Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2024

Φώτης Κόντογλου (8 Νοεμβρίου 1895, Αϊβαλί, Μικρά Ασία-13 Ιουλίου 1965, Αθήνα)

 


129 χρόνια από τη γέννηση του Έλληνα Μικρασιάτη λογοτέχνη και ζωγράφου, μέσα από τη Συλλογή Έργων Τέχνης του Τελλογλείου Ιδρύματος.
Φώτης Κόντογλου (Παλμάς Π., Palmas P.), «Αλατότοπος κοντά στη θάλασσα της Μάκρης», 1938, λάδι σε μουσαμά επικολλημένο σε χάρντμπορντ, 31Χ40,3 εκ., ΤΙΤ 1999.182


 
Ο τίτλος του έργου αναγράφεται από τον Κόντογλου σε μια λαδί ζώνη κάτω από την παράσταση. Ακολουθεί η υπογραφή του καλλιτέχνη με τον τρόπο που συνηθίζουν οι αγιογράφοι (χειρ) και η χρονολόγηση του έργου σύμφωνα με τη βυζαντινή (μικρογράμματη) γραφή. Στον πίνακα βρίσκουμε το πιο προσωπικό ύφος του Κόντογλου στην τοπιογραφία. Σε ένα φυσικό τοπίο που αποδίδεται με λιτότητα, χωρίς ιδιαίτερη γοητεία, κυριαρχεί ο αστερόμορφος αλατότοπος, εντός του οποίου διακρίνεται ένα ιπποειδές που πίνει νερό. Γύρω από τη λίμνη κυριαρχούν οι καμπύλες φόρμες των βουνών και τα αρμυρόχορτα. Η λιτότητα των χρωματικών μέσων κι όχι μόνο, παίρνει τη διάσταση της οργανικής αφαιρετικότητας. Οι έντονες σχηματοποιήσεις, η επιπεδότητα, η έλλειψη προοπτικής κι η αποφυγή των φωτοσκιάσεων καταδεικνύουν την επίδραση της βυζαντινή αγιογραφίας στο κοσμικό αυτό έργο του Κόντογλου.
Εγγράφηκε στην ΑΣΚΤ, χωρίς ωστόσο να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Στο Παρίσι, όπου εγκαταστάθηκε, εργάστηκε ως εικονογράφος σε περιοδικά (1915-1919) έως την επιστροφή του στο Αϊβαλί το 1919. Η επίσκεψή του στο Άγιο Όρος, το 1923, επηρέασε καθοριστικά το έργο του, καθώς τον έφερε σε επαφή με τη βυζαντινή ζωγραφική. Εργάστηκε ως συντηρητής (Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών, Κοπτικό Μουσείο Καΐρου, Μουσείο Κερκύρας, Μυστράς), δημιούργησε τοιχογραφία με κοσμικό θέμα στο Δημαρχείο Αθηνών (1937-1940) κι ανέλαβε την αγιογράφηση πολλών εκκλησιών. Με τη ζωγραφική και τις ιδεολογικές του αναφορές επηρέασε την ελληνική ζωγραφική. Τιμήθηκε με το βραβείο του Ταξιάρχη του Φοίνικος και το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών της Ακαδημίας Αθηνών. 
 

Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ