους προσφορά.
Ο Στυλιανός Χατζόπουλος πρώτος όρθιος από δεξιά
Ο Στυλιανός Χατζόπουλος πρώτος από αριστερά, πρόεδρος του αθλητικού συλλόγου Ολυμπία στο Νοβοροσίσκ.
Память о Греческом Спортивном Обществе "Понтос"
Память о Греческом Спортивном Обществе "Понтос"
Историческая память сохраняет трагическое событие, когда турки-кемалисты уничтожили членов Греческого Спортивного общества "Понтос" при Американском колледже "Анатолия" в понтийском городе Мерзифунда.
Сегодня, 15 февраля, в здании Morley House в Салониках в 11.00 пройдет мероприятие, организованное Председателем и Руководящим советом общества выпускников коледжа "Анатолия".
После выступлений, посвященных учащимся коледжа, жертвам ХХ века, будут возложены венки к мемориалу в их память. Основным выступающим является преподаватель философии в колледже Леон Нар.
Греческое Спортивное Общество "Понтос" было образовано в 1903 году учащимися колледжа "Анатолия". В 1921 году члены общества были схвачены кемалистами и приговорены к смертной казни.
Насильственная смерть учащихся колледжа, с 1886 по 1924 гг. являвшегося одним из маяков образованности в регионе, является неотъемлемой частью каталога 353.000 жертв Понтийского геноцида.
